Morgunblaðið - 12.04.1995, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 12. APRÍL 1995 37-
MINNINGAR
GUÐBJORG
STEINSDÓTTIR
+ Guðbjörg
Steinsdóttir
fæddist í Bjargar-
koti í Fljótshlíð 8.
apríl 1910. Hún lést
í hjúkrunarheimil-
inu Skjóli 1. apríl.
Foreldrar hennar
voru Steinn Magn-
ússon og kona hans,
Sólveig Guðmunds-
dóttir. Tíu ára göm-
ul missti hún móður
sína og fór hún þá
að Efri-Þverá, þar
sem Magnús bróðir
hennar var farinn
að búa. Var hún þar til 17 ára
aldurs, en fór þá til Vestmanna-
eyja og var þar í nokkur ár.
Um 1930 fór hún til Reykjavík-
ur og var þar við ýmis störf til
ársins 1938, en þá um haustið
kom hún að Hlíð. Hún giftist
syni bóndans þar, Lýð Páls-
syni. Þau bjuggu þar til ársins
1971 er þau fluttust til Reykja-
víkur. Sonur Guðbjargar er
Steinn Þorgeirsson tæknifræð-
ingur. Kona hans er Svanhildur
Sveinsdóttir og eiga þau þrjú
börn.
Útför Guðbjargar fer fram
frá Þjóðkirkjunni í Hafnarfirði
í dag, 12. apríl, og hefst athöfn-
in klukkan 15.00.
Þá eik í stormi hrynur háa
hamra því beltin skýra frá -
en þá fjólan fellur bláa
fallið það enginn heyra má:
en angan horfin innir fyrst
urtabyggðin hvers hefir misst.
Þetta erindi Bjama Thorarensens
kom í hugann þegar ég frétti lát
Guðbjargar Steinsdóttur, mágkonu
minnar, en hún var gift Lýð Páls-
syni fósturbróður mínum. Heimili
þeirra í Hlíð í Gnúpveijahreppi var
mikið menningar- og rausnarheim-
ili. Gestrisni var höfð í hávegum
hvort sem ungir eða aldnir áttu í
hlut. Það var ekki að undra þótt
böm og unglingar hændust að Hlíð.
Og þau urðu mörg bömin hénnar
Guðbjargar.
Þegar Guðbjörg kom að Hlíð
haustið 1938 var fósturmóðir mín,
Ragnhildur Einarsdóttir, sem ég
kallaði mömmu, mjög farin að
kröftum og sú mikla hlýja og
umönnun, sem Guðbjörg sýndi
henni, var engu lík. Heimilið varð
glaðara og bjartara. En Guðbjörg
kom ekki ein að Hlíð. Hann Steinn,
sonur hennar, var með henni. Hann
var þá ársgamall og varð brátt eftir-
læti á heimilinu.
Ég man alltaf þegar ég sá Guð-
björgu í fyrsta sinn, en það var
sumarið 1939. Ég hafði verið við
kennslu vestur í Bolungarvík um
veturinn og kom nú heim. Ég fór
beint í bæinn og inn í eldhús. Þar
var Guðbjörg og um leið og ég heils-
aði henni sagði hún: „Þú ert Hulda.
Ósköp er gaman að þú skulir vera
kornin." Ég fann að þama hafði ég
eignast vinkonu sem tengdi mig enn
meira við æskuheimili mitt.
Árin liðu. Ég eignaðist heimili
og börn en Hlíð var annað heimili
mitt og sona minna. Synir mínir
þrír voru öll sumur hjá Guðbjögu
og Lýð og fóru þangað líka um
páska og áramót. Áramótabrennan
á stórhól var engu lík. Guðbjörg
var þeim sem önnur móðir. Þann
mikla kærleika sem hún sýndi mér
og þeim þakka ég að leiðarlokum.
Blessuð sé minning Guðbjargar
Steinsdóttur.
Hulda Runólfsdóttir.
Fyrst kemur heit sólin í hugann
og heimatilbúinn ís með jarðarbeij-
um. Síðan kviknar ilmur af heyi og
minning um ylvolgan læk til að
vaða í, latar kýr og meiri ís. Fallin
spýta á kvöldin og alltaf kakó á
morgnana. Hlíð var dásamlegasti
staður á jörðinni af því hún Guð-
björg Steinsdóttir bjó
þar. Ég átti því láni
að fagna að vera einn
af heimalningunum
hennar og bý að því
ævina á enda.
