Morgunblaðið - 15.03.1995, Side 2

2 B MIÐVIKUDAGUR 15. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
______ _____KOSNINGAR 8- APRÍL
Valdníðsla ráðherra
ENN einu sinni hefur ráðherra
Alþýðuflokksins tekist að vekja á
sér athygli vegna gruns um spill-
ingu. í þetta sinn er það umhverfis-
ráðherra Össur Skarphéðinsson
sem virðist samkvæmt vitnisburði
undirmanna sinna hafa beitt fá-
heyrðri valdníðslu í málefnum
Veiðistjóra. Ráðherrann virðist hafa
haft í hótunum við undirmenn sína,
en þegar hann er inntur eftir því
ber hann við minnisleysi. í því sam-
bandi er vert að minna á mun eldri
ráðherra sem nú er fyrrverandi ráð-
herra, Steingrím Hermannsson,
sem bar einnig við minnisleysi og
var komið fyrir á stofnun. I upp-
hafi umræðu þessa máls fyrir ári
hafði Össur fátt annað til málsins
að leggja, en kokhraustar yfirlýs-
ingar um að valdið væri ráðherr-
ans. Nú er annað hljóð í strokknum.
Ráðherrann kallar sig vesælan og
segir vegið hafa verið að heiðri sín-
um sem vísindamanns þegar Arnór
Þórir Sigfússon starfsmaður Veiði-
stjóra gagnrýndi í nafni Skotféiags
Reykjavíkur tillögur Össurar um
bann við ijúpnaveiðum. Það. skal
tekið fram að íjúpnastofninn heyrir
ekki undir Veiðistjóraembættið.
Hvemig brást svo Össur við þessari
meintu árás á vísindaheiður sinn?
Brást hann við eins og vísindamað-
ur sem hrekur kenningar andmæl-
enda sinna með vísindalegum rök-
um? Ó nei, hann varði vísindaheiður
sinn sem ráðherra og rýrði um leið
heiður sinn bæði sem vísindamaður
og ráðherra.
Stjórnmálaferill Össurar er varð-
aður stórkallalegum yfirlýsingum
sem fylgt hafa litlar efndir. í upp-
hafi kjörtímabilsins var lagt fram
frumvarp um Lánasjóð íslenskra
námsmanna sem í ljós hefur komið
að færir hundruð milljóna á hveiju
ári frá námsmönnum til bankanna
svo þeir geti sett þessa peninga á
afskriftarreikninga sína sem til-
komnir eru vegna pólitískra mis-
taka fyrri ára. Þingmaðurinn og
fyrrverandi formaður Stúdentaráðs,
Össur Skarphéðinsson, gerði grein
fyrir atkvæði sínu þegar hann sam-
Stjórnmálaferill Össur-
ar er varðaður stórkalla-
legum jrfirlýsingum,
segir Hafliði Helgason,
sem telur Alþýðuflokk-
inn spilltasta flokk
landsins.
þykkti frumvarpið. Þar kvaðst hann
myndu beita sér fyrir endurskoðun
frumvarpsins á kjörtímabilinu. Síð-
an hefur hvorki heyrst frá honum
hósti né stuna um þetta mál, enda
minnið ekki meira en guð gaf. Þögn
hans var tryggð þegar honum hlotn-
aðist ráðherradómur. Það er því
margt sem bendir til þess að Össur
sé ekki ýkja merkilegur stjórnmála-
maður og lítt verðugur frama sins.
Áður hefur hann verið kallaður
mesti vindbelgur íslenskra stjóm-
mála, en ég ætla ekki að taka mér
þau orð í munn. Hitt er svo annað
að reynslan kennir mér að trúa
varlega yfirlýsingum hans og því
hlýt ég að hallast að því að það séu
fyrrverandi Veiðistjóri og starfs-
maður hans sem greini
rétt frá. Viðbrögð í
þinginu benda líka til
þess að málið sé ríkis-
stjórninni ekki þókn-
anlegt rétt fyrir kosn-
ingar. Þannig var
reynt að þagga málið
niður í þinginu, en
vegna þess að ekki era
'allir þingmenn svín-
beygðir undir aga for-
ystu flokks síns, mis-
tókst það.
