Morgunblaðið - 24.03.1995, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 24. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Evrópusamband-
ið og lífskjörin
AÐILD íslands að
ESB er spuming um
hvers konar þjóðfélag
við viljum byggja hér
á landi. Viljum við
ganga til móts við
tækifærin og skapa
opið nútíma samfélag
hér á landi? Viljum við
tengjast efnahags- og
menningarlífí Evrópu
á jafnréttisgrundvelli?
Viljum við að á rödd
okkar sé hlustað og
tekið sé tillit til hags-
muna okkar? Viljum
við sambærileg lífskjör
og velferðarríki Evr-
ópu bjóða þegnum sín-
um?
Alþýðuflokkurinn svarar þessum
spumingum játandi og vill sækja
um aðild eins fljótt og mögulegt er
til að kanna hvaða kjör bjóðast í
samskiptum okkar við Evrópusam-
bandið.
Efnahagslegir hagsmunir
Nær 70% af útflutningi þjóðar-
innar fara til landa Evrópusam-
bandsins. Jöfn staða okkar og
keppinauta okkar á þessum mikil-
væga markaði getur haft úrslita-
áhrif á þróun íslensks efnahagslífs.
Almennt efnahagsumhverfí innan-
lands verður sambærilegt við Evr-
ópusambandið, sem ætti að leiða
til aukinnar erlendrar fjárfestingar,
aukins stöðugleika og hagvaxtar.
Aðild að Evrópusambandinu í
öllum tilvikum getur haft mjög já-
kvæð áhrif á efnahag nýrra aðildar-
ríkja. Engin dæmi em um hið gagn-
stæða.
Stórkostleg verðlækkun!
Áþreifanlegasta kjarabótin af
inngöngu íslands í Evrópusam-
bandið er verðlækkun á landbúnað-
arafurðum. Strax frá fýrsta degi
aðildar þyrfti verð á landbúnaðaraf-
urðum að lækka til samræmis við
við verðlag ESB. Samkvæmt út-
reikningum Hagfræðistofnunnar
Háskóla íslands hefði þetta í för
með sér 35-45% lækkun á matar-
verði hér á landi. Kjör hvers ein-
staklings í landinu myndu batna
af þessum ástæðum
um 22 þúsund krónur
að meðaltali, eða um
88 þúsund á hveija
fjögurra manna fjöl-
skyldu á ári. Vöruúrval
ykist verulega, sem
hefði að líkindum
aukna samkeppni í för
með sér og þar með
lægra verð.
Aðild að Evrópu-
sambandinu er því mik-
ið hagsmunamál ís-
lenskra neytenda, ekki
síst láglaunafólks.
Lægra matarverð er
áhrifamesta kjarabót
sem íslensku launafólki
stendur til boða.
Kjör bænda versna ekki
Samkvæmt útreikningum Hag-
fræðistofnunar gæti verð til fram-
leiðenda lækkað um 30%. Að verð-
mæti er þessi lækkun um 5,5 millj-
Kjör hvers einstaklings
í landinu myndu batna
af þessum ástæðum,
••
segir Ossur Skarphéð-
insson, um 22 þúsund
krónur að meðaltali, eða
um 88 þúsund á hverja
fjögurra manna fjöl-
skyldu á ári.
arðar króna. Ef tekið er mið af
samningum Norðurlandanna við
ESB ætti að koma á móti 4-7 millj-
arðar í beina styrki frá ESB og ís-
lenskum stjórnvöldum. Styrkir ESB
til bænda gætu numið um um 800
þúsund kr. á hvern bónda í landinu
á ári. Heildartekjur landbúnaðarins
og þar með kjör bænda þyrftu því
lítið sem ekkert að breytast við inn-
göngu íslands í ESB.
Höfundur er umhverfisráðherra
og skipar 2. sætið á framboðslista
Alþýðuflokksins í Reykjavík.
Össur
Skarphéðinsson
Ólíkt höfumst við að,
Halldór Björn?
