Morgunblaðið - 19.03.1995, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 19. MARZ 1995 9
FRETTIR
Bud Hulan sjávarútvegsráðherra
Nýfundnalands og Labrador
Mikli banki og
Smugan ósambærileg
Sjávarútvegsráðheira Nýfundnalands segir
grundvallarmun á ástandinu á Mikla banka
við Kanada og í Smugunni norðan Noregs
og hann segir í samtali við Guðmund Sv.
Hermannsson að Norðmenn og Rússar
—
geti ekki útilokað Islendinga frá veiðum í
Smugunni ef þar sé nægur fiskur.
HLUTVERK Buds Hulans
sjávarútvegsráðherra Ný-
fundnalands og Labrador
er varla öfundsvert því sjávarútveg-
ur á Nýfundnalandi hefur nánast
Hrunið til grunna á síðustu árum.
Og hann segir að einhliða aðgerð-
ir Kanadastjórnar, til að reyna að
tryggja friðun fiskistofnanna á
Mikla banka séu nauðsynlegar og
réttlætanlegar.
„Alþjóðalög um hafið eru ekki
mjög nákvæm. Og ég sætti mig
ekki við að við Kanadamenn getum
ekki verndað fiskistofna í þágu alls
mannkynsins, vegna þess að al-
þjóðalögin séu ekki nægilega skýr.
Við erum ákveðnir í að vemda
þessa fískistofna; við höfum sýnt
að okkur er alvara með því að loka
fiskvinnsluhúsum okkar og það er
engin von um að þau verði opnuð
aftur næsta áratuginn. Ef aðrar
þjóðir koma síðan og rupla og ræna
er engin von til þess að fólkið hér
fái vinnu aftur við sjávarútveg,“
segir Hulan.
Hann segir að aðstæður við aust-
urströnd Kanada og til dæmis í
Smugunni séu alls ekki sambærileg-
ar.
„Við erum ekki að grípa til þess-
ara einhliða aðgerða vegna þess að
við ætlum okkur allan fiskinn á
svæðinu, enda veiðum við ekkert
þar. En á sama tíma fara Spánvetja
og Portúgalir ránshendi um miðin.
Ef nægur fiskur er í Smugunni
geta Norðmenn og Rússar ekki lok-
að henni fyrir öðrum þjóðum. Þeir
hefðu því ekki rétt til að útiloka
Islendinga frá veiðum þar ef fiski-
stofnarnir eru ekki í hættu,“ segir
Hulan.
Kolsvört mynd
Kanadastjórn bannaði þorskveið-
ar innan fiskveiðilögsögu sinnar
árið 1992 og ákvað jafnframt að
greiða sjómönnum og fiskvinnslu-
fólki, sem höfðu byggt afkomu sína
á þorskveiðum, bætur í tvö ár. Að
sögn Johns Collins starfsmanns
kanadíska sjávarútvegsáðuneytisins
námu bætumar að lágmarki 227
Kanadadollurum eða um 10 þúsund
krónum á viku.
Þegar bótatiminn rann út vorið
1994 var annarri áætlun hrint af
stokkunum. Þá hafði einnig verið
sett veiðibann á flestar botnfiskteg-
undir innan kanadísku lögsögunnar,
svo sem karfa í St. Lawrenceflóa
auk þess sem Norðurvestur-Atlants-
hafsfiskveiðinefndin, NAFO, hafði
samþykkt að setja samskonar veiði-
bann á þá hluta Mikla banka sem
ná út fyrir lögsöguna. Nú fá um
50 þúsund sjómenn og fiskvinnslu-
fólk við austurströnd Kanada
greiddar bætur úr opinberum sjóð-
um.
Og Bud Hulan dregur upp kol-
svarta mynd af ástandinu á Ný-
fundnalandi og Labrador.
„Öll botnfiskvinnsla hér á svæð-
inu stöðvaðist árið 1992 og afleið-
ingin var sú að í þessu fylki eru um
55 þúsund manns atvinnulaus. í
mörgum sveitarfélögum er enga
atvinnu að hafa þegar fískveiðum
sleppir. Landbúnaður er ekki mikið
stundaður, við getum ekki byggt á
skógarhöggi því skógarnir hér hafa
verið höggnir af fyrirhyggjuleysi;
við bytjuðum ekki að planta tijám
í stað þeirra sem voru felld fyrr en
á síðustu 5-6 árum.
Því blasir víða ekkert við nema
fólksflótti og auðn. Á Nýfundna-
landi skutu sum samfélögin rótum
fyrir meira en 500 árum, sem er
langur tími á norður-amerískan
mælikvarða, og þar hefur byggst
upp einstök menning sem nú er í
yfirvofandi hættu," segir Hulan.
