Morgunblaðið - 25.03.1995, Blaðsíða 4

4 E LAUGARDAGUR 25. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 25. MARZ 1995 E 5
MESSÍAS í
LANGHOLTSKIRKJU
MESSÍAS eftir G.F. Handel verð-
ur flutt nú um helgina í Lang-
holtskirkju. Tónleikarnir eru á
laugardag og sunnudag og heíjast
klukkan 16.30 báða dagana.
Flytjendur eru Söngsveitin Fíl-
harmónía og 22 manna kammer-
sveit og er konsertmeistari Szymon
Kuran. Einsöngvarar eru Elísabet
F. Eiríksdóttir, sópran, Alina Dubik,
alt, Kolbeinn Ketilsson, tenór, Bjarni
Thor Kristinsson, bassi og Xu Wen,
sópran. Stjórnandi er Úlrik Ólason.
Þetta er 35. starfsár Söngsveitarinn-
ar Fílharmóníu. Fyrsti stjórnandi og
aðalhvatamaður að stofnun söng-
sveitarinnar var dr. Róbert Abraham
Ottósson, hljómsveitarstjóri og síðar
söngmálastjóri þjóðkirkjunnar. Kór-
inn hefur flutt fjölda stórra kórverka
og er þetta í þriðja sinn sem hann
flytur Messías, en áður flutti hann
verkið árið 1963 og 1973, í bæði
skiptin undir stjórn dr. Róberts.
Magnús Jóhannsson, formaður kórs-
ins, varð fyrir svörum varðandi þessa
tónleika.
Fjölmennur flutningur
„Þátttakendur í þessum flutningi
eru um eitt hundrað, þar af eru um
sjötíu manns í kómum. Við höfum
æft stíft og þetta hefur verið anna-
samur tími. I vetur voru æfingar tvö
kvöld í viku, en þessa viku æfum
við á hverju kvöldi. Síðastliðna helgi
fórum við svo í æfingabúðir í Skál-
holt og æfðum frá föstudegi til
sunnudags. Þetta var ánægjulegur
tími og tel ég að svona samvera
hafí mjög góð áhrif á kórstarfíð.
Söngsveitin Fílharm-
ónía flytur Messías eftir
G.F. Hándel í Lang-
holtskirkju á laugardag
og sunnudag.
Vinsælt kórverk
Messías er mjög oft flutt á ís-
landi og þá einnig úti á landi. Trú-
lega er þetta eitt vinsælasta kórverk
allra tíma. Flutningur þess er ekki
bundinn við sérstakan árstíma því í
því eru kaflar úr biblíunni sem tengj-
ast bæði jólum og páskum og eru
textar teknir mjög fijálslega upp úr
biblíunni. Verkið er samið á ensku
°g syngjum við textann á því máli,
þó að á fyrri tónleikum kórsins hafí
hann verið sunginn á íslensku. Margt
má segja um þetta stórbrotna verk
og hefur það vakið mikia furðu
manna að Hándel samdi þetta langa
verk á aðeins þremur til þremur og
hálfri viku. Þetta þykir fullvíst því
til eru úm þetta mjög góðar heimild-
ir. Verkið tekur í fuilri lengd um
þijá tíma í flutningi, en er venjulega
stytt í tvo og hálfan tíma. Hann
samdi það haustið 1741 og var það
frumflutt í Dublin vorið 1742. Verk-
ið hlaut góðar viðtökur og varð strax
vinsælt og hefur verið það óslitið
síðan. Mig langar til gamans að
segja frá gagnrýni á flutningi Mess-
íasar í London árið 1891 sem birtist
í bresku biaði. Hana skrifaði George
Bemard Shaw, sem var þá gagnrýn-
andi í London. Hann var mjög
óánægður og sagði flutninginn hafa
verið „í einum graut og allt of hæg-
an“. Þetta er trúiega réttmæt gagn-
rýni því flytjendur voru 3.400 manna
kór auk risa hljómsveitar. En þess
má geta að á tímum Bach og Hánd-
el, Barokktímanum, var algengast
að kórar væru skipaðir svona 30 til
40 söngvurum.
