Morgunblaðið - 04.04.1995, Síða 2

2 B ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
KOSNINGAR 8. APRÍL
Lýðræði til sölu!
Eiginhagsmuna-
gæsla þingmanna
ísland er fámennt
land. Hér býr einsleit
þjóð í einu landi. Minni-
hlutahópar eru fáir. Við
erum flest af sama
kynþætti og trúarbrögð
hafa ekki valdið
umtalsverðum deilum í
nær þúsund ár. Á
íslandi er lýðræði og
flestir eru nokkuð sáttir
við það stjómkerfí. Þau
riki, þar sem
trúarbragðastríð, kyn-
þáttaátök og
þjóðemisdeilur em
viðvarandi, öfunda okkur af þessu
friðvænlega ástandi. Skipan mála
til Alþingiskosninga ætti því að
vera frekar auðleysanleg. Svo
virðist þó ekki vera. Allt frá
endurreisn Alþingis hafa verið
háværar deilur hér á landi um
kjördæmakerfið. Kerfíð hefur
smám saman þróast áfram í
málamiðlunum milli þingmanna
sem taka meira mið af eigin hag
en vitrænni uppbyggingu skynsams
kosningakerfís. Enda eru þeir þar
að taka ákvarðanir um eigin hag
og starfsöryggi. Þess háttar vinnu-
brögð leiða sjaldnast til farsælla
lausna.
Dregið í dilka
Það misvægi atkvæða sem inn-
byggt er í kerfíð er í raun brot á
grundvallarmannréttindum. Vest-
firðingur hefur í dag þrefalt meira
vægi í Alþingiskosningum en Reyk-
víkingur eða Reyknesingur. Hvers
á ég að gjalda sem Reykvíkingur?
Þetta er í hrópandi andstöðu við
þá lýðræðis- og mannréttindaþróun
sem átt hefur sér stað í heiminum
á undanfömum áratugum. Þessi
munur virðist þvi ekki geta verið
neinum rökum studdur nema þá
helst þeim að dreifbýl-
isbúar séu svo mun
merkilegra og skyns-
amara fólk en skríll-
inn á mölinni að þeir
verði að hafa meira
vægi til að koma í veg
fyrir heimskulegar
ákvarðanir þéttbýlis-
þingmanna. Gott og
vel, ef menn taka
þessi rök góð og gild,
en þá vil ég fá að vita
hver rökin eru fýrir
því að Norðlendingur
vestra hefur tvöfallt
meira vægi en vinur
hans í Norðurlands-
kjördæmi eystra. Get-
ur verið svo mikill munur á þeim
að réttlætanlegt sé að annar hafí
aðeins hálft atkvæði? Eða eru íbúar
Norðurlands eystra allir bara ein-
ísland eitt kjördæmi,
segir Eiríkur Berg-
mann Einarsson, og
leiðin er stuðningur
við Alþýðuflokkinn.
hveijir hálfdrættingar og íbúar
höfuðborgarsvæðisins eitthvað
mun minna en það? Ef svo er væri
líklega réttast að taka vistarböndin
upp aftur svo þjóðin lendi ekki öll
í sollinum í borginni.
Óskiljanlegt kjördæmakerfi
Kosningalög hafa mótandi áhrif
á það flokkakerfí sem myndast á
hveijum stað. Á íslandi hefur kjör-
dæmakerfið fætt af sér fjórflokka-
kerfíð. Kjördæmakerfíð hefur í
gegnum tíðina verið Framsóknar-
flokknum í vil þar sem hann sækir
helst fylgi sitt út á landsbyggðina
en verið Alþýðuflokknum afar
óhagstætt því fylgi hans hefur ver-
ið mest í þéttbýlinu. Alþýðuflokkur-
inn hefur því verið í fararbroddi
þeirra breytinga sem hafa verið í
framfaraátt en Framsóknar-
flokkurinn staðið gegn þeim. Sein-
asta endurskoðun kosningalagana,
fyrir utan þá litlu breytingu sem
nú varð þegar flakkarinn var festur
í Reykjavík, var gerð árið 1987.
Þótt aðeins hafí verðið kosið eftir
þessum lögum tvisvar sinnum eru
þau ekki á vetur setjandi. Sú endur-
skoðun mistókst hrapallega. Breyt-
ingin var gerð út frá hag þeirra
þingmanna sem þá s'átu á þingi.
Lagt var upp með það að leiðar-
ljósi að einfalda lögin, minnka mis-
vægið eftir búsetu og útrýma mis-
væginu milli flokkanna. Niðurstað-
an varð hins vegar sú að viðhalda
bæri misvæginu eftir búsetu en
jafna það milli flokkanna. Eins og
sjá má eru þessi markmið með öllu
ósamrýmanleg. Þetta var þó barið
í gegn sem varð til þess að kerfið
er nú gjörsamlega óskiljanlegt fyrir
kjósandann og nú er ljóst að við
þurfum að bíða fram á næstu öld
þar til hægt verður að kjósa eftir
nýju og skynsamara kerfí.
