Morgunblaðið - 29.03.1995, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 29. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Hömlur keyptu bílana
og settu upp bílasölu
og seldu alla bílana!
Þannig slapp Lands-
bankinn frá viðskiptun-
um við Jötun hf. án
þess að tapa.
boðin og raftækjadeildin voru seld
til Fálkans og nú síðast seldi Lands-
bankinn fóðurdeild fyrirtækisins til
Mjólkurfélags Reykjavíkur og Fóð-
urblöndunnar og þar með var starf-
inu við að leysa upp Jötun og selja
einingar lokið. Fyrirtækið hætti við
svo búið starfsemi og fór í nauða-
samninga.
Enn er unnið að því að tryggja
hag Landsbankans að því er varðar
skuldir og ábyrgðir Goða hf. innan
Hamla, en málefni hans hafa' verið
í biðstöðu um nokkra hríð hjá Lands-
bankanum. Landsbankinn áætlar að
miðað við stöðu mála í dag, hafi
bankinn afskrifað vegna Goða um
10 milljónir króna, en ekki sé útséð
um það, hvort takist að tryggja að
bankinn tapi engu á viðskiptunum
við Goða. Þar kemur til með að
hafa áhrif, hvort samningar takast
á milli Hamla og Kaupfélags Borg-
nesinga, um að kaupfélagið komi
þar inn og kaupi hlut Hamla.
Þær eignir sem Hömlur hf. eiga
eftir að selja fyrir Landsbankann,
eru þær eignir sem voru í Regin
hf. við yfirtökuna, þ.e. eignarhlut-
inn í íslenskum aðalverktökum og
Sameinuðum verktökum og Holta-
garðar. Einnig eru eftir í vörslu
Hamla, hluti þeirra eigna sem voru
í Kirkjusandi hf., svo sem eignar-
hluti í ákveðnum sjávarútvegsfyrir-
tækjum, þótt búið sé að selja hluta
þeirra eigna.
Holtagarðar eru leigðir út til 10
ára og bankinn fær með leigutekj-
um viðunandi arð af eigninni. Bank-
inn áætlar að honum muni takast
að gera sér mun meiri fjármuni úr
sölu Holtagarða, en hingað til hefur
verið talið unnt.
Stærstu verkefnum lokið
Það sem framundan er hjá Höml-
um hf. og samstarfsfélögum er að
ljúka því verkefni sem hófst haust-
ið 1992, ásamt fjölda smærri verk-
efna, sem nú eru til vinnslu innan
félagsins. Bankinn metur það svo,
að aðalstarfi félagsins og sam-
starfsfélaga í stærri málum bank-
ans sé lokið.
Af því sem fram hefur komið í
þessum greinarflokki um undirbún-
ingsstarf Landsbankans og starf
Hamla sérstaklega, er ljóst að þessi
aðferð bankans við að gæta hags-
muna sinna, með eignayfirtöku og
eignasölu, hefur sannað ágæti sitt.
Því var ekki að undra, þegar
bankinn breytti starfsreglum fyrir
Hömlur á þann veg að félagið
mætti almennt ráðast í eignayfir-
töku á vegum Landsbankans, þegar
þurfa þætti og tryggja síðan hags-
muni bankans eftir megni með
eignasölu.
Þannig er komin ný og ákveðin
verkaskipting á milli félaganna,
Hamla, Rekstrarfélagsins, Kirkju-
sands og Regins hf. Hömlur hf.
starfa sem yfirfyrirtæki yfir hinum
félögunum þremur. Rekstrarfélag-
ið hf, sér um fasteignir og lausafé
og Kirkjusandur hf. annast skip,
sjávarútvegsfyrirtæki og þess
háttar og Reginn hf. annast hluta-
bréf í eigu Landsbankans og eign-
arhluti.
Þótt Sambandsmenn horfi með
vissum söknuði um öxl, er þeir líta
til þess tíma þegar Sambandið var
og hét í öllu sínu veldi, velti tugum
milljarða króna og hafði tugi þús-
unda félaga innan sinna raða, er
ekki laust við að ákveðins stolts
gæti einnig í máli þeirra þegar þeir
ræða um endalok Sambandsins og
skuldauppgjör þess við innlenda
sem erlenda lánardrottna.
Rifja þeir upp að í árslok 1988
námu skuldir Sambandsins 13,5
milljörðum króna en í dag, þegar
nauðarsamningar Sambandsins eru
á lokastigi, hljóði þeir upp á 364
milljónir króna. Sambandið hafi átt
90 milljónir króna upp í þá samn-
inga þegar þeir hófust. Glaðastir
virðast Sambandsmenn vera yfir
þeirri staðreynd að 93 ára sögu
Sambandsins lýkur án þess að til
gjaldþrots Sambandsins sem slíks
hafi þurft að koma.
Sambandsmenn sáttir
Sambandsmenn lýsa þeim samn-
ingum sem tókust á milli Lands-
bankans og þeirra í fundalotunni í
október og fram í nóvember 1992
sem „Bona Fide“ samningum.
Þeir séu sáttir þegar þeir líti til
baka og það sé alls ekki hægt að
segja að niðurstaða samninganna
hafi verið á þá lund að Landsbank-
inn hafi hlunnfarið þá, þótt vissu-
lega hafi þeir ekki verið alls kostar
ánægðir með niðurstöðu allra mála.
