Morgunblaðið - 23.03.1995, Blaðsíða 11
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1995 C 11
UM 2.000 manns munu
koma saman í dag í
hljómleikahöll í Frank-
furt í Þýskalandi en þó
alls ekki til að njóta ljúfra tóna.
Fyrirfram var búist við, að sam-
koman yrði stormasamasti hlut-
hafafundur í þýskri fyrirtækjasögu
en um er að ræða ársfund stórfyrir-
tækisins Metallgesellschafts. Á
síðasta ári var það næstum orðið
gjaldþrota vegna gífurlegs taps á
olíuviðskiptum í Bandaríkjunum.
Frá því Metallgesellschaft, MG,
var bjargað frá hruni hefur það
verið mikið í fréttum vegna mála-
reksturs alls konar, ótal skýrslna
frá endurskoðendum og heiftar-
legra deilna um ástæður ófaranna.
Búist var við, að fundurinn stæði
fram yfir miðnætti en á honum
verður aðeins önnur aðalpersónan
í hrakfallasögu MG, Ronaldo
Schmitz, formaður eftirlitsnefndar
MG. Hann er jafnframt einn af
bankastjórum Deutsche Bank, sem
á 11% hlutafjár í MG, er stærsti
lánardrottinn fyrirtækisins og átti
mestan þátt í að safna saman 3,4
milljörðum marka til að bjarga því
Ljanúar fyrir ári.
Heinz Schimmelbusch, fyrrver-
andi forstjóri MG, sem var rekinn
vegna tapsins, verður fjarri góðu
gamni. Hann býr nú í Bandaríkjiin-
um þar sem hann starfar fyrir lít-
inn fjárfestjngarbanka í Pennsyl-
vaniu. Þeir Schmitz og Schimmel-
busch hafa livor sína söguna að
segja af óförunmh á árinu 1993.
Þessi saga um mesta áfall, sem
þýskt fyrirtæki hefur orðið fyrir
eftir stríð, er um illa ígrundaða
fjárfestíngu í lítilli olíuhreinsunar-
stöð, sem síðan snerist upp í spá-
kaupmennsku á olíumarkaðnum
og varð fyrirtækinu næstum því
að falli. Hún snýst meðal annars
um stjórnun fyrirtækja, fjármála-
legt eftirlit og, einkum eftir hrun
Barings-banka, um það hvernig
afleiðuviðskipti eru stunduð.
70 áragömul
olíuhreinsunarstöð
Metallgesellschaft var stofnað
1881 í Frankfurt og var í fyrstu
aðeins í málmviðskiptum. Síðar
færði það út kvíarnar, meðal ann-
ars í námagrefti, málmbræðslu og
ýmiss konar auðlindanýtingu.
Schimmelbusch varð forstjóri MG
1988 en á áttunda áratugnum
stjórnaði hann starfsemi fyrir-
tækisins í Norður-Ameríku og
sameinaði hana í einu fyrirtæki,
MG Corporation. Það var í þessu
dótturfyrirtæki, sem ófarirnar áttu
upptök sín á árinu 1989.
Á þessu ári kom maður að nafni
Bill Sudhaus, olíuiðnaðarráðgjafi,
sem hafði áður starfað fyrir MG,
að máli við Joseph Castle, forstjóra
Castle Energy, lítils olíufyrirtækis
í Pennsylvaniu. Hugmynd hans var
að koma Castle í samband við MG
Corp. í von um samning, sem allir
gætu grætt á. Sudhaus hafði fund-
ið 70 ára gamla og úrelta olíu-
hreinsunarstöð í Illinois, The Indi-
an Refinery, og lagði til, að MG
Corp. fjármagnaði kaup Castle á
henni, endurnýjaði og gerði að arð-
bæru fyrirtæki. Um það samdist
og MG keypti einnig 40% hlut í
Castle.
Olíuhreinsunarstöðin tók til
starfa um haustið 1990 en MG
hafði stórlega vanmetið kostnaðinn
við að koma henni af stað. Olíu-
verð hækkaði mikið 1991 rétt fyr-
ir Persaflóastríðið en reksturinn
gekk samt illa, framleiðslan var
léleg og kostnaðurinn mikill. Aftur
kom MG Corp. til hjálpar og fyrr
en varði var fjárfestingin í olíu-
hreinsunarstöðinni komin í 100
milljónir dollara. Castle hélt samt
áfram að tapa og eina vonin til
að MG fengi eitthvað til baka var
að tengjast fyrirtækinu enn nánari
böndum. Það gerði svokallaðan
framleiðslusamning við Castle,
seldi því hráolíu en keypti af því
framleiðsluna. Annaðist Siegfried
Hodapp, forstjóri MG Corp., þessa
samninga en Schimmelbusch vissi
einnig af þeim.
Hver vissi
um olíu-
viðskiptin ?