Ungur bassasöngvari
Það þarf vart að kynna sérstak-
lega einsöngvarana því þeir eru allir
mjög þekktir söngvarar. En mig
langar þó til að nefna Bjarna Thor
Kristinsson, bassasöngvara. Hann
er mjög ungur og stundar nú fram-
haldsnám í Vín. Hann er eins og
rússneskur bassasöngvari og minnir
mest á Kristin Hallsson. Við höfum
ekki átt svona bassasöngvara, með
þessa hljómmiklu og sterku rödd,
síðan Kristinn var upp á sitt besta.
Það verður gaman að fylgjast með
honum í framtíðinni. Kórinn fór í
tónleikaferð til Norðurlandanna
síðastliðið sumar og á efnisskránni
voru einungis íslensk lög, bæði
gömul og ný. Þetta var mikil
lyftistöng fyrir kórstarfíð og við
efldumst öll. Framtíðaráformin eru
mörg og spennandi og ætlum við
að halda ótrauð áfram þrátt fyrir
ýmsa tímabundna erfiðleika. Að
lokum langar mig að segja að það
að syngja í kór er óhemju
skemmtilegt en tímafrekt áhuga-
mál. En þar sem það veitir ómælda
ánægju er ýmislegt á sig leggjandi."
S.A.
ELIflS B. HALLDORSSON SYNIR í GERÐARSAFNI
Morgunblaðið/Kristinn
Samræming lita og forms
INGIBJÖRG Marteinsdóttir,
söngkona, og Lára S. Rafnsdótt-
ir, píanóleikari, halda tónleika í
Tjarnarleikhúsinu, Tjarnargötu
12, í dag, laugardag, og hefjast
þeir klukkan 16. Blaðamaður
hitti þær stöllur og reyndar
frænkur líka og ræddi við þær
um tónleikana. „Já, við komumst
að því nýlega að við erum frænk-
ur og það finnst okkur ekkert
verra,“ sögðu þær hlæjandi.
Samvinna þeirra hófst árið 1992
þegar þær, ásamt fleirum, voru
með listkynningar í grunnskól-
um og félagsmiðstöðvum aldr-
aðra á vegum Reykjavíkurborg-
ar, þar sem þær kynntu íslenska
og erlenda tónlist. Árið 1993
héldu þær, ásamt Þorgeiri Jón-
asi Andréssyni, óperusöngvara,
tónleika víðs vegar um land.
Tónleikarnir voru helgaðir
minningu Páls ísólfssonar, tón-
skálds og organista, vegna
hundrað ára fæðingarafmælis
hans. Aðsóknin að tónleikunum
var alls staðar mjög góð og sögðu
þær þetta hafa verið einstaklega
ánægjulegt samstarf. Samvinna
frænknanna gekk svo vel að þær
vildu halda henni áfram og
ákváðu að halda þessa tónleika
og eru þetta fyrstu sjálfstæðu
einsöngstónleikar Ingibjargar.
Efnisskrá tónleikanna er á marg-
Einsöngs-
tónleikar
í Tjarnar-
leikhúsinu
í dag klukkan 16 halda
Ingibjörg Marteinsdótt-
ir, söngkona, og Lára
S. Rafnsdóttir, píanó-
leikari, tónleika í Tjarn-
arleikhúsinu
an hátt sérstök. Lögin sem þær
flyfja heyrast ekki oft flutt hér
á tónleikum. Má þar nefna
spánskan Ijóðaflokk eftir Joaqu-
in Turina, sem þeim er ekki
kunnugt um að hafi verið fluttur
hér áður í heild sinni. Einnig
verða frumflutt tvö lög eftir
Magnús Blöndal Jóhannsson og
er annað samið sérstaklega fyrir
Ingibjörgu ogtileinkað henni.