Það urðu allir dálítið
matvandir sem voru
hjá henni og ekki nema
gott eitt um það að
segja því það er engin
dyggð að vera að pína
ofan í sig vondum
mat. Guðbjörgu fannst
að góður matur væri
sjálfsögð lífsgæði og
okkur bræðrum fannst
það líka. Já, lífgæði er orð sem
kemur í hugann þegar ég minnist
hennar og annað orð er lífsgleði.
Hún var komin undir sextugt og
átti til að fá hlátursköst eins og
unglingstelpa. Stúlkur sem voru í
vist hjá henni urðu allar með tölu
nánar vinkonur hennar. Ég man
hvað hún og Sara Bertha hlógu
mikið. Sara var kaupakona í Hlíð
þráttán og fjórtán ára gömul. Mað-
ur vissi aldrei af hveiju þær hlógu.
Það lá bara eitthvað í ioftinu, eink-
um og sér í lagi þegar þær voru
að vaska upp. Þetta var víst fyrir
rúmum 25 árum síðan og þá tíðkað-
ist ekki að við karlmenn værum að
vaska upp. Maður fór bara út í
garð í sólbað eða lagðist fyrir ofan
Lýð Pálsson á mjóum dívan inni í
borðstofu op fékk hann til að lesa
fyrir sig Andrés Önd.
Ef einhver skyldi nú lesa þetta
greinarkom sem ekki þekkti Guð-
björgu sér hann hana kannski fyrir
sér sem örlítið bústna bóndakonu
með rauðar kinnar og köflótta
svuntu. En það var öðru nær. Guð-
björg var alla tíð tággrönn og reykti
Camel-sígarettur af talsverðri
nautn. Hún bjó um tíma í Reykja-
vík áður en hún flutti að Hlíð og
það verður að segjast eins og er
að einangnm sveitarinnar átti ekki
við hana. Ég held að hún hafi aldr-
ei litið á sig sem sveitakonu. Hún
vildi hafa fólk í kringum sig og það
var svo sem enginn hörguil á gest-
um í Hlíð. Eina helgina voru sextán
næturgestir úr Reykjavík og þá kom
sér vel að vesturbærinn í Hlíð er
býsna stórt hús með mörgum her-
bergjum. Það var dýrðlegur fögnuð-
ur og kræsingar á borðum alla þá
helgi.
Eg veit ósköp vel að minningin
bregður gullnum blæ á hið liðna.
En ég veit líka að líf mitt væri svo
miklu fátæklegra hefði ég ekki átt
þess kost að alast upg hjá Guð-
björgu og Lýð í Hlíð. Ég var þar
hvert einasta sumar frá því ég
fæddist þar til þau brugðu búi
haustið 1971. Ég var þar flesta
páska og um áramót ef þess var
nokkur kostur og ég var vetrar-
langt þegar ég varð sjö ára. Þann
vetur kenndi Guðbjörg mér að lesa
og svo kenndi hún mér að mjólka.
Hvort tveggja átti eftir að koma
sér vel. Það sem mestu máli skipti
var þó ástúðin og hlýjan. Ég trúi
að allt það sólskin hafi hlaðið mitt
sálarbatterí fyrir lífstíð.
Hjálmar Sveinsson.
Guðbjörg var fædd og uppalin í
Bjarkarkoti í hinni fögru Fljótshlíð
og þar var ekki auður í búi fremur
en annars staðar á þeim tímum.
Faðir hennar gekk undir nafninu
Steinn smiður, en í þá daga voru
slíkir menn ekki vanir að safna
auði, þeir þekktu ekki neinn iðnað-
armannataxta.
Það varð ævistarf tveggja
bræðra hennar, Þorsteins og Guð-
mundar, að reka járnsmíðaverk-
stæði í Vestmannaeyjum og fást
við að halda bátavélunum gang-
andi. Ég kynntist þeim töluvert, því
að þeir komu árlega að heimsækja
systur sína. Þá var litið á það sem
aflaga fór. Tæplega hef ég kynnst
meiri höfðingjum fram i fingur-
góma. Ég hef heyrt gamla Vest-
manneyinga segja að þegar þeir
bræður fóru í bátavélamar hefði
ekki verið spurt um tryggingu fyrir
greiðslunni.
