Morgunblaðið - 19.03.1995, Blaðsíða 8

8 SUNNUDAGUR 19. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
imdicío.

Daeskra:
idu
Fræðslufi
þriðjudag 21. mars kl. 20-22.
Umpottun pottablómanna - Lára Jónsdóttir.
Moldt, pottar, áburður og önnurgögn.
Hvernig nýtist gróðurskálinn best? - Hafsteinn Hafliðason.
' Val á plöntum: Ávaxtatré, pottaplöntur, blómstrandijurtir.
^ Klipping á trjám og runnum í garðinum - Steinunn I. Stefánsdóttir.
Hvenær, hvemig og hvaðþarftil.
|j| Fræ og laukar - Hafsteinn Hafliðason.
A) Sáning ogjorrœktun sumarblómanna.
B) Sáning ogjorræktun vorlaukanna.
fl Ræktun mat- og kryddjurta - Lára Jónsdóttir.
Helstu atriði um sáningu, Jorrœktun og útplöntun.
^ Að raða saman blómalitum - Hafsteinn Hafliðason.
Reglur, sem ojtast er farið eftir um litaval og samsetningu
blómalita í beð, ker og skrerytingar.
Leiðbeinendur á fræðslufundinum
verða garðyrkjufræðingarnir
Lára Jónsdóttir, Hafsteinn Hafliðason
og Steinunn I. Stefánsdóttir.
Stjórnandi: Bjarni Finnsson.
blómoual
Allir velkomnir
Ókeypis aðgangur
Þátttaka tilkvnnist í sima 568 9070
Könnun á afleiðingum tannskekkju
Leitað til á annað
þúsund manns
Þórður Eydal
Magnússon
Heimtur rannsókn-
ar Þórðar fyrir
tveimur áratug-
um voru einstaklega góð-
ar, þar sem af 1.648 börn-
um sem valin voru úr
bekkjaskrám skólanna tók
1.641 þátt í rannsókninni.
Þórður hefur nú hafið á
ný umfangsmikla rann-
sókn á hópnum ásamt
samkennurum sínum við
Háskóla íslands, Dr. Ei-
ríki Emi Arnarsyni, dós-
ent, og lektorunum Bimi
R. Ragnarssyni, Karli
Erni Karlssyni og Sigur-
jóni Amlaugssyni, sem
hann segir vera „sérstak-
lega góðan hóp sérfræð-
inga“.
Tilgangur rannsóknar-
innar nú er einkum að
afla með hjálp spuminga-
lista ýmissa upplýsinga
um hvemig þátttakendum hefur
famast með tilliti til hveijar af-
leiðingar tannskekkja hafa verið
á sl. 22 árum. Spurt er um óþæg-
indi frá tönnum og kjálkum, um
ýmsa þætti er snerta tennur við-
komandi meðan á skólagöngu
stóð, um ýmsa þætti varðandi
útlit tannanna nú og ýmsa þætti
varðandi tennur og útlit almennt.
Ennfremur er spurt hvort fólk sé
haldið ótta eða fælni við að fara
til tannlæknis. Þeim sem svara
verður síðan boðið til ókeypis
skoðunar og ráðlegginga á tann-
læknadeild HÍ eftir þijú ár.
- Er ekki erfitt að hafa upp á
svo stórum hópi fólks?
„Það hefur tekið dijúgan tíma,
en með hjálp þjóðskrár og ann-
arra upplýsinga höfum við náð
góðum árangri. Rúm 10% af hópn-
um em búsett erlendis og það
hefur reynst sérstaklega erfitt að
hafa upp á þeim. Af 1.641 vantar
okkur ennþá aðeins 122 og þar
af em 23 látnir. Við höfum ekki
gefist upp enda er úrtakshópurinn
sérstakur að því leyti að honum
stóð ekki til boða tannréttingar í
sama mæli og- síðari kynslóðum,
vegna þess að á þeim tíma vom
einungis tveir tannlæknar sér-
menntaðir í tannréttingum hér-
lendis. Fjöldi sérfræðinga hefur
aukist ört síðan, sem þýðir að
ekki verður hægt að gera sam-
bærilega rannsókn á öðmm ein-
staklingum í framtíðinni."
- Ertu bjartsýnn á jafn góðar
heimtur og fyrir 22 árum?