Ennfremur er á efnisskránni la-
gaflokkur eftir Atla Heimi
Sveinsson, sem ekki hefur heyrst
oft, við ljóð Matthíasar Johann-
essen, „Ljóð fyrir börn“. Svo
verða þekktar aríur úr óperum
eftir Wagner, Verdi og
Mascagni, svo eitthvað sé nefnt.
„ Við völdum þessi verk á efnis-
skrána vegna þess að okkur
fannst spennandi að kynnast tón-
skáldum sem ekki heyrast oft
hér á landi og svo fannst okkur
lögin svo ákaflega falleg. Við
leituðum til Guðrúnar H. Tuli-
níus og þýddi hún spönsku og
ensku ljóðin fyrir prógramið af
mikilli snilld.“ Ingibjörg fór nú
í janúar til Bloomington í Banda-
ríkjunum og sótti einkatíma hjá
Virginiu Zeani, meðal annars til
að undirbúa þessa tónleika. „Við
hlökkum mikið til að syngja og
spila I Tjarnarleikhúsinu, en
erum samt dálítið kvíðnar líka.
Hyómburðurinn í húsinu er nefni-
lega stórt spumingarmerki, því
við höfum verið að æfa annars
staðar. Stærðin á salnum er ein-
mitt sú stærð sem hér vantar til
tónleikahalds, þótt draumurinn
um Tónlistarhúsið langþráða sé
alltaf jafn sterkur. Það getur ekk-
ert komið í stað raunverulegs tón-
leikahúss,“ segja þær að lokum.
S.A.
FURÐULEGT sjávarfang eða
fjörukúnst" nefnir Elías B.
Halldórsson listmálari smá-
skúlptúra þá sem eru á sýningu
hans í Gerðarsafni sem verður opn-
uð í dag. „Þeir eru til uppfyllingar,
eins konar föndur sem ég fæst við
meira til gamans.
Ég set saman sitthvað sem ég
fínn, gjarnan í fjöruferðum, og þá
verður ýmislegt til. Mín uppáhalds-
skemmtun er að ganga um fjörur
og leita að dóti. Eg er alinn upp
við hafið þar sem margt bar að
landi og það var stöðug spenna að
sjá hvað rak.“
Hugmyndir að smáskúlptúrunum
koma víða að. Áhrifín sækir Elías
gjarnan til landsins og gömlu
sveitamenningarinnar eins og sést
á nöfnum skúlptúranna, þar sem
gamansemin er í fyrirrúmi. „Hið
Gula ljón í túnfætinum flær“, „Síð-
asti hvalveiðimaðurinn“ „Hryggjar-
bein úr rollum", „Vörn gegn íjöru-
Iöllum", „Minnisvarði um síðustu
leifar íslenskrar menningar".
„Og þarna er „Kardínálinn““,
segir Elías og bendir, „hann er
verndari sýningarinnar, listvinur
sem smám saman hefur orðið til. “
í rigningunni er landið
fallegast
Elías ólst upp á Borgarfirði
eystra og bjó um margra ára skeið
fyrir norðan, á Sauðárkróki. Mynd-
imar hans bera þess merki. Litirnir
og landslagið bera keim af náttúr-
unni sem hann segir hafa mikil
áhrif á sig.
„Ég er landslagsdýrkandi,“ segir
Elías „ég skoða landið mjög ná-
kvæmlega og fer mikið í gönguferð-
ir. Úti í náttúrunni verð ég fýrir
stemmningsáhrifum. Ekkert er
meira þroskandi og mannbætandi
en að vera einn með náttúrunni.
Fátt gefur manni meira.
Yfirleitt eru myndirnar skáld-
skapur og með undantekningum
staðbundnar. Þetta er fyrst og
fremst ísland eins og það kemur
mér fyrir sjónir. Það er mikið regn
í myndunum og ísland er fallegast
í rakanum. Litirnir verða sterkari."
Stór hluti myndanna á sýning-
unni er abstraktmálverk á striga.
