Morgunblaðið - 15.03.1995, Síða 1
mrgntilritafrUt
AÐSENDAR
GREINAR
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS MIÐVIKUDAGUR 15. MARZ 1995
B
BLAÐ
Yfirráð auðlindar
skilyrði fyrir ESB-aðild
ANDSTÆÐINGAR Alþýðu-
flokksins í Evrópumálum eru og
hafa verið duglegir að klifa á þeim
áróðri að flokkurinn sé tilbúinn til
að fórna öllum mikilvægustu hags-
munum íslands við inngöngu í Evr-
ópusambandið. Kjarninn í málflutn-
ingi andstæðinga jafnaðarmanna
er sá að Alþýðuflokkurinn setji sam-
eiginlega fiskveiðistefnu ESB ekki
fyrir sig og sé tilbúinn að afsala
yfirráðum Islendinga yfir fiskveiði-
auðlindinni í aðildarsamningum við
sambandið.
Sannleikurinn er hins vegar sá
að jafnaðarmenn telja aðild að ESB
algerlega óhugsandi nema ísland
haldi fullum og óskoruðum yfírráð-
um yfir auðlindinni umhverfis land-
ið. Flokkurinn lagði til að Alþingi
samþykkti að binda sameign þjóð-
arinnar á henni í stjórnarskrá fyrir
þinglok þannig að ekki færi á milli
mála að ekki mætti semja yfirráðin
af sér. Yfirráð þjóðarinnar yfir auð-
lindinni eru slíkt hagsmunamál fyr-
ir íslendinga og undir það sjónar-
mið taka allir stjórmnmálaflokkar.
Það fór eins og búast mátti við af
stjórnarandstæðingum, að þeir
lögðust gegn samþykkt tillögunnar
þótt þeir væru að vísu alveg full-
komlega sammála henni.
Veiðum verður ekki
sljórnað frá Brussel
Jafnaðarmenn telja að megin-
samningsmarkmiðin eigi að vera
Alþýðuflokkurinn hefur
sýnt á kjörtímabilinu,
segir Bolli R. Yal-
garðsson, að hann hef-
ur þroska til að bregð-
ast við aðstæðum hveiju
sinni með raunsæi.
að tryggja áfram skýlaust forræði
íslendinga yfir fiskmiðunum innan
200 sjómílnanna. Það er alger
grundvallarkrafa að ekki verði sam-
ið um annað. Það er hins vegar ljóst
að engin niðurstaða fæst í slíku
máli nema í samningaviðræðum við
Evrópusambandið. Þegar samn-
ingsniðurstöður liggja fyrir munu
landsmenn að sjálfsögðu eiga síð-
asta orðið og kveða upp sinn úr-
skurð í þjóðaratkvæðagreiðslu
hvort gengið verði til liðs við sam-
band Evrópuríkja, ESB, eða ekki.
Ef ekki næst fram krafan um yfir-
ráð auðlindarinnar verður hins veg-
ar ástæðulaust að mæla með aðild
og efna til þjóðaratkvæðagreiðslu.
ísland stórveldi
í fiskveiðimálum
Það er margt sem bendir til þess
að íslendingar gætu náð fram þess-
um meginsamningsmarkmiðum.
Fjölmargir virtir
stjórnmálamenn í að-
ildarlöndum ESB auk
embættismanna hafa
aðspurðir ekki viljað
útiloka slíkt enda sam-
rýmdist það ekki hags-
munum Evrópusam-
bandsins að svipta
væntanlega aðildar-
þjóð, sem lifir nánast
eingöngu á fiskveið-
um, lífsafkomunni
með því að taka af
henni stjórn fiskveiði-
mála sinna. Þeir benda
einnig á að við aðild
að ESB yrði ísland
stórveldi í fiskveiði-
málum innan sambandsins og gæti
ráðið mestu um þróun hinnar sam-
eiginlegu fiskveiðistefnu ESB. Evr-
ópusambandsríkin eiga enga sam-
eiginlega fiskveiðistofna með ís-
lendingum, landhelgi þeirra og ís-
lands liggur hvergi saman auk þess
sem Evrópusambandsríkin hafa
aldrei öðlast veiðihefð innan ís-
lenskrar landhelgi. Spánveijar, sem
eru erfiðasti Þrándur í Götu þegar
rætt er um fiskveiðimál í ESB,
hafa fallist á þessi rök. Menn mega
heldur ekki gleyma því að ástæða
hinnar sameiginlegu fiskveiðistefnu
ESB er einmitt ofangreind atriði
sem eiga við um öll ríki sambands-
ins. Það var einfaldlega ekki hægt
að hafa stjórn á fiskveiðum ríkjanna
nema með sameigin-
legri yfirstjórn ef ekki
átti illa að fara fyrir
fiskistofnum þjóðanna.
