Morgunblaðið - 12.04.1995, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 12. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Lánardrottinn í mál vegna gjaldþrots
Stjórnarmenn bök-
uðu sér ekki ábyrgð
HÆSTIRÉTTUR sýknaði í gær tvo fyrrverandi stjórnarmenn
og aðalhluthafa í Híbýlum hf. á Akureyri af kröfum BYKO,
sem taldi þá hafa bakað sér skaðabótaábyrgð með því að láta
félagið gangast undir skuldbindingar við BYKO, sem þeir vissu
eða máttu vita að það gæti ekki efnt. Fór BYKO fram á að
þeim væri gert að greiða rúmar 4 milljónir króna.
Hjúkrunarheimili í Suður-Mjódd
Samþykkt að ganga til sam-
starfs við Rauða krossinn
Morgunblaðið/RAX
Kristskirkja
Stytta
af Þorláki
helga
KAÞÓLSKI söfnuðurinn á ís-
landi hefur látið gera tréstyttu
af Þorláki helga biskupi og kom
hún til lands í síðustu viku.
Ætlunin er að afhjúpa styttuna
formlega í Kristskirkju 20. júlí,
á Þorláksmessu hinni síðari, en
þann dag árið 1198 voru líkams-
leifar Þorláks teknar upp og
settar í skrín í Skálholtskirkju.
Þorlákur er í hvítum kufli,
eins og var siður Agústínusar-
munka á þeim tíma, og heldur
á bagli að biskupa sið. Bagallinn
er eftirlíking af íslenskum bagli
sem fannst á Grænlandi og er
frá 12. öld.
Styttan er 1,20 m. á hæð,
skorin úr tré og máluð í Róm
og kostar 300.000 krónur. Veitti
íslenska ríkið 75.000 krónur til
gerðar hennar. Listamennirnir
heita Danilo og Mauro Trisc-
iuzzi og segist séra Jakob Rol-
land prestur í Landakotskirkju
hafa heillast mjög af verkum
þeirra er hann var við nám í
Róm fyrir tveimur árum.
Stuðst við Þorláks
sögu helga
Séra Rolland segir ennfremur
að ekki sé til mikið af teikning-
um af Þorláki helga. Elstu
myndirnar séu frá 14. öld en
þær gefi ekki miklar vísbend-
ingar um hvernig hann leit út.
Einnig sé til altarisklæði frá 15.
öld í Þjóðminjasafninu, með
mynd, en myndin sé það gömul
að erfitt sé að ráða útlit biskups
af því. Hafi hann því brugðið á
það ráð að styðjast einnig við
lýsingar úr Þorláks sögu helga
og senda til Ítalíu.
„í byrjun 13. aldar varð 20.
júlí lögmætur helgidagur og var
mesti hátíðisdagur Skálholts-
kirkju öldum saman. Núverandi
páfi viðurkenndi síðan upptöku
Þorláks helga í tölu dýrlinga
en hann hafði fallið í gleymsku
eftir siðaskiptin og hans var
hvergi getið í dýrlingatali.
Einnig útnefndi páfi Þorlák
helga sem verndardýrling ís-
lendinga,“ segir séra Rolland.
Að ofan má sjá hann við Þorláks-
styttuna sem ætlunin er að koma
upp í Kristskirkju 20. júlí.
BORGARRÁÐ hefur samþykkt vilja-
yfirlýsingu um að ganga til sam-
starfs við Reykjavíkurdeild Rauða
kross íslands um byggingu hjúkrun-
arheimilis fyrir aldraða í Suður-
Mjódd.
Um er að ræða hjúkrunarheimili
með allt að 80 rúmum og er kostnað-
ur áætlaður um 480 milljónir króna.
í bókun Sjálfstæðisflokks í borgar-
ráði er einhliða riftun borgaryfir-
valda á samstarfí við Eir harðlega
gagnrýnd. í bókun Reykjavíkurlist-
ans segir að markmið með samstarfi
við Reykjavíkurdeild Rauða krossins
og fleiri aðila sé að hraða fram-
kvæmdum svo fá megi ný rými sem
fyrst með sem minnstri bindingu ijár-
majgns á þessu ári.
I bókun Sjálfstæðisflokks segir að
samstarfí borgaryfirvalda við Eir
hafí verið rift án viðhlítandi skýring-
ar og að þriggja ára undirbúnings-
starfí vegna byggingar hjúkrunar-
heimilis í S-Mjódd með 126 rýmum
að engu haft. Samkvæmt nýlegri
könnun sé þörf á um 280 nýjum
hjúkrunarrýmum í borginni.
