Morgunblaðið - 13.04.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 1995 B 3
Hagnað-
ur hjá
Byggða-
stofnun
BYGGÐASTOFNUN var með
15 milljóna króna hagnað á
liðnu ári að teknu tilliti til 390
milljóna framlags í afskriftar-
reikning útlána. Stofnunin fékk
185 milljóna framlag frá ríkis-
sjóði á síðasta ári en að auki
var veitt sérstakt framlag
vegna Vestfjarðaaðstoðar að
fjárhæð 67 milljónir.
Þetta eru veruleg umskipti
frá árinu 1993 þegartap stofn-
unarinnar nam alls 371 milljón
að teknu tilliti til 541 milljónar
afskriftarframlags. Þannig
hefur afskriftarþörf stofnunar-
innar vegna eldri útlána farið
minnkandi og lánastarfsemin
er að komast í jafnvægi, að því
er segir í nýútkominni árs-
skýrslu.
Eigið fé var í árslok 961
milljón og jókst um 238 milljón-
ir á árinu en þar af voru 205
milljónir vegna yfirtöku á eign-
um iðnaðar- og fiskeldisdeildar
Atvinnutryggingardeildar. Eig-
iníjárhlutfall samkvæmt Bis-
reglum var 13,9%.
Besta af-
koma fyrir-
tækja í 5 ár
AFKOMA sautján fyrirtækja á
íslenska hlutabréfamarkaðnum
var betri á síðasta ári en árin
flögur þar á undan. Afkomu-
batinn milli áranna 1994 og
1993 er 413%. í krónum talið
nemur hann rúmum 2,3 millj-
örðum þar sem samanlagður
hagnaður fór úr 561 milljón í
tæpa 2,9 milljarða.
í riti Kaupþings Greining á
hlutabréfamarkaðnum, kemur
ennfremur fram að hlutabréfa-
vísitala Verðbréfaþings hækk-
aði um 8,6% fyrstu þijá mán-
uði ársins, þrátt fyrir arð-
greiðslur frá öllum hlutafélög-
um sem hafa haldið aðalfund.
Heildararðgreiðslur þeirra
sautján fyrirtækja sem gerður
er samanburður á nema sam-
tals 945 milljónum króna. Það
er 32% aukning í arðgreiðslum
frá fyrra ári. Stærsta skýringin
í auknum arðgreiðslum er 7%
arðgreiðsla Flugleiða hf.
Skeljungur
fékk asfaltið
SKEUUNGUR hf. hefur samið
við Ríkiskaup og Innkaupa-
stofnun Reykjavíkurborgar um
sölu á 13.500 til 16.400 tonnum
af asfalti til gatnagerðar, en
fyrirtækið átti hagstæðasta til-
boðið að undangengnu útboði.
Þá hefur félagið samið um sölu
á 5.000 tonnum af asfalti til
Hlaðbæs/Colas, sem þýðir að
heildarinnflutningur Skeljungs
verður 18.500 til 21.400 tonn.
Það er jafnframt heildarinn-
flutningur íslendinga á efninu,
en innflutningur á asfalti er
jafnan boðinn út í einu lagi á
vorin. Undanfarin tvö ár hefur
Nýnes hf. séð um þessi við-
skipti en þar áður Olíufélagið
hf./ESSO. Skeljungur flutti
síðast inn asfalt árið 1989.
Aðeins þtjú tilboð bárust að
þessi sinni, en alla jafna berast
sex til átta. Ástæðuna má rekja
til skorts á asfalti í Evrópu, að
sögn Þorsteins A. Guðnasonar
hjá efnavörudeild Skeljungs.
Landsvirkjun tók 150 milljón dollara lán á bankamarkaði í London á
þriðjudag vegna endurfjármögnunar og hugsanlegra raforkuframkvæmda
Sterk
staða
ábanka-
markaði
Morgunblaðið/RAX
FORSTJÓRI og starfsmenn fjármáladeildar Landsvirkjunar höfðu í mörg
horn að líta í síðustu viku við að undirbúa 150 milljón dollara lántöku í
London. Á myndinni eru f.v. Kristján Gunnarsson, Örn Marinósson, Halldór
Jónatansson og Stefán Pétursson.
LANDSVIRKJUN hefur
meiri fjármuni umleikis
en flest önnur íslensk
fyrirtæki enda nema úti-
standandi skuldir liðlega 50 millj-
örðum króna bg rekstrartekjur eru
um 7 milljarðar á ári.
Lánin eru að meðaltali til 7-8
ára og því þarf á hveiju ári að
endurfjármagna þau að hluta til
með 3-5 milljarða lántökum. Þessi
starfsemi er raunar svo umfangs-
mikil að fyrirtækið getur ekkert
síður talist fjármálafyrirtæki en
verkfræðifyrirtæki. Er nýjasti
lánssamningur þess skýrt dæmi
um mikið umfang á þessu sviði á
íslenskan mælikvarða.
