Morgunblaðið - 12.03.1995, Blaðsíða 7
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 12. MARZ 1995 B 7
MANNLIFSSTRAUMAR
SIÐFRÆÐlÆr hœgt ad lœra umburbarlyndi?
Langlundargeð
UMBURÐARLYNDI er skilningur
gagnvart viðhorfum og framkomu
sem gengur í berhögg við eigin
lífsstíl og sýn. Lyndi er skap og
umburðarlyndi er skap sem þolir
mikið farg áður en það stirðnar
og brestur.
MBURÐARLYNDI er mildi
gagnvart yfirsjón og mót-
mælum. Andstæðan er harka og
strangleiki í viðbrögðum. Herfor-
ingjastjórnir víða um heim eru
bölvaldar sökum
skorts á umburð-
arlyndi. Þær þola
einungis fólk
sömu skoðana.
Skortur á um-
burðarlyndi er því
eftir Gunnor ein af meginá-
Hersvein stæðum ofbeldis í
heiminum.
Rökin fyrir því að rétt sé að
tileinka sér umburðarlyndi gagn-
vart öðrum eru 1) Sá sem gerir
á hlut annarra gæti gert það óvart
eða sökum upplýsingaskorts.
Hann veit ekki hvað hann gerir.
2) Hann gæti haft rétt fyrir sér.
Skoðanir hans og hegðun eru rétt-
lætanlegar. Af þessu tvennu má
sjá að umburðarlyndi er heilla-
vænlegri leið en harkan. Strang-
leikinn er líklegri til að feta veg
ranglætisins, gera mistök og
vekja hatur og beiskju í hjarta
þess sem hann bitnar á.
Það er einmitt vegna þessara
röksemda sem er sagt að kær-
leikurinn umberi allt. Það er
vegna þess að þekkingin á sýkn
og sekt er í molum. Hann er
til að koma á og viðhalda sjálf-
bærri þróun með því að efla vísinda-
legan skilning og skiptast á vís-
inda- og tækniþekkingu.
Grein 10: Best verður tekist á
við umhverfismál með þátttöku
allra þegna sem hlut eiga að máli
á viðkomandi sviðum. I hverju ríki
skal sérhver einstaklingur hafa að-
gang að upplýsingum um umhverf-
ið sem er í vörslu opinberra aðila,
þ. á m. upplýsingum um hættuleg
efni og hættulega starfsemi í sam-
félagi þeirra svo og tækifæri til að
taka þátt í ákvarðanatöku ...
Urein 12: Ríki skulu í sameiningu
stuðla að uppbyggjandi og opnu
alþjóðlegu hagkerfi er leiði til hag-
vaxtar og sjálfbærrar þróunar í öll-
um löndum.
'Grein 17: Ríki skulu láta fara
fram mat á umhverfisáhrifum þeg-
ar um er að ræða fyrirhugaða starf-
semi sem líklegt er að muni hafa
verulega skaðleg áhrif á umhverfið
og háð er úrskurði viðkomandi
stjórnvalds.
Grein 19: Sérhvert ríki skal með
góðum fyrirvara tilkynna öðrum
ríkjum sem fyrir áhrifum kunna að
verða um starfsemi er kann að
hafa veruleg skaðleg umhverfis-
áhrif út fyrir landamæri þess.
Grein 20: Konur hafa mikilvægu
hlutverki að gegna í framkvæmd
umhverfis- og þróunarmála. Full
þátttaka þeirra er því nauðsynleg
til að koma á sjálfbærri þróun.
Grein 21: Hugvit, hugsjónir og
hugrekki æsku þessa heims skal
virkja í því skyni að móta alheims-
samstarf til að koma á sjálfbærri
þróun og tryggja öllum betri fram-
tíð.
Grein 25: Friður, þróun og um-
hverfisvernd eru hvert öðru háð og
óaðskiljanleg.
Grein 26: Ríki skulu leysa allan
ágreining um umhverfismál sín á
milli með friðsamlegum hætti og
beita í því skyni viðeigandi ráðum
í samræmi við stofnskrá Sameinuðu
Djóðanna.
umburðarlyndur þangað til stígið
er fram af þverhnípinu. Það er
nefnilega ekki hægt að vera um-
burðarlyndur gagnvart þeim sem
fremja glæpinn vitandi vits og
hafa skoðanir sem leiða til ánauð-
ar.
Er hægt að læra
umburðarlyndi?
Já, með því að
leggja stund á hóf-
stillingu. Hún felst
í því að kunna að
stjórna skapi sínu
og hemja ástríð-
urnar. Hófstilling
er t.d. að læra að
láta ekki reita sig
til reiði. Hófstilling
er dyggð hins um-
burðarlynda. Hún
eykur honum þol
gagnvart óvitum
og eigin brestum.
Hún stillir hugann,
lægir öldur skaps-
ins og minnkar lík-
urnar á mistökum.
Sá sem er um-
burðarlyndur er
jafnframt þolin-
móður. Móður er
skap og sá sem er
þolinn er þrekmik-
ill gagnvart fresti
á framkvæmdum eða skilningi
annaíra. Hinn þolinmóði hefur
biðlund bæði gagnvart sjálfum sér
og öðrum - biðlund gagnvart
sannleikanum. Hann hefur lang-
lundargeð andspænis heiminum
og er gæflyndur.