HALLDÓR Bjöm Runólfsson rit-
ar grein í Morgunblaðið laugardag-
inn 18. mars um kennaraverkfallið
og menntunarmál. Þar segir meðal
annars: „Við erum prósentvís varla
hálfdrættingar á við Dani og Þjóð-
veija í fjárframlögum til mennta-
mála ... Þjóðir, sem sýna afkom-
endum sínum slíka nísku, em
dæmdar til að heltast úr lest þró-
aðra ríkja í byijun næstu aldar. Við
féflettum nú ekki einasta bömin
okkar ... heldur sviptum við þau
einnig öllum framtíðarmöguleikum.
Þessa þróun má ekki einasta
þakka íslenskum stjómmálaleiðtog-
um heldur og taglhnýtingum þeirra
í verkalýðsforystunni. í röðum henn-
ar hefur ríkt skeijalaus öfund í garð
kennara sem og annarra mennta-
manna. Þeirri öfund má líkja við
sjúklegan ótta Krónosar, guðsins
gríska, sem var svo smeykur við
eigin afkvæmi að hann kaus að éta
þau áður en þau komust á legg.
Þetta sannaðist á samfloti kennara
með BSRB, sem skilaði þeim ekki
öðru en stöðugu launahrapi."
Halldór Bjöm heldur áfram í
sama dúr og hreytir í önnur verka-
lýðsfélög með álíka stóryrðum. Er
þarflaust að rekja lengra enda slíkur
fúkyrðaflaumur ekki samboðinn
málstað kennara.
Kennarar hafa, eins og aðrir, orð-
ið fyrir mikilli kjaraskerðingu und-
anfarin ár. En að hreyta í BSRB
og halda því fram að kennarar hafí
skaðast á því að vera í samfloti við
BSRB er marklaust enda ekki rök-
stutt á neinn hátt. Það að verkalýðs-
foringjar öfundi kennara af því að
þeir séu akademískir borgarar og
vel menntaðir er álíka gáfulegt og
að halda því fram að árnar renni
upp í móti.
Fólk sem starfar í verkalýðs-
hreyfíngunni gerir sér grein fyrir
að mennt er máttur. En að vera
menntaður er ekki endilega það
sama og hafa prófgráður.
Hér skal minnt á hvernig bóndinn
Stefán G. Stephansson yrkir um
skáldbróður sinn í Kolbeinslagi:
Því eðli Kolbeins var yfirmennt.
Hann orkaði því, sem er fáum hent,
að lepja upp mola um lífsins stig,
en láta ekki baslið smækka sig.
Vel menntaður mað-
ur talar ekki af hroka,
og síst til þeirra sem
stunda undirstöðu-
greinar samfélagsins.
Vel menntaður maður
gerir því fólki, sem
þjónar honum á ein-
stökum stofnunum,
ekki upp skoðanir sem
eru í engu samræmi
við þau sjónarmið sem
stéttarsamtök ríkis-
starfsmanna — BSRB
— hafa ályktað um.
Þú, Halldór Bjöm,
ættir að kynna þér
betur hveijir eru fénd-
ur þínir. Það er varla
verkafólk eða þeir sem valist hafa
til forsvars í félögum verkafólks.
Ég veit að flestir kennarar vita
hveijir það eru sem stjóma því að
Vel menntaður maður
talar ekki af hroka,
segir Sigríður
Kristinsdóttir, né gerir
öðrum upp skoðanir.
ekki er samið við þá. Þeim er ljóst
að ríkisvaldið ber fulla ábyrgð á því
að samningar hafa ekki verið gerð-
ir við kennara.
Ólíkt höfumst við að í BSRB
þessa dagana. Varaformaður
Starfsmannafélags ríkisstofnana,
Jens Andrésson, ritar leiðarann í
nýjasta hefti félagstíðinda SFR. Þar
segir m.a. þegar hann ræðir um
kennaradeiluna: „í mínum huga
hafa íslenskir kennarar verið vanda
sínum vaxnir og skilað þjóðfélaginu
einstaklingum sem hafa axlað sína
ábyrgð í íslensku samfélagi. Þeir
kennarar sem ég hef kynnst hafa
af fremsta megni reynt að stuðla
að því, með kennslu sinni, að bæta
þjóðlífið markvisst og haft í önd-
vegi þau gildi sem em eftirsóknar-
verð.
