Morgunblaðið - 11.04.1995, Blaðsíða 11
MORGUNBLAÐIÐ
ALÞINGISKOSIMINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 11. APRÍL 1995 B 11
Petrína Baldursdóttir
Vissulega
vonbrigði
að detta út
„MÉR ERU vissu-
lega vonbrigði að
detta út. Ég er rétt
komin inn fyrir dyr
Alþingis, búin að
vera í eitt og hálft
ár á þingi, og hefði
haft áhuga á að
takast á við þing-
mennskuna næstu
fjögur árin,“ segir Petrína Baldurs-
dóttir, fyrrum þingmaður Alþýðu-
flokks í Reykjaneskjördæmi.
Petrína sagðist telja að ástæðan
fyrir fylgistapinu í Reykjaneskjör-
dæmi væri fyrst og fremst varnar-
barátta flokksins. „Ég er að meina
að við höfum þurft að taka á erfiðum
málum í ríkisstjórnarsamstarfinu.
Auðvitað setur það svip sinn á
árangur okkar og líka það að fyrrum
varaformaður okkar, Jóhanna Sig-
urðardóttir, býður fram sér,“ sagði
hún. Hún sagðist telja að tapað fylgi
hefði meira eða minna farið til Þjóð-
vaka og Framsóknarflokksins.
Hún sagðist ekki vera búin að
taka ákvörðun um hvað hún gerði
sjálf. „Ég hef alltaf sagt að líf mitt
byrji hvorki né endi í pólitík. Það
er alveg á hreinu. Það er margt sem
maður getur gert. Ég ætla bara að
spá í spilin og láta ráðast hvort ég
reyni eitthvað áfram í pólitíkinni,
það verður bara að koma í ljós.“
Gunnlaugur
Stefánsson
Brýnast að
sameina
jafnaðar-
menn
„ÞAÐ ER
áhyggjuefni að
þegar jafnaðar-
mannahreyfing
hefur fest rætur á
Austurlandi skuli
vera vegið að
henni með sér-
stöku framboði
sem kennir sig við
jafnaðarstefnu og kröftunum sundr-
að. Það hefur orðið til þess að
styrkja Sjálfstæðisflokkinn," sagði
Gunnlaugur Stefánsson, þingmaður
Alþýðuflokksins á Austurlandi.
Hann sagði engan vafa leika á
að framboð Þjóðvaka hefði leitt til
þess að flokkurinn missti þingmann
sinn í kjördæminu. Hefði Alþýðu-
flokkurinn fengið 7 atkvæði í við-
bót hefði Gunnlaugur ekki fallið í
kosningunum.
„Útkoma Alþýðuflokksins er
verri en ég bjóst við að hún yrði,
bæði fyrir flokkinn á landsvísu og
á Austurlandi, sérstaklega í ljósi
þess að Sjálfstæðisflokkurinn, hinn
stjórnarflokkurinn, heldur að
mestu leyti sínu fylgi. Það er
ástæða fyrir Alþýðuflokkinn að
staldra við og skoða sína stöðu.
Þjóðin hefur ekki óskað eftir því
kosningunum að Alþýðuflokkurinn
haldi áfram í ríkisstjórn. Það sést
best á því að hann tapar fjórðungi
af fylgi sínu.
Stærsta verkefni Alþýðuflokks-
ins er að vinna að þvi að sameina
jafnaðarmannahreyfinguna á ís-
landi. Hún var ekki burðug fyrir
og verður ekki sterkari klofin.“
Gunnlaugur sagðist telja eðlilegt
að sigurvegarar kosninganna,
Framsóknarflokkur og Sjálfstæð
isflokkur, töluðu saman og létu
reyna á hvort þeir gætu myndað
ríkisstjórn eins og virtist að þjóðin
vildi.
Skoðanakannanir sem gerðar voru á fylgi flokkanna fyrir kosningarnar
Gallup fór næst úrslitum
Heildarfrávikið hjá Félagsvísindastofnun 9,3 prósentustig
NIÐURSTÖÐUR síðustu
skoðanakannana, sem
gerðar voru á vegum
fjölmiðlanna á . fylgi
flokkanna fyrir kosningarnar, fara
flestar nokkuð nálægt kosningaúr-
slitunum. Niðurstöður skoðanakönn-
unar ÍM Gallups, sem gerð var fyrir
Ríkisútvarpið 5.-6. apríl, fóru einna
næst atkvæðahlutfalli flokkanna.
