Morgunblaðið - 31.03.1995, Blaðsíða 8

8 D FÖSTUDAGUR 31. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FERÐALÖG
Doigveiii á Arnarvatns-
heiii í dymbilviku
FERÐIR
UM HELGINA
í DYMBILVIKU eru ferðir til
dorgveiða um ís, uppi á Amar-
vatnsheiði og er brottför á skír-
dag, 13. apríl, og laugardaginn
15. apríl. Lagt er upp frá Staðar-
skála kl. 8 árdegis báða dagana
og áætlað að koma til baka um
kl. 18. Farið er á farartækjum
Flugbjörgunarsveitar V-Hún. auk
vélsleða og snjóbíls. Að dorgveið-
um loknum er ferð að hverasvæð-
inu við Hveraborg þar sem menn
geta baðað sig í heitri laug. Gist-
ing í Staðarskála hvort sem er
eina nótt eða lengur.
Það eru forsvarsmenn Staðar-
skála í Hrútafirði, Dorgveiðifélag
íslands, Ferðamálafélagið, Flug-
björgunarsveitin og veiðiréttareig-
endur í V-Húnavatnssýslu sem
kynna þennan skemmtilega mögu-
leika í vetrarútivist.
Þetta er annað árið sem þessar
ferðir eru í boði og farið er upp á
heiði þegar óskað er, hvort sem er
í miðri viku eða um helgi. ■
Athugasemd
„PISTILL minn 3. mars sl.
hefur orðið Jónasi Hallgríms-
syni tilefni skrifa. í umrædd-
um pistli fjallaði ég um mögu-
leika og nauðsyn þess að mínu
mati að þróa nýja vöru í ís-
lenskri ferðaþjónustu, þ.e.
„flug og sumarhús“ sérstak-
lega fyrir fjölskyldur sem
væri hrein viðbót við núver-
andi framboð. Þar benti ég á
að ein af grundvallarforsend-
um fýrir þeirri þróun væri
lækkun á verði bílaleigubíla
sem mundi stuðla að aukinni
og betri dreifingu ferðamanna
um allt land.
Nú hefur þessi lækkun orð-
ið og því hafa skapast betri
forsendur fyrir umræddri
vöruþróun. Þessu ber að
fagna og ekki síst fyrir hönd
landsbyggðarinnar og þá
helst þeirra sem liggja lengst
frá höfuðborgarsvæðinu, þar
sem 95% allra erl. gesta koma
inn í landið. Pistill minn fjall-
aði ekki á nokkum hátt um
Smyril Line eða einstök fyrir-
tæki í ferðaþjónustu sem hafa
unnið gífurlega gott starf og
ég hef margoft bent á í ræðu
og riti. ■
Magnús Oddson
Fí
LAUGARD. 1. apr. kl. 9 f.h. verður
skíðagönguferð frá Geysi að
Hlöðuvöllum og gist þar. Á sunnu-
dag verður gengið á skíðum til
Þingvalla (Gjábakka). Þessi ferð er
góð æfing fyrir skíðagönguferðir
FÍ um páska.
Þijár dagsferðir eru sunnudaginn
2. apríl. Kl. 10.30 Stóra Sauðafell-
Skálafell, skíðaganga.
Ekið austur Mosfells-
heiði og gengið þaðan.
Gangan tekur um
5-6 klst. Kl. 13 er
skíðaganga í ná-
grenni Skálafells
á Mosfellsheiði í 3
klst.
Þriðja ferðin er kl. 13,
Laxárvogur-Maríu-
höfn í Hvammsvik.
Maríuhöfn var verslun-
arstaður við Hvalfjörð
á miðöldum, upp af Búðasandi, yst
á Hálsanesi í Kjós. Þar mun hafa
verið stærsti kaupstaður á landinu
á 14. öld og eru þar miklar rústir
sem nú hafa verið kannaðar. í
Maríuhöfn kom skip Einars Her-
jólfssonar 1402 en með því barst
svartidauði hingað til lands. í
Botnsdal í Hvalfirði dó fyrsti íslend-
ingurinn úr plágunni, Áli prestur
er hann var á leið frá Maríuhöfn
til Skálholts. í Hvammsvík er býlið
Hvammur þar sem Hvamm-Þórir
bjó er nam land milli Laxár og
Fossár, að sögn Landnámu. I
Hvammi endar gangan.