Spilling felst ekki
einungis í því að hygla
vinum og flokksbræð-
ram með valdi því sem
almenningur hefur
fengið manni í hendur, heldur einnig
með því að misbeita því t.d. með
því að beita því þegar vegið er að
visindaheiðri manns. Það að Össur
veitti þessum mönnum ákúrar fyrir
mál óskyld starfi þeirra gerði hann
um leið vanhæfan til að taka svo
afdrifaríka ákvörðun um starf þeirra
skömmu síðar. Hann hefði mátt vita
að sá skammi tími sem leið frá því
að hann lét skapsmuni sína dynja á
þeim og til þess að hann tók ákvörð-
un um flutning starfa þeirra myndi
kalla á ályktun um að hann væri
að ná sér niðri á þeim. Hann stóð
þvi frammi fyrir tveim kostum sem
telja mætti siðlega. Annar var sá
að láta óviðurkvæmileg símtöl eiga
sig, hinn kosturinn, úr því að hann
gat ekki stillt sig um þann fyrri, að
láta stofnunina óáreitta. Hvorugan
kostinn valdi ráðherrann og er mað-
ur að minni fyrir vikið.
Hitt verður að virða óreyndum
ráðherranum til vorkunnar að hann
skortir fyrirmyndir í flokknum. Al-
þýðuflokkurinn, Jafn-
aðarmannaflokkur ís-
lands, er, og nú verður
Jón Baldvin steinhissa,
spilltasti flokkur ís-
lands. Þegar ég fullyrði
þetta geri ég það ekki
útfrá margfrægri
höfðatölureglu sem
færir kosti og lesti ís-
lendinga sem og Al-
þýðuflokksins í æðra
veldi. Ástæðan fyrir
smæð flokksins er ekki
sú að stefnumál hans
séu vond eða illa gangi
að koma sjónarmiðun-
um sem hann stendur
fyrir til landsmanna,
heldur ræðst hún af því að forystu-
menn flokksins eru óhæfir til að
vinna skoðunum, sem stór hluti
þjóðarinnar aðhyllist, fylgi. Árang-
ur flokksins í ríkisstjórn hefur ekki
heldur orðið sá að nokkur ástæða
sé til að falla í stafi. Ekkert hefur
þokast til framafara í stóram mál-
um eins og landbúnaðar- og sjávar-
útvegsmálum. Við sitjum uppi með
fjögur ár glat-aðra tækifæra til að
koma efnahags- og viðskiptaum-
hverfi frá Færeyjahraðbrautinni í
átt til nútímasjónarmiða. Vísa ég í
því sambandi til prýðilegrar greina
Þorvaldar Gylfasonar í Mbl., um
efnahagslegt heilsufar þjóðarinnar.
Ef horft er á stefnuskrá Alþýðu-
flokksins er ljóst að flokkurinn
krefst í orði að siðferði og leikregl-
ur samfélagsins verði færðar til
betri vegar. Því miður er slík stefna
marklaust þvaður í munni forystu-
manna sem líta svo á að meginregl-
ur gildi um alla, nema þá sjálfa.
Þeir sem undanskilja sig á svo af-
Hafliði
Helgason
gerandi hátt frá þeim meiginreglum
sem þeir sjálfir boða eru meðal
þorra fólks nefndir siðleysingjar.
Það er ekki ósanngjörn krafa að
siðbótarmenn geri meiri kröfur til
eigin siðferðis, en almennt er kraf-
ist af þeim sem allir vita að þjóna
annarlegum hagsmunum og fara
ekki dult með það. Krafan er ekki
sú að menn séu ofurmannlegir og
geri aldrei mistök, né að þeir gangi
berir út í Hafnaríjarðarhraun og
beiji sig með brenninetlu í iðrunar-
skyni. Það er hinsvegar nauðsynlegt
að menn komi auga á mistök sín
og breyti siðlega í framhaldi af
þeim, viðurkenni þau og biðjist af-
sökunar á þeim, leiðrétti þau eða
segi af sér séu mistökin afgerandi
og alvarleg. Til þess að athöfn hafi
eitthvert siðferðilegt gildi má hún
ekki vera þvinguð, þ.e. fleiri en einn
kostur verður að vera í stöðunni.
Afsögn Guðmundar Árna var ekki
siðferðileg, hann viðurkenndi ekki
mistök og átti í raun engra kosta
völ. Valdníðsla og yfirklór Össurar
Skarphéðinssonar i málefnum
Veiðistjóra og lítilmannleg tilraun
Jóns Baldvins til að klína ábyrgð á
klúðri menningarfulltrúans í Lond-
on á sendiherrann, þegar allir vita
að menningarfulltrúinn gat þegar
honum sýndist sótt umboð sitt beint
til ráðherrans og haft skipanir
sendiherrans að engu, benda ekki
til þess að hér séu stórmenni á ferð.
Fordæmi þessa tríós bendir ekki til
þess að þeir muni í framtíðinni setja
almannahagsmuni ofar sínum eigin.
Með því er brostin forsenda þess
að þeim sé treystandi til þess að
stjórna siðvæðingu íslenskra stjóm-
mála. Þess vegna geta heiðarlegir
jafnaðarmenn sem eru sjálfum sér
samkvæmir ekki kosið flokkinn í
næstu kosningum og er illt til þess
að vita.
