Morgunblaðið - 24.03.1995, Blaðsíða 22

22 B FÖSTUDAGUR 24. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Vorvcrk
í*
Þeir eru margir, sem ætla að láta laga eitt
og annað í íbúð sinni í sumar, segir Bjarni
—,--————-------------
Olafsson. Sumt af því, sem gera þarf, verð-
ur að hafa nokkurn aðdraganda.
SMIÐJAN
MARGIR óska sér að hafa svalahurðina tvískipta.
SÍÐASTLIÐINN sunnudag, 19.
mars, var þó nokkurt frost
og sólin skein fýrri hluta
dagsins. Daginn er tekið að lengja
^piikið. Mér þótti athyglisvert að
------------ ég heyrði ekki í
neinum fuglum
úti við, en þeir
hafa líklega ekki
fundið vorið koma
sökum þess hve
kalt var í lofti.
Morguninn
næsta brá svo við
að þíða var komin, snjóað hafði
um nóttina og loftið iðaði af fugla-
klið frá tijám og runnum. Eitt er
víst, sólin er óðum að hækka á
lofti og vorið nálgast.
Margir munu þeir vera sem
hugsa sér að láta laga eitt og
^innað í íbúð sinni í sumar. Sumt
af því sem gera þarf verður að
hafa nokkurn aðdraganda.
Gluggaviðgerð
Mörg munu þau vera húsin þar
sem svo er komið að gluggakarm-
arnir eru orðnir fúnir þannig að
skipta þarf a.m.k. um suma þeirra.
Glerið er líka víða orðið ónýtt svo
skipta þarf um rúður.
Þeir sem ætla sér að endurnýja
glugga í húsi sínu í sumar fara
4®enn að panta nýju gluggana því
nokkum tíma tekur að fá þá smíð-
aða.
Það er mikils virði ef hægt er
að fá hina nýju glugga alveg frá-
gengna með glerinu í og einnig
með opnanlegu fögunum komnum
á sinn stað í körmunum, gleijaða,
með krækjum og öðrum glugga-
járnum og helst fullmálaða.
En það er ekki nóg að kaupa
loforðin. Það átti sér stað í sam-
bandi við hús sem ég fýlgdist með
byggingu á sl. sumar. Þar var leit-
að tilboða í gluggasmíði til hússins
hjá stórum gluggaverksmiðjum.
Umrætt hús var timburhús.
Gluggarnir áttu að afhendast á
akveðnum degi fullsmíðaðir. Opn-
anlegu rammarnir áttu að fylgja
komnir í karmana með öllum járn-
um og gleijaðir. Nú kann einhver
að spyija hvort gefín loforð hafí
staðist? Nei, þau stóðust ekki. Það
olli allmiklum töfum við byggingu
hússins og jók við byggingarkostn-
aðinn.
Að standa við áætlun
Það er áríðandi og mjög mikil-
vægt fyrir þann sem pantar sér
glugga, hvort heldur það er í nýtt
hús í byggingu eða í eldra hús þar
sem ætlunin er að endurnýja
gluggana, að gefín loforð standist
hvað varðar tíma og vandvirkni.
Þegar ákveðið er hvar glugga-
karmarnir verða keyptir eru kaup-
anda sýndir gluggakarmar sem
eru tilbúnir til ísetningar. Opnan-
legu rammarnir hafa verið hengd-
ir á lamir, krækjur og stormjárn
skrúfað á sinn stað. A verslunar-
staðnum þar sem pöntunin var
gerð er hægt að prófa hvernig
rammarnir falla í karminn, hvort
auðvelt er að opna og loka glugg-
anum, skoða hvernig þéttingum
er komið fyrir. Þar eru einnig til
sýnis fullmálaðir gluggar með
sléttri og fallegri áferð. Kaupandi
getur pantað að fá gluggakarma
sína þannig fullfrágengna.
í því dæmi sem ég er að segja
frá var gengið frá pöntun og lof-
orð gefíð um hvenær gluggamir
skyldu verða tilbúnir til afgreiðslu
frágengnir eins og um var talað.
Húsbyggingin gekk vel og á til-
settum tíma var spurst fyrir um
hvort gluggarnir væru tilbúnir til
afgreiðslu. Nei, þeir voru því mið-
ur ekki tilbúnir. Eftir nokkum
þrýsting af hálfu kaupandans
fékkst loforð um afhendingu
glugganna eftir næstu helgi.
Það loforð stóðst að svolitlu
leyti. Um miðja vikuna voru
gluggakarmarnir tilbúnir til af-
hendingar _ án opnanlegu ram-
manna. Á byggingarstaðnum
þótti þetta skárra en að fá ekkert
afgreitt og gluggakarmarnir vom
settir í húsið án glers og án opn-
anlegra ramma.
Nokkmm vikum síðar komu svo
opnanlegu rammarnir ásamt til-
heyrandi rúðum og járnum, sem
auðvitað vom aðeins í pökkum,
ekki skrúfuð á gluggana.