Landið allt eitt kjördæmi
Ef við viljum koma í veg fyrir
sérhagsmunagæslu og kjördæma-
pot sem alltaf fylgir kjördæma-
skiptingu. Ef við viljum koma á
skiljanlegu og gegnsæju kerfí þar
sem allir íslendingar eru jafnir og
sitja við sama borð þá er aðeins
ein leið fær. Það er að fara þá leið
sem Alþýðuflokkurinn hefur boðað
í nær 70 ár, að gera landið allt að
einu kjördæmi. Þá fyrst verða allir
íslendingar jafnir.
Höfundur er
stjómmálafræðinemi og skipar
15. sæti á framboðslista
Alþýðuflokksins í Reykjavík til
Alþingiskosninga.
Eiríkur Bergmann
Einarsson
Atak gegn vímuefnum
og ofbeldi
HVER hefur ekki
heyrt um ofbeldi í ein-
hverri mynd í fréttum
síðustu vikur? Hver
þekkir ekki einhvem
sem hefur misnotað
áfengi eða ánetjast
vímuefnum? Hver
•þekkir ekki hversu al-
varlegt slíkt er - ekki
bara fyrir einstakling-
inn sjálfan sem lendir
í vandræðunum heldur
stóran hóp sem tengist
málinu á einn eða ann-
an hátt.
Hversvegna
ofbeldi?
Eitt er víst að það að skera niður
framlög til löggæslu í landinu er
ekki vænleg leið til að ráða bót á
vandanum. í dag er það þannig að
fíkniefnaneytendur á íslandi eru
taldir skipta þúsundum en mjög er
þó ósljóst hversu há þessi tala er.
Heyrst hafa tölur að hér séu á fjórða
hundrað sprautufíklar. Þessir ein-
staklingar em ofurseldir sinni fíkn.
Þeir hafa hvorki aðstöðu né líkam-
lega heilsu til að vinna fyrir neysl-
unni á almennum vinnumarkaði
heldur verða þeir að grípa til mis-
kunnarlausra aðgerða til að hrein-
lega lifa af. Þeir geta ekki hætt
nema fá til þess aðstoð. Það eru
þessir einstaklingar sem fínna sér
fómarlömb á götum úti - bijótast
inn og stela - gera yfírleitt allt sem
þeir geta til að ná í peninga fyrir
eitrinu. Þetta fólk er fársjúkt og
sama má raunar segja um nauðgar-
ana og þá sem fremja kynferðisaf-
brot gagnvart saklausum bömum.
Oftar en ekki hafa
þessir ógæfumenn-ver-
ið fórnarlömb svipaðra
ógæfumanna og hafa
ekki komist yfír þá
miklu sálarangist sem
glæpurinn hafði á þá
sjálfa.
Hvað er til ráða?
Þegar rætt er um
hvað sé til ráða í þess-
um efnum er fátt um
svör. Það hlýtur þó að
koma upp í hugann
hvort þyngja eigi dóma
og fylgja þeim betur
eftir. Eflaust má ætla
að með því að þyngja
dóma myndu menn verða hræddari
við að fremja glæpinn. Ég tel t.d.
að þyngja eigi verulega dóma yfír
„sölumönnum dauðans" en það vil
ég gjaman kalla þá sem em að
bjóða ungum, óhörðnuðum skóla-
Hér má engum hlífa,
segir Sigurbjörg
Björg'vinsdóttir, hér
eru svo miklar mannleg-
ar tilfmningar í húfí.
bömum eiturlyf til að prófa og/eða
kaupa. Þessir menn fá alltof væga
dóma og einnig landaframleiðendur
en komið hefur fram að stærsti við-
skiptahópur þeirra er krakkar langt
undir lögaldri. Við verðum líka að
gera okkur grein fyrir hveijir em
að hagnast á þessum viðskiptum.
Það er ólíklegt að það sé neytand-
inn sjálfur. Hver sér um innflutn-
inginn og markaðssetninguna - em
það fíkniefnaneytendur sjálfir?
Varla. Hér þarf að ráðast að rótum
vandans. Hér eru augljóslega um-
talsverðir peningar sem hvergi
koma fram mena í auknum þjóðfé-
lagslegum vandræðum og vansæld
einstaklinganna. Kynferðisafbrota-
menn þarf að skylda í viðeigandi
meðferð - en slík meðferðarstofnun
er ekki til hér á landi í dag. Það
þarf að veita þolendum slíkra voða-
verka mun meiri aðstoð en gert er
þannig að næsta kynslóð verði ekki
fórnarlömb þeirra sem em þolendur
í dag.
