Morgunblaðið - 30.03.1995, Blaðsíða 1
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
AÐSENDAR
GRBNAR
FIMMTUDAGUR 30. MARZ 1995 BLAÐ
Lánamál námsmanna
og Alþýðuflokkurinn
FYRIR hvctjar kosn-
ingar hefjast miklar
deilur um Lánasjóð ís_-
lenskra námsmanna. A
síðustu dðgum hafa
forystumenn náms-
manna, t.d. Dagur B.
Eggertsson formaður
Stúdentaráðs, staðhæft
að ný lög um LÍN hafi
fækkað námsmönnum
og þá alveg sérstaklega
bamafólki og einstæð-
um foreldrum. Því er
einnig haldið fram að
námsmönnum af lands-
byggðinni hafi fækkað.
Forystumenn náms-
manna hafa vart sleppt
orðinu þegar Lánasjóður náms-
manna svarar fyrir sig og dregur
upp allt aðra mynd af stöðunni.
Þegar málið er athugað nánar
virðist það augljóslega skipta máli
hvaða forsendur menn gefa sér og
hvaða ár em tekin til viðmiðunar.
Dagur B. Eggertsson gerir til dæm-
is ráð fyrir því að námsmönnum
hefði átt að fjölga um 4% á ári, en
það er vægast sagt mjög umdeilan-
leg forsenda. Hann miðar einnig við
árið eftir að lögin voru samþykkt,
en Lánasjóðurinn miðar við síðustu
þrjú skólaárin. Svona má áfram
telja.
Fagleg úttekt
Það sér hver maður að deilur af
þessu tagi þjóna ekki hagsmunum
neinna, allra síst námsmanna. í sam-
ráði við námsmenn vill Alþýðuflokk-
urinn því fela hlutlausum aðila að
gera faglega úttekt á
því hvernig sjóðurinn
sinnir hlutverki sínu,
Það er æskilegt að út-
tekt af þessu taginu nái
til kjara námsmanna
almennt og hvemig hið
almenna velferðarkerfi
hleypur undir bagga
með þeim. Á þennan
hátt má fá heildstæða
mynd af kjörum náms-
manna og hvar æski-
legt sé að bæta úr.
Deilur um keisarans
skegg ættu þá að heyra
sögunni til.
Endurskoðun
laganna
Á þessum grundvelli viljum við
síðan í samráði við námsmenn end-
urskoða lögin um LÍN. Einnig þarf
að athuga hvernig hið almenna vel-
ferðarkerfi aðstoðar námsmenn,
enda er sú aðstoð ekki síður mikil-
væg, t.d. fyrir bamafólk.
Að loknu fyrsta ári ber að greiða
námslán mánaðarlega, en ekki eftirá
eins og nú tíðkast. Með þessu spa-
rast vaxtakostnaður vegna bankal-
ána nemenda, auk annars óhagræð-
is. Kostnaðarauki Lánasjóðsins af
þessu yrði hverfandi.
Endurskoða þarf endurgreiðslur
námslána. Það er of þung byrði að
greiða 10% af ráðstöfunartekjum í
endurgreiðslu námslána á sama tíma
og greitt er af húsbréfalánum. í
samvinnu við námsmenn og með
framtíð Lánasjóðsins í huga þarf að
Að loknu fyrsta ári ber
að greiða námslán mán-
aðarlega. Jón Baldvin
Hannibalsson telur að
með því sparist m.a.
vaxtakostnaður vegna
bankalána nemenda og
kostnaðarauki Lána-
sjóðsins af þessu yrði
hverfandi.
finna leiðir til að lækka endur-
greiðsluhlutfallið.
Fjáhagsleg ábyrgð
Alþýðuflokkurinn leggur hér eftir
sem hingað til mikla áherslu á fjár-
hagslega ábyrgð við stjórnun Lána-
sjóðsins. Með setningu nýrra laga
um LÍN tókst að koma í veg fýrir
fjárhagslegt skipbrot sjóðsins. Al-
þýðuflokkurinn vill hlusta á sann-
gjarnar kröfur námsmanna, en tekur
ekki þátt í yfirboðum sem ómögu-
legt er að standa við. Ábyrgðar-
lausar lántökur til að standa undir
skuldbindingum sjóðsins koma ekki
til greina, enda eru þær snara um
háls námsmanna framtíðarinnar.
Höfundur er utanríkisráðherra og
formaður Alþýðuflokksíns —
Jafnaðarmannaflokks íslands.
