Morgunblaðið - 30.03.1995, Blaðsíða 6

6 C FIMMTUDAGUR 30. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Stjórnendur fjármálastofnana settu sig í spámannsstellingar á þingi Sambands íslenskra bankamanna á dögunum
HVBRNIG mun samkeppn-
in á fjármálamarkaðn-
um þróast til aldamóta?
Koma erlendir bankar
hingað til lands í auknum mæli eða
verða stofnaðir nýir bankar. Munu
sparisjóðirnir sameinast og verða
ríkisbankamir einkavæddir eða
jafnvel sameinaðir? Hvernig verður
útibúanetið skipulagt og verður
áfram sami hraði í tæknivæðingu
í fjármálakerfínu? Þessum spum-
ingum var m.a. varpað fram á þingi
Sambands íslenskra bankamanna í
síðustu viku. Þar fluttu erindi þeir
Tryggvi Pálsson, framkvæmda-
stjóri hjá íslandsbanka, Eiríkur
Guðnason, seðlabankastjóri, Stefán
Pálsson, bankastjóri Búnaðarbank-
ans, Axel Gíslason, forstjóri Vá-
tryggingarfélags Islands, Guð-
mundur Hauksson forstjóri Kaup-
þings og Jóhannes Gunnarsson, for-
maður Neytendasamtakanna.
Tryggvi Pálsson velti m.a. fyrir
sér þeirri spumingu á þinginu hvort
hingað kæmu erlendir bankar sem
settu upp útibú. „Ég hef alla tíð
verið vantrúaður á að sú yrði raun-
in enda hafa erlendir bankar veitt
okkur samkeppni í áratugi án þess
að þurfa að vera með útibú hér.
Um þriðjungur allra lána lánakerf-
isins hefur um áratugaskeið verið
veittur af erlendum bönkum og
þeir veita fyrirtækjum hérlendis
margháttaða aðra þjónustu með
heimsóknum og nútímasamskipta-
tækni.
Fimm erlendir viðskiptabankar
hafa þó þegar fullnægt tilkynning-
arskyldu gagnvart Seðlabankanum
til að veita bankaþjónustu hér á
landi en óljóst er hvort og þá hve-
nær þeir hyggjast hefjast handa.
Við höfum þegar nokkra reynslu
af þátttöku erlendra fjármálafyrir-
tækja hérlendis. Banque Indosuez
var um tíma hluthafí í Lind hf. og
Skandia býður trygginga- og verð-
bréfaþjónustu gegnum dótturfyrir-
tæki sitt hér. Ekki vil ég útiloka
að fleiri erlend fjármálafyrirtæki
komi sér fyrir hérlendis, t.d. gæti
SE-bankinn eða annar norrænn
banki sem skilgreinir Norðurlönd
sem sinn heimamarkað viljað setja
upp útibú hér. Einnig er líklegt að
samvinna milli innlendra fjármála-
fyrirtækja og erlendra eigi eftir að
aukast og eignaraðild erlendra aðila
kemur vel til greina. Það skiptir
hins vegar ekki sama máli og áður
hver landfræðileg staðsetning er
þegar nánast öll höft í fjármálavið-
skiptum hafa verið afnumin."
Meiri ástæða til að einkavæða
Landsbankann en
Búnaðarbankann
Tryggvi vék einnig að framtíð
núverandi lánastofnana og sagði
að upptaka hlutafélagaformsins í
ríkisbönkunum og síðar sala hluta-
bréfa ríkisins á hentugum tíma
myndi hafa víðtæk áhrif á sam-
keppni og hugarfar á íslenskum
fjármálamarkaði. „Mig grunar að
andstaðan við slíkar breytingar sé
þrátt fyrir allt minni í Búnaðar-
banka en Landsbanka. Stjórnmála-
menn sem hafa lýst skoðunum sín-
um hafa einnig horft frekar til
Búnaðarbanka því auðveldara er
að selja þann banka.
En líta má á spuminguna um
forgangsröðina allt öðrum augum.
Búnaðarbankinn er vel rekinn og
hefur ávallt haldið sig við ábyrga
lána- og verðlagsstefnu. Hegðun
hans á markaðnum er nánast eins
og einkabanka. Hið sama á ekki
við um Landsbankann. Af stjóm-
unarástæðum er því meiri ástæða
til að einkavæða Landsbankann."
Póstgíróstofan vill plastkort
Hann kvaðst bjartsýnn á framtíð
íslandsbanka og sparisjóðimir
myndu án efa sífellt auka samstarf
sitt. Ef vel ætti að vera þyrfti að
fella starfsemi sparisjóðanna inn í
hlutafélagaformið. Síðan vék hann
að Póstgíróstofunni sem tekur við
innlánum. „Innlánin em reyndar
ekki mikil, tæplega 400 miíljónir
króna, en þama er vísir að þriðja
Nýir tímar að
renna upp í fjár-
málaþjónustu
Flest bendir til að einkavæðing ríkisbanka, áframhaldandi tæknivæðing, aukin
samkeppni við erlenda aðila sem sækja inn á markaðinn og fjölbreyttari þjón-
usta muni setja mark sitt á þróunina á fjármagnsmarkaðnum fram til aldamóta
Guðmundur
Hauksson
Eiríkur Guðnason
Jóhannes Axel Gíslason
Gunnarsson
viðskiptabankanum í eigu ríkisins._
Stjómendur Pósts og síma vilja nú
víkka út starfsemi Póstgíróstofunn-
ar með því að fá að samtímabóka
tékka og gíróinnborganir hjá
Reiknistofu bankanna og opna fyrir
plastkort Póstgíróstofunnar hjá
söluaðilum og bönkum eins og deb-
etkort.
Stjómvöld hafa nokkra valkosti
í stöðunni. Þau gætu stöðvað af
þennan samkeppnisrekstur Póst-
gíróstofunnar eða gert þveröfugt
og sagt: Við erum með þrjár inn-
lánsstofnanir ríkisins sem sjálfsagt
er að láta vinna saman. Sameina
mætti pósthús og útibú ríkisbanka,
sérstaklega á landsbyggðinni, og
spara með því mikið fé án þess að
rýra þjónustu. Mér þykir þó líkleg-
ast að hvomg leiðin verði farin
næstu árin heldur fái Póstgíróstof-
an smám saman að fíkra sig áfram
við að auka bankaþjónustu án þess
að stjórnvöld geri upp sinn hug um
æskilega þróun.“
Þá sagðist Tryggvi búast við að
Fiskveiðasjóði og Iðnlánasjóði yrði
breytt í hlutafélög og síðan unnið
að sameiningu þeirra. „Ég hef þá
trú að meira verði gert á næsta
kjörtímabili sem mun fækka sjóðum
og er æskilegt að ná fram um leið
sameiningu einhverra þeirra og
banka. Með því móti má ná fram
hagræði og auðvelda lánastofnun-
um að veita bæði skammvinnt og
langvinnt lánsfé eins og viðskipta-
bankar almennt erlendis gera.
Stóra verkefnið er síðan að koma
opinbem byggingarsjóðunum af
höndum ríkisins."
Skapa þarf jákvætt viðhorf
gagnvart einkavæðingu banka
Stefán Pálsson, bankastjóri Bún-
aðarbankans, fékk það verkefni á
þinginu að svara því hvort ríkis-
bankar yrðu við lýði um næstu alda-
mót og hvort nauðsynlegt væri að
ríkið ræki banka. Stefán vitnaði í
sérálit Sveins Jónssonar, aðstoðar-
bankastjóra, en hann sat í nefnd
ríkisstjórnarinnar á miðju kjörtíma-
bilinu sem átti að gera tillögur um
aðgerðir vegna stofnunar hlutafé-
laga um rekstur Landsbanka ís-
lands og Búnaðarbanka íslands.
Þar varaði Sveinn við of miklum
hraða í málinu og að skilja þyrfti
á milli breytingar á rekstrarformi
og sölu bréfanna. Sagði Stefán að
álit Sveins túlkaði I meginatriðum
skoðun þeirra Búnaðarbankamanna
til málsins. Fjárþörf' ríkisins mætti
aldrei ráða hraða á sölu bréfanna
og mjög nauðsynlegt væri að svig-
rúm gæfist til útboðs á nýju hluta-
fé, m.ö.o. það réðist á markaðnum
hversu lengi ríkið væri meirihluta-
eigandi í bönkunum. Hlutabréfa-
markaðurinn væri vanburða til að
taka við svona miklu magni hluta-
bréfa á skömmum tíma.
Hann kvaðst einnig telja það
grundvallaratriði að skapa jákvætt
viðhorf til breytingarinnar. „Hvern-
ig má ná fram slíku viðhorfí? í
fyrsta lagi með því að sem allra
minnst röskun verði á starfsréttind-
um og kjörum starfsmanna. í öðru
lagi mætti hugsa sér að boðin væru
sérkjör á hlutum tii starfsmanna
og jafnvel einnig til valdra við-
skiptavina bankanna.“
Ríkisábyrgð þarf til að bankar
séu teknir alvarlega
Stefán vitnaði jafnframt til grein-
argerðar Seðlabankans um sam-
keppnisstöðu bankanna þar sem
segir m.a.: „Ríkisábyrgð á skuld-
bindingum ríkisviðskiptabankanna
virðist ekki færa þeim merkjanleg-
an ávinning í vaxtakjörum að því
er innlán og skemmri innlend og
erlend lán varðar. Munurinn á kjör-
um bankanna á skuldabréfamark-
aði innanlands er ekki mikill en er
þó engu að síður til staðar og gefur
þar af leiðandi tilefni til jöfnunarað-
gerða. Mesti aðstöðumunurinn sem
ríkisábyrgðin leiðir af sér kemur í
ljós við erlendar lántökur bankanna.
Lánakjör einkabankanna erlendis
eru lakari á meðallöngum lánum
en kjör ríkisviðskiptabankanna og
langtímalán standa einkabönkunum
yfírhöfuð ekki til boða.
Þama er drepið á svo veigamikið
mál að ekki er hægt annað en
staldra við. Fullyrt er að langtíma-
lán standi einkabönkum yfir höfuð
ekki til boða. Við höfum haldið því
fram að lykillinn að töku langtíma-
lána erlendis væri ríkisábyrgðin.
Það er fullyrt í þessari skýrslu, því
er ekki hægt að hugsa sér breyting-
ar á rekstrarforminu fyrr en lausn