Þá segir, „Þrátt fyrir þessa stað-
reynd leggur R-listinn nú til að ein-
ungis verði byggt hjúkrunarheimili
með 50 rýmum í fyrsta áfanga en
gert er ráð fyrir að 30 rými bætist
við síðar. Þessi ákvörðun sýnir lítinn
metnað R-listans í þessum mikilvæga
málaflokki."
BYKO vildi láta reyna á ábyrgð
stjórnarmanna í málinu og hélt því
fram, að fjárhag félagsins hefði ver-
ið svo komið, áður en stofnað var til
viðskiptanna, að stjórnarmönnunum
hefði verið orðið skylt að gefa búið
upp til gjaldþrotaskipta.
I dómi Hæstaréttar, sem er stað-
festing á niðurstöðu héraðsdóms,
segir, að ósannað sé að stjórnar-
menninrir hafi séð fram á það á
fyrstu mánuðum ársins 1989 að fé-
lagið gæti ekki staðið í skilum við
lánardrottna sína. Þá hafí viðskipti
félagsins við BYKO ekki leitt til van-
efnda, en Híbýli hf. voru tekin til
gjaldþrotaskipta í október 1989, að
beiðni stjórnarmanna sjálfra.
„Um stöðu áfrýjanda [BYKO] er
einnig á það að líta, að hann lét við-
skiptin vorið 1989 ganga fram án
þess að láta á það reyna hvorttilmæl-
um hans um persónulegar ábyrgðir
af hálfu fyrirsvarsmanna félagsins
yrði sinnt, en þess átti hann fullan
kost. Verður skaðabótaábyrgð á
hendur stefndu ekki á því byggð, að
þeir hafi brugðist honum í þessi efni,“
segir í dómi Hæstaréttar.
í bókun Reykjavíkurlistans segir
að vilji sé til að auka á fjölbreytni í
þeim úrræðum sem öldruðum standi
til boða í borginni og að borgaryfír-
völd eigi fleiri kosta völ. Fram kemur
að ákvörðunin sé í samræmi við
stefnu sem mörkuð hafi verið um
að hverfatengja hjúkrunarheimilin
og að þau verði sem einn hlekkur í
þjónustukeðju borgarinnar.
Skortur arfleið frá fyrri árum
Jafnframt segir: „Skortur á hjúkr-
unarrýmum í borginni er arfleifð frá
fyrri árum sem mikilvægt er að
bregðast við með margháttuðum
aðgerðum óg í samstarfi við fjöl-
marga aðila.“
Dæmdur í
15 mánaða fangelsi
Notfærði
sér bágindi
annars
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í gær
15 mánaða fangelsisdóm yfir
manni, sem var sekur fundinn um
að hafa blekkt áfengissjúkling til
að veita veð í íbúð sinni, sem leiddi
til þess að íbúðin var seld nauðung-
arsölu.
Maðurinn hafði verið atvinnu-
laus um tíma, eftir að honum var
sagt upp starfi fulltrúa á áfengis-
meðferðardeild. Á meðan hann
gegndi því starfi kynntist hann
sjúklingi, sem hann fékk síðar til
að veita veð í íbúð sinni og gefa
út skuldabréf. Bréfin komust í
vanskil og í febrúar sl. var íbúð
áfengissjúklingsins seld nauðung-
arsölu.
Gátu ekki
staðið í skilum
í dómi Hæstaréttar kemur
fram, að eins og fjárhag mannsins
og eiginkonu hans hafi verið hátt-
að, þegar hann fékk sjúklinginn
til fjárhagsskuldbindinganna, hafi
honum ekki getað dulist að þeim
hjónum yrði ókleift að standa í
skilum. Óhjákvæmilega yrði því
gengið að fasteigninni.
Hæstiréttur telur hafíð yfir vafa
að manninum hafí, sem starfs-
manni áfengismeðferðardeildar-
innar, verið ljóst hvernig högum
áfengissjúklingsins var komið.
Vegna starfa sinna þar hafi hann
haft sérstöðu umfram aðra gagn-
vart sjúklingnum og í skjóli henn-
ar notfært sér bágindi hans til að
afla sér fjárhagslegs ávinnings á
kostnað hans. Hæfíleg refsing
hans sé fangelsi í 15 mánuði.
Eru banndagar
algerir banndagar?
Smábátaeigendur fyrir
vestan ætia að láta á
það reyna hvort laga-
fifrírmæli ráðuneytisins
um banndaga standist.
Páll Þórhallsson
kynnti sér lögfræðileg-
ar röksemdir sjómanna
og ráðuneytisins.
