Morgunblaðið - 23.03.1995, Blaðsíða 12

12 D FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
inn og reyndi meðal annars að
koma lögbanni á talningu atkvæða.
Allt kom fyrir ekki, en umstangið
allt varð fyrirtaks auglýsing og
myndin hefur siglt upp vinsælda-
lista vestan hafs fyrir vikið og
malað framleiðandanum gull.
Áhrifamikil og innihaldsrík
eða froðukennd gamanvella?
Margur hefur tekið það óstinnt
upp þegar gengið hefur verið fram
hjá leikurum sem sýnt hafa eftir-
minnilega frammistöðu eða þá að
áhrifamikil og innihaldsrík mynd
hefur beðið lægri hlut fyrir froðu-
kenndri gamanvellu. Það má þó
ekki gleyma því að óskarsverðlaun-
in eru iðulega verðlaun fyrir vinsæl-
ustu, dýrustu, glæsilegustu eða
þjóðlegustu myndina, en ekki endi-
lega þá bestu, og alsiða er að verð-
launa leikara fyrir það að hafa
ekki fengið verðlaunin lengi, eða
að hafa misst af verðskulduðum
verðlaunum síðast eða að vera
gamlir og slitnir. (Reyndar eru veitt
sérstök verðlaun fyrir framlag til
kvikmyndanna og kalla gárungarn-
ir þau „gjörgæsluverðlaunin"
vegna ellimæði þeirra sem þau
hljóta.) Umdeildir leikarar eiga litla
möguleika á að komast á blað, til
að mynda er ólíklegt að Marlon
Brando fái annað tækifæri eftir
indíánauppákomuna 1972, og litir
leikarar áttu lengi vel ekki upp á
pallborðið. Það hefur og ekki reynst
vel að hneyksla fyrir líferni sitt,
þó heldur hafi miðað í fijálsræði-
sátt, og þannig kom Ingrid Berg-
man lengi ekki til greina með til-
nefningu vegna þess að hún yfirgaf
eiginmann sinn og bjó í synd með
Roberto Rossellini.
Afskaplega vel hefur reynst að
leika utangarðsfólk, sérstaklega
fatlaða, geðbilaða eða vangefna.
(Nægir að líta til tilnefninganna á
þessu ári, Tom Hanks fyrir Forrest
Gump og Jodie Foster fyrir Nell
og ekki má gleyma alkóhólistanum
Meg Ryan í When a Man Loves a
Woman.) Best hefur þó reynst leik-
urum að leika leikara þegar óskars-
verðlaunin eru annars vegar, en
hjá stúlkunum kemur næst að leika
vændiskonur. Ef ekki tekst svo að
hreppa óskarsverðlaun á mánudag,
má alltaf kaupa sér styttu, þær
fást á um 30.000 kr.
Árni Matthíasson
Á mánudag sýnir Stöð
2 frá afhendingu æðstu
verðlauna kvikmynda-
iðnaðarins og þeirra eft-
irsóttustu, óskarsverð-
launanna. Upphaflegur
tilgangur verðlaunanna
var að brjóta á bak
aftur stéttarfélög leik-
ara, en afhendingin er
orðin mesta markaðs-
hátíð heims.
OSKARINN sem afhentur
verður 24. mars ér lík-
lega ein þekktasta
höggmynd heims þrátt
fyrir uppruna hans (hann var fyrst
rissaður upp í leiðindum á serví-
ettu) og að efnið í hveija styttu
kosti ekki nema 500 kall. Það eitt
að verða tilnefndur skiptir aftur á
móti gríðarlegu máli, að ekki sé
minnst á ef kvikmynd hreppir
hnossið, því markaðsrannsóknir
sýna að fái mynd verðlaunatilnefn-
ingu hagnast myndasmiðirnir og
útgefandi um hálfan þriðja milljarð
að meðaltali og tvöfalt meira ef
myndin fær verðlaun. Það er því
mikið í húfi og miklu til kostað.