Pólitískur vilji
Stjórnmál snúast um fólk og til
að taka á þessu máli þarf pólitískan
vilja. Það þarf að efla forvarnar-
starf og taka markvissara á þessum
málum en gert er í dag. Hér má
engum hlífa - hér eru svo miklar
mannlegar tilfinningar í húfí. í
þessu máli þarf almenningur að
vera vel vakandi. Foreldrar verða
að sýna málinu skilning ef koma
mætti í veg fyrir að börnin þeirra
verði fómarlömb. Framsóknarmenn
hafa vilja til að ráðast að rótum
vandans. Á lista flokksins á Reykja-
nesi em einstaklingar sem hafa
sýnt að þeir þora að hafa sjálfstæð-
ar skoðanir. Við munum gera átak
gegn vímuefnaneyslu og ofbeldi í
hverskonar mynd fáum við til þess
pólitískan styrk.
Þú átt leikinn í kosningunum 8.
apríl.
Höfundur skipar 6. sæti á lista
framsóknarmanna á Reykjanesi.
Sigurbjörg
Björgvinsdóttir
Hvað hefur áunn
ist í ríkisfjármál-
um o g hvernig á
að halda því?
ER RÍKISSTJÓRN Davíðs Odds-
sonar tók við völdum í apríl 1991
blasti ekki við fögur sjón í ríkisfjár-
málum. Gífurlegar erlendar skuldir,
hallinn á ríkissjóði var þrefalt meiri
en ráð hafði verið fyrir gert og eftir-
spum ríkisins eftir lánsfé var gífur-
leg. Eftir langt tímabil óráðsíu var
kominn tími til breytinga sem kröfð-
ust áræðni og ekki síst þess að hugs-
að væri til lengri tíma á kostnað
þeirra skammtímasjónarmiða er allt-
of lengi höfðu einkennt ríkisfjármál-
in. Árangurinn af þess-
ari stefnubreytingu er
nú að líta dagsins ljós.
En í hveiju felst ár-
angurinn?
I fyrsta lagi er verð-
bólga nú í fyrsta sinn
frá stofnun lýðveldisins
undir 5 prósent fjögur
ár í röð, þ.e. 1992 til
1995. Nú emm við líka
í fyrsta sinn að greiða
niður erlendar skuldir.
Atvinnuleysi fer minnk-
andi og vextir hafa
lækkað. Ríkisútgjöld
hafa lækkað um 8,5% á
kjörtímabilinu og hefur
engri ríkisstjóm tekist það áður þrátt
fyrir fögur fyrirheit margra þeirra.
Á kjörtímabilinu hafaskattar lækkað
um 2 milljarða en síðasta vinstri
stjórn hækkaði skatta um 11 millj-
arða. Fyrir ungt fólk skiptir mestu
máli að erlend skuldasöfnun hefur
verið stöðvuð, ríkissjóðshallinn hefur
minnkað og ríkisútgjöld lækkað. Allt
hefur þetta dregið úr þrýstingi á
stjórnvöld um að auka skattheimtu
Varðveitum efnahags-
batann og stöðugleik-
ann, segir Arnar Jóns-
son, með því að kjósa
Sjálfstæðisflokkinn.
sem gerir ríkissjóð færari um að taka
á skuldavandanum. Ungt fólk á því
mikið undir því að sú stefna sem um
leið hefur ráðið í ríkisfjármálum
standi, en það gerist ekki nema með
Sjálfstæðisflokkinn við stjórnvölinn.
Býður sá best er býður mest?
Kosningastefnuskrár vinstri flokk-
anna hafa nú séð dagsins ljós og
hver þeirra felur í sér umtalsverðan
útgjaldaauka fyrir ríkissjóð. Lætur
nærri að Kvennalisti, Alþýðubanda-
lag, Framsóknarflokkur, Alþýðu-
flokkur og Þjóðvaki lofí hver á bilinu
8-10 miljarða útgjaldaaukningu rík-
issjóðs, án þess að gert sé ráð fyrir
því að miklar tekjur komi á móti.
