Morgunblaðið - 04.04.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1995 B 3
_________________KOSNIMGAR 8- APRIL
„Þeir fögnuðu mikið 1 Brussel“
FYRRIGREIN
1.
FYRIR skömmu greindu frétta-
menn Ríkisútvarpsins og Stöðvar 2
frá sérstökum fögnuði ráðamanna
Evrópusambandsins (ESB) í Bruss-
el. Astæðan fyrir fögnuðinum var
synjun Jóns Baldvins við málaleitan
Kanadamanna um stuðning í fisk-
veiðideilu þeirra við ESB.
íslendingar vita vel um hvað
þessi deila snýst. Það er ekki svo
ýkja langt síðan að þeir sjálfir háðu
harðvftuga baráttu fyrir fiskimiðum
sínum.
Ástandið á fískimiðum Kanada-
manna er afskaplega ískyggilegt.
Það er búið að gjöreyða þorskstofn-
inum og nú er gengið mjög á grá-
lúðustofninn, en grálúðan er næst-
þýðingarmesta fískitegundin á slóð-
unum við Nýfundnaland. Til er fjöl-
þjóðastofnun sem fjallar um físk-
veiðar utan 200 mílna landhelgi á
Norðvestur-Atlantshafi (NAFO).
Þessi stofnun ákvað fyrir ekki löngu
mjög takmarkaðar veiðar á grálúðu
og úthlutaði ESB kvóta, 3.400
tonnum.
ESB harðneitaði þessari ákvörð-
un og úthlutaði sjálfu sér margfalt
stærri kvóta. Þá hófst grálúðustríð-
ið (samanber þorskastríð okkar ís-
lendinga). Á vettvang komu togarar
frá Spáni og fleiri ríkjum ESB (sam-
anber togarana frá Bretlandi sem
komu á okkar fískimið).
Kanadamenn tóku einn spænsk-
an togara að veiðum á
Miklabanka, fluttu til
hafnar og rannsökuðu
bæði afla og veiðarfæri
hans. í ljós kom að
mikill hluti aflans var
á stærð við lófa manns
og möskvar veiðarfær-
anna voru miklu
smærri en lög gera ráð
fýrir og auk þess voru
þau klædd með pokum.
ESB mótmælti töku
togarans og sendi her-
skip á vettvang.
Kanadamenn leituðu
eftir stuðningi íslend-
inga og Jón Baldvin
synjaði þeirri málaleitan, tók af-
stöðu með ESB.
Og ráðamenn í Brussel fögnuðu
mikið.
Það var mikið ólán, seg-
ir Haukur Helgason
í fyrri grein sinni, að
ísland skyldi gerast
aðili að EES.
2.
Það var mikið ólán að ísland
skyldi gerast aðili að Evrópska
efnahagssvæðinu (EES), þá var
brotið blað í sögu þjóðarinnar.
Um aldir hafði þjóðin lotið er-
lendu valdi, en þegar
Fjölnismenn komu til
sögunnar á fyrri hluta
síðustu aldar, hófst
fyrir alvöru baráttan
fyrir frelsi hennar. Svo
sem allir vita lauk
þessari baráttu með
stofnun lýðveldisins
17. júní 1944. íslenska
þjóðin var fullvalda og
sjálfstæð.
Með samningnum
um EES afsöluðum við
okkur hluta af fullveld-
inu, sjálfstæði þjóðar-
innar var skert.
í 2. grein stjórnar-
skrár okkar segir svo: _
„Alþingi og forseti íslands fara
saman með löggjafarvaldið. Forseti
og önnur stjórnvöld samkvæmt
stjórnarskrá þessari og öðrum
landslögum fara með framkvæmda-
valdið. Dómendur fara með dóms-
valdið."
Vegna samningsins við EES
kemur þriðji aðilinn inn í myndina
í sambandi við löggjafarvaldið.
Þessi þriðji aðili er Evrópusamband-
ið.
