Morgunblaðið - 24.03.1995, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 24. MARZ 1995 19
FRÉTTIR: EVRÓPA
Reuter
SANTER ávarpar hóp alþjóðlegra fjármálasérfræðinga
í ráðstefnusal ESB í Kirchberg.
Forseti framkvæmdastjórnarinnar
Yill samræma
peningamálin
JACQUES Santer, forseti fram-
kvæmdastjómar Evrópusambands-
ins, sagði í ræðu gær að alþjóðlegt
samkomulag á borð við Plaza-sam-
komulagið gæti tryggt gengisstöð-
ugleika, þegar evrópska myntein-
ingin væri orðin að raunverulegum
gjaldmiðli.
Santer sagðist jafnvel telja að
þrískiptur peningaheimur, er sam-
anstæði af dollar, Ecu og jeni myndi
hvetja menn til aukinnar samræm-
ingar í alþjóðlegum peningamálum.
„Við sáum við gerð Plaza- og
Louvre-samkomulaganna, árin
1985 og 1987, að slík samræming
er möguleg. Ég sé ekki af hveiju
ætti ekki að vera hægt að taka slíkt
fyrirkomulag upp að nýju,“ sagði
Santer á ráðstefnu í Lúxemborg
um framtíð Myntbandalags Evrópu.
Hann sagðist vona að meirihluti
Evrópuríkja væri reiðubúinn að
taka upp sameiginlega mynt við
upphaf ársins 1997 og sagði að tíu
ríki myndu uppfylla skilyrði Ma-
astricht-samkomulagsins um verð-
bólgu og langtímavexti þegar á
þessu ári. Árið 1996 myndi fjár-
lagahalli sex ríkja vera undir við-
miðunarmörkum og íjögur til við-
bótar væru við mörkin.
ESB-ríki styðja
Rehn í UNICEF
• ALAIN Juppé, utanríkisráð-
herra Frakklands, segir meiri-
hluta Evrópusambandsríkja
styðja Elisabeth Rehn, fyrrum
varnarmálaráðherra Finnlands,
í embætti forsljóra UNICEF.
• JACQUES Santer, forseti
framkvæmdastjórnarinnar, hef-
ur að sögn Wall StreetJoumal
gefið í skyn við Evrópuþingið að
of snemmt sé að hefja viðræður
um endurskoðun Maastricht-sátt-
málans í ljósi þess að hann hefur
einungis verið í gildi í tvö ár.
• SAMKVÆMT könnun á veg-
um Market Access Europe í
Brussel hafa Evrópuþingmenn
nýtt sér þau auknu völd, sem
Maastricht veitir þeim, 23 sinn-
um frá því að sáttmálinn tók
gildi.
• FRAMK V ÆMD AST J ORNIN
ætlar að fara ofan í saumana á
áformum spænskra, hollenskra,
svissneskra og sænskra símafyr-
irtækja að taka upp samstarf við
bandaríska símafyrirtækið
AT&T.
• FJÁRMÁLARÁÐHERRAR
ESB-ríkjanna viðurkenna í bréfi
til framkvæmdastjórnarinnar að
þeim miði ekkert að koma
ákvörðun frá 1993 um að fjár-
festingasjóðir megi starfa í öll-
um aðildarríkjunum í fram-
kvæmd.
Fiskveiðideila ESB og Kanada
Viðræður ár-
angurslausar
Brusscl. Kcutcr.
VIÐRÆÐUR embættismanna Evr-
ópusambandsins og Kanada, sem
fram fara í Brussel til að reyna að
finna lausn á deilunni um skiptingu
grálúðustofnsins á Miklabanka,
hafa enn engan árangur borið.
Jacques Santer, forseti fram-
kvæmdastjómar ESB, bauðst á
miðvikudag til þess að senda hátt-
setta embættismenn til viðræðna
við kanadísk stjórnvöld í Vancouver
um helgina, samhliða fundi sjö
helztu iðnríkja heims. Kanadamenn
vilja hins vegar ekki verða við slíku
fyrr en spænsk skip, sem nú eru á
Miklabanka, hverfa þaðan.
Brian Tobin, sjávarútvegsráð-
herra Kanada, sagði í gær að sex
spænskir togarar væru nú að veið-
um á „Nefinu og halanum“ á Mikla-
banka og reyndu þannig að spilla
fyrir viðræðum. Framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins telur
togarana í fullum rétti.