Elías segir að hugmyndirnar að
þeim sæki hann yfirleitt i ímyndun-
ina. „Vitanlega koma áhrifin á
hugsunina víða að, jafnvel frá
draumum. Ég sæki einnig töluvert
í skáldskap, en þó ekkert beint held-
ur. En bókmenntir eru nauðsynleg-
ur hluti menntunar þeirra sem fara
í myndlist, sá fjársjóður serh hefur
lengst búið með þjóðinni, þar búa
hugmyndirnar og menntunin, þjóð-
arsálin. Áhrifín koma einnig frá því
sem maður tileinkaði sér ungur.
En mest sæki ég inn í sjálfan mig
og þann þroska sem maður hefur.“
Élías segist lúta hefðum og lög-
málum myndlistarinnar: „Þar eru
ákveðin mörk sem þýðír ekkert að
ætla sér útfyrir. Undirstöður sem
maður verður að þekkja og fylgja.
Jafnvægi milli forms og lita er það
mikilvægasta í myndlistinni að
mínu mati.“
Þá segir Elías: „Mynd er bara
mynd og hún þarf ekki útskýringa
við. Málverk er óþarft að útskýra,
hver hefur sinn skilning á því.
Maður málar það sem ekki er hægt
að segja, og það er ekki hægt að
segja það sem maður getur málað.
Þetta er svo tilfinningabundið. Þeg-
ar ég er að mála er ég bara að búa
til mynd sem lýtur lögmálum mynd-
listarinnar, ég er aldrei með neinn
boðskap, það er ekki til í minni
hugsun."
— En hvemig orka viðbrögð fólks
þá á þig?
„Allir vilja fá góðar undirtektir,
það er mannlegt, en í raun hafa
skoðanir fólks engin áhrif á mig.
Mér þykir gott ef fjallað er vel og
þá fyrst og fremst vinsamlega um
það sem ég er að gera. En minni
braut held ég hvað sem sagt er.“
Ég leita að því óvænta
— Hvernig vinnur þú myndirnar
þínar?
„Þær þróast smám saman, ég
byija kannski á einhverri hugmynd
og er alltaf opinn fyrir því að hún
geti breyst. Þegar ég er að vinna
þá koma nýir möguleikar sem ég
elti. Eftir einhvern tíma er ég kom-
inn í strand og veit ekkert hvað ég
er að gera. Þá tek ég stóran pens-
il, ræðst á allt saman og leita að
einhveiju nýju sem ég vinn svo
útfrá.
Stundum er þetta einn allsheijar
eltingarleikur sem aldrei ætlar að
taka enda. En oft kemur eitthvað
óvænt útúr þessari baráttu. Ég vil
ekki vinna eftir skissu, því þá finnst
mér ég aldrei ná því óvænta. í ab-
straktmálverki er ómögulegt að
hugsa fyrirfram, nema í stórum
atriðum. Mér tekst sjaldan að gera
það sem ég hugsa fyrirfram. Enda
vil ég ekki hafa það þannig, það
er skemmtilegra þegar eitthvað
óvænt læðist að hugsuninni meðan
maður er að vinna.“
Myndirnar hans Elíasar heita
fjarska hugmyndaríkum nöfnum:
„Töfrakvein", „Muldur“, „Óska-
steinanáma". Én hvemig koma
nöfnin á myndunum til?
„Stundum koma nöfnin til mín
meðan ég er að mála. En yfírleitt
skíri ég myndirnar eftir á. Eg sæki
líka hugmyndir til skáldanna. Fer
mikið í ljóðabækur og þá fæ ég
hugmyndir útfrá ljóðum sem ég
les. Þau hafa oft áhrif á nafngift-
ina.“
— En hvað fínnst þér annars um
myndlistina í dag?
„Mér finnst alltof mikil hug-
myndafræði komin inn í myndlist.
Málverk á að vera málverk en ekki
einhver gerviheimspeki.
Að breyta myndlistinni í mynd-
gátu fínnst mér ákaflega fáránlegt.
Menn eiga ekki að hanga árum
saman í útlöndum og deyja akade-
mískum dauða.“
Sýning Elíasar B. Halldórssonar
í Listasafni Kópavogs, Gerðarsafni,
verður opnuð í dag kl. 14 og stend-
ur til 20. apríl. Safnið er opið alla
daga frá 12 til 18, nema á mánu-
dögum, þá er safnið lokað.