Hannibalsson
Matarkarfa Jóns Baldvins
HELSTA áróðurs-
bragð krata í yfirstand-
andi kosningabaráttu
hefur gengið út á það
að matarreikningur
þjóðarinnar myndi
lækka um 35-45% með
inngöngu íslands í ESB
vegna þess að þá yrði
hægt að flytja ódýrar
búvörur hindrunarlaust
til landsins. Til grund-
vallar þessari fullyrð-
ingu hafa þeir lagt nið-
urstöður skýrslu sem
Hagfræðistofnun Há-
skóla íslands vann á sl.
ári fyrir ríkisstjórnina
um áhrif ESB-inngöngu
fyrir ísland. Skýrslan
var kynnt sem mikill fagnaðarboð-
skapur fyrir almenning á Islandi og
hafa kratar verið óþreytandi að út-
mála þá sælu sem okkar biði innan
múra ESB þar sem matvæli kosti
næstum ekki neitt. Sérstakt sjónar-
spil var sett upp á fundi neytenda-
samtakanna í vetur vegna útkomu
skýrslunnar og hefur formaður
þeirra samtaka síðan dyggilega kyij-
að undir þennan söng.
Nú er hins vegar
komið babb í bátinn því
í ljós hefur komið að
niðurstöður skýrslunn-
ar fá engan veginn
staðist. Þegar skýrslu-
höfundar reiknuðu sig
fram til hinnar glæsi-
legu niðurstöðu um
ávinning þjóðarinnar af
inngöngu í ESB notuðu
þeir út frá verðgrunni
árin 1988-1990, fram-
reiknuðu hann til ársins
1994 og báru saman við
ESB-verð. Þeim láðist
hins vegar að taka tillit
til þess að á þessu tima-
bili hefur verð íslenskra
búvara því sem næst
staðið í stað, hefur einungis hækkað
um 1,2% á sama tíma og framfærslu-
Lækkun á verði búvöru,
segir Unnur Stefáns-
dóttir, er árangur af
þrotlausu starfi bænda.
vísitalan hefur hækkað um 17%.
Þegar þess er síðan gætt að um 50%
allra matvæla sem Islendingar neyta
eru innflutt er auðvelt að sjá að full-
yrðingar um 35-45% lækkun á mat-
arreikningi þjóðarinnar eru út í blá-
inn.
Að slá ryki í augu fólks
Tilgangur Jóns Baldvins með mál-
flutningi sínum síðustu vikurnar er
augljóslega sá að ná eyrum illa
staddra og tekjulítilla kjósenda með
því að bjóða stórfellda lækkun mat-
arverðs. Hann gekk jafnvel svo langt
að bjóða slíka lækkun í skiptum fyr-
ir launahækkanir í nýafstöðnum kja-
rasamningum. Islenskur almenning-
ur er hins vegar alltof vel upplýstur
til þess að leggja eyru við slíku enda
hefur sú lækkun sem hér hefur orðið
á búvöruverði undanfarin ár ekki
farið framhjá fólki.
Sænska ævintýrið
Til stuðnings málflutningi sínum
hefur Jón Baldvin bent á þann ávinn-
ing sem Sívar, Finnar og Austurríkis-
menn væntu sér í lækkun matvæla-
verðs við ESB-inngöngu. Nú er hins
vegar komið í ljós að þessi ávinningur
Unnur
Stefánsdóttir
Vinstri glund-
roðastjórn
-nei takk!
AUKINN slagkraftur
er að færast í kosninga-
baráttuna og farið er að
gæta taugaveiklunar á
vinstri væng íslenskra
stjórnmála, ekki síst hjá
formanni Alþýðubanda-
lagsins, Ólafi Ragnari
Grímssyni. Hann hefur
tekið það upp á sitt eins-
dæmi að tilkynna að
hann hafí, sjálfur og
persónulega, lagt drög
að stjómarsáttmála
vinstri flokkanna sem
gjaman kalla sig félags-
hyggjuflokka, því auð-
vitað má ekki kalla þá
því nafni sem flestir þekkja, þ.e. vinstri
flokka. Þegar þessi orð em sett á blað
hefur Ólafur ekki haft fyrir því að
birta drög sín að málefnasamningi
óskastjómar hans, vinstri stjómar, en
það furðulega er að formenn hinna
vinstri flokkanna hafa heldur ekki séð
drögin.
Reyndar virðist manni eins og hin-
um vinstri flokkunum, þeim sem Ólaf-
ur vill greinilega mynda ríkisstjóm
með eftir kosningar, hafí komið hið
ótrúlega fmmkvæði hans á óvart enda
er fróðlegt að sjá viðbrögð þeirra nú.