Höfundur er heimspekinemi og
fyrrv. stuðningsmaður
Alþýðuflokksins.
Sinnaskipti
Alþýðuflokksins
AÐ UNDANFÖRNU hefur gefið
að líta í Morgunblaðinu greinaflokk
frá ungkrötum þar sem þeir fjölyrða
í löngu máli og mörgum orðum um
einlægan áhuga sinn á velferð -
bænda og bættum hag landbúnað-
arins. Jafnframt virðast þeir hafa
fundið óvin bænda „par exellence"
þar sem er starfsfólk bændasam-
takanna við Hagatorg. Það er í
sjálfu sér alltaf gott að hafa skil-
greint vandann og geta þannig ráð-
ist að rótum meinsins, það er bara
að vona að sjúklingurinn andist
ekki á skurðarborðinu þegar lækn-
irinn er tekinn til starfa.
Skipulögð útrás
Það er greinilegt að það hefur
verið gefin dagskipun til fótgö'ngu-
liðanna innan flokksins um að reyna
að bæta ímynd flokksins gagnvart
landbúnaðinum. Jafnframt virðist
hafa verið ákveðið að skilgreina
sameiginlegan óvin bænda til að
beina athyglinni frá raunverulegri
stefnu Alþýðuflokksins í landbún-
aðarmálum. Staða flokksins er slík
eftir afrek flokksins í síðustu ríkis-
stjórn að nú er leitað alira bragða
til að rétta hlut hans. Svo lángt er
gengið að reynt er að afneita stefnu
flokksins og fyrri málflutningr for-
ystumanna hans í málefnum íand-
búnaðarins i örvæntingarfullri til-
raun til að ganga í augun á bænd-
um.
Vandi landbúnaðarins
Það er ljóst að landbúnaðurinn
stendur frammi fyrir margháttuð-
um vanda og þarf í raun ekki að
fjölyrða um það. Það er einnig Ijóst
að mikil ríkisafskipti og forsjár--
hyggja liðinna áratuga eiga þar
■ töluverðan hlut að máli, þar sem
of langt var gengið í að hvetja til
framleiðslu mjólkur og kindakjöts
fyrir ótryggan markað og erfítt er
að takast á við breyttar forsendur
þegar það er óumflýjanlegt. Á hinn
bóginn er rangt að horfast ekki í
augu við það að margar greinar
Landbúnaðarstefnan
verður aldrei endanlega
mótuð, segir Gunn-
laugur Júlíusson. Hún
verður að taka mið
af starfsumhverfi
hverju sinni.
landbúnaðarins sem hafa framleitt
og selt vöru sína án afskipta ríkis-
ins beijast við gríðarlega erfiðleika,
þar sem bændur hafa látið teyma
sig út í taumlausa samkeppni þar
sem meiri og meiri verðlækkun af-
urðanna var eina vopnið sem hægt
var að beita. Landbúnaður er með
þeim sérkennum að innan hverrar
búgreinar er yfirleitt framleidd
einsleit matvara (vara án sérstakra
auðkenna). Sérhver bóndi á því erf-
itt með að selja vöru á persónuleg-
an hátt, nema með því að lækka
verðið. Það leiðir síðan yfirleitt til
stjórnlausra undirboða sem hefur
það í för með sér að engir tapa
meir en bændur. Síðasta dæmið um
þetta úr landbúnaðinum eru undir-
boð og verðhrun á nautakjöti í fyrra
og hitteðfyrra, sem hafði það í för
með sér að verð á nau-
takjöti hérlendis var
töluvert lægra en inn-
an Evrópusambands-
ins. Framleiðendur"
nautakjöts töpuðu
hundraðum milljónum
á þessu ævintýri og
stóðu flestir tekjulaus-
ir eftir. Kvótakerfið í
landbúnaði er engin
óskalausn, frekar en
kvótakerfi almennt,
heldur er það neyðar-
lausn til að forða öðru
verra. Með síðasta bú-
vörasamningi átti að
gera bændum fært að
bregða búi ef aðstæður
Gunnlaugur
Júlíusson
þeirra væru þannig, og bregðast á
þann hátt við sölusamdrætti í
kindakjöti. Mun minni árangur varð
heldur en búist varð við, meðal
annars vegna aukins atvinnuleysis,
sem hefur stóraukist á síðust árum.
Þeir bændur sem hefðu að öðra
jöfnu hugleitt að bregða búi, höfðu
því að ákaflega litlu að hverfa og
því einfaldast að reyna að þrauka
áfram. Það eru því i raun of marg-
ir að fiamfleyta sér á of litlum at-
vinnumöguleikum.
Er íslensk landbúnaðarpólitík
einstök?