Útdauður þorskstofn?
Þegar þorskveiðibannið var sett
áætluðu fiskifræðingar að stofninn
væri um 120 þúsund tonn. En síðan
hefur stofninn haldið áfram að
minnka og í október síðastliðnum
var hann aðeins talinn vera þijú
þúsund tonn.
„Það er enginn vafi að stofninn
er ekki nýtanlegur og sumir vísinda-
menn telja að hann sé í raun útdauð-
ur, því hann geti ekki náð sér aft-
ur,“ segir Hulan. „Þetta gerðist
þrátt fyrir að sjávarútvegur í þessu
fylki væri aflagður. Því hljóta menn
að leita að ástæðunni annars staðar
og hún er sú að fiskistofnarnir á
Mikla banka hafa verið ofveiddir af
skipum Evrópusambandsins, eink-
um frá Spáni og Portúgal.“
Mikli banki, eða The Grand Banks
of Newfoundland, nær yfir land-
grunnið austur frá Nýfundnalandi
og var öldum saman talin til gjöfu-
lustu þorskmiða í heimi. Mikli banki
er að mestu innan 200 mílna fisk-
veiðilögsögu Kanada en nær þó út
fyrir hana á tveimur stöðum, Nefinu
og Halanum. Fiskitegundir leita út
fyrir landhelgina á ákveðnum tímum
ársins að mörkum landgrunnsins og
þar hafa togarar frá Evrópu stundað
veiðar.
Glæpsamleg ofveiði
NAFO hefur ákveðið veiðikvóta
á þessu svæði en Bud Hulan segir
að Evrópusambandið hafi lítið
skeytt um kvótana. Þannig hafi
sambandið fengið 164 þúsund tonna
kvóta af þorski, grálúðu og karfa á
tímabilinu 1986-1994. Skipin hafi
sjálf tilkynnt um samtals 735 þús-
und tonna afla en Kanadastjórn
áætiar að veiðin hafi numið einni
milljón og fjórtán þúsund tonnum.
„Þeir hafa því ítrekað stundað
ofveiði á sama tíma og við vöruðum
ítrekað við fiskistofnarnir væru að
eyðast upp. Og í okkar augum er
þetta glæpsamlegt athæfi, ekki að-
eins gagnvart Nýfundnalandi heldur
öllum heiminum sem mun gjalda
fyrir þetta á endanum ef stofnarnir
ná sér ekki,“ sagði Hulan.
Skip Evrópusambandsins hafa
undanfarið veitt grálúðu undan
landhelgi Kanada, eins og frægt er
orðið og segjast hlíta þorskveiði-
banninu. En Hulan segir að menn
skilji fyrr en skelli í tönnum.
„Við vitum að þótt skipin séu á
grálúðuveiðum er stór hluti aflans
smáþorskur. Á síðasta ári tókum
við spænskt skip og í geymslu neð-
an þilja voru 180 tonn af þorskseið-
um á stærð við sígarettur!“
Aukin selveiði
Hulan segir að einnig verði að
taka með í reikninginn gífurlega
fjölgun sels á austurströnd Kanada
en selastofninn væri áætlaður um
sex milljónir dýra. Og enginn vafí
leiki á að selir éti þorsk. Hulan hef-
ur nú ákveðið að leggja aukna
áherslu á selveiðar á Nýfundnalandi
og Labrador en þar hafa nánast
engar selveiðar verið undanfarin tíu
ár og ekki hefur verið veitt upp í
leyfilega kvóta. Kanadastjórn hefur
úthlutað fylkinu 186 þúsund dýra
kvóta árlega en en Hulan segir að
veiða þurfi a.m.k. 350 þúsund dýr
árlega til að halda selastofninum í
skefjum. Selveiðarnar geta veitt at-
vinnu og Hulan segir að vinnsla
afurðanna geti orðið mjög ábata-
söm.
„Við veiðum ekki lengur sel aðal-
lega vegna skinnsins heldur teljum
við hann vera mikilvæga fæðuupp-
sprettu fyrir hungraðan heim. Og
hollusta selaafurða er mjög mikil,“
segir Hulan.
Hann segir grænfriðunga styðja
selveiðarnar en önnur náttúruvernd-
arsamtök séu ekki á sama máli.
Þannig lenti Paul Watson leiðtogi
Sea Shepherdsamtakanna í vikunni
í útistöðum við selveiðimenn þegar
hann ætlaði að mótmæla veiðum á
Magdaleneyjum.
Watson var ábyrgur fyrir því þeg-
ar hvalveiðibátum var sökkt í
Reykjavíkurhöfn fyrir átta árum og
hefur einnig lent í útistöðum við
Færeyinga þegar hann vildi hindra
grindardráp.