ísland á mjög marga
góða einstaklinga í
skólakerfínu og verði
þeim ekki gert kleift
að sinna sínum störf-
um með þeim hætti að
sæmilega sé staðið að
þeirra launamálum og
starfsskilyrðum þá
flosna þeir upp frá
störfum sínum og leita
annað. Við það tapast
mikil reynsla. Lélegt
eða ónýtt skólakerfi er
alger dauðadómur yfir
framtíðinni því lífsaf-
koma þjóðarinnar
byggist annars vegar
á auðæfum lands og
sjávar og hins vegar á menntun
þjóðarinnar og þekkingu.
Til þess að viðhalda
þekkingunni þarf margt að koma
til: í fyrsta lagi að til sé öflug stétt
kennara og leikskólakennara sem
er sátt við laun sín og starfsaðstæð-
ur. I öðru lagi að foreldrar geti sinnt
og tekið þátt í skólagöngu bama
sinna með reglulegum hætti. Hið
þriðja er almennur skilningur yfír-
valda, alþingis og sveitarstjórna á
skólanum. Verði tekið tillit til alls
þessa mun það síðar meir skila sér
í meiri og betri mannauð þjóðarinn-
ar.
Það er því mikill ábyrgðarhlutur
að ekki skuli vera gengið til samn-
inga við kennarastéttina nú þegar.“
Þessi grein varaformannsins er í
fullu samræmi við þær ályktanir
sem samþykktar hafa verið til
stuðnings kennurum hjá trúnaðar-
mannaráði SFR og á formanna-
fundi BSRB. Halldóri Birni skal
einnig bent á að lesa samþykktir
SFR og BSRB um mennta- og
fræðslumál undanfarin ár.
Ég vil taka það fram fyrst og
síðast að ég styð aðgerðir kennara
og vona að við þá verði samið sem
allra fyrst. Af málflutningi Halldórs
Björns virðist hann smár í sér.
Hvernig hefði hann verið ef hann
hefði ekki lært neitt?
Höfundur er formaður
Starfsmannafélags ríkisstofnana.
Sigríður
Kristinsdóttir
Slegið á útrétta sáttahönd
Einnig verður bundin viðvera 4
klst. á viku.
Fjölgun stöðugilda - bjartari
framtíðarhorfur
KJARADEILA
kennarafélaganna og
fjármálaráðherra fyr-
ir hönd ríkissjóðs er
enn óleyst þrátt fyrir
tæplega fímm vikna
verkfall og fjögurra
mánaða samningavið-
ræður. Kennarar hafa
lagt fram gagntilboð
og útfærðar hug-
myndir til að leita
leiða við að leysa deil-
una en því hefur öllu
verið hafnað.
Um hvað snýst
deilan?
Deilan snýst annars vegar um
launabreytingar og hins vegar um
skipulagsbreytingar. Kennarar
leggja áherslu á breytta vinnu-
tímaskilgreiningu en samninga-
nefnd ríkisins vill fyrst og fremst
fjölga kennsludögum og færa svo-
kallaða starfsdaga út fyrir starfs-
tíma skóla. Rök kennara fyrir
öðruvísi skilgreiningu á vinnutím-
anum eru fyrst og fremst þau að
rýma til fyrir þeim fjölmörgu nýju
og breyttu störfum sem skólinn
hefur tekið við á undanfórnum
árum með lögum og námsskrám.
Kennarafélögin benda
einnig á að einsetning
grunnskóla þrýstir
enn frekar á breytta
vinnutímaskilgrein-
ingu kennara.
Til að koma til móts
við óskir samninga-
nefndar ríkisins um að
fjölga virkum nem-
endadögum á skólaár-
inu hefur samninga-
nefnd kennarafélag-
anna lagt fram ýmsar
hugmyndir. Rauði
þráðurinn í þeim birt-
ist í gagntilboðinu en
hann er sá að tengja
saman minni kennsluskyldu við
meiri bundna viðveru kennara í
skólunum og fleiri kennsludaga.