Nú er það svo að Alþingi verður
að afgreiða lög, reglur og tilskipan-
ir sambandsins. Þannig samþykktu
stjórnarsinnar á síðasta þingi u.þ.b.
40 lög sem sett höfðu verið einhliða
af sambandinu úti í Brussel.
Hið sama er að segja um dóms-
málin. Með EES-samningnum var
íslenskt dómsvald skert. í vissum
tilskildum málum verðum við ís-
lendingar að hlíta úrskurðum EES-
dómstólsins.
Sem dæmi má nefna að einmitt
í næsta mánuði verður_ að breyta
lögunum um einkasölu Áfengis- og
tóbaksverslunar ríkisins, ella verði
íslandi stefnt fyrir EES-dómstólinn
fyrir brot á EES-samningnum.
Af þessu sem nú var sagt er ljóst
að þeir 31 alþingismenn sem
greiddu samningnum atkvæði,
brutu stjórnarskrá íslenska ríkisins
og rufu þarmeð eiðstaf þann sem
sérhver alþingismaður undirritar
við upphaf setu á Alþingi.
3.
Jón Baldvin var aðalhvatamaður
þess að ísland gerðist aðili að EES
og nú er orðið ljóst að hann leit á
þá samningsgerð sem mikilvægan
áfanga á leiðinni inn í Evrópusam-
bandið.
Til þess að ná þessu setta marki
hefur hann einskis svifíst, hann
hefur beitt brögðum og blekking-
um, án þess að depla auga hefur
hann æ ofan í æ logið að þjóðinni
og samstarfsmönnum sínum.
Þar sem hann var utanríkisráð-
herra í fyrrverandi ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar var eðlilegt
að hann yrði oddamaður í samn-
inganefnd íslands þegar viðræður
fóru fram á milli EFTA-ríkjanna
og ríkja Efnahagsbandalagsins.
En maðurinn fór offari, gerði of
mikið upp á eindæmi og svo fór að
ráðherrar Framsóknar og Alþýðu-
bandalagsins gengu frá sérstakri
samþykkt í nóvember 1989, um að
honum bæri skylda til að hafa náið
samráð við samráðherra sína og
utanríkismálanefnd. Orðrétt sagði
í samþykktinni: „... að náið sam-
starf verði haft innan ríkisstjórnar-
innar og við utanríkismálanefnd á
öllum stigum málsins."
Jón Baldvin skellti skolleyrum
við þessari samþykkt og hélt áfram
að leika lausum hala, sótti jafnvel
í sig veðrið og lagði til að hann
fengi ótakmarkað umboð til samn-
inga. Þá loksins spyrnti meirihluti
ríkisstjórnarinnar við fæti og synj-
aði þessari málaleitan.
Þá sneri Jón Baldvin við blaðinu
og hóf leynilegar viðræður við Dav-
íð Oddsson um myndun nýrrar ríkis-
stjórnar ef Sjálfstæðisflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn fengju meirihluta
í kosningum til Alþingis 1991. Jóni
Baldvin var ljóst að ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins yrðu lausari í taumi
— enda varð sú raunin.
Fimm dögum eftir að ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar var mynduð fékk
Jón Baldvin fullt og ótakmarkað
umboð til samninga.
Það er eftirtektarvert að þing-
menn Alþýðuflokksins deildu mjög
um það eftir kosningarnar 1991,
hvort halda ætti áfram samstarfí
við Framsókn og Alþýðubandalagið
eða mynda ríkisstjórn með Sjálf-
stæðisflokknum. Tillaga Jóns Bald-
vins var samþykkt með eins at-
kvæðis meirihluta og þetta eina
atkvæði var atkvæði Jóhönnu Sig-
urðardóttur.
Höfundur er hagfræðingvr og
félagi i Alþýðubandalaginu.