Áfram fiskvinnsla
Þrátt fyrir að bannað sé að veiða
arðbærustu fisktegundirnar er enn
talsverð fiskvinnsla á Nýfundalandi.
Ýmsar fiskitegundir eru ekki háðar
veiðibanni og áður vannýttar teg-
undir eru nú nýttar, svo sem grá-
sleppa, skötuselur og skata. Einnig
hefur fiskeldi farið vaxandi á síð-
ustu árum. Þá hefur fullvinnsla af-
urða aukist. Þegar best lét voru
tekjur fylkisins af fiskvinnslu um
700 milljónir Kanadadollara en eru
nú um 400 milljónir dollara.
Við fiskveiðamar kemur stundum
meðafli af friðuðum tegundum. Að
sögn Morley Knight, starfsmanns
sjávarútvegsráðuneytis Kanada, er
strangt eftirlit með veiðunum í sam-
vinnu við fiskvinnslustöðvar til að
minnka meðafla. Sett er 5-10% þak
á meðafla ákveðinna tegunda, mis-
munandi eftir tegundum, veiðisvæð-
um og veiðarfærategundum, og ef
farið er upp fyrir það er veiði-
svæðunum lokað í 10-30 daga. Á
meðan fara fram veiðar í tilrauna-
skyni og svæðin eru ýmist opnuð
aftur eða lokað lengur, eftir niður-
stöðunum.
Knight sagði að sjómennirnir
sjálfir væru ekki sektaðir þótt með-
aflinn 'færi upp fyrir ákveðin mörk.
„Það næði ekki nokkurri átt, því ef
svo væri myndi það hvetja sjómenn
til að henda meðaflanum í sjóinn
og við fengjum ekki rétta mynd af
þvi sem fram fer.“
Og Bud Hulan segir að þótt illa
ári nú hafí íbúar Nýfundnalands
alls ekki lagt árar í bát.
„Sjávarútvegur er þrátt fyrir allt
mikilvægasta atvinnugreinin í fylk-
inu því fiskveiðar hafa alltaf verið
undirstaða lífsins hér. Við erum að
reyna að byggja sjávarútveginn upp
aftur og hann verður vonandi enn
mikilvægasta atvinnugreinin þegar
við getum farið að veiða aftur.“
FERMIMGARTILBOÐ
40%
AFSLATTUR
afgolfsettum
■Sto
Heilt sett frá kr. 17.500.- og hálft sett frá kr. 8.750.-
S: 91-651402
Póstverslunin Nesberg - Strandgötu 28 - Hafnarfirði (hs: 98-33575)
PASKATILBOÐ
Við bjóðum 20% staðgreiðsluafslátt
af allri okkar vinnu og vörum til páska og
10% af greiðslukorti.
Hársnyrtistofa Irisar,
_ r •« ■■ m ■ Hafnarstræti 16,
Verio velkominS sími 16565.
M Utankjörstaðaskrifstofa M
Sj álfstæðisflokksins
Valhöll, Háaleitisbraut 1, 3- hæð
Símar: 588-3322, 588-3323, 588-3327
Skrifstofan gefur upplýsingar um kjörskrá og allt sem lýtur aö
kosningunum 8. apríl. Utankjörfundaratkvæöagreiösla fer fram hjá
sýslumanninum í Reykjavík, Engjateigi 5,
alla daga kl. 10.00-12.00,14.00-18.00 og 20.00-22.00.
Sjálfstæðisfólk!
Hafið samband ef þið verðið ekki heima á kjördag.
Vefnaðarvörur og saumur
• Sumarefnin eru komin
• Mikið úrval í fermingarfatnað.
• Saumum eftir máli, breytum og gerum við.
• Hnappagöt og yfirdekkjum tölur.
• Gott verð.
textiIUne
Faxafeni 12, sími 588 1160.
— EIMSKIP —
HLUTHAFAFUNDUR
HF. EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS
verður haldinn í Átthagasal Hótels Sögu
mánudaginn 3. apríl 1995
og hefst kl. 14.00.
-------- DAGSKRÁ -------
Breytingatillögur á samþykktum
félagsins, sem afgreiddar voru á
aðalfundi félagsins 9. mars 1995,
lagðar fram til endanlegrar afgreiðslu,
samkvæmt ákvæðum 20. gr.
samþykkta félagsins.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir
hluthöfum og umboðsmönnum hluthafa
á skrifstofu félagsins í Reykjavík frá
27. mars til hádegis 3. apríl.
Reykjavík, 10. mars 1995.
STJÓRN HF. EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS