Morgunblaðið - 29.03.1995, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 29. MARZ 1995 37
I
(
I
í
i
I
(

HELGA
PÁLSDÓTTIR
+ Helga Pálsdóttir var fædd
í Höfnum á Suðurnesjum
27. júlí 1927 og lést hinn 8.
febrúar sl. á St. Jósefsspítala
á Landakoti. Foreldrar henn-
ar voru hjónin Sigríður Eiríks-
dóttir frá Kraga í Oddahverfi
á Rangárvöllum og Páll Jóns-
son sjómaður (d. 1933) frá
Langekru úr sömu sveit. Síð-
ari maður Sigríðar var Sigurð-
ur Gíslason sjómaður, sem lést
1989. Helga átti tvo bræður,
Kára (d. 1932), Braga (f. 1925),
búsettur í Keflavík, og hálf-
systur, Pálínu (f. 1935). Fjöl-
skylda Helgu fluttist úr Höfn-
um til Keflavíkur 1939 og var
búsett þar til 1946, þegar hún
settist að í Njarðvík. Sama ár
fluttist Helga til Reykjavíkur.
Hún giftist 1948 Kára Sigur-
jónssyni bifreiðastjóra, sem
ættaður er úr Húnavatnssýslu.
Þau Kári eignuðust þrjú börn:
Steinunni (f. 1949) húsfreyju
í Stíflu, Vestur-Landeyjum,
gift Hirti Hjartarsyni bónda
þar; Pál (f. 1953) kjötiðnaðar-
mann í Reykjavík; Sigurjón (f.
1954) bifvélavirkja í Mos-
fellsbæ, kvæntur Vigdísi Ey-
jólfsdóttur.
í MARS 1933 fórst í sjóróðri frá
Höfnum Páll Jónsson sjómaður.
Páll lét eftir sig fjölskyldu, konu
og tvö ung böm. Annað þeirra,
Helga, fimm ára, var þá fjarver-
andi frá heimili sínu. Hún dvaldist
á St. Jósefsspítala í Hafnarfirði,
þar sem hún hafði verið lögð inn
fárveik af bijósthimnubólgu 1932.
Sama ár hafði bróðir hennar, Kári,
dáið úr lungnabólgu. Á sjúkrahús-
inu hafði Helga notið góðrar að-
hlynningar hjá St. Jósefssystrum
og læknirinn, Bjarni Snæbjöms-
son, látið sér mjög annt um hana.
Þegar telpunni barst fréttin um,
að hún hefði misst föður sinn,
fannst henni þrátt fyrir allt, að hún
væri í góðum höndum hjá nunnun-
um og lækninum. Bijósthimnu-
bólgan hjaðnaði með tímanum, en
veikindi Helgu vom ekki á enda,
því að brátt uppgötvaðist, að hún
væri komin með berklasmit. Móðir
hennar, Sigríður Eiríksdóttir, mátti
ekki til þess hugsa, að barnið yrði
sent á Vífilsstaði. Því réð trúlega
sá ótti, sem mörgum stóð af vist
á berklahæli, eins og rifjað var upp
fyrir skömmu í áhrifamikilli heim-
ildarkvikmynd Einars Heimisson-
ar, Hvíta dauðanum. Leitaði Sig-
ríður til Bjarna læknis Snæbjörns-
sonar og bað hann um að leyfa
dóttur sinni að dveljast áfram á
St. Jósefsspítala í von um, að hún
læknaðist þar af berklasmitinu.
Fékk læknirinn því góðfúslega til
leiðar komið, að Helgu var veitt
undanþága til að dveljast áfram á
sjúkrahúsinu í sinni umsjá. Þegar
hún var á sjöunda ári, 1934, hafði
hún hlotið bata og hélt aftur heim
í Hafnir. Á þessum tíma hóf móðir
hennar sambúð með Sigurði Gísla-
syni sjómanni.