FISKISTOFA kærði í gær
smábátaeigendur fýrir
vestan fyrir veiðar á
banndögum.
Smábátaeigendur hafa ákveðið
að láta á það reyna hvort auglýs-
ing ráðuneytis um banndaga fái
staðist. Byggja þeir á lögfræðiáliti
um að banndagar geti lögum sam-
kvæmt ekki verið algerir banndag-
ar. Þótt smábátum séu bannaðar
veiðar á kvótabundnum tegundum
tiltekna daga ársins geti bannið
ekki náð til þess að þeim séu allar
veiðar óheimilar þá daga, líka á
tegundum sem enginn kvóti er á.
Ámi Kolbeinsson, ráðuneytis-
stjóri í sjávarútvegsráðuneytinu,
segir hins vegar að lagafyrirmæli
ráðuneytisins séu byggð á hefð-
bundnum skilningi á því hvað séu
banndagar auk þess sem línuveiðar
séu til þess fallnar að krækja í
kvótabundinn físk.
Auglýsingin gangi
lengra en lögin
Samkvæmt lögfræðiáliti
Tryggva Gunnarssonar hrl. gengur
auglýsing nr. 414/1994 um bann
við veiðum krókabáta á fiskveiðiár-
inu 1994/1995 of langt er hún
bannar aliar línu- og handfæra-
veiðar krókabáta á tilgreindum
dögum. Auglýsingin gangi lengra
en lög nr. 38/1990 um stjóm físk-
veiða veiti heimild til.
Eins og kunnugt er verða reglu-
gerðir og önnur fyrirmæli ráðherra
að eiga sér stoð í lögum og hvað
íþyngjandi reglur varðar mega þau
ekki ganga lengra en lögin segja
til um.
I 6. gr. laga um stjórn fískveiða
segir að bátar minni en 6 brúttó-
lestir skuli sæta ákveðnum
veiðitakmörkunum. Veiðar eru
meðal annars bannaðar tiltekna
daga, en Tryggvi bendir á að ekki
sé nánar skýrt við hvaða veiðar
sé átt. Tilgangurinn með veiði-
banninu hljóti að vera að takmarka
sókn í þá nytjastofna sem settir
eru undir kvóta.
í 7. gr. laga um stjórn fiskveiða
sé skýrt kveðið á um að veiðar á
þeim tegundum sjávardýra, sem
ekki sæta takmörkun á leyfílegum
heildarafla, séu frjálsar öllum þeim
skipum, sem leyfi fá til veiða í
atvinnuskyni. Tryggvi bendir á að
gæta verði jafnræðis og ekki megi
gera upp á milli þeirra sem gera
út smábáta og þeirra sem gera út
fiskiskip. Fiskiskipum á aflamarki
sé nefnilega heimilt að stunda veið-
ar á tegundum utan kvóta, hvort
sem viðkomandi fiskiskip hafí veitt
árlegt aflamark sitt eður ei.
Einnig nefnir hann að skv. 69.
gr. stjórnarskrárinnar þurfi skýra
og ótvíræða lagaheimild til að tak-
marka atvinnufrelsi manna.
Sveinbjörn Jónsson á Suðureyri
segir að auk þessa byggi sjómenn-
irnir á grundvallarreglum um mót-
stöðurétt borgaranna gegn órétti.
Hefðbundinn skilningur
Árni Kolbeinsson ráðuneytis-
stjóri segir fyrirmæli ráðuneytisins
byggð á því að banndagur sé
banndagur. Það sé hefðbundinn
skilningur að þá megi engar veiðar
stunda og við síðustu breytingar á
lögum um stjórn fiskveiða, árið
1994, hafi löggjafinn miðað við
ákveðna framkvæmd banndaga
sem lengi hafí verið við lýði. Þessi
afstaða ráðuneytisins styðjist við
lögskýringargögn, almenna orða-
lagsnotkun í ‘fiskveiðistjórnunar-
málum og virkni ákvæðanna. Og
hvað sem öðru líði séu línuveiðar
smábátanna til þess fallnar að
veiða kvótafisk.
Að sögn Árna Múla Jónassonar
hjá Fiskistofu verða aðgerðir yfir-
valda gagnvart smábátaeigendun-
um fyrir vestan tvíþættar. Annars
vegar hafi verið kært til sýslu-
manna í viðkomandi umdæmum.
Sýslumenn taki svo ákvörðun um
hvort mál verði send ríkssaksókn-
ara. Hins vegar verði stjómsýslu-
úrræðum líka beitt þar sem krafist
verði leyfissviptingar og álagning-
ar gjalds vegna ólögmæts sjávar-
afla.