Þómý
MARIUSTUND
í KRISTSKIRKJU
HAMRAHLÍÐARKÓRINN
syngur í Kristskirkju í Landa-
koti á morgun, suhnudag,
klukkan 17. Stjórnandi erÞorgerð-
ur Ingólfsdóttir.
Frumflutt verður Missa brevis eftir
Þorkel Sigurbjömsson. Messan er
samin árið 1993 við hinn hefð-
bundna messutexta á latínu og er
tileinkuð kórstjóranum Þorgerði
Ingólfsdóttur. Þá syngur kórinn
ýmsa Maríusöngva og milli þeirra
les Gunnar Eyjólfsson, leikari,
Maríubænir og Maríuljóð. Blaða-
maður hitti Þorgerði í vikunni og
bað hana að segja frá þessari
Maríustund.
„Við syngjum í kirkjunni á Boð-
unardegi Maríu og köllum þetta
Maríustund en ekki tónleika. Boð-
unardagur Maríu er samkvæmt
almanakinu 25. mars og sunnu-
daginn næst þeirri dagsetningu eru
textarnir sem honum tilheyra lesn-
Hamrahlíðarkórinn
frumflytur Missa brevis
eftir Þorkel Sigur-
björnsson og syngur
Maríusöngva á Boðun-
ardegi Maríu
ir í kirkjunni. Á fyrri hluta efnis-
skrárinnar eru Maríusöngvar frá
ýmsum tímum og tónlist við Maríu-
texta. Kórinn flytur aðal Maríu-
versið úr Lilju við gamla Liljulag-
ið, en einnig sama vers í verki eft-
ir Hróðmar Inga Sigurbjörnsson,
sem hann lauk við fyrir ári. Verk-
ið er samið fyrir tvo kóra og sóló-
sópran. Til að gefa frekari hug-
mynd um efnisskrána má nefna
Ave María eftir Stravinski og Mar-
Fró æfingu Hamrohlíóarkórsins í Kristskirkju.
Morgunblaðið/Sverrir
íusálm eftir Benjamin Britten við
texta frá því um þrettán hundruð.
Eftir íslenska höfunda eru til dæm-
is Maríukvæði Jóns Arasonar við
lag Þorkels Sigurbjömssonar,
Haustvísur til Máríu eftir Einar
Ólaf Sveinsson við lag Atla Heimis
Sveinssonar og Máríuvers Páls
ísólfssonar við ljóð Davíðs Stefáns-
sonar.
Aðalatriði tónleikanna er svo
frumflutningur á nýju, íslensku
verki eftir Þorkel Sigurbjörnsson,
Missa brevis, stutt messa, sem
samin er sérstaklega fyrir okkur.
Þannig var að við sungum við há-
messu í dómkirkjunni í Bmssel
fyrir um einu og hálfu ári. Af því
tilefni kom til tals að flytja ís-
lenska messu. Ég hafði samband
við Þorkel en vegna anna okkar
beggja var þetta verk ekki tilbúið
til flutnings þá, svo annað verk
var valið. Við ákváðum að flytja
Missa brevis núna, en vonumst til
að flytja verkið sem fyrst við
messu. Þetta er yndislegt verk og
hefur verið mjög gaman að vinna
það. Hamrahlíðarkórinn syngur nú
í fyrsta sinn opinberlega í Krists-
kirkju og við bjóðum alla velkomna
á þessa Maríustund með okkur,“
sagði Þorgerður að lokum.
S.A.
BOKMENNTIR
Skáldsaga
TVÆR GAMLAR KONUR
Höfundur: Velma Wallis. Þýðandi:
Gyrðir Elíasson. Útgefandi: Uglan.
Islenski kiljuklúbburinn, Mál og
menning 1995. Prentun og bók-
band: Harper Collins, Skotlandi.