Halldór Jónatansson, forstjóri
Landsvirkjunar, undirritaði á
þriðjudag í London lánssamning
við 18 erlenda banka og fjármála-
stofnanir. Samningurinn hljóðar
upp á 150 milljónir dollara sem
svarar til um 9,5 milljarða ís-
lenskra króna og er sá stærsti
sinnar tegundar sem íslenskur
aðili hefur gert á hinum evrópska
bankamarkaði.
Undirbúningur íántökunnar var
í höndum þeirra Arnar Marinós-
sonar, framkvæmdastjóra fjár-
mála- og markaðssviðs og Stefáns
Péturssonar og Kristjáns Gunn-
arssonar í ijármáladeild. Undir
þessa deild fellur fjáröflun fyrir
Landsvirkjun og hún hefur jafn-
framt umsjón með fjárstýringu
fyrirtækisins.
Greiða upp eldri og
óhagstæðari lán
Hinn nýi lánssamningur var
gerður við Union Bank of Switzer-
land, Chemical Bank, ____________
Enskilda Corporate, JP
Morgan, Sumitomo
Bank og 13 aðrar er-
lendar fjármálastofnan- _________
ir. Lánið er til fimm ára
og er með breytilegum vöxtum
sem miðast við millibankavexti í
London (Libor) að viðbættu
0,175% vaxtaálagi. Hér er um að
ræða svokallað veltilán og er
Landsvirkjun því heimilt að draga
á lánið og greiða upp í samræmi
við fjármagnsþörf fyrirtækisins á
hveijum tíma yfir lánstímann, ekki
aðeins í Bandaríkjadollurum held-
ur einnig í nokkrum öðrum
gjaldmiðlum. Á óádreginn hluta
lánsins á hveijum tíma greiðist
0,0875% skuldbindingargjald á
ári.
Fjármagninu verður m.a. varið
til að greiða upp samskonar lán
Landsvirkjunar að fjárhæð 75
milljónir Bandaríkjadollara sem
tekið var í apríl 1994. Vaxtaálag
og skuldbindingargjald af því láni
er um helmingi hærra en af nýja
láninu og lækkar því vaxtakostn-
aður umtalsvert.
Landsvirkjun hefur meiri fjármuni umleikis
en flest íslensk fyrirtæki því árlega þarf að
endurfjármagna um 3-5 milljarða af 50
milljarða skuldum fyrirtækisins. Krístinn
Briem ræddi við þá Stefán Pétursson og
Kristján Gunnarsson í fjármáladeild um hið
nýja lán og hvemig staðið er almennt að
lántökum fyrirtækisins
Greiðir 3-4
milljarða í
vexti á ári
Lánið veitir verulegan
sveigjanleika
Þá verður láninu einnig varið
til frekari fyrirframgreiðslna á
eldri og óhagstæðari lánum fyrir-
tækisins eins og hagkvæmt kann
að reynast svo og til að fjármagna
framkvæmdir sem Landsvirkjun
kann að þurfa að ráðast í á næst-
unni. Teikn hafa verið á lofti um
að leggja þurfi í fjárfestingar í
raforkukerfinu vegna stækkunar
álversins í Straumsvík. Raunar
átti lánið upphaflega að nema 100
milljónum dollara en vegna þess
hve viðtökur markaðarins voru
góðar var ákveðið að hækka það
í 150 milljónir dollara til að búa
enn frekar í haginn fyrir hugsan-
legar aðgerðir til orkuöflunar.
„Þessi lánssamningur veitir
verulegan sveigjanleika við fjár-
málastjórn og má líkja honum við
yfirdráttarheimild í mörgum
mynturn," segja þeir Stefán Pét-
-------- ursson og Kristján Gunn-
arsson. „Það þótti mjög
hagstætt að fá 0,35%
vaxtaálag á samskonar
________ lán fyrir ári síðan en
núna fáum við lán með
helmingi lægra álagi. Bankarnir
eru að ná sér á strik eftir útlána-
töp og alls kyns hremmingar á
síðustu árum og bankamarkaður-
inn er gríðarlega sterkur um þess-
ar mundir. Þá er staða Landsvirkj-
unar á þessum markaði mjög sterk
sem sést best af því að ekki mun-
ar nema fáeinum punktum á kjör-
um fyrirtækisins á þessu nýja láni
og þeim kjörum sem sænska ríkið
fékk á sama markaði fyrir
skörnmu."
3-4 milljarðar í
vaxtagreiðslur á ári
Landsvirkjun greiðir að jafnaði
3-4 milljarða á hveiju ári í vexti
og um fimm milljarða í afborgan-
ir. Þar af hefur þurft endurfjár-
magna um Ijóra milljarða að með-
altali á hveiju ári. Fyrirtækið hef-
ur bæði gefið út skuldabréf í
Bandaríkjunum og Evrópu. Sem
dæmi má nefna að fyrirtækið seldi
skuldabréf fyrir 130 milljónir doll-
ara til stofnanafjárfesta á Banda-
ríkjamarkaði árið 1991. Það lán
er til tíu ára og ber 9,42% fasta
vexti. Samskonar útgáfa fór fram
í desember 1992 en þá voru seld
skuldabréf fyrir 62 milljónir doll-
ara til 10 ára sem bera 8% vexti
og bréf til 15 ára fyrir 10 milljón-
ir dollara með 8,27% vöxtum. Þá
voru boðin út skuldabréf á svo-
nefndum Euro-markaði að fjárhæð
3,65 milljarðar jena í desember
1993 og skuldabréf að fjárhæð 80
milljónir þýskra marka voru boðin
út september á sl. ári.