Meiri vinna
Allir geta gert sér í hugarlund
hve mikið óhagræði og aukakostn-
aður varð af þessum sviknu loforð-
um. Þannig hagaði til að inni í
húsinu þurfti vinnupalla svo að
smiðurinn næði upp í gluggann til
þess að setja rammann á sinn stað
og að festa jámin. Utanhúss þurfti
einnig vinnupalla og þar varð að
vera annar smiður til þess að festa
það af járnum sem festa þurfti
þeim megin frá. M.ö.o. þurfti tvo
smiði í tvo og hálfan dag til þess
að vinna það sem lofað hafði verið
að fylgdi með í verksmiðjuvinn-
unni.
Það er mikill munur á að setja
opnanlega ramma í gluggakarm á
hefílbekk inni í verksmiðju, eða
að vinna það á byggingarstað, þar
sem hlaupa þarf út og inn og allt
í kringum húsið sem er verið að
byggja.
Loforð skulu standa
Ég hefí sjálfur unnið mikið sem
iðnaðarmaður og þekki hve margs-
konar atriði koma inn í fram-
leiðslu og smíði á ýmsum hlutum
eins og innréttingum, gluggum,
hurðum o.s.frv.
En hér er ekki hægt að finna
neitt skálkaskjól.
Þegar búið er að lofa einhveij-
um hlut á ákveðinni stundu, þarf
hluturinn að vera tilbúinn einum
til tveimur dögum fyrr. Þetta
verða framleiðendur okkar að
temja sér.
Eg kynntist svipaðri framleiðslu
og sölu í byggingavöruverslunum
í Danmörku og í Noregi.
í þeim löndum kom ekki til
mála að lofa öðru en því sem
hægt var að efna. Hvaða ástæður
liggja að baki svikinna loforða
heima hjá okkur? Ætli það sé af
einhvers konar bjartsýni sem ekki
heldur þegar á reynir?
Sjálfsagt blandast saman nargir
þættir og einn þeirra er hið marg-
umrædda atvinnuleysi. Menn eru
hræddir við að missa verkefnið ef
þeir geta ekki lofað því á þeim
tíma sem kaupandinn vill. Annar
þátturinn er mismunandi álag. Á
vorin þegar veður batnar og hægt
er að vinna úti við eykst álag afar
mikið á iðnaðarmenn og um leið
hefjast sumarleyfin svo framleið-
endur sjá að afkastagetan minnk-
ar.
Einn veigmikinn þátt vil ég
nefna til viðbótar, en hann er sá
að seljandi vörunnar er ekki hinn
sami og framleiðandinn. Það er
þó engin afsökun, því viðskiptin
byggjast á að samvinna og sam-
Kjarvalsstöðum
Eru kerfín hönnuð fyrir okkur?, spyr
Sigurður Grétar Guðmundsson. Eða
erum við til fyrir kerfín?
Kjarvalsstaðir voru hannaðir og byggðir sem listasafn, safn til að sýna
hvers kyns myndverk. Um þetta liggja fyrir skjalfestar og vottfestar
sannanir, sumar hveijar nýjar af nálinni. En svo hraksmánarlega hefur
verið búið að tónlist í þessu landi að hún á nánast hvergi boðlegan
samastað; þessvegna smeygja tónlistarmenn sér inn í hvem krók og
kima til að iðka listina öllum til ánægju.
ASÓKN þeirra er, sem betur
fer, ekki aðeins bundin við
Kjar valsstaði. Listaviðburða
á tónlistarsviði er oft getið í Gerðu-
bergi í Breiðholti og Hafnarborg í
Hafnarfirði. Hins vegar hefur
tveimur sveitarfélögum á höfuð-
borgarsvæðinu tekist dável að veija
félagsheimili sín fyrir ágangi, fé-
lagsheimilin í Kópavogi og Seltjam-
amesi sinna öðrum og brýnni verk-
efnum svo sem árshátíðum, erfi-
drykkjum, já og öðmm drykkjum.
Hins vegar virðist hið nýja lista-
safn, Gerðarsafn í Kópavogi, ætla
að verða tónlistamönnum að bráð.
Þar er sungið og spilað eins og
á Kjarvalsstöðum.
Tæknivandamál
En það hefur verið kvartað und-
an aukalögum á Kjarvalsstöðum
LAGNAFRÉTTIR
og raunar víðar.
Þau koma ekki úr
hljóðfæri eða
mannsbarka. Þau
koma úr lagna-
kerfi hússins, loft-
ræstikerfinu.
En það er kom-
in fram skýring á
þessu; þetta er
náttúrulögmál, sem ekki verður
breytt. Kjarvalsstaðir voru endur
fyrir löngu hannaðir sem listasafn,
ekki til tónlistariðkana; þessvegna
heyrist hátt í loftræstikerfinu.