Það mætti halda eftir máli
bændavinanna þriggja sem skrifa í
Morgunblaðið 4. og 8. mars að ís-
lensk landbúnaðarstefna væri ein-
stök og sérstaklega bændafjand-
samleg vegna heimsku og mann-
vonsku starfsfólks bændasamtak-
anna. Þegar horft er á fyrirkomulag
á nálægum löndum, þá kemur það
í Ijós að fyrirkomulagið þar er næsta
áþekkt. Á Norðurlöndum hefur ver-
ið rakin áþekk landbúnaðarstefna
og hérlendis, og jafnvel miklu hag-
stæðari bændum hvað varðar
stuðning úr ríkissjóði s.s. í Noregi
og Finnlandi. Þó er fyrst hægt að
alvöra að tala um kvótakerfí í land-
búnaði innan Evrópusambandsins,
draumsýn alþýðuflokksmanna.
Sænskir bændur tóku ákvörðun um
að óska eftir inngöngu
í EB þegar sænskir
kratar voru búnir að
bijóta niður skipulagn-
ingu í afsetningu sæn-
skra búvara og jafn-
framt að opna fyrir
innflutning búvara frá
EB sem eru verðlagðar
eftir þrautskipulögðu
samtryggingarkerfi.
Eru kratar hafðir
fyrir rangri sök?
Þremenningarnir
gera mikið úr því að
alþýðuflokksmönnum
séu gerðar upp þær
skoðanir að þeir vilji
öðrum frekar opna fyr-
ir óheftan innflutning búvara og
mótmæla þvi sem fjarstæðu. Nú
þekki ég ekki hug allra alþýðu-
flokksmanna en veit að innan
flokksins er margt vel hugsandi
fólk og skynsamt. En hitt veit ég
jafnvel að formaður flokksins hefur
farið svo offari í árásum sínum á
bændur á liðnum árum að hann
neyddist til að biðja bændur lands-
ins opinberlega afsökunar á mál-
flutningi sínum í útvarpsþætti fyrir
skömmu. Formaðurinn er náttúr-
lega andlit flokksins og talsmaður
hans, þannig að hinn almenni
flokksmaður verður að axla þær
byrðar sem formaðurinn hefur
bundið upp á hann með málflutn-
ingi sínum. Það er alkunna að for-
maður Alþýðuflokksins hefur stefnt
að því leynt og ljóst á undanförnum
árum að opna fyrir óheftan inn-
flutning búvara sem best sást í hinni
dæmafáu uppákomu með kjúkl-
ingalappirnar umtöluðu hér um
árið, að ekki sé talað um skinkuna.
Skrifstofublækur í
BændahöIIinni!!
Einn af bestu vinum bændanna
er svo smekklegur að fullyrða það
að landbúnaðarkerfíð sé ekki gert
fyrir neinn nema „skrifstofublækur
í bænda'.iöllinni, sem maka þar
krókinn á kostnað bænda, neytenda
og skattgreiðenda í landinu“. Nú
gæti ég að sjálfsögðu tekið upp
hanskann fyrir fyrrverandi starfsfé-
laga mína og ausið persónulegu
skítkasti og heimskulegum orða-
leppum yfir blekbera þann sem
kemst svo smekklega að orði um
það fólk sem vinnur hjá bændasam-
tökunum. En það er í sjálfu sér
engin lausn, enda þótt það sé
kannske enn meiri fjarstæða að
reyna að svara slíku orðavali með
rökum. Ég vil þó koma því á fram-
færi fyrir þá sem það ekki vita,
hafandi makað krókinn á kostnað
bænda, neytenda og skattgreiðenda
á þessum vinnustað í u.þ.b. sex ár
að mati besta vinar bændanna, að
allar helstu ákvarðanir um starfs-
skipulag, verklag og mannafla inn-
an bændasamtakanna er á ábyrgð
starfandi bænda, sem ættu að hafa
þokkalega þekkingu á hvers er þörf
í þeim efnum.
Landbúnaðarstefnan er í
sífelldri mótun
Það vita allir sem til þekkja að
landbúnaðarstefnan verður aldrei
endanlega mótuð, heldur verður
hún að taka mið af starfsumhverfi
landbúnaðarins hveiju sinni, þeim
breytingum sem eru að eiga sér
stað og munu eiga sér stað í náinni
framtíð: Við mótun hennar skiptir
mestu máli að vera í lifandi tengsl-
um við það sem er að gerast í ytra
umhverfi landbúnaðarins og hafa
tilfinningu fyrir því sem skiptir
mestu máli innan hans. í því sam-
bandi verða innantómir frasar og
slagorð lítils virði og hverfa því
yfirleitt út í loftið eins og kerlingar-
eldur, þegar á er tekið.
Höfundurerfv. starfsmaður
Stéttarsambands bænda.