Morgunblaðið - 01.04.1995, Side 4

4 E LAUGARDAGUR 1. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
ARLEGIR tónleikar Háskóla-
kórsins verða í Kristskirkju
miðvikudaginn 5. apríl. Á tónleik-
unum verður frumflutt eitt íslensk
verk. Hákon Leifsson hljómsveit-
arstjóri hefur verið kórstjóri í tvö
ár. „Þetta eru lög úr ýmsum átt-
um, bæði gömul og ný, en leyndar-
dómur tónleikanna er nýtt verk
eftir Leif Þórarinsson, samið við
kórtexta eftir Bakkynjunum eftir
Evripídes," segir Hákon. „Leifur
bjó á Kýpur allt síðastliðið ár og
verkið er undir áhrifum frá grísk-
arabískum menningarheimi."
Á efnisskránni eru einnig 7
þjóðlagaútsetningar eftir Hafliða
Hallgrímsson og John Heare. Þar
á meðal eru „Bíbí og blaka“ og
„Fagurt yflr fjörðum" og „Hættu
að gráta Hringaná" og „Litlu
bömin leika sér.“ Einnig verða
fluttar 5 íslenskar kórperlur, lög
frá fyrri hluta þessarar aldar eftir
Sigvalda Kaldalóns, Sigfús Ein-
arsson og Pál ísólfsson. Þá eru tvö
helgilög eftir Hjálmar H. Ragnars
og eitt verk eftir Hákon við Ijóð
Halldórs Laxness „Unglingurinn í
skóginum".
Hvemig myndirðu skilgreina þá
tónlist sem þú semur?
„Ég vil skrifa hjartans músik,“
svarar Hákon. „Auðvitað lít ég á
tæknina, formið, en ég reyni að
Er hrifinn
af einfald-
leika
TÓNLEIKAR
HÁSKÓLAKÓRSINS
hrífast af tónlist tilfínningalega,
ég vil að mín tónverk endurspegli
tilfinningar mínar. Um leið reyni
ég að vera bæði klassískur og
framsækinn. Mér finnst það
skylda listamanna að gera tónlist
aðgengilega fyrir fólk, ég er ekki
hrifmn af því þegar reynt er flækja
alla hluti. Ég vil hafa tónlist ein-
falda.“
En hvað fínnst þér um mjög
framsækna eða „avant garde“
nútímatónlist?
Mér finnst nútímatónlist eigin-
lega vera komin á endapunkt.
Þetta tímabil er fyrir mér búið að
skila því sem það getur skilað.
Nútímatónlist hefur farið svolítð
langt í burtu frá áheyrendum og
mörg tónskáld hafa lokað sig svo-
lítið inni í eigin uppátækjum en
varla hlustað hver á annan, of
uppteknir af því að vera „eigin
snillingar".
Ég vil ekki draga dul á það að
þetta erflða framúrstefnutímabil á
milli 1920-70 skilaði óskaplega
mörgum fallegum perlum í tónlist.
En þessi vísinda- og tæknihyggja
er heldur á undanhaldi. Tilhneig-
ingin í nútímatónlist hefur verið
að fara út í miklar öfgar. Margt
er illspilandi og svo að segja án
laglínu og oft er hún jafnþrúgandi
fyrir flytjendur sem hlustendur.
En á hvað hlustar þú sjálfur?
„Ég hlusta á alla tónlist og
gjaman nýja tónlist, en þessa dag-
ana hef ég sterkar taugar til tón-
listar frá öðrum menningarsvæð-
um en vestrænum, svo sem tónlist
frá Japan og Indlandi, þannig vil
ég reyna að sjá inn í önnur menn-
ingarsvæði.“.
Tónleikamir eru í Kristskirkju
miðvikudaginn 5. apríl kl. 20. 30.
Þá verða sömu tónleikar á föstu-
daginn 31. mars kl 20. 30 í Borg-
amesi, laugardaginn 1. apríl á
Akranesi kl. 3 og sunnudaginn 2.
apríl í Stykkishólmi kl 16.
Þ.J.
Forréttindi að
vera í tónlist
ÁSHILDUR HARALDSDÓTTIR
Á KJ ARVALSST ÖÐUM
AMORGUN leikur Ashildur
Haraldsdóttir á flautu á
Kjarvalsstöðum. Hún hefur verið
búsett erlendis í tíu ár en kemur
alltaf annað slagið til að halda tón-
leika á íslandi. „Þetta eru einleiks-
tónleikar sem spanna svotil sögu
flautunnar,“ segir Áshildur.
- Nú flytur þú bæði gömul og
ný verk. Hvað hafðir þú í huga
þegar þú settir saman efnisskrána?
