Morgunblaðið - 18.03.1995, Blaðsíða 1

JH* rgttttMa&fö
AÐSENDAR
GREINAR

PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 18. MARZ 1995 BLAÐn
Framtak, samkeppni
og lægra verð
í ÞESSARI grein mun undir-
ritaður sýna fram á áhrif sam-
keppni og einstaklingsframtaks til
lækkunar á vöruverði hér á landi
á kjörtímbili ríkisstjómar Davíðs
Oddssonar.
Breytingar og
aukin samkeppni
Sjálfstæðisflokkurinn hefur á
undanförnum árum unnið ötuilega
að því að auka samkeppni öllum
til hagsbóta. Afleiðingar breytinga
koma ekki alltaf strax í ljós því
að einstaklingar, fyrirtæki og
markaðir þurfa að átta sig á þeim
breytingum sem eiga sér stað og
þeim möguleikum sem þá skapast.
A þessu kjörtímabili hafa breyt-
ingar sem Sjálfstæðisflokkurinn
hefur staðið fyrir lækkað verð
vöru og þjónustu og lagt þannig
m.a. grundvöllinn að stöðugleika
í efnahagsmálum og bættum lífs-
kjörum. Verða hér rakin nokkur
mikilvæg dæmi þessu til staðfest-
ingar.
Niðurfelling aðstöðugjalds
og lægra vöruverð
Fyrir tveimur árum var aðstöðu-
gjald á fyrirtæki lagt niður. Marg-
ir spáðu illa fyrir þess-
ari breytingu og að
hún myndi einungis
leiða til þess að auka
gróða fyrirtækjanna
en kæmi einstakling-
um ekki til góða. Þetta
reyndist rangt og að-
gerðin heppnaðist full-
komlegá og hafði
þrenns konar jákvæð
áhrif eins og ætlað var.
— í fyrsta lagi
hafði hún áhrif til þess
að stöðva aukningu
atvinnuleysis sem að
mati ASÍ stefndi í
20-25%. Atvinnuleysi
fer nú lækkandi og er lægra hvern
mánuðinn á fætur öðrum miðað
við sama tíma í fyrra og því er
spáð að atvinnuleysi verði lægra
á árinu 1995 heldur en á árinu
1994.
— í öðru lagi var skattkerfið
fært til samræmis við það sem
tíðkast annars staðar í heiminum
sem auka mun erlendar fjárfest-
ingar.
— í þriðja lagi leiddi niðurfell-
ing aðstöðugjalds til lægra vöru-
verðs í samræmi við fyrirfram
gerða útreikninga og
hefur það verið stað-
fest af hagfræðingum
ASÍ. Þessi lækkun
vöruverðs hefði ekki
verið tryggð nema
vegna frjálsrar verð-
myndunar og aukinn-
ar samkeppni.
Lækkun vsk. á
matvöru
og lægra vöruverð
Fyrir rúmu ári var
virðisaukaskattur á
matvöru lækkaður úr
24,5% í 16%. Stjórn-
arandstaðan fann
þessu allt til foráttu og spáði því
að kaupmenn myndu einungis not-
færa sér þessa lækkun til þess að
hækka vöruverð og auka hagnað
sinn. Þetta fór á annan veg því
lækkun virðisaukaskatts á mat-
vælum skilaði sér að fullu til neyt-
enda í lækkuðu vöruverði á mat-
vælum. Þetta hefur verið staðfest
af hagfræðingum ASÍ.
Þessi lækkun vöruverðs hefði
ekki verið tryggð nema vegna
fijálsrar verðmyndunar og aukinn-
ar samkeppni.
Árni M. Mathiesen
Gengisfellingar
án verðbólguskriðu
Núverandi ríkisstjórn hefur fellt
gengið tvisvar sinnum og gengi
íslensku krónunnar er nú í sögu-
legu lágmarki. Þetta hefur ómet-
anlega þýðingu bæði fyrir útflutn-
ingsatvinnuvegina sem og innlend-
an samkeppnisiðnað vegna bættrar
samkeppnisstöðu. Gengisfellingar
á íslandi eru hins vegar jafnan
Árlegur vaxtakostnaður
af einnar milljónar
króna verðtryggðu
bankaláni hefur lækkað
úr 93 þúsund krónum í
79 þúsund. Árni M.