Það er náttúrulögmál, eða svo
er okkur sagt. En þarf þetta eða
á þetta að vera náttúrulögmál, er
engu hægt að breyta?
Slík tæknivandamál hafa ekki
aðeins komið upp á Kjarvalsstöð-
um. Þau hafa komið upp ótrúlega
víða. Á einum stað var félags-
heimili staðarins ekki eingöngu
notað fyrir drykkju og dans; það
var einnig þingstaður kaupstaðar-
ins, þar voru haldnir fundir sveit-
bæjarfulltrúana. Þeir sátu þarna í
strekkingsvindi með gæsahúð á
baki og frosin höfuð; gátu ekki
hugsað.
Hvað átti að taka til bragðs?
Lagnamenn sögðu; svona á
þetta að vera, þannig var kerfið
hannað. Embættismenn sögðu að
vanda; þið skiljið þetta ekki. Það
segja þeir oft ef einhver kemur
með hugmynd um að breyta ein-
hveiju; þú skilur þetta ekki.
En til voru einstaklingar sem
ekki vildu gefast upp, ekki vildu
viðurkenna náttúrulögmálið. Ekki
var látið laust né fast fyrr en stýr-
ingu kerfisins var breytt þannig
að hægt var að Iáta kerfið vinna
með mismunandi afköstum, sem
ýmist hæfðu sveittum rokkurum í
ærandi hávaða eða íhugulum bæj-
arfulltrúum, sem vildu engar gæs-
ir á sínu baki og höfðu meira en
nóga þörf fyrir að nýta til hins
ýtrasta þær höfuðsellur, sem þeir
höfðu fengið í vöggugjöf.
Ekki aðeins Kjarvalsstaðir
Loftræstikerfín eru vandamál
víðar én á Kjarvalsstöðúm, vánda-
mál vegna þess að þau eru ekki
rétt stillt. Þar hafa lagnamenn
arstjórnar.
En þá kom í ljós að sá mikli
blástur loftræstikerfísins, sem
tæpast hafði við á dansleikjum, var
einum of mikið af því góða fyrir
eftir Siguró Grétar
Guðmundsson
HÉR ER unnið að viðgerð
á fúnum glugga.
band þeirra tveggja sé það gott
að gefín loforð bregðist ekki. Eins
og ég sagði hér í upphafi þessarar
greinar, er það afar áríðandi.
Bregðist það að afgreiðsla geti átt
sér stað samkvæmt gefnu loforði,
fara viðskiptin minnkandi og fyrir-
tækið fær það orð á sig að ekkert
sé að marka gefin loforð á þeim
bæ. Menn verða að læra að leysa
þennan vanda og að geta svarað
stoltir þegar spurt er um hvort
umrædd vara sé tilbúin:
„Já, þetta var tilbúið til af-
greiðslu fyrir tveimur dögum.“
Islenskir iðnaðarmenn eru vel
menntaðir og vandvirkir. Það er
því enginn vandi að reka af sér
það slyðruotð að þeir geti ekki
staðið við gefín loforð. Hér er líka
sem betur fer um að ræða undan-
tekningar sem koma óorði á marga
sem hafa staðið við gefin loforð.
Gluggaþvottur
Ég hefi oft talað um nauðsyn
þess að hanna glugga þannig að
auðvelt sé að þvo rúðurnar innan
frá. Nú eru fáanleg gluggajám
sem auðvelda þann þátt. Hægt er
að fá keypta þétta og góða glugga-
karma sem opna má þannig að
snúa megi úthlið rúðunnar inn á
meðan rúðan er þvegin.
Þetta er „ein hlið“ gluggagerða
sem vert er að hafa í huga með
nýju gluggana.
brugðist. Þau eru líka vandamál
vegna þess að þau voru hönnuð
fyrir ákveðna starfsemi í salar-
kynnum, sem síðan breytist með
tímanum, m.a. vegna þrýstings
ákveðinna hópa listamanna sem
vilja veita öðrum hlutdeild í list
sinni og almenningur vill þiggja.
En þá koma einfeldningar og
spyija; er ekki hægt að breyta
kerfínu á einfaldan hátt, er ekki
hægt að láta það vinna með mis-
munandi afköstum, sem hæfir því
sem er að gerast í sölum hússins
hveiju sinni? Er ekki hægt að setja
dempara á loftstokkana?
Einhver var jafnvel svo ósvífinn
að spytja; er ekki hægt að slökkva
á kerfinu meðan listamaðurinn
töfrar fram sína yndislegu tóna
úr fiðlunni? Mundum við ekki, þrátt
fyrir það, geta dregið andann og
verið sæmilega heitt á kroppnum?
En það er best fyrir slíka að
fara varlega. Það gæti komið ein-
hver stóri bróðir og sagt; þú skilur
þetta ekki, kerfið var ekki hannað
fýrir þessa notkun og því verður
ekki breytt!
Er furða þó stundum komi upp
spumingin; eru kerfín hönnuð fyrir
okkur eða erum við til fyrir kerfín?