„Við leitum jafnan til fjögurra
eða fimm banka eftir tilboðum í
hveija lántöku. Þá reynum við að
fara á markaðinn á hagstæðum
tíma jafnvel þó við þurfum ekki á
fjármagninu að halda strax. Áður
en af Iántöku getur orðið þurfum
við fyrst samþykki stjórnar Lands-
virkjunar og síðan samþykki eig-
anda fyrirtækisins _____________
vegna ábyrgðar þeirra,
þ.e. ríkisins, Reykja-
víkurborgar og Ákur-
eyrarbæjar auk þess
sem leitað er álits Seðla-
bankans,“ segja þeir Stefán og
Kristján.
Höfuðviðfangsefnið að
draga úr áhættu
Eitt höfuðviðfangsefni fjár-
máladeildar Landsvirkjunár er að
draga úr vaxta- og gengisáhættu
eins og kostur er. Fyrirtækið býr
að þvi leyti við töluvert verri að-
stæður en t.d. raforkufyrirtæki í
nágrannalöndunun og önnur ís-
lensk fyrirtækji. „Skandinavísk
systurfyrirtæki okkar geta t.d.
tekið lán á alþjóðlegum fjármála-
mörkuðum í ýmsum myntum og
umbreytt skuldunum yfir í þar-
lendar myntir með gjaldmiðla-
skiptasamningum. Þannig eru fyr-
irtækin útilokuð frá gengisáhættu
því bæði skuldir og tekjur eru í
sömu mynt. Aftur á móti getum
við ekki breytt okkar erlendu lán-
um í íslenskar krónur og getum
Sterkur
banka-
markaður
því aðeins reynt að lágmarka
gengisáhættu milli erlendra mynta
en erum mjög því viðkvæmir fyrir
gengissveiflum krónunnar gagn-
vart erlendum myntum. Hér er um
að ræða vandamál sem ekki verð-
ur leyst nema með aukinni hlut-
deild krónunnar í skuldasamsetn-
ingu fyrirtækisins. Það var m.a. í
þessum tilgangi sem Landsvirkjun
réðist í tvær skuldabréfaútgáfur
hérlendis á liðnu ári, samtals að
fjárhæð 550 milljónir króna,“
segja þeir félagar.“
Þeir segja ennfremur að Lands-
virkjun hafi séð sér hag í hér á
árum áður að taka mikið af lánum
sínum í dollurum. „Við höfuip hins
vegar gert ráðstafanir í þá átt á
undanfömum árum til að draga
úr vægi dollars til að lágmarka
áhættu og er hlutur hans í skulda-
samsetningunni nú um 33% sem
talið er eðlilegt til lengri tíma lit-
ið. Er þá tekið tillit til tekjusam-
setningar fyrirtækisins. Þá er
einnig reynt að hafa vægi annarra
mynta þannig að gengisáhætta á
hveijum tíma sé eins lítil og unnt
er. “
Erlendir bankamenn litu með
velþóknun á hagsljórn
En hvernig skyldu lánamál
Landsvirkjunar og íslendinga
horfa við erlendum bankamönnum
um þessar mundir?
„I viðræðum við erlenda banka-
menn á árunum 1992 og 1993
urðum við varir við það að þær
úrbætur sem þá voru gerðar í
hagstjóm á íslandi juku mjög á
lánstraust íslenskra aðila. Að vísu
hefur ríkissjóður verið rekinn með
-------- töluverðum halla á und-
anfömum ámm. Sá halli
hefur þó verið lægri sem
hlutfall af landsfram-
_____ leiðslu en víðast hvar í
OECD-löndunum. Á
sama tíma tóku t.d. Svíar lán á
báða bóga og ráku ríkissjóð með
12-13% halla. Við erum ekki viss-
ir um að lánskjör íslands væru hin
sömu núna ef við hefðum farið
sömu leið og Svíar.
Við þurfum að minnast þess
að framboð á lánsfé til íslands á
bankamarkaði er takmarkað.
Hver banki hefur yfirleitt ákveðna
upphæð eyrnamerkta Islandi sem
skiptist á milli ríkisins, Lands-
virkjunar og annarra aðila. Á ár-
unum 1992 og 1993 voru mögu-
leikar íslendinga til að taka lán
á bankamarkaði nánast fullnýttir
en stáðan hefur lagast með betri
hag hinna erlendu lánastofnana
og batnandi horfum í efnahags-
málum Islendinga,“ segja þeir
Kristján Gunnarsson og Stefán
Pétursson.