Mathiesen segir að
lækkun matarskatts og
vaxta hafi styrkt kaup-
mátt í landinu.
tengdar við verðbólgu og dvínandi
kaupmátt launafólks. Það tókst í
þessi tvö skipti að koma í veg fyr-
ir verðbólguholskeflu í kjölfar
gengisfellingar vegna hinnar miklu
samkeppni sem hér ríkir. Sam-
keppnin kom í veg fyrir að hægt
væri einfaldlega að velta gengis-
fellingunni út í verðlagið. Því varð
að leita annarra leiða til að mæta
gengisfellingunni með aukinni
framleiðni og aukinni hagkvæmni
neytendum til góða.
Lækkun vaxta
Fyrir tæpu einu og hálfu ári
tókst ríkisstjórninni að lækka vexti
þannig að vextir á ríkisverðbréfum
hafa síðan verið í kringum 5% sem
er lægra en í nágrannaríkjum okk-
ar. Stjórnarandstaðan spáði því að
vaxtalækkunin yrði ekki langlíf en
þar skjátlaðist henni. Samkeppnin
hefur einnig haldið innreið sína á
fjármagnsmarkaðinn þannig að
fjármagnseigendur, lífeyrissjóðir
og bankar geta ekki skammtað sér
vexti sjálfir. Árlegur vaxta-
kostnaður af einnar milljóna króna
verðtryggðu bankaláni á meðal-
vöxtum hefur því lækkað úr níutíu
og þrjú þúsund krónum í sjötíu og
níu þúsund krónur. Lækkun vaxta
þýðir bætt afkoma heimilana í
landinu.
Kaupmáttur eykst
Þær breytingar sem hér hafa
verið nefndar eiga stóran þátt í
því að auka framleiðni og hag-
kvæmni fyrirtækja sem leiðir til
aukins hagvaxtar. Gagnvart hinum
almenna borgara kemur þetta
fram í því að kaupmáttur eykst. í
tíð síðustu vinstri stjórnar lækkaði
kaupmáttur um 12,7% (1988-
1991), en nú stefnir í það að kaup-
máttur aukist annað árið í röð. Það
hefur ekki gerst í átta ár að kaup-
máttur aukist tvö ár í röð. Með
áframhaldandi stöðugleika í verð-
lagi og aukinni samkeppni undir
forystu Sjálfstæðisflokksins má því
búast við meiri hagvexti og meiri
kaupmáttaraukningu en við höfum
séð um langa hríð.
Höfundur er alþingismaður
„Eg réð hann nú ekki
á þeim forsendum“
ÉG SPJALLAÐI
nýlega við mann sem
sagði mér að hann
væri mikill áhuga-
maður um jafnréttis-
mál. Maður þessi er
forstjóri í þokkalegu
fyrirtæki úti á landi.
Hjá honum starfar
nokkur fjöldi fólks,
þannig að þessi yfir-
lýsing hans gladdi mig
mjög. Ég hugsaði með
mér brosandi að vænt-
anlega hefðu konur og
karlar jöfn tækifæri í
hans fyrirtæki.
Forstjórinn sagði
mér að hann ætti dóttur sem væri
að ljúka háskólanámi og honum
þætti mikilvægt að hún hefði jöfn
tækifæri á við kærasta hennar sem
væri einnig að ljúka háskólanámi.
Hins vegar hefði honum sýnst að
dóttur sinni væri ekki jafnvel tek-
ið á atvinnumiðlunum og tengda-
syninum. Hún væri hins vegar alls
ekki síðri námsmaður, hún væri
hörkudugleg og hefði ekki minni
starfsreynslu en
tengdasonurinn. En
samt... eitthvað var
ekki eins og það átti
að vera. Forstjórinn
var þungur á brún
þegar hann tjáði mér
þetta og spurði:
„Hvað er eiginlega
hægt að gera. Nú hef-
ur þú starfað með
ungum konum í Sjálf-
stæðisflokknum að
þessum málum. Hvað
hafið þið lagt til?“
Karlar eiga að hafa
sömu réttindi og
konur
Ég sagði forstjóranum að
megináhersla Sjálfstæðra kvenna
væri sjálfstæði einstaklinga, karla
og kvenna. Að konur og karlar
hefðu sömu tækifæri til vinnu og
launa en því miður hefðu ákveðin
viðhorf í þjóðfélaginu beint konum
og körlum inn á ákveðnar brautir.