ÚTIVIST
Tvær dagsferðir eru sunnudag
2.aprfl. Sú fyrri kl. 10,30 er um-
hverfis Kleifarvatn. Er
þá riijuð upp
gönguferð sem
farin var í aprfl
fyrir 20 árum.
Gengið verður
frá Lambhúsa-
tjörn yfir Vatns-
hlíðina, framhjá
^ Gullbringu, yfir
Geithöfða og suður að
Austur Engjahverfi en
þar er mesta ieirhvera-
svæði á Suðvesturlandi.
Afmælis Útivistar minnst í
göngulok. Farið frá Umferðarmið-
stöðinni, og einnig er stansað á
Kópavogshálsi, Ásgarði í Garðabæ
Og við Sjóminjasafn íslands í Hafn-
arfirði.
Kl. 10,30 er svo skíðaganga
Bláfjöll-Klettavatn. Brottför er frá
BSÍ og miðar eru seldir við rútu.
Bréf frá Búdapest
í borp genginna skálda
Ljósmyndir/Trausti Steinsson
József Attila
OFT HEF ég sýnt útlendingum
heiðursgrafreitinn á Þingvöllum
þar sem þeir Jónas og Einar Ben.
hvfla og spurt: Hvers konar menn
haldið þið að séuð grafnir hér? Og
oftast fengið svör eins og: Stjóm-
málaforingjar. Stríðsmenn. tjóð-
hetjur. Ég er viss um að Ungveij-
ar myndu ekki missa marks hér.
Þeir eru stoltir af skáldum sínum,
eins og við íslendingar af okkar
skáldum. Einkum séu þau löngu
dauð. Og hafí þau dáið ung að
árum og þar með sannað að guð-
imir elskuðu þau líka.
Spytji maður Ungveija hvaða
skáld þeir dá mest fær maður oft-
ast að heyra nöfnin Petöfí, Józef
Attila, Radnóti... Þessi skáld eiga
það öll sameiginlegt að þau dóu
ung og á vofeiflegan hátt. Bylt-
ingarskáldið Petöfí lét lífíð á víg-
velli í frelsisstríðinu gegn Habs-
borgurum 1849, tuttugu og sex
ára gamall. Öreigaskáldið Józef
Attila varð undir lest við Balaton-
vatn árið 1937, enginn veit hvort
það var slys eða sjálfsmorð, hann
varð 32ja ára gamall. Og Radnóti
sem var gyðingur var myrtur af
löndum sínum, nasistum, skammt
frá Györ í Norðvestur-Ungverja-
landi haustið 1944, hann náði að
verða 35 ára gamall.
Nefni maður aftur á móti núlif-
andi höfunda og spyiji til dæmis
um Orbán eða Esterházy yppta
flestir öxlum og humma spuming-
una fram af sér.
Styttur af skáldum
« hverju strái
Um stolt Ungveija af skáldum
sínum gengnum vitna allar skálda-
styttumar. Ekki þarf lengi að
ganga um Búdapest áður en mað-
ur rekst á styttur af Vörösmarty,
Petöfi, József Attila, Jókai, Amay
og austur í Almenningsgarðinum
stóra er merkileg stytta af Anoný-
musi, 13. aldar höfundi fmmsögu
Ungveija. Sagt er að hafi menn
með skáldadrauma í kollinum hönd
einfaldlega lítt og sumpart eflaust
illa þýddir, sérstaklega ljóðskáldin.