Á Suðurnesjum var lífsbaráttan
hörð á íjórða áratugnum eins og
oft áður. Heimskreppan lá eins og
mara yfir landinu og þröngt í búi
hjá sjómannsfjölskyldunni. Þótt
Helga hefði útskrifast af sjúkra-
húsinu, var hún þróttlítil og heilsu-
tæp fram á unglingsár vegna lang-
varandi veikinda. Oft var tvísýnt
um, hvort fjölskyldan gæti fram-
fleytt sér frá degi til dags, og
JONA HILDUR
REYKDAL
+ Jóna Hildur
Jónsdóttir
fæddist í Unhól á
Stokkseyri 30. jan-
úar 1910. Hún lést
á St. Jósefsspítala í
Hafnarfirði 12.
febrúar síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Hildur Einarsdóttir
og Jón Gíslason.
Jóna var yngst
barna þeirra, en
faðir hennar dó
sama dag og hún
fæddist. Hildur,
móðir hennar, lézt
4.9. 1946. Bróðir Jónu var Einar
M. Jónsson rithöfundur, f. 1.12.
1904, d. 15.6. 1964. Aðeins þau
tvö barna Hildar og Jóns náðu
fullorðinsaldri. Jóna giftist eft-
irlifandi eiginmanni, Þórði
Reykdal, 31.12.1948, ogtók hún
þá upp ættarnafn
hans. Einkadóttir
þeirra er Hildur
Reykdal glerlista-
kona, f. 4.12. 1949,
búsett í Kanada, gift
Peter Burger fram-
kvæmdastjóra.
Börn þeirra eru:
Sabrina Kristín, f.
30.10. 1985, og
Andrew Einar, f.
14.9. 1987. Aður
hafði Hildur eignast
dóttur: Þórhildi
Elfu Reykdal, f. 7.4.
1972. Faðir hennar
er Ronald Aeker-
man, flugmaður, búsettur í
Flórida. Þórhildur býr í
Kanada. Sonur hennar er Chri-
stopher Cory Reykdal-Gielens,
f. 6.9. 1991.
Útför Jónu fór fram frá Dóm-
kirkjunni 12. febrúar.
ÞEGAR maður er lítill, þá er gott
að eiga frænkur. Frænkurnar í
gamla daga voru gjarnan eldri konur
með nammi í veskinu. Hjartað í litlum
polla sló örar í hvert sinn sem Doddi
og Jóna renndu í hlað, það voru
meira en helmings líkur á að detta
í lukkupottinn, og ryrir 30 árum fékk
maður ekki nammi á hveijum degi.
Góðlátleg áminning um að bursta
nú tennumar fylgdi í kaupbæti. Leið-
in að hjarta lítilla manna liggur í
gegnum munninn. Þessi bernsku-
mynd af Jónu birtist þegar hugurinn
reikar til baka, silfurhærð, góðlátleg
og stutt í glettnina. 20 árum seinna
má segja að kynnin hafi verið end-
umýjuð þegar ég tók að mér smá
viðvik fyrir þau hjónin, en Jóna var
sú sama, gæskan, glettnin og gráa
virðulega hárið, alveg eins og í den.
Nú hefur Jóna frænka tekið feijuna
yfir móðuna miklu. Við sem stöndum
á bakkanum og kveðjum finnum að
ákveðnum kafla í lífí okkar sjálfra
er lokið, en minningin lifir.
Doddi minn, Hildur og fjölskylda,
Guð veri með ykkur.
Hans Unnþór Ólason
og fjölskylda.
Mig langar að minnast Jónu
Reykdal með nokkrum orðum. Með
henni er gengin ein af þeim persónum
sem mest áhrif höfðu á mig á upp-
vaxtarárunum. Jóna var gift föður-
bróður mínum Þórði Reykdal og áttu
þau yndislegt heimili, Lindarberg, í
jaðri Stekkjarhraunsins við Setberg.
Faðir minn og systkini hans bjuggu
öll nærri hvert öðru í landi Setbergs
og Þórsbergs og var oft glatt á hjalla
hjá okkur krökkunum. Oft dvaldi ég
á heimili þeirra Þórðar og Jónu og
Hildur dóttir þeirra varð mér sem
góð vinkona og systir. Mínar fyrstu
minningar frá heimili þeirra tengjast
því að ég gisti hjá þeim lítil og það
MINNINGAR
stundum þurfti bókstaflega krafta-
verk til að matbjörg fengist. Minn-
isstæðast frá þessum dögum var
Helgu stilling og jafnaðargeð móð-
ur sinnar. Kraftur hennar veitti
börnunum öryggi og von um, að
einhvern tíma hlyti úr að rætast.