Við verðum að líta til þess að þetta
ber sterkan keim af yfírboðum sem
ekki hæfa ábyrgum stjórnmálamönn-
um. Meginástæða þessara yfirboða
er augljóslega sá glundroði sem orð-
inn er á vinstri væng stjórnmálanna
eftir myndun Þjóðvaka. Sjálfstæðis-
flokkurinn er eini flokkurinn sem
lofar ekki stórkostlegum útgjöldum
til ýmissa hópa þjóðfélagsins. Hann
byggir á reynslu, festu og ábyrgð
og ekki síst því sem skiptir mestu
fyrir okkur sem erum ung í dag, lít-
ur til lengri tíma en næstu fjögurra
ára. Það er ábyrgðarlaust að lofa
útgjöldum án þess að benda á leiðir
til tekjuöflunar fyrir ríkissjóð. Skatt-
ar eða Ián eru einu færu Ieiðimar
til að auka tekjur ríkissjóðs og eng-
inn vinstri flokkanna ér tilbúinn til
þess að segja hvaða leið hann ætlar
að fara. Sumir þeirra nefna þó frek-
ari hátekjuskatt og fjármagnstekju-
skatt sem mögulega tekjuöflun en
slíkar breytingar munu fyrst og síð-
ast hitta fyrir ungt bamafólk í hús-
næðiskaupum.
Nýskipan í ríkisrekstri
Ríkisstjóm Davíðs Oddssonar er
stjórn ráðdeildar sem gengur til
verka sinna af ábyrgð og stefnir að
því að tryggja langtíma hagsmuni
ríkisstofnana frekar en að horfa, eins
og er svo freistandi, til skemmri tíma.
Utboðsstefna ríkisstjómarinnar
hefur skilað því, að á aðeins tveimur
árum hefur tekist að láta útboð ná
til 50% af aðföngum
ríkisstofnana. Hafin er
tilraun með notkun
þjónustusamninga þar
sem frelsi stofnana til
þess að gera betur og
njóta þess sjálfar er
tryggt. Með
samanburði á árangri
stofnana myndast hvati
til að gera enn betur.
Hófsöm þjónustugjöld
hafa verið innleidd til
þess að auka kostnað-
arvitund bæði þeirra
sem nota og veita
opinbera þjónustu.
í þjóðfélagi framtíð-
arinnar skiptir samkeppnishæfni
miklu máli. Framleiðni hjá hinu opin-
bera á íslandi hefur verið alltof lág
og þarf að aukast svo við getum
orðið samkeppnishæf við aðrar vel
menntaðar þjóðir. Sú staðreynd að
ríkisvaldið er mjög stór hluti af ís-
lenska efnahagslífinu gerir það nauð-
synlegt að ríkið sé ekki undanskilið
í því að auka sína framleiðni. Fyrstu
nauðsynlegu undirbúningsskrefin
hafa verið tekin af núverandi ríkis-
stjórn. Við sem munum byggja þjóð-
félag framtíðarinnar verðum að
tryggja að frekari skref verði tekin
á sviði nýskipunar í ríkisrekstri.
Almenningur skynjar
efnahagsbatann
Miklu skiptir að almenningur er
nú farinn að skynja efnahagsbatann.
Þannig hefur það komið í ljós í könn-
un sem framkvæmd var af Gallup
að um 60% aðspurðra töldu að af-
koma þeirra yrði betri árið 1995 en
1994. Sambærileg könnun sem fram-
kvæmd var árið 1993 benti til þess
að um 40% íslendinga teldu að árið
1994 yrði betra en árið 1993.
Nú standa kjósendur frammi fyrir
einföldu vali. Ef þeir vilja stöðugleika
og framfarir kjósa þeir Sjálfstæðis-
flokkinn og tryggja honum þar með
áframhaldandi lykilhlutverk í stjórn-
un þjóðfélagsins. En ef þeir kjósa til
vinstri þá er ljóst að þeir hafa frem-
ur kosið margflokka vinstri stjórn
en þann farsæla stöðugleika sem nú
ríkir.
Áfram ber að halda á þessari braut
sem hefur verið mörkuð á liðnu kjör-
tímabili og verkefnin eru ærin. Þann-
ig hefur stjóm Sambands ungra
sjálfstæðismanna skorað á stjórnvöld
að framkvæma svokallaða kynslóða-
reikninga fyrir ísland. í slíkum reikn-
ingum fælist mat á langtímaskuld-
bindingum hins opinbera og því
hvaða áhrif þær skuldbindingar
myndu hafa á þörf fyrir skattahækk-
anir. Hagsmunir ungs fólks eru þeir
að slík langtímasjónarmið fái ráðið
ríkjum því ríkissjóðshalli í dag getur
ekki falið í sér annað en skattheimtu
á morgun. Því hvetjum við allt ungt
fólk sem er sammála um að vemda
beri þann árangur sem að ofan er
lýst að fylkja sér um Sjálfstæðis-
flokkinn þann 8. apríl svo að framtíð-
in verði okkar en ekki bundin af
skuldaklafa þeirra er gengu á undan
okkur.
Höfundur er
stjórnsýsiufræðingur.
Arnar Jónsson