..elns og hjarta mitt vœrl þitt
En af því að ég viðurkenni ekki
óþýðanleik ungverskunnar frekar
en nokkurs annars tungumáls í
veröldinni, læt ég hér fljóta með í
lokin ljóð eftir Jozsef Attila, ort
snemmsumars 1928, þegar skáldið
var tuttugu og þriggja ára gamalt.
Leggðu hönd þína
eins og hönd þín
væri mín.
Bjargaðu mér
eins og sá sem deyðir
eins og líf þitt
væri mitt.
Elskaðu mig
eins og þér þætti það gott
eins og hjarta þitt
væri mitt.
Leggðu hönd þína
á enni mitt
Trausti Steinsson
Höfundur býr í Búdapest.
Petöfi
á penna Anonýmusar streymi til
þeirra skáldgáfa.
Gatna- og borgaheiti er líka til
marks um þetta skáldastolt Ung-
veija. í Búdapest em einar tíu
götur sem bera nafn Petöfís. Og
svo er líka Petöfí-torg og þar
stendur stytta skáldsins og horfír
yfír 15. mars-torg, en 15. mars
árið 1848 hófst frelsisstríð Ung-
veija gegn Habsborgumm með því
að Petöfí las brýningarljóð yfír
manníjöldanum. Petöfi er trúlega
þekktasta skáld Ungveija erlendis
og jaðrar við að vera Úngveijum
það sem Jónas Hallgrímsson er
okkur íslendingum: listaskáldið
góða, ástsæll meðal jafnt lærðra
sem leikra.
Við Petöfi er líka kennt heilt
safn í miðborginni, Petöfí-safnið,
sem raunar er skáldahús, við Ká-
roly Mihály-götu 16. Safn þetta
skoðaði ég nýlega í félagsskap tíu
safnvarða, karla og kvenna, sem
hlupu við fót á undan mér sal úr
sal og kveiktu ljós í hveijum saln-
um á fætur öðrum og sýndu mér
stolt inn í salina: Petöfí-sal, Déry
Tibor-sal, Ady Endre-sal, Radnóti
Miklós-sal, og svo framvegis lengi
dags.
Gangi maður suðvestur Bertók
Béla kemur maður von bráðar á
Móricz Zsigmond-hringtorg og
ekki löngu síðar á Kosztolányi
Dezsö-torg. Það þarf líklega ekki
að taka það fram að Móricz og
Kosztolányi sem torgin tvö em við
kennd vora skáld og rithöfundar,
virtir vel, báðir löngu dánir auðvit-
að.
Skáldið sem var húmorlstl
og varð túmoristi
Suðaustur úr fyrmefnda torginu
teygir sig Karinthy Frigyes eða
vegur og á homhúsinu er skjöldur
sem á stendur að í þessu húsi hafí
sjálfur Karinthy búið frá 1920 til
30. Sem sagt löngu áður en hann
fékk æxli eða túmor á heilann en
við það breyttist hann úr húmo-
rista í túmorista en túmoristi er
sá sem skrifar af húmor um tú-
mor. Þetta get ég sagt og staðið
við af því að ég er nýbúinn að lesa
bók eftir Karinthy sem heitir
Hringferð innan höfuðskelja minna
og er merkileg.
í aðalgrafreitagarði Búdapest-
ar, Kerepesi-garðinum, er skáldum
gert hátt undir höfði. Þar eiga a.
m.k. flögur skáld sérmerkta heið-
ursreiti: Petöfí, Arany, Jókai, Ady
og eflaust margir fleiri.
Nú kunna nafnamnumar hér á
undan að koma flatt upp á flesta
ísienska lesendur og virka fram-
andi. Ekkert þessara skálda sem
ég hef nefnt er verulega heims-
frægt, nema ef væri Petöfi, og
kannski Radnóti sem kallaður hef-
ur verið skáldaskáld, og era þetta
samt nokkur af merkustu skáldum
Ungveija. Og þegar maður fer að
kynna sér ungverskar bókmenntir
kemst maður auðvitað að því að
það besta hér er merkilegt, alveg
sambærilegt við það besta annars-
staðar, og höfundamir góðir en