Litlu munaði einnig hjá FélagSvís-
indastofnun, sem gerði könnun fyrir
Morgunblaðið fyrr í vikunni, og hjá
Stöð 2, sem gerði sína síðustu könn-
un á sama tíma og Gallup.
Nú bregður jafnframt svo við að
niðurstöður skoðanakönnunar DV,
sem gerð var 6. apríl, fara mjög
nálægt kosningaúrslitunum, en út-
koma kosningaspár, sem blaðið hefur
gert til að leiðrétta skekkju í fyrri
könnunum sínum, setur hins vegar
allt úr skorðum og er fjarri lagi.
Minnst frávik hjá Gallup
í meðfylgjandi töflu má sjá frávik-
in í niðurstöðum hverrar skoðana-
könnunar um sig frá hinum eiginlegu
kosningaúrslitum. Hér er farin sú
leið að skoða frávikið hjá þeim sex
flokkum, sem fengu yfir 1% fýlgi á
landsvísu og leggja saman heild-
arfrávikið.
Þetta gefur mun réttari mynd en
ef reiknað væri frávikið frá fylgi
hvers einasta framboðs og síðan deilt
í með heildarfjölda flokka og fram-
boða og fengið meðalfrávik. Slíkt
jafnar út heildarfrávik milli allra
flokka, hvort sem þeir eru stórir eða
litlir. Jafnframt skiptir máli að sjá
hvaða könnun gefur réttasta mynd
af afstöðu flestra kjósenda.
Hjá Gallup er samanlagt frávik
4,6 prósentustig. Mesta frávikið hjá
fyrirtækinu er í fylgi Þjóðvaka, sem
mælist tveimur prósentustigum of
hátt.
í könnun Félagsvísindastofnunar,
sem gerð var 2.-4. apríl, er heild-
arfrávikið 9,3%, og niðurstöður þeirr-
ar könnunar, sem gerð var í byrjun
síðustu viku, vanmeta fylgi Fram-
sóknarflokksins og ofmeta fylgi Þjóð-
vaka talsvert mikið. Þess má geta að
í þeirri könnun Gallups, sem gerð
var sömu daga og könnun Félagsvís-
indastofnunar, var heildarfrávikið
11,5%, og munaði þar mestu á fylgi
Þjóðvaka, sem var ofmetið, og Sjálf-
stæðisflokks og Alþýðubandalags,
sem var talsvert vanmetið miðað við
kosningaúrslitin.
í könnun Stöðvar 2 var heildarfrá-
vikið 8,9% og munar þar mest um
ofmat á fylgi Þjóðvaka og vanmat á
fylgi Framsóknarflokksins.
Sé litið á frávik sjálfrar skoðana-
könnunar DV, er það ekki nema 1,8
prósentustig samanlagt, og fara nið-
urstöðumar í öllum tilvikum mjög
nálægt raunverulegu fylgi flokk-
anna. Þegar DV hefur hins vegar
reiknað út kosningaspá sína, er heild-
arfrávikið orðið 11,6%, og munar
mest um vanmat á fylgi Sjálfstæðis-
flokksins og ofmat á fyigi Alþýðu-
bandalags og Framsóknarflokks.
Þess má geta að Skáís gerði könn-
un fyrir Morgunpóstinn 31.-4. apríl.
Heildarfrávikið frá fylgi flokkanna
sex í þeirri könnun var 11,2 pró-
sentustig og munaði mestu á fylgi
Framsóknarflokksins eða 5 pró-
sentustigum.
Ánægja hjá könnuðum
Karl Sigurðsson, sérfræðingur hjá
Félagsvísindastofnun, segist ánægð-
ur með það hversu nálægt niðurstöð-
ur stofnunarinnar hafi farið kosnin-
gaúrslitum. Hann bendir á að könn-
unin hafi verið gerð heldur fyrr í
vikunni en aðrar kannanir. „Könnun-
in er áreiðanlega góð mæling á stöð-
unni eins og hún var á þeim tíma,“
segir Karl.