Bandarísk uppfinning
Óskarsverðlaunahátíðin er
bandarísk uppfinning og reglurnar
draga eðlilega dám af þörfum
bandarískra kvikmyndaframleið-
enda á þriðja áratugnum, þegar
verðlaunahugmyndin varð til. Upp-
hafsmaðurinn var Louis B. Mayer,
en verðlaunin áttu að verða dúsa
til að koma í veg fyrir að leikarar
næðu saman um stofnun stéttarfé-
lags. Meðlimir kvikmyndaakadem-
íunnar, á fimmta þúsund, sem illar
tungur segja að hafi ekki séð kvik-
mynd í kvikmyndahúsi síðan fyrir
seinna stríð, greiða fyrst atkvæði
um tilnefningarnar, leikarar um
leikara, leikstjórar um leikstjóra
UMDEILDUR
o.s.frv., og síðan greiðir fylkingin
öll atkvæði um hver hreppir verð-
launin eftirsóttu í hveijum flokki.
Fregnir eru af því að menn taki
atkvæðagreiðsluna misalvarlega og
það er víst alsiða að uppteknir
brakúnar láti einkaritara sína eða
börn fylla út fyrir sig seðlana.
Reyndar hefur því verið haldið
fram, og hljómar sennilega, að lít-
ill minnihluti hafí séð allar mynd-
irnar sem atkvæði eru greidd um
og fæstir sjá nokkra mynd í kvik-
myndahúsi; menn láta sér nægja
að horfa á myndina á sjónvarps-
skjá heima í stofu, því kvikmynda-
framleiðendur láta myndbandsspól-
unum rigna yfir akademíumenn.
Harður atgangur
Slagurinn um útnefningu er
harður, og harðnar enn þegar
bitist er um sjálf verðlaunin.
Til að kvikmynd komi til greina
verður hún að hafa verið sýnd
í að minnsta kosti einu kvik-
myndahúsi í Los Angeles í að
minnsta kosti viku fyrir miðnætti
á gamlárskvöld. Það skýrir meðal
annars ofuráherslu framleið-
enda á að koma kvikmyndum á
markað fyrir jól, en einnig eru
menn að reyna að ná í
jólatraffíkina. Þá
hefst og blómatími
kvikmyndablað-
anna í Los
Angeles,
sem eru
uppfull af
litsíðuauglýs-
ingum þar sem
framleiðendur mæra
myndir sína, aukinheldur
sem prentsmiðjur hafa í nógu
snúast að
prenta boðs-
og dreifi-
bréf sem send eru
skráðum meðlimum
akademíunnar.
Frægt varð þegar
Joan Crawford réð
kynningarfulltrúa
til að tryggja sér
verðlaunin 1945,
sem hann og
gerði, en upp frá
því er slíkt alsiða
og fjöldi fyrir-
tækja lifir góðu
lífi á slíkri aug-
lýsingaiðju í
dag. Það er mat
manna að á
fjórða hundrað milljóna króna fari
í það eitt að fjölfalda allar kvik-
myndirnar sem koma til greina og
gjöfum er látið rigna yfir akadem-
íumeðlimi. Reyndar vilja sumir
meina að umstangið allt sé að hluta
til að gleðja stjörnurnar sjálfar, því
iðulega eiga þær myndir sem einna
mest eru kynntar ekki möguleika
á að komast á blað. Baráttan sjálf
getur þó skilað auknu fé í kassann
og þannig fór til að mynda um
kvikmyndina Hoop Dreams, sem
margir telja eina af bestu myndum
ársins vestan hafs. Framleiðandi
myndarinnar vildi að hún yrði tekin
með í slaginn um bestu kvikmynd-
ina, en akademíumenn töldu hana
hálfgerða heimildarmynd og ekki
eiga þar heima. Ekki kom hún
heldur til álita sem heimildarmynd,
sögð hálfgerð leikin mynd. For-
stjóri kvikmyndaversins sem gerði
myndina lagðist í bréfaskriftir og
auglýsingar til að þræla myndinni