„EF við eigum að deyja hvort
sem er, deyjum þá með reisn!“
segir Sa við vinkonu sína Chidz-
igyaak. Þær, tvær gamlar konur,
hafa verið yfírgefnar af Fólkinu,
ættbálknum sem þær hafa tilheyrt
lengi dags.
Fólkið er hirðingjar, eskimóar,
og forn venja leyfði að gamalt
fólk væri skilið eftir í snjóauðninni
ef hungrið svarf að ættbálknum;
skilið eftir til að deyja. Og nú
hefur leiðtogi Fólksins ákveðið að
Sa og Chidzigyaak séu orðnar til
trafala, af þeim megi ekki lengur
hafa það gagn sem réttlæti að þær
fái fæðu frá þeim sem yngri eru.
Svo sitja þær í snjónum, glæður
eldsins sem Fólkið hafði kveikt
dofna jafnharðan og mynd hópsins
sem smám saman hverfur út fyrir
sjóndeildarhringinn. Tvær stirðar
gamlar konur, með óteljandi búk-
AÐ LIFA
MEÐ REISN
sorgir, lamaðar af sorg og sárs-
auka yfir því að hafa verið afhent-
ar dauðanum — án þess hann
þyrfti að vitja þeirra.
Þær eru ekki tilbúnar að deyja
og þær eru hreint ekki ósjálf-
bjarga. Þær hafa aðeins vanist því
að einn daginn hafi einstaklingur-
inn skilað sínu dagsverki og njóti
þá verndar og virðingar þeirra sem
yngri eru. En þær hafa engu
gleymt og þær muna betur en
þeir sem yngri eru hvert best er
að leita eftir fæðu. Svo leggja þær
Sa og Chidzigyaak í langferð;
hefja sársaukafulla göngu í níst-
andi kuldanum að matarkistu sem
gæti framfleytt öllu Fólkinu. Þær
sanna styrk sinn og hæfni til að
komast af og það verður Fólkinu
þeirra lexía sem það mun aldrei
gleyma og gömlu konurnar deyja
ekki, heldur lifa með reisn.
Tvær gamlar konur er látlaus
lítil saga sem segir svo margt. í
henni er tekið á þáttum sem varða
alla okkar tilveru. Hinn ungi leið-
togi ákveður að gamla fólkið sé
baggi í stað þess að leita ráð hjá
konunum tveimur. Hann spyr þær
aldrei hvort á langri ævi þær hafi
fundið stað þar sem allir megi 'fá
magafylli. Eins og svo margt ungt
fólk telur hann sig vita best og
einskis þurfa að spyija.
Enginn tekur málstað þeirra Sa
ov-----7 ---- ----- -'*■****
dóttir og dóttursonur þeirrar síðar-
nefndu. Þau óttast að vera þá
skilin eftir h'ka; ótti þeirra við
þann sem valdið hefur er langtum
ofursterkari kærleikanum, trúnað-
inum og tryggðinni.
Gömlu konurnar hafa ekki þurft
að takast á við lífið mörg undan-
gengin ár og ekki áttað sig á því
að átökin í lífsbaráttunni er það
eina sem viðheldur andlegum og
líkamlegum styrk. Þegar þær fara
svo að reyna á sig, eins farlama
og þær eru, eykst þeim þor og þol.
Sagan er vel skrifuð og einkum
fannst mér frásögnin af langri
göngu þeirra vinkvennanna í ís-
kaldri auðninni áhrifarík. Lýsingin
á þessu landi, sem er hvorki fjöll
né dalir, gróður né hijóstrugar
hlíðar — bara snjór, er sterk og
blæbrigðarík. Persónulýsing
kvennanna, sem sveiflast til skipt-
is milli vonar og ótta, tilhlökkunar
og uppgjafar, er sterk í látleysi
sínu. Þær eru bara tvær af öllum
þessum gömlu konum sem öllum
er sama um en eiga sér sögu sem
allir gætu lært eitthvað af.
Þýðingin er mjög góð; málfar
vandað, setningar vel byggðar og
lausar við smit úr frummálinu.
Súsanna Svavarsdóttir