„Mér fínnst nauðsynlegt að leika
bæði nýja og gamla tónlist,“ svarar
Áshildur. „Ef ég spila og grúska
of mikið í eldri tónlist finnst mér
stundum eins og ég sé komin á
safn. Mér finnst gaman að vinna
með nútímaverk; geta talað við tón-
skáldin og finnast ég vera hluti af
því sem er að gerjast í nútímanum;
fylgjast með því sem er að gerast
núna!
Á hinn bóginn langaði mig ekki
að hafa eingöngu nútímatónlist, það
er skemmtilegara fyrir áheyrendur
að hafa blandaða efnisskrá. Þá
fannst mér það gæti verið áhuga-
vert að fyrir þá að heyra sama hljóð-
færið fara í gegnum tónlistarsögu
hljóðfærisins. Þannig tek ég eigin-
lega verk frá því að byrjað var að
skrifa fýrir flautu, fyrsta verkið á
tónleikunum er eftir Bach frá bar-
okktímabilinu. Á efnisskránni eru
einnig verk eftir eftir Þostein
Hauksson og Davidovsky, sem ég
flyt með tónbandi."
Áshildur segir það mikilvægt fyr-
ir sig að koma annað slagið heim
og spila á íslandi. „Það er nauðsyn-
legt að halda tengslum við fólk hér
heima, þá er gott að spila þar sem
fólkið kannast við mann. Svo er
gaman að spila íslensk verk á ís-
landi.“
Árið 1992 lauk Áshildur námi
og hefur verið búsett í París síðan,
spilað á tónleikum og tekið upp
plötur. En hvernig gengur að fá
verkefni?
„Það hefur gengið, en er ákaf-
lega erfitt, í tónlist getur enginn
Áshildur
Haraldsdóltir
verið nema af lífi og sál. Samkeppn-
in í þessu starfi er svo mikil. En
tónlistin er líf mitt og helsta áhuga-
mál og því fínnst mér það vera for-
réttindi að fá að starfa sem tónlist-
armaður."
En hvað tekur við hjá þér
eftir þessa tónleika?
„Ég er að fara að taka upp tvær
plötur í sumar, eina hér heima og
eina í Svíþjóð. Svo verð ég með
eina tónleika í Danmörku."
Áshildur Haraldsdóttir tók burt-
fararpróf frá Tónlistarskólanum í
Reykjavík árið 1983, 17 ára göm-
ul. Hún stundaði framhaldsnám í
Bandaríkjunum, í „New England
Conservatory of Music“ og síðan í
„Juilliard“-tónlistarskólanum í New
York. Þaðan hélt hún til Frakklands
og lauk námi frá „Cycle de Perfecti-
onnement" í tónlistarskólanum í
París árið 1992. Áshildur hefur víða
komið fram sem einleikari og hlotið
verðlaun í mörgum alþjóðlegum
tónlistarkeppnum.
Tónleikarnir eru sem fyrr segir
sunnudaginn 2. apríl kl. 20.30 á
Kjarvalsstöðum og aðgangseyrir er
600 krónur.
Þ.J.
Jön Hlöðver og
Hallgrímssálmar
Tónleikar veróa í Hallgrímskirkju-sunnudaginn
2. apríl á vegum Listvinafélags kirkjunnar og
hefjast þeir klukkan 1 7.00. Þar mun Mótettu-
kór Hallgrímskirkju flytja verk eftir Jón Híöðver
Áskelsson tónskáld. Á efnisskránni eru meóal
annars Sjö lög vió Passíusálma Hall-
grims Péturssonar um sjö ord Krists
á krossinum, byggó á sálmalögum úr
þjóólagasafni séra Bjarna Þorsteinssonar, og
Mótettan Upp, upp mín sál, sem tónskáldió til-
einkar minningu gamals vinar síns og skóla-
bróður, Páls Bergssonar.
JÓN HLÖÐVER Áskelsson fædd-
ist á Akureyri 1945. Hann
stundaði fyrst tónlistamám við Tón-
listarskólann á Akureyri en lauk
söngkennaraprófi frá Tónlistarskól-
anum í Reykjavík 1967. Á árunum
1967-1970 var hann við framhalds-
nám í tónlist í Salzburg í Austurríki
og Hannover í Þýskalandi, kom þaðan
heim og kenndi við Tónlistarskólann
á Akureyri, varð skólastjóri þar 1974
og gegndi því starfi tii 1991, að frá-
töldum árunum 1982-1984 þegar
hann var námstjóri í tónlist við
menntamálaráðuneytið. í kjölfar
veikinda varð Jón Hlöðver að segja
skilið við kennslu og skólastjórn en
hefur frá því um 1990 haft tónsmíð-
ar að aðalstarfí. Hann var valinn
bæjarlistamaður Akureyrar árið 1990
og hlaut fyrir skemmstu starfslaun,
til þriggja ára, úr Tónskáldasjóði.