Sama ár og ófriður hófst í álf-
unni, 1939, fluttist fjölskyldan til
Keflavíkur. Stríðið hleypti nýju lífi
í sjávarútyeg á Suðurnesjum og
afkoma fjölskyldunnar skánaði,
þegar frá leið. Á þessum árum var
Helga farin að vinna ýmis algeng
störf og var m.a. í vist í Gróttu á
Seltjarnarnesi, þar sem hun gætti
bama á sumrum. Hugur hennar
var þá farinn að leita til Reykjavík-
ur og ári eftir að stríðinu lauk,
1946, fékk hún vinnu í Sandholts-
bakaríi á Laugavegi. Þá var hún
orðin nítján ára. Tveimur árum
síðar, 1948, gekk hún að eiga
Kára Siguijónsson bifreiðastjóra,
sem lengi starfaði á BSR. Þau
stofnuðu heimili í Meðalholti 15,
en fluttu síðar á Sólvallagötu, fyrst
í húsið Ráðagerði, en síðar að Sól-
vallagötu 54, þar sem þau bjuggu
lengst af. Þau Kári eignuðust eina
dóttur barna, og tvo syni. Þau
skildu 1977, en héldu góðum vin-
skap eftir það.
í minningarorðum, sem séra Jak-
ob Hjálmarsson Dómkirkjuprestur
flutti um Helgu, komst hann svo
að orði: „Á Sólvallagötunni bjó
Helga fjölskyldu sinni gott heimili
og lagði í það alla alúð sína og
krafta lífs og sálar. Hún var reglu-
söm um alla hluti, verkhög og dug-
leg. í skaphöfn sinni var hún stillt,
jákvæð og umhyggjusöm. Þetta
vildi hún temja bömum sínum og
stuðla með því að góðum famaði
þeirra." Mér fannst sem þessi orð
séra Jakobs um Helgu minntu mig
á lýsingu hennar á móður sinni,
Sigríði, sem enn lifir 98 ára að aldri
á dvalarheimilinu Hrafnistu í
Reykjavík. Helga leit svo á, að
æðsta skylda kvenna væri að sinna
var svo gott að halda í hendur þeirra
beggja, Þórðar og Jónu. Sjálfsagt
hef ég ekki alltaf verið stillt þegar
þau fóstruðu mig, en þó minnist ég
þess að ég átti það til að syngja eða
raula með sjálfri mér og Jóna umbar
þessa tónlist mína með stakri þolin-
mæði, en söngur hafði verið hennar
líf og yndi, um árabil söng hún með
Dómkirkjukórnum. Bar ég mikla
virðingu fyrir henni þar sem ég vissi
að hún hafði sungið í útvarpið.
Seinna, þegar ég fór að vinna
sumarvinnu sem unglingur treystu
Jóna og Þórður mér fyrir afgreiðslu-
störfum tvö sumur í sjoppunni Ás-
garði, sem þau ráku auk þess sem
Þórður var með póstafgreiðslu. Jónu
þótti nóg um samviskusemi mína
fyrstu vikurnar og benti mér bros-
andi á að mér væri alveg óhætt að
smakka á einhveiju af því sem þar
væri á boðstólum. Undir handleiðslu
þeirra lærði ég fljótt að panta það
sem þurfti og bera ábyrgð á ijármun-
um og lager og voru þessi sumur
mér góður skóli.
Þegar móðir mín féll frá langt um
aldur fram og ég hélt heimili með
föður mínum og bróður reyndist Jóna
mér vel og man ég hve mér þótti
vænt um það þegar hún og föðursyst-
ur mínar samfögnuðu mér með stúd-
entsprófið. Árin liðu, ég eignaðist
fjölskyldu og eigið heimili í Borgar-
firði. Þegar þau hjónin vildu sjá
hvernig ég byggi sannaðist hið forn-
kveðna, allt er þá þrennt er - í þriðju
atrennu hittu þau á mig heima. Hol-
óttir malarvegir Borgarfjarðardala
urðu Jónu ofraun, svo dæminu var
snúið við og þegar ég leit inn hjá
þeim hjónum um jólin grunaði mig
ekki að við myndum ekki njóta sam-
fylgdar Jónu svolítið lengur. Þó hún
gengi ekki heil til skógar á afmælis-
daginn sinn var gaman að spjalla við
hana í síma, hlæja með henni og
samfagna með 85 árin.