Þorlákur Karlsson, ráðgjafi hjá ÍM
Gallup, segir að þar á bæ séu menn
mjög ánægðir með árangurinn. Hann
segir Gallup vanda aðferðir sínar, til
Hlutfallsl. fylgi á landsvísu
í síðustu könnunum
fyrir kosningar
og úrslitin 1995
2í
3L6 oe „
36,2
Síðustu skoðanakannanir
og úrslit kosninganna
21,71
Alþýðuflokkur Framsóknarfl. S
2W
M.pl., Félagsv.st., 2.-4. apríl
RÚV, Gallup, 5.-6. apríl
Stöð 2 og Bylgjan, 5. -6. apríl
DV, kosningaspá, 6. apríl
Kosningar 1995
álfstæðisfl. Alþýðubandalag Þjóðvaki
DlDöl
1,5 MH1.4ÍS
Kvennalisti Önnur framboð
Samanburður á fráviki síðustu kannana
fjölmiðlanna frá úrslitum kosninganna
Félagsvísinda- Gallup, Stöð 2 og
stofnun, M.bl. frávik RÚV frávik Bylgjan frávik
DV
frávik
Kosninga-
úrslit 1995
Alþýðuflokkur 10,6 0,8 11,5 0,1 11,1 0,3 11,8 0,4 11,4
Framsóknarflokkur 21,1 2,2 24,1 0,8 19,6 3,7 25,5 2,2 23,3
Sjálfstæðisflokkur 37,6 0,5 36,8 0,3 36,2 0,9 31,6 5,5 37,1
Alþýðubandalag 12,8 1,5 12,3 2,0 15,3 1,0 17,7 3,4 14,3
Þjóðvaki 11,3 4,1 8,2 1,0 9,6 2,4 7,1 0,1 7,2
Kvennalisti 5,1 0,2 5,3 0,4 5,5 0,6 4,9 0,0 4,9
Önnur framboð 1,5 1.8 1.7 1,4 , . 1>9
FRÁVIK samanlagt: 9,3 4,6 8,9 11.6
Niðurstöður flestra skoðanakannana fóru
nokkuð nálægt kosningaúrslitum, skrifar
Olafur Þ. Stephensen. Hann segir ýmislegt
í niðurstöðunum benda til að línur á milli
fylgishóps Sjálfstæðisflokksins og vinstri
flokkanna séu að verða óskýrari.
dæmis sé tekið slembiúrtak úr þjóð-
skrá eins og hjá Félagsvísindastofn-
un, en það sé vegið, meðal annars
eftir kosningaþátttöku í seinustu
kosningum með tilliti til aldurs, kyns
og búsetu, til að fá sem réttasta nið-
urstöðu.
Jafnframt sé fyrirtækið að þróa
úrtaksaðferð, sem byggist á raðúr-
tökum, og hafi henni verið beitt nú.
Þorlákur segist telja að hún geti
gefið góða raun. Þorlákur segir það
að sjálfsögðu skipta máli á hvaða
tímapunkti sé kannað, enda séu
skoðanir kjósenda að breytast framá
síðasta dag, og seinasta könnun
Gallups hafí náð að mæla fylgistap
Þjóðvaka á lokasprettinum.
Kristján Ari Arason, sem haft
hefur umsjón með könnunum DV,
vill lítið gera úr niðurstöðum kosn-
ingaspár blaðsins og segir rétt að
bera saman niðurstöður sjálfrar
skoðanakönnunarinnar og annarra
kannana. Hann bendir á að meðalfrá-
vik niðurstaðna könnunarinnar frá
kosningaúrslitum sé innan við 0,3%.
Kristján segir ólíklegt að DV haldi
áfram að gera kosningaspána, sem
það hefur gert út frá niðurstöðum
skoðanakannana sinna allt seinasta
kjörtímabil. Ljóst sé að hegðun kjós-
enda hafi breytzt.
Ólafur E. Friðriksson hefur haft
umsjón með gerð skoðanakannana
hjá Stöð 2 og Bylgjunni, en þær eru
gerðar með svipuðum hætti og kann-
anir DV, þ.e. hringt eftir símaskrár-
úrtaki og aðeins spurt einnar spurn-
ingar, en ekki þráspurt til að fækka
óákveðnum. Spurt er hvað svarendur
hafi kosið síðast, og þannig fyigzt
með því hvort úrtakið sé mjög bjag-
að.