Ég hef fyrir satt að það hafi
verið fagurt mannlíf í Fljótshlíð-
inni. Einn af feijumönnum við
Sandhólafeiju sagði frá því í endur-
minningum sínum að það hafi alltaf
verið gaman þegar Fljótshlíðingam-
ir komu og tjölduðu því þeir voru
svo glaðir og sungu svo mikið. Til
er líka annar vitnisburður um
mannlífið í Fljótshlíðinni, þar sem
er kvæði Þorsteins, „Fyrr var oft í
koti kátt“, sem er í senn einn af
þjóðsöngvum íslendinga.
Guðbjörg var yngst af fimm
systkinum, átti íjóra eldri bræður.
Hún sagðist oft hafa haft þungar
áhyggjur af föður sínum, þegar
hann þurfti stundum að fara langar
leiðir til að liðsinna mönnum við
alls konar smíðar. Það var auðvitað
engin furða þar sem Guðbjörg
missti móður sína ung að árum.
Auk þess bar hún alltaf mikla um-
hyggju fyrir öllum sem henni fannst
þurfa hjálpar við.
Haustið 1938 kom Guðbjörg að
Hlíð með Stein son sinn eins árs
gamlan. Þau öfluðu sér strax vin-
sælda þar. Árið 1942 giftist Guð-
björg Lýð bróður mínum. Við bjugg-
um síðan í sambýli til ársins 1971.
Þá hættu þau búskap Guðbjörg og
Lýður og fluttu til Reykjavíkur og
bjuggu þar í Gautlandi 21.
Dvöl Guðbjargar í Hlíð var hátt
í 33 ár, fyrst í sambýli en síðar var
jörðinni skipt í Hlíð I og II og
skömmu seinna var byggt annað
íbúðarhús sem við Katrín búum í.
Samskiptin milli heimilanna voru
að sjálfsögðu alltaf mikil. Þau voru
mjög ánægjuleg og árekstralaus.
Ekki var það síst Guðbjörgu að
þakka. Þetta æviskeið Guðbjargar
er okkur hjónum nú ofarlega í huga
er leiðir skiljast og teljum við ekki
ofmælt að við eigum henni mikið
að þakka.
Það kom í hlut Guðbjargar að
hlynna að foreldrum mínum sein-
ustu árin sem þau lifðu. Það getum
við böm þeirra varla fullþakkað.
Það var í hennar eðli að hjúkra,
þótt það yrði ekki hennar ævistarf.
Áður en hún kom að Hlíð starfaði
hún um tíma á spítala og eftir að
hún fluttist til Reykjavíkur starfaði
hún um skeið á elliheimilinu Gmnd.
Mörg böm og unglingar dvöldu
í Hlíð á þessu rúmlega 30 ára tíma-
bili. Öll hennar viðskipti við böm
og unglinga einkenndust af mikilli
umhyggju, enda eignaðist hún þar
stóran hóp tryggra vina. Bömum
okkar Katrínar var hún líka eins
og móðir.
Gestagangur var oft mikill hjá
þeim Guðbjörgu og Lýð sem ekki
var furða þar sem húsmóðirin kunni
flestum betur þá list að taka á
móti gestum þannig að þeir gátu
verið eins og heima hjá sér.
Síðustu árin urðu Guðbjörg frem-
ur erfið vegna veikinda. Þó gat hún
lengst af dvalið heima. Hún naut
þar mikillar umhyggju Lýðs, Steins,
Svanhildar og fleiri vina og vanda-
manna. Allra síðast dvaldi hún á
hjúkrunarheimilinu Skjóli og naut
þar ágætrar hjúkmnar. Nánustu
aðstandendur gleymdu henni ekki
þar frekar en annars staðar og hún
naut heimsókna þeirra.
Þegar við Katrín komum til henn-
ar fáum dögum áður en hún dó var
hún fremur illa haldin en bar sig
þó vel. Okkur fannst næstum furðu-
legt hversu mikil ró var yfír henni,
þar sem við vissum að henni leið
ekki vel. Auðséð var að hún var
hvíldarþurfi.
Ég lýk þessum minningarorðum
með hinu fagra versi Matthíasar
Jochumssonar um hið litla tár.