Andstæðingar halda
í fúareipi
Það haldreipi sem
Davíð Oddsson, forsæt-
isráðherra, og fleiri
halda einna fastast í
þegar þeir gera grín að
Evrópustefnu jafnað-
armanna, það að enga
nauðsyn beri til að
hugsa nú um aðild því
hún komi ekki til greina
af hálfu ESB fyrr en
uppúr aldamótum, er
fúareipi. Það hefur margoft verið
bent á það erlendis að ísland upp-
fyllir nú þegar öll skilyrði sem ESB
setur þjóðum sem vilja ganga í sam-
bandið. Ekki sé því sjálfgefið að
ísland þurfi að bíða eftir að komast
inn. Einnig er vert að benda á að
skammt er í aldamótin og því ekki
seinna vænna en að fara undirbúa
sig óg hefja formlega undirbúnings-
vinnu að gerð samningsmarkmiða.
Að hafa framtíðarsýn
Jafnaðarmenn hafa mótað skýra
stefnu í Evrópumálum sem mun að
sjálfsögðu marka djúp spor í kosn-
ingabaráttuna sem framundan er.
Andstæðingar Alþýðuflokksins
munu beijast með kjafti og klóm
BoIIi R.
Valgarðsson
gegn aðild íslands að Evrópusam-
bandinu með sömu rökum og þeir
börðust gegn aðild landsins að
NATO, gerð varnarsamningsins við
Bandaríkin, inngöngu í EFTA og
aðild að EES- samningnum. Þeir
börðust gegn byggingu álversins í
Straumsvík á sínum tíma og hafa
engan áhuga á stækkun þess þótt
það muni skapa fjölda manna at-
vinnu í framtíðinni. Þeir eru andvíg-
ir því að íslendingar selji umhverfis-
væna raforku til útlanda þótt hún
skapi verulegar tekjur sem m.a.
myndu nýtast til frekari uppbygg-
ingar íslenska velferðarkerfisins.
Með öðrum orðum: Stjórnarand-
staðan og öll sérframboðin sem nú
spretta upp eins og gorkúlur um
allt eru á móti öllum mikilvægustu
hagsmunamálum landsmanna á
sama tíma og sjaldan hefur verið
jafn brýnt að hefja sókn til nýrra
tíma. Ástæðan er sú að þau skortir
alla framtíðarsýn.
Alþýðuflokkurinn hefur sýnt á
kjörtímabilinu að hann hefur
þroska til að bregðast við aðstæð-
um hveiju sinni með raunsæi.
Hann hefur þá framtíðarsýn sem
nauðsynleg er til að hægt sé að
byggja upp betra og nútímalegra
þjóðfélag. Það sýna verk hans í
ríkisstjórn. Aðild að ESB er áfangi
á þeirri leið, að því tilskyldu að
ísland haldi yfirráðum sínum yfir
fiskveiðiauðlindinni. Stjórnmála-
mönnum, sem hafa ekki aðra
stefnu í Evrópumálum en þá að
segja að aðild komí alls ekki til
greina, hvað sem í boði væri, er
alls ekki treystandi til að fara með
stjórn landsmála. Alþýðuflokkur-
inn hefur alltaf borið hagsmuni
þjóðarinnar fyrir bijósti og yfirleitt
verið á undan sinni samtíð. Um
það vitnar sagan.
Höfundur situr í flokksstjórn
Alþýðuflokksins.
Ferð án
fyrirheits
ÞVÍ hefur verið haldið fram að
sjálfstæðismenn vilji ekki ræða
hvort íslendingar eigi að æskja inn-
göngu í Evrópusambandið. Það er
rangt. Það er ekkert athugavert við
það að menn ræði þessi mál og sjálf-
stæðismenn hafa aldrei skorast
undan því. Spurningin um Evrópu-
sambandsaðild er ætíð og ævinlega
á dagskrá, rétt eins og aðrar áleitn-
ar pólitískar spurningar, sem upp
koma í umræðu dagsins.
Sporin hræða
í umræðunni um aðild að Evrópu-
sambandinu hefur langsamlega oft-
ast verið vakin athygli á sjávarút-
vegsstefnu þess. Bent hefur verið
á að stefnan sé algjörlega ósamrým-
anleg hagsmunum okkar Islendinga
og af þeirri ástæðu einni og sér
komi aðild að sjálfsögðu ekki til
greina. Það er mikið rétt. Sjávarút-
Evrópusambandið er
statt á miklum kross-
götum, segir Einar K.