Ólafur segir að skoðanakannan-
irnar nú fyrir kosningarnar hafi gef-
ið góða raun, og hann á von á að
haldið verði áfram gerð skoðan-
akannana á vegum Stöðvar 2 og
Bylgjunnar.
Breytingar á
kosningahegðun?
Ymislegt í niðurstöðum þeirra
skoðanakannana, sem gerðar voru á
lokaspretti kosningabaráttunnar,
bendir til að aðstæður kunni að hafa
breytzt frá fyrri tíð á þann veg, að
óljósari skil séu á milli fylgis Sjálf-
stæðisflokksins og fylgis annarra
flokka en áður. Þannig byggist kosn-
ingaspá DV á þeirri reynslu af fyrri
könnunum blaðsins að fylgi Sjálf-
stæðisflokksins mældist alltaf of
hátt, rniðað við kosningaúrslit. Telja
má að það hafi verið vegna þess að
tiltölulega stór hópur var yflrleitt
óákveðinn í könnunum DV.
Það hafa verið viðtekin sannindi
meðal skoðanakönnuða hér á landi
að Sjálfstæðisflokkurinn eigi alltaf
frekar lítið í óákveðna fylginu. Þeir,
sem segist óákveðnir, séu fremur lík-
legir til að eiga erfitt með að gera
upp á milli vinstri flokkanna en að
velja á milli hægri og vinstri.
Með þetta í huga hafa bæði Fé-
lagsvísindastofnun og Gallup þrá-
spurt kjósendur til að ná niður hlut-
falli óákveðinna. í annarri spurningu
hefur verið spurt hvað sé líklegast
að menn kjósi, og í þriðju spurningu
hvort líklegra sé að menn kjósi Sjálf-
stæðisflokkinn eða einhvern annan
flokk eða iista. Þeim, sem segjast
þá líklega munu kjósa einhvem ann-
an, er þá skipt á vinstri flokkana í
hlutfalli við það fylgi, sem þeir fengu
eftir tvær fyrri spurningarnar.
Þessi aðferð hefur nær ævinlega
lækkað fylgi Sjálfstæðisflokksins hjá
Gallup og Félagsvísindastofnun, en
DV hefur farið þá leið að reikna fylgi
flokksins niður eftir einhverri reikni-
formúlu, sem blaðið hefur ekki gefíð
upp. Að þessu sinni gefur sú aðferð
afleita raun, enda tekur hún ekkert
tillit til þess að aðstæður kunni að
hafa breytzt.
Nokkrar vísbendingar úr skoðana-
könnunum fyrir nýafstaðnar kosn-
ingar benda hins vegar til að þessi
sannindi eigi ekki endilega við í sama
mæli. Þannig hækkaði fylgi Sjálf-
stæðisflokksins eftir aðra spurning-
una í seinustu könnun Félagvísinda-
stofnunar, sem mun vera nánast
einsdæmi.
Jafnframt hækkaði hlutfali óá-
kveðinna talsvert hjá Gallup er fyr-
irtækið breytti spumingum sínum
og spurði hvað menn hygðust kjósa
„á laugardaginn", fremur en að
spytja með orðalaginu „ef alþingis-
kosningar yrðu haldnar á morgun“.
Þetta hafði hins vegar þau áhrif að
fylgi Sjálfstæðisflokksins mældist
afar lágt. Loks má benda á að þrátt
fyrir talsvert hátt hiutfall óákveðinna
í könnun DV fór hún mjög nálægt
lagi um fylgi Sjálfstæðisflokksins.
Sú tilgáta, að flokkurinn eigi
meira í óákveðna hópnum en áður,
er hér með engan veginn sönnuð og
má eflaust hrekja hana á ýmsan
veg, en hún er samt ekki ólíkleg, ef
haft er í huga að gögn úr-skoðána-
könnunum Félagsvísindastofnunar
sýna einnig að talsverð hreyfing hef-
ur verið á fylgi milli Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðuflokks og á milli
' • Sjálfstæðisflokks og Þjóðvaka. Og
tilgátan er heldur ekki ólíkleg í því
ljósi, að almennt má segja að minni
munur sé á stefnu hægri og vinstri
flokka eftir lok kalda stríðsins en
áður.