Morgunblaðið - 19.04.1995, Blaðsíða 2

2 C MIÐVIKUDAGUR 12. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ing'imundur lætur
smíða skip í Noregi
NÚ er endanlega
Tilboð Slippstöðvarinnar í^índu?0 m.
mun hærra en þau norsku ’®tur smiða fynr
A sig nýtt frystiskip
í Noregi, en ekki hér á landi. Skipið er ætlað til veiða á rækju. Þaðan
bárust 5 tilboð í smíðina og eitt innlent, frá Slippstöðinni Odda hf.
Armann Armannsson, framkvæmdastjóri Ingimundar hf. segir að því
miður hafi tilboðið frá Akureyri verið töluvert hærra en lægsta norska
tilboðið, svo ekki hafi verið unnt að ganga að því. Fiskveiðasjóður og
Landsbankinn hafa samþykkt lánveitingar vegna smíðinnar.
RÓIÐ TIL FISKJAR
Morgunblaðið/Alfons
Norska rækjan gaf 10
milljarða á síðasta ári
RÆKJUIÐNAÐURINN í
Noregi er nokkuð umfangs-
mikil atvinnugrein en talið
er, að hann veiti um 3.000
manns atvinnu á sjó og í
landi. Rækjuverksmiðjurnar eru 17 talsins og veiðamar eru stundaðar
á 130 skipum, sumum smáum með einum eða tveimur mönnum um
borð og á verksmiðjuskipum með allt að 15 manns í áhöfn.
Helmingurinn tekinn
norður af Svalbarða
Logið til um stærð
véla fískiskipanna?
Á síðasta ári var útflutnings-
verðmæti rækjuafurða frá Noregi
um 10 milljarðar ísl. kr. og var
Svíþjóð stærsti markaðurinn með
rúmlega þrjá milljarða kr. Eru
mörg byggðarlög í Noregi mjög
háð þessari vinnslu þótt útflutn-
ingsverðmæti rækjunnar sé ekki
nema 5% af heildarútflutnings-
verðmæti norskra sjávarafurða.
Á þessum árstíma er veiðin að-
eins stunduð á stóru skipunum,
sem geta verið að innan um rekís-
inn fyrir norðan Svalbarða en það-
an kom helmingurinn af rækjuaf-
lanum á síðasta ári, sem var
50.000 tonn.
Rækjulaust í Barentshafi
Venjulega er mikil rækjuveiði í
Barentshafi einnig en vegna þess
hve þorskstofninn er stór og breyt-
inga á hitastigi sjávar er þar ekk-
ert að hafa nú.
Besta rækjan kemur af miðun-
um við norðurströnd Noregs en þá
eru bátarnir ekki úti nema í einn
eða tvo daga og koma með hana
ferska í land. Er ávallt notuð skilja
til að komast hjá smáfiskadrápi
og miðunum lokað strax og vart
verður við of mikið af seiðum í
pokanum. Um borð í norsku skip-
unum, sem eru á veiðum við Græn-
land, er rækjan fryst hrá í eins
kílós pakkningar og seld beint til
Japans. Fær útgerðin allt að 1.800
ísl. kr. fyrir kílóið.
Hið nýja skip Ingimundar verð-
ur smíðað hjá Slippen Mek.
Verksted AS í Sandnessjöen í
Noregi og verður það afhent í júní-
mánuði 1996. Skipið verður sér-
hæft til veiða á rækju og frystir
aflann um borð. Það kemur í stað
tveggja núverandi skipa Ingi-
mundar hf. Helgu RE 49 og Helgu
II RE 373, sem annað hvort verða
seldar innan lands eða utan í fyll-
ingu tímans. Þar til verður útgerð
þeirra haldið áfram með sama
hætti og áður. Skipstjórar á nýja
skipinu verða þeir Geir Garðarsson
og Viðar Benediktsson, en þeir eru
BRESKA stjórnin ætlar að krefjast
þess hjá Evrópusambandinu, að
rannsakað verði hvort spænskir
útgerðarmenn segi rangt til um
vélarafl í skipum sínum til fela
með því sóknargetuna.
Samkvæmt fréttum í breskum
fjölmiðlum hafa tugir skipa verið
skráðir á Spáni með vélarafl, sem
ekki passar við það, sem skipa-
smíðastöðvarnar hafa gefið upp
við Skipaskrá Lloyd’s. Sem dæmi
má nefna, að spænskur frystitog-
mfymeð Helgumar.
Ármann Ármannsson segir, að
tilboðið frá Slippstöðinni hafi verið
vel unnið, en í því fólst að skrokk-
ur skipsins yrði smíðaður erlendis
og fluttur heim og smíðinni lokið
á Akureyri. Því miður hefði Slipp-
stöðin ekki verið samkeppnisfær í
verði við norsku skipasmíðastöð-
ina. Of mikið hefði borið í milli til
að hægt hefði verið að ganga að
tilboði Akureyringanna. „Mér
finnst það miður, því ég hefði
gjarnan viljað láta smíða hér innan
lands,“ segir Ármann.
ari, sem skráður er í Bretlandi, er
gefinn upp með 1.997 hestafla vél
en er skráður hjá Lloyd’s með
3.300 hestöfl.
Ef þessar fréttir eru réttar gæti
litið út fyrir á pappírunum, að
spænski flotinn væri að minnka
þótt sóknargeta hans sé í raun að
aukast. Öflugri vélar auðvelda
minni bátum að nota stærra troll
auk þess sem sigling til og frá
miðunum taka skemmri tíma en
ella.