Haukur Helgason
Jákvæð og trúverðug
jafnaðarstefna
STÓR hluti þjóðar-
innar er í leit að já-
kvæðu framfaraafli,
sem hefur trúverðuga
jafnaðarstefnu að leið-
arljósi. í nýlegri skoð-
anakönnun kemur fram
að 70% þjóðarinnar vilja
sjá sameiningu félags-
hyggjuflokkana. Slík
þróun hefur orðið í
stúdentapólitík við Há-
skóla íslands og í kosn-
ingum til borgarstjórn-
ar í Reykjavík. Með
þessum hætti hafa unn-
ist sætir sigrar. Marka-
lína í stjórnmálum
framtíðarinnar verður
að liggja á milli sérhagsmuna og
heildarhagsmuna. Nauðsynlegt er
að hafna valdakerfum gömlu flokk-
ana. Þannig að hreinn trúnaður ríki
milli samvisku kjósenda og lýðræð-
islegs stjórnmálaafls. Ekki má tak-
Þjóðvaki er jákvætt
framfaraafl, segir
Gunnlaugur Olafsson,
með jafnaðarstefnu að
leiðarljósi.
marka sig við sjónarhól atvinnurek-
enda, líkt og Sjálfstæðisflokkurinn
gerir, ekki samvinnuhreyfingar eins
og Framsóknarflokkurinn, ekki
verkalýðshreyfingar eins og Alþýðu-
bandalagið, ekki annars kynsins líkt
og Kvennalistinn gerir og ekki Evr-
ópusambandsins, eins og Alþýðu-
flokkurinn gerir. Nauðsynlegt er að
fá stjórnmálaafl sem tekur tillit til
allra litbrigða samfélagsins og bygg-
ir á víðtækri heildarsýn.
Svar við aðstæðum
Þjóðvaki hefur valið sér kjörorð-
in; Trúnaður - velferð - velmegun.
Mörg þau valdakerfi sem félags-
hyggjuöflin hafa byggt upp hafa
trénað innan frá, hugsjónaglóðir
hafa kulnað. Þannig hefur sam-
vinnuhreyfing og
verkalýðshreyfíng á
margan hátt þróast yfir
í að verða steinrunnin
nátttröll, sem byggja
ekki lengur á félags-
legri virkni umbjóðenda
sinna og skapara. Mikl-
ar breytingar hafa orð-
ið í alþjóðastjórnmál-
um. Kaldastríðságrein-
ingur er úr sögunni.
Alþjóðleg hugmynda-
fræði, hörð fijálshyggja
eða sósíalismi eiga ekki
upp á pallborðið hjá al-
menningi. Á sama tima
hefur orðið fjölmiðla-
bylting, þannig að for-
sendur lýðræðis hafa á margan hátt
breyst. Þegar fólk gerir sér grein
fyrir því að það getur ekki treyst á
valdakerfí gömlu flokkana eða al-
þjóðlegar stefnur í stjómmálum, en
vill leggja sitt af mörkum til að
tryggja réttlæti og mannúð í samfé-
laginu, er lykilatriði að trúnaður ríki
milli kjósenda og frambjóðenda. Það
verður að vera hægt að treysta því
að flokkarnir semji sig ekki frá lof-
orðum sínum. Heilindi Þjóðvaka hafa
birst í því að lýsa yfir að stefnt sé
á félagshyggjustjórn. Á þeirri for-
sendu útilokar Þjóðvaki ríkisstjórn-
arþátttöku með Sjálfstæðisflokkn-
um.
Velferð - velmegun
Þjóðvaki leggur samhliða áherslu
á velferð og velmegun. Oft hefur
þessum hugtökum verið teflt fram
í hvoru í sínu lagi. Þannig hafa ver-
ið gerðar kröfur til ríkisins, án þess
að huga að atvinnulífinu eða útfærsl-
um í skattakerfinu til að tryggja fjár-
magn til opinberrar þjónustu. í þess-
um málum þarf að fara saman skipu-
lagshyggja í bland við nægjanlegt
svigrúm fyrir einstaklinga að hrinda
ýmsum nýsköpunarverkefnum í
framkvæmd. Auka verður skilning
hjá stjómendum fyrirtækja að þeim
beri að taka þátt í samneyslunni í
sama hlutfalli og einstaklingar.