Það sé nú einu sinni eðli slíkra
samninga, að á ákveðnum sviðum
verði menn að gefa eftir, báðir aðil-
ar, annars náist ekki samkomulag.
Jafnframt virðast Sambands-
menn telja að um 75% þeirra við-
skipta sem Sambandið stóð fyrir,
þegar það var og hét, séu enn við
lýði, bara í höndum annarra og
undir stjórn annarra. Það telja þeir
vera ánægjulegt og segja auðveld-
ara að sætta sig við endalok Sam-
bandsins sem slíks þegar vitneskjan
um það sé fyrir hendi að starfinu
sé með einum eða öðrum hætti
haldið áfram.
Reyndar virðist það einkenna
afstöðu beggja aðila, þegar horft
er til baka, að þeir séu ánægðir
með þá samninga sem tókust og
lyktir flestar. Sambandsmenn lýsa
ákvörðun Landsbankans á þann veg
að hún hafi verið djörf og stórhuga
Landsbankamenn lýsa yfír
ánægju sinni með málalok, ekki sist
það að gifturíkt starf Hamla hf. og
tengdra eignaumsýslufélaga bank-
ans sem undir Hömlur heyra, á
undanförnu tveimur og hálfu ári,
hafi, vægt áætlað, forðað Lands-
bankanum frá fleiri hundruð millj-
óna króna tapi.
Þetta mat sitt hafa þeir í Lands-
banka nýlega fengið staðfest í
greinargerð Löggiltra endurskoð-
enda hf. Endurskoðendurnir telja
unnt að fullyrða að verulegum fjár-
munum hafi verið bjargað með bein-
um aðgerðum eignaumsýslufélaga
Landsbankans, bæði Hamla hf. og
Regins hf. Stöðu bankans í erfiðum
málum telja endurskoðendurnir að
hafi verulega tekist að bæta til
frambúðar og að árangur af starfi
eignaumsýslufélaganna mælist í
hundruðum milljóna króna.
Tilgangur Hamla að eyða
sjálfum sér
Eðli málsins samkvæmt er til-
gangur eignarhaldsfélags eins og
Hamla, í eigu Landsbanka íslands,
að eyða sjálfu sér, þ.e.a.s. að selja
allt sem þörf er á að selja, þannig
að félagið verði verkefnalaust.
Þannig væri félagið búið að tryggja
hag bankans. En þeir í Landsbank-
anum telja að félagið muni starfa
um eitthvert árabil enn, þótt verk-
efnin sem í verður ráðist verði, sem
betur fer að mati bankans, engan
veginn jafnstór og brýn og blöstu
við Hömlum haustið 1992.
Þótt hér hafi verið rakin sagan
á bak við tjöldin, eins og hlutirnir
gerðust, þegar Landsbankinn ákvað
að ekkert nema eignayfirtaka á eig-
um Sambandsins gæti forðað bank-
anum frá stórkostlegu tjóni, þá
munu enn líða einhver ár áður en
hægt verður að segja til um það
með nokkurri vissu, hversu miklu
bankinn tapaði í raun og veru á
lokauppgjöri sínu við Samband ís-
lenskra samvinnufélaga. Þar skiptir
ekki minnstu hversu mikil verð-
mæti bankanum tekst að gera sér
úr hlut sínum í íslenskum aðalverk-
stökum, Sameinuðum verktökum
og Holtagörðum.
HEILBRIGÐISRÁÐUIUEYTIÐ
heldur því fram að tilvísanaskyldan sé í þágu sjúklinga
PETTA ErMNGT
Það er ekki í þágu gamals fólks og lasburða að fara tvær ferðir í stað
einnartil að komast til læknis, fyrst á heilsugæslustöðina og síðan til
Tilvísanaskyldan er fjandsamleg
sjúklingum sem eiga erindi við sérfræðinga
EFTIRTALDIR LÆKNAR MUNU EKKI STARFA SAMKVÆMT TILV í S A N A KE RFIN U:
SKURÐLÆKNAR
Guðmutidur Bjamason
Gunnar Gunnlaugsson
Halldór Jóhannsson
Haraldur Hauksson
Höskuldur Kristvinsson
Jóhannes M. Gunnarsson
Jón Níelsson
Jón Hannesson
Kjartan G. Magntísson
Leijur Bárðarson
Magnús Kolbeinsson
Páll Gíslason
Shreekrishna S. Datye
Sigurgeir Kjartansson
Theódór Sigurðsson
Tómas Jónssoti
Tryggvi Stefánsson
Þorvaldur Jónsson
Þráintt Rósmundsson
Þórarinn Arnórsson
LYFLÆKNAR
Unnur Steina Björnsdóttir
Vilhelmína Haraldsdóttir
Þórarinn Gíslason
Þórður Harðarson
Þorsteinn Blöndal
Þorkell Guðbrandsson
Þórarinn Gíslason
LYTALÆKNAR
Guðmundur M. Stefánsson
Jens Kjartansson
Knútur Björnsson
ÓlafiirJ. Ó. Einarssoti
RafiiA. Ragnarsson
Sigurður E. Þorvaldsson
Þórir S. Njálsson