Vaxandi áhugi á sjókælingu
Akurfell o g Teknotherm
kynna RSW-sjókælikerfí
ÁHUGI á sjókælingu síldar- og loðnu-
afla um borð í fiskiskipum fer nú vax-
andi hér á landi. Þessi aðferð hefur
verið notuð í fjölmörg ár við Noreg,
írland og Hjaltland með góðum árangri
og er nú forsenda þess, að fiskurinn fáist keyptur til manneldis eða vinnslu á hágæða-
mjöli. Sjókælingin (RSW) hefur orðið til þess, að sjómenn og útgerðin fá hærra verð fyrir
aflann en ella og veruleg kæling aflans er .nánast forsenda þess að hægt sé að nýta til
fullnustu þá möguleika sem veiðar á síld, kolmunna og makríl í Síldarsmugunni gefa Islend-
ingum. Nú er unnið að uppsetningu á RSW-kerfi frá Teknotherm í Beiti NK.
um leið og fiskinum er dælt í lestarnar. Sé
lögð áherzla á hraða kælingu er einmitt hægt
að fylla lestarnar af sjó við brottför og kæla
sjóinn niður í frostmark eða niður fyrir það,
sé þess óskað á leið á miðin. Þegar fiskinum
er síðan dælt um borð, rennur sá sjór, sem
er umfram, út. Nauðsynlegt er að hringrásin
í lestinni sé góð, þannig að kælingin verði
jöfn um hana alla.
Kerfi af þessu tagi eru misdýr eftir afkasta-
Fyrirtækið Akurfell í Reykjavík og norski
framleiðandinn Teknotherm kynntu þessa að-
ferð til kælingar á fiskafla í Reykjavík. Akur-
fell er með umboð fyrir framleiðsluvöru Tek-
notherm, sem þekktast er fyrir framleiðslu
sjókælikerfa auk annars búnaðar til kælingar
og frystingar á afla um borð í skipum. Aðeins
eitt íslepzkt skip er búið sjókælingu, en eitt
annað, Isleifur VE, var með slíkan búnað um
borð er það var keypt til landsins, en hann
var tekinn úr því, enda þá ekki talin þörf á
slíkri kælingu við veiðar á loðnu. Við notkun
kælingar af þessu tagi tapast nokkuð lestar-
rými miðað við núverandi fyrirkomulag.
Miðlungsstærð um 500 kílówött
Verið ræddi við Björgvin Ingvason frá Akur-
felli og Torfinn Torp frá Teknotherm um sjó-
kælinguna. Hjá þeim kom fram, að sjókæling-
in byggist upp á þremur megin þáttum. Fyrst
og fremst er það kælikerfið fyrir sjóinn, en
það er hornsteinn framleiðslunnar hjá Teknot-
herm. Slík kerfi er hægt að fá misafkastamik-
il eftir þörfum hvers og eins og eftir því hve
hraðri kælingu menn stefna að. Miðlungsstórt
kerfi er um 500 kílówött að stærð. Annar
þáttur kerfisins er dæling og lagnir í lestar
og loks einangrun lestanna og hringrásarkerfi
í þeim.
Kerflð vinnur þannig, að sjó er dælt í lestar
skipanna og hann kældur niður með hringrás-
ardælingu, ýmist strax og lagt er úr höfn eða
SVONA gæti sjókælikerfið frá Teknaotherm litið út,
eftir að það hefur verið sett upp um borð.
getu þeirra. Kælirinn sjálfur er grunneining-
in, en sé miðað við kerfi af miðlungsstærð
gæti það kostað á bilinu 7 til 15 milljónir
króna. Þá er kostnaður við einangrun og aðr-
ar hugsanlegar breytingar á lestum eftir. ís-
Ienzku loðnuskipin eru undantekningarlítið
með óeinangraðar lestar og því bætist þar
við verulegur kostnaður.
Kostir þessarar kælingar eru margir að
sögn þeirra Torfinns og Björgvins. í fyrsta
lagi er það eina leiðin í dag til að kæla fisk
niður fyrir frostmark og halda honum þannig.
Slík kæling er nú orðin forsenda þess að
hægt sé að selja fiskinn til vinnslu til manneld-
is eða framleiðslu hágæðamjöls. Þá gerir þessi
kæling bátunum kleift að stunda veiðar lengra
frá löndundarhöfn en áður, og til dæmis
gætu þeir nú siglt með kælda síld á markaði
í Noregi eða Danmörku, væri þess óskað.
Annar kostur við kælingu er notkun á ís eða
sérstök ísblöndunarkerfi. Með þeim næst ekki
eins mikil kæling og til að ná svipuðum ár-
angri og afkastamikið sjókælikerfi, getur
þurft upp í 5 tonn af ís á klukkutíma, eða
120 tonn á sólarhring. Þeir segja því að ís-
blöndun geti ekki komið í stað sjókælingar,
en hins vegar sé hægt að nota báðar leiðirnar
saman til að hraða kælingunni. Þeir Björgvin
og Torfínn segja, að vissulega fylgi því nokk-
ur kostnaður að taka upp sjókælingu, en
spurningin sé þó tæpast sú hvort útgerðin
hafi efni á því, heldur hvort hún hafi efni á
því að gera það ekki.
Eitt íslenzk skip með sjókælingu
Teknotherm hefur framleitt og selt sjókæli-
kerfi í 30 ár til margra landa. Meðal þeirra
skipa, sem eru með kerfi frá Teknotherm má
nefna Andeniu II á Hjaltlandi, en hún hér
áður Pétur Jónsson RE og Vigilant, sem nú
kemur í stað Jónu Eðvalds, sem keypt var til
Hafnar í Hornafirði frá Skotlandi. Jóna er
búin sjókælingu eitt íslenzkra skipa.