Við teljum það nokkuð augljóst
að ef þetta á að ganga eftir þá
þarf að breyta vinnutímanum.
Gagntilboðinu var hafnað um-
svifalaust.
Gagntilboð
kennarafélaganna
í upphafí fímmtu viku verkfalls
lögðu kennarafélögin fram ná-
kvæma tillögu til lausnar deilunni
vegna skipulagsbreytinga í grunn-
Samningsvilji kennara
dugir ekki einn til lausn-
ar á deilunni, segir
Guðrún Ebba Ólafs-
dóttir, sem telur lausn
málsins nú íhöndum
ríkisstjórnarinnar.
og framhaldsskóla. Tillagan hefur
m.a. verið kynnt menntamálaráð-
herra enda eru nýsamþykkt lög
um grunnskóla lögð til grundvallar
en samkvæmt lögunum á að ein-
setja alla skóla í áföngum til árs-
ins 2000.
Víðtækt samkomulag
Kennarafélögin leggja til að
gert verði víðtækt samkomulag
milli menntamálaráðuneytis, fjár-
málaráðuneytis, kennarafélag-
anna og Sambands íslenskra sveit-
arfélaga um nauðsynlegar skipu-
lagsbreytingar á skólakerfmu.
Með þessu samkomulagi er hægt
að fjölga nemendadögum um 6-9
á næstu tveimur árum og auka
þann tíma sem kennarar hafa til
að sinna verkefnum sem lög og
aðalnámsskrá kveða á um að beri
að sinna í skólunum en ekki er
tími til miðað við núverandi kjara-
samning. í lok tímabilsins: hefur
vikulegum kennslustundum nem-
enda fjölgað um 43. Kennsludög-
um um 12. Bundnum starfs- og
skipulagsdögum utan starfstíma
skóla um 6. Bundnum viðveru-
stundum kennara fjölgað um 4,5
klukkustundir á viku. Með því að
færa þessa skipulagsbreytingar
út fyrir samningstímann með sér-
stöku samkomulagi við m.a. sveit-
arfélögin dreifist kostnaður ríkis-
ins að sama skapi yfír á 5 ár.
Mikilvægt er að sveitarfélögin
komi að þessu samkomulagi þar
sem þeim er ætlað að taka við
öllum rekstri grunnskóla að ári.
í tillögu kennarafélaganna er
gert ráð fyrir því að í lok tímabils-
ins verði hægt að hliðra skólaárinu
í framhaldsskóla um 10 daga út
fyrir núverandi skólaár, kennsluog
prófdögum hafí verið fjölgað í 175
daga og heimilt verði að binda 5
daga utan starfstíma skóla til
undirbúnings og skipulagsstarfa.
Tillaga kennarafélaganna felur
ekki eingöngu í sér lausn á deil-
unni um skipulagsbreytingar í
skólamálum, komist hún til fram-
kvæmda ijölgar stöðugildum
kennara í grunn- og framhalds-
skólum verulega. Þar með sjá ný-
útskrifaðir kennarar aukna mögu-
leika á að fá vinnu í sínu fagi.
Fyrst og fremst fjölgar kennurum
í grunnskólum enda liggur það í
augum uppi að í einsetnum skóla
eru allar bekkjardeildir á sama
tíma og hver kennari með umsjón
með aðeins einum bekk.
Hvar er sanmingsviljinn?
Kennarafélögin hafa lagt sínar
ítrustu kröfur til hliðar til að reyna
að ná samningum. Samningsvilji
kennara nægir ekki einn og sér.
Það er í höndum ríkisstjómarinnar
að leysa þessa deilu með því að
stíga næsta skref og setja aukið
fjármagn í samningagerðina. Ef
ekki, munu kennarar túlka við-
brögð þeirra þannig að menntun
íslenskra barna og unglinga sé enn
sem fyrr neðarlega á forgangslist-
anum.
Höfundur er varaformaður
Kcnnarasambands íslands.
Guðrún Ebba
Ólafsdóttir