„Ég er mjög bjartsýnn, ekki
síst þar sem við sendum út spurn-
ingalista þriðjudaginn 7. mars sl.
og tíu dögum síðar síðar höfðu
tæp 40% skilað inn svömm, sem
er stórkostleg byijun. Ég er sann-
færður um að fá sama fágæta
samstarfsvilja nú og á sínum tíma
og hver einstaklingur skiptir
miklu máli.“
- Eru erfiðleikar af
völdum tannskekkju a/-
gengir?
„Mjög svo. Niður-
stöðumar á sínum tíma
vom þær að 50% drengja og 40%
stúlkna þyrftu á tannréttingum
að halda, sem eru svipaðar niður-
stöður og fengist hafa á hinum
Norðurlöndunum, en þar hafa sem
hér 25-30% barna notið tannrétt-
ingameðferðar. Þegar einstakl-
ingur kemur til skoðunar hjá sér-
fræðingi í tannréttingum, má
segja að tannlæknirinn byggi
meðferðina á eigin fagurfræðilega
sjónarmiði, en þó fyrst og fremst
á vitneskju sinni um illar afleið-
ingar bitskekkju, þar á meðal
huglæga vanlíðun vegna skekkju.
Ýmsar bitskekkjur hafa t.d. til-
hneigingu til að valda þegar til
lengdar lætur andlits- og kjálka-
verkjum út frá kjálkalið, og sam-
hengi er á milli þrengsla og tann-
►DR. ÞÓRÐUR Eydal Magn-
ússon prófessor í tannrétting-
um við tannlæknadeild HÍ stóð
fyrir umfangsmikilli rannsókn
á bitskekkjum, tann- og bein-
þroska barna og á fyrstu blæð-
ingum telpna í barna- og gagn-
fræðaskólum Reykjavíkur,
veturinn 1972-73.
holdsbólgu, sem er ein helsta or-
sök tanntaps. Sömuleiðis er vitað
að mikil þrengsli leiða til aukinna
tannskemmda.
Þessar rannsóknir okkar eru
sérstæðar að því leyti að eftir því
sem best verður séð, hafa einung-
is Danir auk okkar aflað sambæri-
legra gagna í langtímarannsókn.
Okkar rannsókn er þó víðtækari
sem nemur tannlæknaóttanum.
Nokkrum árum áður en ég
gerði mína rannsókn, var gerð þar
könnun og einnig eftirkönnun eins
og sú sem við stöndum að nú. Þar
fór seinni könnunin fram 15 árum
síðar og helsta ádeilan sem forvíg-
ismaður rannsóknarinnar, Dr.
Svend Helm prófessor, fékk var
sú að hópurinn væri ekki orðinn
nægilega gamall til að illar afleið-
ingar tannskekkju væru komnar
fram. Eldri hluti íslenska hópsins
er orðinn fimm árum eldri, þannig
að mjög fróðlegt verður að bera
saman niðurstöðumar, því að
tannskekkja í Danmörku er nán-
ast sú sama og hérlendis. Ef fimm
ára mismunur hefur einhveija
þýðingu, ætti það að koma fram
hjá okkur og verður fróðlegt að
fá niðurstöður hér til samanburð-
ar við niðurstöður Svend Helm
og einnig frekari upplýsingar um
þýðingu tímaþáttarsins í þróun
kjálkaliðs- og tannholdssjúkdóma
og tannskemmdavanda, auk fé-
lagslegra afleiðinga."
- Er þetta dýr könn-
un?
„Rannsóknin er
kostnaðarsöm eins og
umfang hennar bendir
til, og talið að hún
muni kosta liðlega 1,5 milljónir
króna. Við hefðum eflaust ekki
komist af stað fyrr en á næsta
ári, hefði ég ekki verið svo hepp-
inn sl. haust að fá upphringingu
frá Dr. John Dunbar sem bað mig
um að benda sér á leið til að styðja
rannsóknir við tannlæknadeild HÍ,
í heiðursskyni við Jón K. Hafstein
tannlækni. Árið 1962 var Dunbar
fyrstur manna til að stunda rann-
sóknir á sviði tannlækninga hér-
lendis, sem orð er á gerandi, og
lagði grunn að doktorsriti hana.
Jón greiddi götu Dunbars eftir
megni. Fyrir þær sakir minnist
John Dunbar hans með miklu
þakklæti og vill ásamt konu sinni
Ruby leggja til 4.000 dollara til
rannsóknanna."
Talin kosta
um 1,5 millj-
ónlr króna