Guðfinnsson, og eng-
inn veit hvert það
stefnir.
vegsstefna Evrópusambandsins
byggist á stofnskrá Evrópusam-
bandsins, Rómarsáttmálanum. Það
er ljóst að forræði stofnana Evrópu-
sambandsins til að setja reglur um
skipulag sjávarútvegsmála ná til
allflestra þátta. Völd stofnana Evr-
ópusambandsins voru aukin mjög
við endurskoðun sjávarútvegsstefn-
unnar árið 1992.
Þetta fengum við raunar staðfest
í 'sjávarútvegssamn-
ingi Noregs við Evr-
ópusambandið á síð-
astliðnu ári. Að sönnu
fengu Norðmenn um-
þóttunartíma. Að hon-
um liðnum átti þó for-
ræði fiskimanna að
vera í höndum yfir-
valdanna í Brussel.
Þau spor hljóta því að
hræða.
Menn geta að sjálf-
sögðu haft ýmsar
meiningar um hvort
okkur íslendingum
gæti vegnað betur við
samningaborðið en
frændum vorum í Nor-
egi. Það hefur þó ekkert komið fram
mér vitanlega sem bendir til þess
að okkur tækist að hrinda af hönd-
um okkar þeirri kvöð að lúta for-
ræðinu frá Brussel.
Krafa um minni
áhrif smáríkjanna
Annað atriði skiptir þó ekki síður
máli í þessu sambandi. Hin svokall-
aða ríkjaráðstefna Evrópusam-
bandsins verður haldin á næsta
ári. Búist er við að hún standi í
einhver ár, þannig að farið verður
að draga all nærri aldamótum, þeg-
ar lyktir hennar sjást. Meginmark-
mið þessarar ríkjaráð-
stefnu er einmitt að
breyta skipulagi Evr-
ópusambandsins.
Mörgum þykir (og víst
ekki að ástæðulausu)
að skipulag þess sé all
þunglamalegt og óskil-
virkt. Fulltrúar stærri
ríkjanna telja einnig að
áhrif þeirra séu óeðli-
lega lítil í samanburði
við hin smærri. Krafan
um jafnt vægi atkvæða
á sér nefnilega líka for-
mælendur í höfuðborg-
um Evrópu, í Lundún-
um, París eða Bonn.
Þó að enginn vilji spá
um endanlega niðurstöðu í smáatr-
iðurh, þá velktist enginn í vafa um
að niðurstaðan verði sú að vægi
smærri ríkjanna muni minnka en
hinna stærri aukast að ríkjaráð-
stefnunni lokinni.
Þá er ljóst að skilmálar til inn-
töku nýrra ríkja í Evrópusambandið
breytast með ríkjaráðstefnunni og
raunar yfírlýst af þess hálfú að
engin ný aðildarríki verði tekin inn
fyrr en að henni lokinni.
Ferð án fyrirheits
Það er ekki síður af þessari
ástæðu sem fráleitt sýnist að senda
inn aðildarumsókn að Evrópusam-
bandinu. Evrópusambandið er statt
á miklum krossgötum og enginn
veit hvert það stefnir. Hið eina sem
virðist ljóst er að völd smáríkja
muni minnka. Að ætla sér inn i 21.
öldina á vagni Evrópuhraðlestarinn-
ar virðist því vera ferð án skýrra
fyrirheita og án þess að hafa
minnstu hugmynd um áfangastað-
inn.
Það hefur verið sagt að eina leið-
in til þess að leiða í ljós hvað fá
megi út úr samningum við ESB sé
að láta reyna á það með formlegum
viðræðum. Þetta er alls ekki svo.
Við vitum hvað við höfum og Ijós
er hinn mikli efnahagslegi, pólitíski
og félagslegi ávinningur EES-
samningsins. Við þekkjum leikregl-
ur Evrópusambandsins í málaflokk-
um eins og sjávarútvegi. Loks vitum
við að Evrópusambandið mun fyrir-
sjáanlega breytast í veigamiklum
atriðum, smáríkjum í óhag á allra
næstu árum. Við eigum því ekkert
erindi inn í þetta ferli. Því hlýtur
niðurstaða mín að vera sú, að þó
spurningin um Evrópusambandsað-
ild sé á dagskrá, þá sé svarið við
henni núna skýlaust nei.
Höfundur er þingnmður
Sjálfstæðisflokksins á
Vestfjörðum.
Einar K.
Guðfinnsson