í hendi Guðs er hver ein tíð,
í hendi Guðs er allt vort stríð,
hið minnsta happ, hið mesta fár,
hið mikla djúp, hið litla tár.
Steinar Pálsson.
í dag kveðjum við Guðbjörgu
Steinsdóttur. Hún var gift föður-
bróður mínum og heimili þeirra var
frá fyrstu stund einn af föstu punkt-
unum í lífi mínu, sannur gleði- og
griðastaður.
Á slíkri stund hvarflar hugurinn
til baka og minningamar leita á.
Sannarlega verður Guðbjargar ekki
minnst án þess að skilningurinn
dýpki á því hvað það er sem gefur
lífinu gildi. Það er ekki munaður
og íburður heldur samfélag við fólk.
Gott fólk eins og Guðbjörgu. Hún
var meira en í meðallagi félagslynd
og í kring um hana ríkti glaðværð.
Það lifnaði ævinlega yfir henni þeg-
ar gesti bar að garði og hún tók
fólki alltaf opnum örmum, hversu
mikið sem annríkið var. Enda leit-
aði fólkið til hennar. Heimili hennar
og Lýðs var því stundum líkara
hóteli en venjulegu heimili.
Lengst af hafði. Guðbjörg mikil
samskipti við unglinga og fórst
henni það einstaklega vel. Hún
hafði hjartað á réttum stað og
gæddi lífíð gamansemi og skilning-
ur hennar og umburðarlyndi komu
í góðar þarfír. Það má segja að
Guðbjörg hafi verið einstaklega lag-
in við að umgangast fólk. Hún tók
þátt í því sem manni var hugleikið
og hafði skilning þess sem hefur
lifað skin og skúrir enda var hún
mér ævinlega ofarlega í huga, jafnt
í gleði sem og þegar á bjátaði.
Guðbjörg reyndist mér og fjöl-
skyldu minni sannur vinur. Til
hennar og Lýðs lágu sporin, jafnt
smá sem stór. Hún skilur eftir sig
minningar sem ylja og enginn getur
tekið frá okkur sem vorum þeirrar
gæfu aðnjótandi að kynnast henni.
Elsku Lýður, Steinn, Svana og
börn, ykkur verður seint þakkað
fyrir hversu vel þið studduð Guð-
björgu þegar halla tók undan fæti.
Hún átti það svo sannarlega skilið.
Elín Erna Steinarsdóttir.
í Vesturbænum er alit eitthvað
sérstakt, þessi ótalmörgu herbergi
hvert með sína sögu og sína sál,
Hrútakofínn, Norðurkot og Kvistur-
inn. í Smíðakjallaranum er margt
brallað og inn af Skemmukjallaran-
um er Kartöfluhúsið en þangað fara
aðeins þeir sem eru hugaðir. Þarna
er alltaf opið hús.
Þeir eru ekki hversdagslegir dag-
arnir þegar hægt er að skreppa
yfir og kíkja í Andrésblöð eða tíma-
ritið Skák og allar myndirnar inn
í Miðhúsi sem má skoða aftur og
aftur og öll jólakortin. Þvílíkur
bunki.
Á sumrin fyllist húsið af fólki,
stóru og smáu, endalaus gesta-
gangur og allir krakkarnir sem eru
komnir og fara ekki fyrr en skólinn
byijar. Þegar haustar og allt hljóðn-
ar og svartnættið virðist framund-
an, þá er enn sem fyrr alltaf jafn
gott að koma í Vesturbæinn. Þar
er allt eitthvað svo sérstakt, einhver
ævintýraheimur, eitthvað sem dreg-
ur alveg sérstaklega að, Guðbjörg.
Á henni mæðir allt heimilishaldið
og það er hreint ekki svo lítið og
það sem meira er, hún er fjölda
barna nánast sem móðir. Sá hópur
er býsna stór.
Núna þegar við minnumst hennar
og finnum hve mikið við höfum
misst er notalegt að finna að þrátt
fyrir allt eigum við svo mikið, sem
eru ljúfar og notalegar minningar.