ESB hefur lýst sig reiðubúið að
koma á gervihnattaeftirliti með
skipum á grálúðumiðunum úti fyrir
lögsögu Kanada og að fjölga eftir-
litsmönnum um borð í skipunum.
Hins vegar telja ráðamenn í ESB
að kvótaskiptingin á grálúðuveiðun-
um sé óréttmæt.
ÚRVERINU
ESB íhug’ar
reglur um
lágmarks-
stærð á fiski
EMMA Bonino, sem fer með sjávar-
útvegsmál innan framkvæmdastjórn-
ar ESB, segir að hugsanlega setji
framkvæmdastjórnin reglur um lág-
marksstærð á físki, sem aðildárþjóð-
ir þess veiði á umdeildu grálúðumið-
unum' utan lögsögu Kanada. Hún
leggur jafnframt áherzlu á, að hugs-
anlegt samkomulag við kanadísk
stjómvöld komi ekki til greina nema
innan NAFO, fiskveiðinefndar Norð-
vestur-Atlantshafsins, en sú nefnd
leggur til kvóta á fiskimiðunum, sem
ganga undir nöfnunum Nefið og
Halinn.
Frá þessu er sagt í Financial Tim-
es í þesari viku. Fundi sem halda
átti innan NAFO í þessari viku var
frestað að beiðni Kanadamanna, en
framkvæmdastjórnin hefur óskað
eftir fundi í nefndinni eins fljótt og
unnt er. Bonina segir að málin hafi
þokazt í samkomulagsátt í viðræðum
sérfræðinga af beggja hálfu. Þeim
viðræðum lauk í lok síðustu viku og
snérust þær að miklu leyti um fram-
kvæmd eftirlits á svæðinu. Evrópu-
sambandið hefur lagt til eftirlit með
gerfihnöttum, en fulltrúar stjórn-
valda í Kanada vilja að eftirlitsmaður
frá NAFO verði um borð í hveiju
skipi. Engar reglur gilda um lág-
marksstærð á fiski við grálúðuveiðar
innan ESB, aðeins lágmarks möskva-
stærð.
Morgunblaðið/Guðmundur Sv.Hermannsson
TROLLIÐ hjá spænska togaranum Estai var aðeins með
115 millimetra möskva og mikið af smáfiski í aflanum.
Fyrirtæki með erlendri aðild fá ekki að fjárfesta í sjávarútvegi
Gætu neyðst til að
selja hlutabréf sín
HAFI íslensk fyrirtæki með erlenda
eignaraðild fest kaup á hlutabréfum
í sjávarútvegsfyrirtækjum eftir gildis-
töku laga um fjárfestingu erlendra
aðila í sjávarútvegi í mars 1991 gætu
þau þurft að afsala sér þeim. Þetta
segir Finnur Sveinbjömsson skrif-
stofustjóri i viðskiptaráðuneytinu en
samkvæmt umræddum lögum er er-
lendum aðilum óheimilt að eiga bein-
an og óbeinan hlut í fyrirtækjum í
íslenskum sjávarútvegi. Finnur telur
þetta jafnframt einu raunhæfu leiðina
til að framfylgja lögunum; óeðlilegt
sé að svipta viðkomandi sjávarútvegs-
fyrirtæki veiðirétti eða banna erlend-
um aðilum að kaupa hlut í innlendum
fyrirtækjum sem eigi í sjávarútvegs-
fyrirtækjum.
Hann segir hins vegar að sam-
kvæmt bráðabirgðaákvæði í lögun-
um þurfi íslensku fyrirtækin ekki að
losa sig við þá eignarhluti sem þau
áttu fyrir gildistöku laganna. Erlend-
um aðilum er með öðrum orðum
heimilt að eiga hlut í íslenskum sjáv-
arútvegsfyrirtækjum hafi verið
gengið frá kaupunum áður en lögin
tóku gildi.
Texaco stærsta dæmið
Nýjasta dæmið um aukna óbeina
flárfestingu erlendra aðila í íslensk-
um sjávarútvegi er kaup Hydro
Texaco á hlutabréfum í Olis. Mun
Viðskiptaráðuneytið kanna það mál
á næstunni. Finnur segir hins vegar
að ráðuneytið aðhafist ekkert fyrr
en fyrirtækin hafi tilkynnt fjárfest-
inguna til gjaldeyriseftirlits Seðla-
bankans en það ber þeim að gera.