Umburðarlyndi krefst' Iíka
hleypidómaleysis. Umburðarlyndi
er að þola öðrum mönnum að
hafa t.a.m. skoðanir, hefðir, litar-
hátt og trúariðkun af ólíkum toga.
Fordómar eru tilhneigingin til að
raða öllu á bása. Þeir eru flokkun-
arárátta hugans til að flýta fyrir
ákvörðunartöku án hugsunar. Að
fordæma er að álykta út frá ytri
aðstæðum um innri gæði manna.
Fordómar vekja óvild, ýfa skap
og leiða til haturs þegar þeir eru
rangir. Umburðarlyndi er höfnun
á fordómum og krefst biðlundar
gagnvart réttum dómum hugans
um persónur, skoðanir, tilfinning-
ar og hegðun.
Hvers vegna þörfnumst við
umburðarlyndis? Vegna þess að
hver maður er háður stað og tíma
og allt í lífi hans er breytingum
undirorpið. Mannheimurinn er
samansettur úr ólíkum heims-
myndum, trúarbrögðum, viðhorf-
um og athöfnum. Menningar-
heimarnir eru margir og einstakl-
ingarnir sem tilheyra þeim hafa
tilhneigingu til að halda að þeir
einir hafi rétt fyrir sér. Frið þrá
allir, frið til að vera það sem þeir
vilja. Umburðarlyndi hinna ólíku
menningarheima er þ.a.l. for-
senda friðarins á milli þeirra -
án þess að traðka hver á öðrum.
Umburðarlyndi á að vera gagn-
vart því sem er öðruvísi og því
sem getur batnað eða bætt aðra
en ekki gagnvart böðlum sem láta
græðgina leiða sig í gönur. Um-
burðarlyndi er lært og því hlýtur
hver maður að þurfa að byija á
sjálfum sér. Hann hemur skapið,
hlekkjar græðgina og ber sigur-
orð af fordómum sínum með því
að öðlast þekkingu. Það er ekki
nóg að vera umburðarlyndur
gagnvart sjálfum sér. Fullur sigur
vinnst ekki fyrr en langlundar-
geðið nær til annarra líka.
Umburðarlyndi kemur í veg
fyrir að menn verði of fljótir til
að dæma en það er ein meginá-
stæða mistakanna milli manna
og þjóða. Þolinmæðin í þrautum
vex í langlundargeð gagnvart
brestum, göllum, veikleikum og
eigin gæfuleysi sem annarra.
Lífið krefst umburðarlyndis.
Leitin að sannleikanum heimtar
þolinmæði og hleypidómaleysi. Sá
sem ætlar að komast þangað sem
hann vill og vera þar til frambúð-
ar verður m.a. að hafa þol til að
líða bresti annarra, þol til að fara
að lögum, þol til að beita réttlát-
um aðferðum, þol til að hlaupa
ekki að dómum, þol til að hemja
skap sitt, þol til að standast freist-
inguna að traðka á öðrum og þol
til að viðurkenna takmörk sín.
Speki: Umburðarlyndi er að
leggja stund á hófsemi, þolin-
mæði og nám sem ber sigurorð
af hleypidómum.
Nýjar sendingar,
gott verð
Elísubúðin,
Skipholti 5.
- kjarni málsins!
„íslenskur sjávarútvegur á alþjóðavettvangi"
Ráðstefna um sjávarútveg í Háskólabíói (sal 3) laugardaginn 25. mars.
Ráðstefnustjóri: Gestur Geirsson.
09.30 Innritun.
10.00 Jón Þórðarson, forstöðumaður
sjávarútvdeildar. HA, setur ráðstefnuna.
10.10 Þorsteinn Þálsson, sjávarútvegsráðherra.
10.35 Jóhann Sigurjónsson, aðstoðarforstjóri
Hafró.
10.55 Jónas Haraldsson, lögmaður LÍÚ.
11.15 Sævar Gunnarsson, formaður
Sjómannasambands íslands.
DAGSKRA:
13.00 Jón Baldvin Hannibalsson,
utanríkisráðherra.
13.25 Sighvatur Bjarnason, framkvæmdastjóri
Vinnslustöðvarinnar í Vestmannaeyjum.
13.50 Grímur Valdimarsson, forstöðumaður RF.
14.15 Steingrímur J. Sigfússon Alþýðubandalagi.
Halldór Ásgrímsson Framsóknarflokki.
Jóna Valgerður Kristjánsdóttir Kvennalista.
Ágúst Einarsson Þjóðvaka.
15.45 Fyrirspurnir og almennar umræður.
11.35 Fyrirspurnir og almennar umræður.
12.00 Matarhlé. Hádegisverður á Hótel Sögu.
17:00 Steindór Sigurgeirsson formaður
Stafnbúa slítur ráðstefnunni.
Þátttökutilkynningar eða fyrirspurnir berist, sem fyrst,
um símbréf 96-30998 eða símsvara 96-26138.
Vinsamlegast tilgreinið miðafjölda, nafn og heimilisfang
ásamt vinnu- og heimasíma.
Ráðstefnugjald er 3.500 kr., innifalin eru
ráðstefnugögn og veglegur hádegisverður
á Hótel Sögu.
Félag sjávarútvegsfræðinema við Háskólann á Akureyri
(Sjá einnig auglýsingu á bls. 617 í Textavarpinu)