Þýska stórfyrirtækið Metallgesellschaft held-
ur aðalfund sinn í dag og þar verður farið
yfir mestu hrakfallasögu þýsks fyrirtækis
eftir stríð. Aðalpersónumar em tvær,
Ronaldo Schmitz og Heinz Schimmelbusch,
en aðeins önnur þeirra verður viðstödd
Schmitz frétti
af olíusamn-
ingunum í
Bandaríkj-
unum
ÁTÖK verða væntanlega á aðalfundi Metallgesellschaft í dag,
þar sem þeim lýstur væntanlega saman sjónarmiðum stjórnar-
formannsins Schmitz og forstjórans brottvikna Schimmelbusch,
núverandi ráðgjafa islenskra aðila í sinkverksmiðjumálum.
Heinz
Schimmelbusch
Afleiðuviðskipti
MG Corp. gekk þó enn lengra.
1992 hellti það sér út í þann ólgu-
sjó, sem olíumarkaðurinn er, og
bætti um betur með því að taka á
sig þá áhættu, sem fylgir afleiðu-
viðskiptunum. Hugmyndina að því
átti Arthur Benson, sem hafði áður
starfað fyrir MG Corp. og var nú
aftur kominn í þjónustu þess.
Benson lagði til, að gerðir yrðu
framvirkir afhendingarsamningar
til langs tíma á bensíni, húshitun-
arolíu og öðrum olíuvörum og bak-
tryggingin var að hans mati olíu-
hreinsunarstöðin, The Indian
Refinery, sem er vel staðsett gagn-
vart kaupendum í Miðvesturríkjun-
um. Með þessum hætti gæti fyrir-
tækið slegið tvær flugur í einu
höggi, varið sig fyrir sveiflum á
markaðinum og hagnast vel um
leið. Hann lagði einnig til, að
keyptir yrðu framvirkir samningar
til skamms tíma, sem svöruðu til
allra langtímasamninganna, og
þeir síðan framlengdir mánaðar-
lega eftir því sem þeir rynnu út.
Vegna þess ákveðna samhengis,
sem er á milli skammtíma- og lang-
tímaverðs á olíu, átti þetta að skila
góðum hagnaði. MG Corp. lét til
leiðast. ---------
Seint á árinu 1993
hljóp mikill vöxtur í þessi
viðskipti. í desember
hafði MG gert langtíma-
samninga, og þar með
einnig skammtímasamn-
inga, um 160 milljónir
olíufata og var aukningin frá því
í september 40 millj. fata. Um
nokkra hríð leit allt vel út og á
pappírnum var mikill hagnaður
færður til bókar. Bókhaldsgögn frá
þessum tíma sýna, að hugsanlegur
hagnaður af starfseminni hafi ver-
ið meiri en 100 millj. dollara í sept-
ember aðeins.
Örlagaríkur OPEC-fundur
Rétt fyrir árslok 1993 breyttist
myndin heldur betur. OPEC-
ríkjunum, Samtökum olíufram-
leiðsluríkja, tókst ekki að koma sér
aaman um minni fpam-
ieiðslu og olíuverðið
hrundi. í ársbyrjun var
olíufatið í 19 dollurum
en fór í 14 í desember.
Þegar frainvirkir
samningar eru gerðir
verður að leggja fram
tryggingu, ákveðjnn
hundraðshluta af
samningnum, og falli
verðið á samningstím-
anum getur það étið
upp trygginguna og
meira til. MG Corp. sat
nú uppi með trygg-
ingakröfur vegna
framvirkra samninga
upp á hundruð milljóna
dollara og daglegar
hótanir um greiðslu-
þrot.
Heinz Schimmel-
busch var rekinn 17.
desember 1993. Síðan
hafa olíusamningarnir
verið gerðir upp og
eignir seldar, starfs-
fólki fækkað og sparað
á öllum sviðum. Deil-
urnar hafa hins vegar
ekki hjaðnað og það
er spurt hve aðalstjórn
Metallgesellschaft
vissi mikið um olíu-
samningana, hvaða
upplýsingar eftirlits-
nefndin fékk um þá og
hvort það hafi gert illt verra hvem-
ig samningarnir voru gerðir upp.
í skýrslu þýsku endurskoðend-
anna er Schmitz hreinsaður af allri
sök en Schimmelbusch sakaður um
að hafa vanrækt skyldur sínar sem
forstjóri. Cindy Ma, sem áður ann-
aðist afleiðu- og baktryggingavið-
skipti MG Corp., heldur því ákaft
fram, að baktryggingarnar hefðu
skilað sínu, hefðu þær fengið að
halda sér og segir, að olíusamn-
ingauppgjörið, sem Schmitz stjórn-
aði, hafi verið „ákaflega dýr mi-
stök“.