Ég gat vart varist brosi um daginn
þegar Ólafur Ragnar og formaður
íjóðvaka, Jóhanna Sigurðardóttir,
sátu andspænis hvort öðm í viðtals-
þætti í sjónvarpi og reyndu að fá þjóð-
ina til að trúa því að þau væm bæði
á sömu braut gagnkvæmrar einlægni
og trúmennsku til myndunar vinstri
stjórnar. Þau vom, hins vegar, varla
búin að sleppa orðinu um hversu
skilar sér iila. Matvælaverð í Svíþjóð
og Austurríki er nær óbreytt þegar á
heildina er litið, en á síðasta ári lækk-
aði matarverð í Finnlandi einungis
um 5,4% talið frá janúar til janúar.
„Ekki benda á mig“
Þegar búið er að reka vitleysuna
ofan í utanríkisráðherrann kemur
hann fram í sjónvarpinu og segir
„þetta em ekki minar niðurstöður,
þetta eru tölur frá Hagfræðistofnun
Háskóla íslands“. Maður kemst hins
vegar ekki hjá því að rifja það upp
hver það var sem pantaði skýrsluna
og sömuleiðis hve sá sami maður var
glaðbeittur og sigurviss þegar niður-
stöðurnar voru kynntar.
Árangur íslenskra bænda í
matarkörfu neytenda
Það sem uppúr stendur í þessu
máli er hins vegar það að sú lækkun
á verði búvara sem hér hefur orðið
á sl. 4-5 ámm er árangur af þrot-
lausu starfi íslenskra bænda við að
aðlaga sig óskum neytenda um lægra
matvælaverð og þeirri samkeppni
sem þeirra bíður við gildistöku Gatt-
samningsins. Þennan árangur fínnur
þjóðin og metur þegar hún gerir upp
matarreikning sinn.
Höfundur er leikskólakennari og
skipar 4. sæti á iista
Framsóknarflokksins í
Reykjanesi.
dægileg vinstri stjóm sé
að þau mku í hár saman
á eftirminnilegan hátt.
Brigslyrði og ásakanir
um svik gengu á víxl og
þótt Jóhanna reyndi að
brosa og tala til Ólafs á
hlýlegan og móðurlegan
hátt fór ekki milli mála
að þama sátu ekki tyeir
vinir, hvað þá aðilar sem
líklegir em til þess að
viðhalda þeim efnahags-
lega stöðugleika sem
ríkisstjóminni hefur tek-
ist að skapa undir for-
ystu Sjálfstæðisflokks-
ins.
Þótt sjónarspil það sem nú hefur
verið sett á svið sé ansi spaugilegt
eru á því mjög alvarlegar hliðar. Sum-
ir hafa stært sig af því í kosningabar-
áttunni að þeir vilji mynda ríkisstjóm
með þessum eða hinum. Þeir em með
öðmm orðum að reyna að binda kjós-
endur og takmarka þá möguleika sem
þeir hafa eftir kosningar til að mynd-
uð yrði starfhæf ríkisstjóm. Sem bet-
ur fer bjóðast aðrir og mun betri kost-
ir. Ríkisstjómin undir forystu Davíðs
Oddssonar hefur sýnt það og sannað
að lagður hefur verið gmnnur að efna-
hagslegri uppbyggingu sem má alls -
Gagnkvæm svikabrigsl
----------------j,------------
Jóhönnu og Olafs Ragn-
ars eru ekki, að mati
Ellenar Ingvadóttur,
gæðastimpill vinstri
á stjórn þeirra.
ekki, undir neinum kringumstæðum,
fóma á altari glundroða og geðshrær-
inga vinstri flokkanna. Við megum
ekki láta glepjast af því loforðaflóði
sem nú streymir frá þessum flokkum
heldur verðum við að sýna raunhæfni
og halda áfram að vinna okkur út úr
þeim efnahagsörðugleikum sem hafist
var handa við að leysa fyrir fjóram
ámm.
Sú dæmalausa hegðun sem birtist
í því að formaður eins vinstri flokk-
anna leyfir sér að að lýsa því yfir
að hann sé nánast búinn að útbúa
málefnasamning fyrir vinstri stjórn,
án þess að hafa fyrir því að leita
samráðs við þá sem hann vill vænt-
anlega að sitja í slíkri stjórn með,
segir sína sögu. Satt best að segja
finnst mér svona frumkvæði, eða öllu
heldur fmmhlaup, vera slíkt virðing-
arleysi við kjósendur að tekur vart
tali. Ríkisstjórn verður ekki mynduð
í einhveiju hamslausu kapphlaupi við
að ná athygli kjósenda í draumi um
að komast til valda. Við höfum ekki
efni á ábyrgðarlausri tilraunastarf-
semi með fjöregg þjóðarinnar því
efnahagsleg uppbygging verður að
halda áfram. Vinstri glundroðastjórn
— nei takk!
Höfundur skipar 16. sætilista
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Ellen Ingvadóttir