„Hlutur Texaco er að aukast og
því er spuming hvort stjórnvöld verði
ekki að bregðast við. Sérstaklega
vegna þess að í vor lagði viðskipta-
ráðherra fram frumvarp um breyt-
ingu á lögunum um erlenda fjárfest-
ingu þar sem meðal annars var sett
fram regla um það með hvaða hætti
óbein fjárfesting í sjávarútvegi verði
leyfð. Þar var miðað við að erlendur
aðili megi eiga 25% í fyrirtæki sem á
í sjávarútvegsfyrirtæki. Þessi 25%
voru meðal annars valin í þeim til-
gangi að gera þá eignaraðild sem
þegar var til staðar löglega. Nú er
hins vegar verið að fara upp fyrir
þessi mörk og þótt frumvarpið hafi
ekki orðið að lögum hljóta menn að
hafa þessi mörk í huga.“
Ekki svipt kvóta
Hingað til hefur óbein flárfesting
af þessu tagi í íslenskum sjávarút-
vegi verið látin afskiptalaus. Finnur
segir að stjórnvöld geti fræðilega
valið um þrjár leiðir til að stemma
stigu við þessari óbeinu fjárfestingu.
Sú eina raunhæfa sé hins vegar að
knýja íslensk fyrirtæki með erlenda
eignaraðild til að selja eignarhluti
sína í sjávarútvegsfyrirtælqum.
Stjórnvöld gætu vissulega svipt
sjávarútvegsfyrirtæki með óbeina
erlenda eignaraðild kvóta eða
vinnsluleyfi til að framfylgja lögun-
RÍKISSTJÓRNIN hefur samþykkt
að gerð verði forkönnun á því hvort
rétt sé að setja á stofn sjávarútvegs-
skóla hér á landi í tengslum við
Háskóla Sameinuðu þjóðanna í
Tókýó og ákveðið að veija til þessa
verkefnis þremur milljónum króna.
Jarðhitaháskóli Sameinuðu þjóð-
anna hefur verið starfræktur hér á
landi frá árinu 1979.
Að forkönnuninni lokinni er
stefnt að því að Háskóli Sameinuðu
þjóðanna láti gera hagkvæmnisat-
hugun á stofnun skólans og verður
það væntanlega gert næsta haust
um. Finnur segir hins vegar að lög-
menn - þeirra á meðal ríkislögmaður
- hafi bent á að slíkt sé óeðlilegt
sakir þess að sjávarútvegsfyrirtækið
sé berskjaldað í þessu samhengi.
„Það hefur ekki gert neitt af sér.
Hins vegar hefur einhver erlendur
aðili keypt hlut í fyrirtæki sem á í
viðkomandi sjávarútvegsfyrirtæki.
Það væri óeðlilegt að refsa sjávarút-
vegsfyrirtækinu fyrir þetta. Þess
vegna held ég að menn myndu varla
beita þessu úrræði."
Þá kæmi til greina að banna er-
lendum aðilum að kaupa hlut í ís-
lenskum fyrirtækjum sem eiga í sjáv-
arútvegsfyrirtækjum. Þessi leið sam-
ræmist hins vegar ekki EES-samn-
ingnum. Samkvæmt honum er ís-
lenskum stjómvöldum heimilt að við-
halda banni á fjárfestingu erlendra
aðila í sjávarútvegi en þeim er aftur
á móti ekki heimilt að nota það bann
til að hindra óbeina fjárfestingu.
Finnur telur því óhugsandi að grípa
til þessa ráðs.
að því er fram kemur í fréttatilkynn-
ingu frá utanríkisráðuneytinu. Segir
þar ennfremur:
„Ef af stofnun sjávarútvegsskól-
ans verður yrði hann mikilvægur
þáttur í þróunaraðstoð íslands.
Hann mun einnig styrkja ímynd ís-
lands sem lands sem stendur fram-
arlega í heiminum á sjávarútvegs-
sviðinu. Skólinn mun auðvelda ís-
lenskum sjávarútvegsfyrirtækjum
og öðrum fyrirtækjum í greininni
að hasla sér völl á erlendum mörk-
uðum, sérstaklega í fjarlægari
heimshlutum."
Forkönnun á stofnun
sjávarútvegsskóla