Nú hefur Jóna fetað sinn hinsta
stig og um leið og ég þakka henni
samfylgdina votta ég Þórði, Hildi og
fjölskyldu hennar vestur í Kanada
samúð mína og fjölskyldu minnar.
Blessuð veri minning hennar.
Þórunn Reykdal.
bömum sínum, fjölskyldu og heim-
ili. Eftir þessari reglu lifði hún sjálf,
og víst er að hún náði því marki,
sem hún setti sér. Bömum hennar
þremur farnaðist vel, og ekkert
sagði hún styrkja sig eins í erfiðum
veikindum og hlýhugur og um-
hyggja þeirra. Hún hvorki vildi né
lét aðra um að rækta garðinn sinn,
heldur gerði það sjálf og uppskar
eins og hún sáði.
Þegar börnin voru flutt að heim-
an og þau Kári skilin, réðst Helga
til starfa hjá heimilishjálp Reykja-
víkurborgar og sinnti sjúkum og
öldruðum af sömu elju og íjöl-
skyldu sinni áður. Þá bar hún út
dagblöð í hverfinu og pijónaði lo-
papeysur af miklum dugnaði.
Um þetta leyti fluttist ég undir-
ritaður að Sólvallagötu 54 ásamt
fjölskyldu minni og tókust fljótlega
hlý kynni á milli okkar allra og
Helgu. Hún var ekki kona, sem
flíkaði tilfinningum sínúm og opn-
aði faðminn móti öllum, en raun-
betri, heilsteyptari og óáleitnari
nábúa hefðum við ekki getað valið
okkur. Eindregin var hún í skoðun-
um á mönnum og málefnum og
skarpskyggn mjög. Á sautján ára
nábýli ber ekki einn skugga. Ná-
grannarnir, sem sumir höfðu búið
í þessum hluta götunnar frá því
að hún hét Sellandsstígur, höfðu
fyrir löngu vanist því að líta á
Helgu sem sannan Vesturbæing.
Árið 1982 hóf Helga sambúð
með Jóhanni Þorsteinssyni (f.
1911) frá Árskógsströnd í. Eyja-
firði. Jóhann var mesti dugnaðar-
maður, dulur nokkuð og hijúfur á
ytra borði, en hlýr undir niðri.
Hafði hann flust til Reykjavíkur
frá Akureyri og annast um árabil
viðhald og eftirlit með húsum Stef-
áns lyfsala Thorarensens, uns
hjartað tók að bila. Þau Helga áttu
prýðilega skap saman og virtu
hvort annað mikils. Jóhann var
bókelskur maður og heimakær, en
eftirlætistómstundaiðja þeirra
beggja var að stíga gömlu dansana
í hópi góðra vina og kunningja.
Heilsa Jóhanns var tæp og 1984
varð hann að gangast undir hjarta-
uppskurð 73 ára að aldri. Með járn-
vilja og einstakri aðhlynningu
Helgu komst Jóhann þó undrafljótt
aftur á kreik, og þau áttu nokkur
góð ár saman. Sá tími var báðum
afar dýrmætur.
Sumarið 1992 syrti að í lífi
þeirra. Helga greindist með
krabbabein, en hún hafði annars
notið góðrar heilsu eftir æsku- og
unglingsárin, enda lifði hún mjög
heilbrigðu og reglubundnu lífi. Þá
hrakaði heilsu Jóhanns að nýju,
þótt hann reyndi að harka allt af
sér. Haustið 1993 varð hann bráð-
kvaddur. Harmaði Helga hann
mjög á sinn hljóðláta hátt.