Hvernig sem maður gramsar í
þeim minningarbrotum kemur aldr-
ei neitt upp í hugann sem manni
gramdist eða sámaði, en aftur og
aftur hljómar þægileg rödd hennar
sem segir eitthvað svo hlýlegt og
fallegt og fær mann til að hugsa
og skilja að maður skiptir einhverju
máli og að veröldin er ekki tveir
ólíkir heimar, það er bamsins og
fullorðna fólksins, heldur ein og
sami heimurinn.
Fyrir okkur Önnu, sem nú búum
í sama húsi og þau Guðbjörg og
Lýður éyddu stórum hluta ævi sinn-
ar, er það ómetanlcgt að geta rifjað
upp það góða og skemmtilega and-
rúmsloft sem hér ríkti. Það er líka
þægilegt til þess að hugsa að hún
tók þátt í að spinna okkar örlaga-
þráð.
Litla garðholan við Kapellugilið
er og verður alltaf tengd minningu
Guðbjargar. Þar óx allt og dafnaði
en þó var annar garður sem hún
lagði enn meiri rækt við en það
vom mannlegu samskiptin og þann-
ig minnumst við hennar.
Margs er að minnast, \
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Elsku Lýður, Steinn, Svana, Guð-
björg, Sveinn og Ragnar Páll. Inni-
legar samúðarkveðjur héðan úr
Vesturbænum. Guð er með ykkur.
Tryggvi Steinarsson.
Elskuleg amma okkar er dáin.
Hún hefur nú lagt aftur augu sín
í síðasta sinn og fengið hina lang-
þráðu hvíld.
Það eru margir sem minnast
hennar og ekki síst við bamabömin
sem fengum að njóta umhyggju
hennar í öll þessi ár.
Það er með þakklæti sem við
hugsum til þess að við áttum svo
margar stundir með ömmu og afa
og það em fáar minningar sem við
eigum sem ekki tengjast þeim. Líf-
ið verður ekki það sama án hennar
ömmu en hún lifir áfram í hjarta
okkar og minning hennar veitir
okkur gleði og styrk um ókomna
framtíð.
Guðbjörg, Sveinn Arnar
og Ragnar Páll.
Leiðin milli Hælis og Hlíðar er
rúmir 2 km eða hálftíma gangur
fyrir stutta fætur. Oft gengum við
þessa leið, allt frá því við munum
eftir okkur og oftast var erindið
það sama. Nefnilega að hitta son-
inn á heimilinu sem var örlítið eldri
en við og hálfgerður töframaður í
okkar augum.
Það sem gerði erindið enn nauð-
synlegra var að komast í eldhúsið
til Guðbjargar og fá kakó og góm-
sætar kökur eftir erfiðan dag í
bflaleik og öðru slíku. Þessar minn-
ingar ásamt mörgum fleirum koma
upp í huga okkar er við nú fylgjum
Guðbjörgu til hinstu hvílu.
Gestrisni og glaðværð er það
sem manni dettur alltaf í hug þeg-
ar hugurinn er látinn reika um lífs-
hlaup þessarar merku konu. Mikill
samgangur var á milli bæjanna
þegar við vorum að alast upp enda
lá vegurinn að Hlíð í gegnum hlað-
ið á Hæli.
Þegar íbúðarhúsið á Hæli brann
til kaldra kola í ársbyijun 1959 r
þótti Lýði og Guðbjörgu í Hlíð al-
veg sjálfsagt að foreldrar okkar
flyttu til þeirra á meðan verið
væri að byggja nýtt hús. Þessu
góða boði var tekið og vorum við
þar til vors í góðu yfiriæti og aldr-
ei kom til greina að greiða nokkra
krónu fyrir.
Nærri má geta að þetta hefur
verið mikið álag að fá inn á heimil-
ið hjón með fimm börn, en aldrei
létu þau Hlíðarhjónin það á sér
finna nema síður væri. Þetta og
margt fleira verður seint fullþakk-
að.
Við vottum eftiriifandi ástvin-
um, okkar dýpstu samúð.
Gestur og Bjarni Einarssynir.
• Fleiri minningargreinar urn
Guðbjörgu Steinsdóttur bíða birt-
ingur ogmunu birtast í blaðinu
næstu daga.
ríGI,
frQm
5 ÍUiiihuisuit
Suöurveri, Stigahlífl 45, sími 34852
> Frí fjlfíiv
> Arjlátiíirkurí
F Frí ■jiíukkufi \
Ljósmyndastofa
Gunnars Ingimarssonar
r