Sjö sálmalög í nýstárlegum
búningi
Sjö lög við Passíusálma Hallgríms
Péturssonar um sjö orð Krists á
krossinum samdi Jón Hlöðver að til-
hlutan Tónmenntasjóðs Hallgríms-
kirkju og er það frumflutt á þessum
tónleikum. Höfundúrinn segir um
þetta tónverk sitt að það sé í sér-
kennilegum og óvenjulegum bún-
ingi. Verkið sé samið fyrir kór án
undirleiks, alít frá fjórum og upp í
sjö raddir, með þeirri forsendu að
laglínan liggi alltaf í efstu röddinni.
Þorleifur Hauksson muni lesa upp
úr hveijum sálmi fyrir sig, Mótettu-
kórinn syngi og þýski orgelsnilling-
urinn Hans-Dieter Möller muni leika
með á orgel. „Hann kemur til með
að leika af fingrum fram yfir laglín-
urnar sem ég nota í sálmalögunum.
Það verður forvitnilegt að heyra
þetta því þarna slær saman tveimur
ólíkum stílheimum, annars vegar
mínum stíl og hins vegar stíl þessa
frábæra, þýska organista. Þessu
slær saman ,þarna á staðnum og
stundinni því Hans-Dieter hefur ekki
séð úrvinnslu mína á sálmalögunum.
í þessu verki má segja að gömlu
sálmalögin haldist að mestu óbreytt
frá því sem þau eru skráð í þjóðlaga-
safni séra Bjarna Þorsteinssonar,
nema ég gerði smábreytingar á þeim
eftir því sem mér fannst nauðsynlegt
til að samræma þau og hugmyndir
mínar, en það eru óverulegar breyt-
ingar. Útfærslan á fyrst og fremst
að þjóna lögunum, það liðna fær að
lifa í hinu nýja.“
Jón Hlöðver segir tónsmíðaferil
sinn tengjast sterkt bæði Mótettu-
kórnum og Hallgrími Péturssyni.
„Ég átti á sínum tíma þátt í að stofna
þennan kór og fyrsta lagið sem ég
samdi fyrir hann, og hefur fylgt
honum meira og minna síðan, er
Víst ertu Jesú kóngur klár. Kannski
má segja að þar liggi rótin að þess-
um tónleikum í heild.“
Upp, upp mín sál
Mótettan Upp, upp mín sál er
nefnilega byggð á gömlu Passíusál-
malagi, sem vinur minn Njáll Sig-
urðsson skrifaði niður fyrir fáeinum
árum eftir að hafa heyrt gamla
kennslukonu, Ágústu Guðjónsdóttur
frá Gilsfjarðarmúla, syngja það. í~
mótettunni tek ég eina laglínu úr
sálmalaginu og spinn með henni og
utan um hana töluverðan vef sem
verður að heilu verki.“
Þessa mótettu samdi Jón Hlöðver
í minningu vinar síns og skólabróð-
ur, Páls Bergssonar, sem lést langt
fyrir aldur fram og Kór Akureyrar-
kirkju frumflutti hana í Selfosskirkju
3. júní á síðasta ári. „Fyrsti þáttur-
inn, Sál, er unninn úr upphafshend-
ingu sálmsins og lagsins, annar þátt-
urinn, Rómur, styðst við næstu
hendingu í lagi og ljóði. I honum er
minningin um Pál afar sterk, því
hann var mikill og lifandi söngmað-
ur, góður tenór. Þriðji þátturinn,
Tunga, er með efni þriðju og fjórðu
hendingar sálmsins og í lokin syngja
kvenraddirnar allt lagið og fim-
mundarsöngur hljómar með.
Á þessum tónleikum eru með öðr-
um orðum sálmalög, sem annars
vegar hafa varðveist í safni séra
Bjarna og hins vegar í huga fólks
allt framundir okkar daga. Um það
að vinna að kirkjutónlist eins og ég
hef gert má annars segja að við
þetta ólst ég upp með organistanum
föður mínum, var auk þess sjálfur
organisti og söng meira og minna
kirkjulega tónlist, svo þetta hefur
alla tíð verið nærri mér.“
Starf tónsmiðsins
Nú hefur starf Jóns Hlöðvers sem
tónskálds annars vegar snúist um að
útsetja og hins vegar að semja tónlist.