Síðastliðið sumar brustu vonir
um, að tekist hefði að komast fyr-
ir mein Helgu, og um svipað leyti
og ósköpin dundu yfir í Súðavík,
var hún flutt helsjúk á St. Jósefssp-
ítala í Landakoti. Miðvikudaginn
8. febrúar var hún öll. Að hennar
eigin ósk fór útförin fram í kyrr-
þey í Fossvogskapellu, og athöfn-
inni réð hún sjálf. Þessi hinsta
kveðjustund var því í samræmi við
líf hennar allt. Sól skein á mjöllina
úti fyrir og inn um steinda glugga
kapellunnar. Presturinn lagði út
af orðum Páls postula í Korinþu-
bréfi: „Því að Guð sem sagði: „Ljós
skal skína fram úr myrkri!“ - hann
lét það skína í hjörtu vor...“ Það
var ljósið, sem okkur fannst stafa
frá Helgu á Landakotsspítala, þeg-
ar hún ræddi um lífið eftir dauðann
og væntanlega samfundi með látn-
um ástvinum. Styrkur hennar var
einstakur. Þeir, sem heimsóttu
hana að sjúkrabeðinu, hlutu að
hverfa þaðan léttari í huga um
stund, þótt kringumstæður væru
sorglegar og skuggi yfir þjóðlífinu.
Guð blessi minningu Helgu Páls-
dóttur.
Þór Wliitehead.
GUÐMUNDUR
G UNNARSSON
+ Guðmundur var fæddur í
Brekkukoti í Blönduhlíð
hinn 11. september 1928.
Hann varð bráðkvaddur á
heimili sínu hinn 18. janúar
síðastliðinn. Útför Guðmund-
ar fór fram frá Fossvogs-
kirkju 27. mars sl.
SUMARIÐ 1950 á 400 ára af-
mæli Hóla var ég í sveit að Ytra-
Vallholti í Skagafirði. Þar á næsta
bæ, Húsey í Hólminum, var Sól-
veig Felixdóttir frænka mín í föð-
urhúsum. Hún giftist síðar eða
árið 1954 Guðmundi Gunnarssyni
frá Höskuldsstöðum, sem ég vil
minnast í örfáum orðum.
Sumarið 1950 leið fljótt í
Skagafirði en síðan skildu leiðir
með okkur Sólveigu frænku
minni. Það var síðan árið 1977
sem þau hjónin Guðmundur og
Sólveig komu í heimsókn í Geir-
bjarnarstaði í Kinn til okkar
Heiðu. Það var algerlega að þeirra
frumkvæði, við það bundust vina-
bönd, sem aldrei brugðust og
erum við þeim ævarandi þakklát.
Við minnumst margra ferða-
laga með þeim t.d. í Ábæ í Aust-
urdal þar sem Guðmundur ólst
upp fyrstu árin, ferð til Móniku í
Merkigili, ferð um Vatnsdal í
Húnaþingi, ferð að Reykjum á
Reykjaströnd og margar fleiri.
Helst þökkum við þó samveru-
stundir að Geirbjarnarstöðum og
Höskuldsstöðum og síðar á Húsa-
vík, í Keflavík og Kópavogi. Þau
stóðu þétt við bakið á okkur á
erfiðri stund 1980.
Guðmundur var söngelskur og
söng með karlakórum um langt
árabil. Hann var léttur og spaug-
samur í viðmóti, þó minna bæri á
því hin síðari ár vegna veikinda
hans. Hann gekk í gegnum 2
hættulegar hjartaaðgerðir með
tveggja ára millibili. Eftir síðari
aðgerðina, sem var mikil náði
hann sér aldrei. Hann lét þó ekki
bugast og tók veikindum sínum
með æðruleysi. Hann gat ekkert
unnið síðustu árin.
Sólveig bjó honum og börnum
þeirra gott heimili með skag-
firskri reisn.
Hann lést í fangi Sólveigar
sinnar 18. janúar 1995. Það var
í sjálfu sér „sárljúf“ stund úr því
sem komið var.
Sólveig mín, þökkum tryggð og
vináttu í gegnum árin og allar
samverustundirnar. Guð styrki
þig og styrki börnin ykkar 8 og
barnabörnin 12, fósturbörn, vini
og ættingja. Nú er skarð fyrir
skildi Dolla mín, en öll él birtir
upp um síðir. Guð blessi ykkur öll.
Óttar Viðar.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni.
Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár.
Ritvinnslukerfin Word og Wordperfect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Senda
má greinar til blaðsins á netfang þess Mbl@centrum.is en nánari upplýsingar
þar um má lesa á heimasíðum. Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina fari
ekki yfir eina og hálfa örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega lfnulengd
— eða 3600-4000 slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sin en ekki
stuttnefni undir greinunum.