Það væri talið eðlilegast að konur
sinntu heimilisstörfum umfram
karla og karlar helguðu sig starfs-
framanum. „Sjálfstæðar konur
vilja sameiginlega ábyrgð foreldra.
Þær vilja að karlar fái sama rétt
til fæðingarorlofs og konur. Þær
vilja að konur og karlar fái sömu
laun fyrir sömu störf. Þær hafna
því að lausnir á mismunun kynj-
anna felist í skammtímaaðgerðum
ríkisins en leggja megináherslu á
að viðhorfsbreyting eigi sér stað í
þjóðfélaginu."
„Óþarfa framapot
eiginkonunnar"
Umræða okkar fór nú út og
suður. Talið beindist að fyrirtæki
forstjórans, ákveðnum verkefnum
sem þar væru í gangi og starfs-
fólkinu. Örlítils pirrings fór að
gæta hjá honum þegar talið beind-
ist að einni deildinni. Maður sem
bæri mikla ábyrgð á ákveðnum
verkefnum þar hefði ekki mætt til
vinnu síðstliðna þrjá daga. Starfs-
maðurinn hefði verið heima að
sinna veikum börnum. „Þetta er
nú alveg ferlegt," sagði forstjór-
inn. „Konan hans er yfir einhveij-
Ásdís Halla
Bragadóttir
Ef allir forstjórar kæmu
fram við konur eins og
þær væru dætur þeirra,
sem þeir hefðu metnað
fyrir, þá væri stórt skref
í sjálfstæðisbaráttunni
tekið. Ef þeir kæmu
fram við karla eins og
þeir væru tengdasynir
þeirra og feður barna-
barnanna, þá væri enn
stærra skref stigið. Ás-
dís Halla Bragadóttir
segir að slík viðhorf s-
breyting sé það sem
sjálfstæðar konur leggi
höfuðáherslu á.
um vinnustað og getur sjaldan
verið heima þegar börnin veikjast.
Þetta framapot hennar bitnar á
mínu fyrirtæki þegar starfsmaður-
inn minn þarf að vera heima hjá
börnunum.“ Ég sperrti eyrun og
lagði betur við hlustir. Forstjórinn
hélt áfram og sagði: „Ég réð
manninn nú ekki á þessum for-
sendum, ég gerði alls ekki ráð
fyrir því að þetta ætti eftir að
verða svona!“
Æ, æ, æ ... hugsaði ég. Jafn-
réttishugsjónin nær þá ekki lengra
hjá forstjóranum. Hann vill að
dóttir sín hafi sömu tækifæri og
tengdasonurinn. Hann ræður karl-
menn hins vegar ekki í vinnu á
þeim forsendum að þeir sinni börn-
unum sínum þegar þau veikjast.
Ég svaraði honum einhverju, sem
ég man ekki lengur hvað var. Ég
vona hins vegar að hann lesi þessa
grein til að átta sig á því að það
er viðhorfsbreytingin sem skiptir
meginmáli. Með því að breyta eig-
in viðhorfi þá um leið hjálpar hann
dóttur sinni í hennar lífsbaráttu.
Ef allir forstjórar, konur og karl-
ar, kæmu fram við konur eins og
þær væru dætur þeirra, sem þeir
hefðu metnað fyrir, þá væri stórt
skref í sjálfstæðisbaráttunni tek-
ið. Ef þeir kæmu fram við karla
eins og þeir væru tengdasynir
þeirra og feður barnabarnanna,
þá væri enn stærra skref stigið.
Slík viðhorfsbreyting er það sem
Sjálfstæðar konur leggja höfuðá-
herslu á.
Höfundur er framkvæmdastjóri
þingflokks Sjáifstæðisflokksins og
er starfandi itman SjAlfstæðra
kvenna.