Um allt þetta verður fjallað á
ársfundinum í Frankfurt í dag og
hluthafarnir, sem eiga nú
aðeins þriðjunginn af því,
sem þeir áttu áður en
ósköpin dundu yfir, munu
vafalaust vilja fá eitthvað
að heyra um framtíðar-
horfurnar. _________
Ronaldo Schmitz verð-
ur í sviðsljósinu og Schimmelbusch
einnig þótt fjarverandi sé. Hann
er mjög ósáttur við meðferðina á
sér og hefur höfðað mál gegn
Deutsche Bank, Schmitz og MG.
MG hefur aftur höfðað mál á hend-
ur honum fyrir vanrækslu í starfi.
Greindi á um flest
Schmitz tók sæti í eftirlitsnefnd
MG í mars 1992 og varð formaður
hennar ári síðar. I fyrstu fór ekki
illa á með þeim Schimmelbusch en
ágreiningsefnin hrönnuðust fljótt
upp. Schimmelbusch vildi, að MG
hefði mörg járn í eldinum en
Schmitz lagði áherslu á, að fyrir-
tækið einbeitti sér að meginrekstr-
inum og héldi uppi ströngu stjórn-
unar- og fjármálalegu eftirliti.
Hann ógilti sumar ákvarðanir
Schimmelbusch og um mitt ár
-------- 1993 réð hann því, að
frestað var að fram-
lengja fimm ára samning
Schimmelbusch sem for-
stjóra.
í júlí fór Schmitz til
Bandaríkjanna á vegum
Deutsche Bank og frétti
þá af olíusamningunum hjá MG
Corp. Þá virtist allt vera með felldu
en Schmitz bað samt endurskoð-
endur MG að gera um þá skýrslu
og hún var í smíðum þegar óveðr-
ið brast á.
Um haustið 1993 var Schimmel-
busch í eins konar banni en samn-
ingurinn við hann var þó endurnýj-
aður 19. nóvember. Kvöldið áður
var hann spurður hvort það væru
nokkur önnur mál sem Schmitz og
aðrir í eftirlitsnefndinni þyrftu að
vita um og hann svaraði því neit-
andi. Ekki er ljóst hve miirið hann
vissi þá pm það, sem
var á seyði í Banda-
ríkjunum.
Sehmitz segir, að
sem forstjóri hafí
Schinunelbusch átt að
vita um olíusamning-
ana en Schimmel-
busch segir á móti, að
Schmitz hafi verið
ftillkunnugt um þá,
þeir hafi allir verið
samþykktir. Schim-
melbusch viðurkennir
þó, að hann hafi haft
áhyggjur af síaukinni
fjárþörf dótturfyrir-
tækisins í Bandaríkj-
unum og 3. desember
gekk hann á fund
Schmitz og sagði hon-
um, að MG þyrfti að
taka meiri lán og það
strax.
Ástandið versnaði
enn þegar dagblaðið
Frankfurter Allge-
meine Zeitung skýrði
frá vandræðunum í
Bandaríkjunum 6.
desember. MG hafði
lánsheimild upp á 1,5
milljarða marka í 46
bönkum og Schimm-
elbusch segist harma
að hafa ekkj notfært
sér þær í stað þess að
leita á náðir Deutsche
Bank. Segir hann, að bjarga hefði
mátt málunum við með því að end-
urfjármagna olíuviðskiptin með
fasteignatryggðum verðbréfum og
fara fram á aðstoð stjómvalda í
Kúveit, sem eru hluthafi í MG.
Bankinn bjargar málum
Schmitz taldi hins vegar, að allt
væri orðið um seinan fyrir björgun-
araðgerðir af því tagi og Deutsche
Bank lagði fram 900 milljónir
marka til að bjarga málunum fyrir
hom. Olíusamningarnir voru gerðir
upp með 1,1 milljarðs dollara tapi
og samningurinn við Castle Energy
kostaði MG 500 millj. dollara.
-------- Schimmelbusch hafði
fundið fyrir hjartveiki
um þessar mundir og að
ráði læknis maetti hann
ekki á fund eftirlits-
nefndarinnar 17. desem-
ber. Samstarfsmaður
hans, Meinhard Forster,
fjármálastjóri MG, gerði það hins
vegar og báðir vom þeir reknir.
Forster hefur síðan látið lítið
fyrir sér fara en ekki Schimmel-
busch. „Eftir að hafa verið í þjón-
ustu MG í 22 ár, þar af í aðalstjóm
í 13 ár, var ég brennimerktur, út-
hrópaður og rekinn án nokkurra
sannana um mistök eða vanrækslu.
Mér fínnst það skelfílegt, að slíkt
skuli geta gerst í Þýskalandi," seg-
ir hann.
Ronaldo
Schmitz
Brennimerkt-
ur, úthrópaó-
ur og rekinn
án nokkurra
sannana