Fráfarandi ríkisstjórn hefur fært
skattbyrði fyrirtækja yfír á lág-
launa- og meðaltekju launafólk. Til
að tryggja að allir taki í sama hlut-
falli þátt kostnaði velferðarkerfísins
þarf að koma á fjármagnstekju-
skatti og stóreignaskatti. Einnig er
það alkunna að einstaklingar með
umfangsmikinn rekstur geta á
skattaskýrslum komið út með svo
til engar tekjur. Nauðsynlegt er að
gera stórátak í slíkum skattsvikum.
I lífeyrismálum þarf að gera miklar
úrbætur. Þannig ber að tryggja t.d.
húsmæðrum lífeyrisréttindi, en nú-
verandi kerfi veitir þeim engan rétt,
en hálaunahópum margfaldan lífeyri
á við aðra.
Ferðaþjónusta er vaxtarbroddur í
íslensku atvinnulífí. Líkt og í öðrum
nýjum atvinnuvegum þarf að gæta
þess að fara ekki of geyst og að
fara ekki út í óyfirvegaðar fjárfest-
ingar. Laxeldið fór eins og það fór
af því ekki var lögð áhersla á rann-
sóknar- og þróunarþáttinn. Auka
þarf verulega markaðsrannsóknir í
ferðaþjónustu til að gera ráðgjöf í
ferðaþjónustunni markvissari, þann-
ig að græðgi og skyndigróðahug-
myndir verði ekki ferðaþjónustunni
að bráð. Í því sambandi er ekki átt
við að koma á boðum og bönnum,
heldur að einstaklingar geti gengið
að upplýsingum um hvað það er sem
ferðamenn eru að sækjast eftir,
hvort nægjanlegt framboð sé af
gistirými á tilteknu svæði o.s.frv.
Koma verður í gegn langþráðri lögg-
jöf um rekstur upplýsingamiðstöðva.
Þorri þjóðarinnar á þann draum
að fella meirihluta núverandi ríkis-
stjórnar. Það er markmið númer eitt.
Framsóknarflokkurinn gefur upp
mjög misvísandi skilaboð hvort hann
vill starfa í félagshyggjustjóm eða
hægri stjórn. Markmið númer tvö
er að gera kröfu um skýrar línur.
Ef Framsóknarflokkurinn heldur
öllu opnu, verða þeir sem vilja félags-
hyggjustjórn að kjósa annan flokk.
Að geta valið ríkisstjórn er mikil-
vægara fyrir kjósendur en valið milli
einstakra félagshyggjuflokka.
Höfundur er lífeðlisfræðingur og
skipar 4. sæti á lista Þjóðvaka &
Austurlandi.
Gunnlaugur
Ólafsson
Allt úngt fólk sem liefur áhuga á stjórnmálum og
málefnalcgum skoðanaskiptum er hvatt hl að
íjölmenna á fund með Friðriki Sophussyni.
■ Hvernig gerum við Island samkeppnisfært á 21. öld?
■ Verður framtíð ungs fólks veðsett?
■ Hvernig verða næg atvinnutækifæri sköpuð
fyrir ungt fólk?
■ Hvernig á að framfylgja stefnunni um húsnæði
fyrir alla?
■ Mun ísland ganga í Evrópusambandið?
■ Getur ný menntastefna bætt menntun?
Bolungarvík
Víkurbær þriðjudaginn 4. apríl
kl. 20:30
Akraies
Langisandur miðvikudaginn 5. apríl
kl. 20:30
m
kVÖ/

BETRA
ÍSLAND