Morgunblaðið - 20.04.1995, Blaðsíða 6

6 C FIMMTUDAGUR 20. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Háþróaður hugbúnaður boðar nýjung í stafrænni skráningu á myndrænum söfnum
Stafræna myndasafnið
tekið til starfa
NÝYERIÐ lauk svissneska hugbún-
aðarfyrirtækið Docuphot AG samn-
ingum við Bertelsmann-fjölmiðla-
samsteypuna um samstarf varðandi
sölu og áframhaldandi þróun á Image
Finder, sem er hugbúnaður fyrir staf-
ræna skráningu á myndrænum
gagnasöfnum. Íslenska fyrirtækið
Stafræna myndasafnið eh/f. hefur
fylgst með þessari þróun og unnið
að því að kynna starfsemi á grund-
velli þessa hugbúnaðar hérlendis.
Samkvæmt upplýsingu Einars Er-
lendssonar hjá Stafræna myndasafn-
inu áætlar Bertelsmann-fyrirtækja-
samsteypan sem er annar stærsti
flölmiðlarisinn í heiminum, að setja
upp 350 stórar Docuphot-vinnslu-
stöðvar á þessu ári víða í heiminum
fyrir skráningu á myndrænum gag-
nagrunnum. Ohætt sé því að fullyrða
að þessi samningur sé mikil viður-
kenning á þeirri þróunarvinnu ’ sem
Docuphot AG hefur unnið að á liðn-
um árum.
Image Finder Pro hugbúnaðurinn
frá Docuphot AG hefur verið í þróun
síðastliðin sex ár. Á þessum árum
hefur mikið breyst í tölvuheiminum
og er Image Finder hugbúnaðurinn,
sem Bertelsmann valdi úr §ölda ann-
arra hugbúnaða, nú háþróaður hug-
búnaður, sem hagnýst getur fjöl-
mörgum mismunandi notendum, að
sögn Einars
Að hans sögn þarf að gera marg-
ar strangar kröfur varðandi þann
hugbúnað sem menn taka í notkun
í uppbyggingu tölvuvæddra mynd-
rænna gagnasafna. Sem dæmi megi
nefna öryggi gagna , vemdun höf-
undarréttar, háþróaðar öruggar sam-
tengingar í gegnum gagnaflutnings-
kerfi, auðvelda notkun og mikinn
vinnsluhraða. Fjölmörg önnur atriði
þarf einnig að hafa í huga, t.d. hugs-
anlega þróun í framtíðinni.
Einar segir nokkur ár liðin frá því
að aðstandendur þessa nýstofnað ís-
lenskA fyrirtækis, Stafræna mynda-
safnsins eh/f, tóku að fylgjast með
þróun á þessari tækni og kynna sér
þær kröfur sem til hennar verður að
gera. Þeir teldu hana nú hafa náð
því stigi að vera orðin hagkvæmur
kostur fyrir bæði lítil og stór mynda-
söfn á Islandi.
Hlutverk þessa nýja fyrirtækis,
Stafræna myndasafnsins, er fyrst og
fremst að veita aðstoð við uppbygg-
ingu á stafrænni skráningu ljós-
myndasafna og annarra myndrænna
gagnagrunna. Með stafrænni skrán-
ingu er átt við að myndefnið er
skannað inn í tölvur þar sem skrán-
ing þess fer fram. Öll umsýsla mynd-
efnisins fer siðan fram með samskon-
ar rafrænum hætti og Bertelsmann-
samsteypan mun nota um allan heim.
Einar segir fyrirtækið þegar kom-
ið með samninga við stofnanir og
fyrirtæki um að aðstoða við stafræna
skráningu myndasafna þeirra. Þessir
aðilar muni síðan taka við skráning-
unni sjálfir þegar þeir væru í stakk
búnir til þess. Til að byija með verður
Stafræna myndasafnið með öflugan
Macintosh-vélbúnað til allrar vinnslu.
Seinna á árinu er hins vegar áætlað
að bæta við UNIX-kerfi fyrir gagna-
netssamskipti, sem þjóna eiga bæði
Macintosh og NT Windows notendum.
Stafræna myndasafnið verður á
næstu vikum tengt háhraðanets- og
X-25 gagnanetskerfi Pósts og síma.
Einnig kveðst Einar gera ráð fyrir
að fljótlega verði bætt við beinu upp-
hringisambandi. Þá er fyrirhugað'að
fyrirtækið verði með eigið netfang á
Internetinu þegar tenging kemst þar
þá í voru.
Að sögn Einars hefur starfsemi
Stafræna myndasafnsins þegar verið
kynnt nokkrum erlendum samtökum
og er í undirbúningi að safnið gerist
aðili að sumum þeirra.
Utgefendur
Kaup og leit á myndum annars staðar frá er innbyggt i forritið
auk búnaðar til að sjá um eigin myndasöfn. Með viðbótarhluta
fæst hagkvæmast streymi efnis i gegn um framleiðsludeildirnar.
Útreikningar á greiðslum til höfunda og notkunarvísbendingar
eru fyrirhafnarminni. Image Finder gerir klerft að byggja upp
skráningarsafn mynda á einfaldan og hagkvæman hátt.

Ljósmyndarar Hvort sem starf Ijósmyndarans er frétta-, auglýsinga-, eða portrett- Ijósmyndun þá eflir Image Finder tekjumöguleikana. Unnt er að bjóða viðskiptavinum aukna þjónustu með skráningu. Allt er á sínum stað á stafræna ) myndasafninu. Á. Myndasöfn Image Finder var þróað til að þjóna daglegum störfum hjá myndasöfnum. Myndin er þungamiðjan og vinnulag for- ritsins eykur afköst og dregur úr kostnaði. Sölukerfi forritsins k opnar nýja möguleika á markaðinum.
Söfn, leikhús
Á sviði menningarmála
eru Ijósmyndir mikil-
vægur þáttur skráningar.
Á tímum sparnaðar gefur
Image Finder kost á að
halda á hagkvæman hátt
utan um myndasöfn og
gera þau aðgengileg fyrir
notandann. Söfnin nýtast
beturogeruþaðgóð
rök fyrir því að viðhalda
slíkri safnaþjónustu.
Image
Finder
Kerfi, samsett af
mörgum hlutum,
með fjölbreytta
notkunar-
möguleika
Prentsmiðjur
Umsjón með myndefni
viðskiptavina er aukið
álag og fyrirhöfn. Image
Finder býðurupp á
möguleika á skjótri og
hagkvæmri skráningu
og samskiptum. Rafræn
skráning myndasafna hjá
fyrirtækjum og öðrum
viðskiptavinum opnar
nýja möguleika á
þjónustu og söfnum.
Iðnaður, viðskipti
Mikill fjöldi mynda safnast fyrir hjá
fyrirtækjum og stofnunum á ári hverju.
Myndir eða teikningar og upplýsingar
um þær nýtast ekki sem skyldi nema
þegar umsjónaraðili þeinra er til staðar.
Image Finder er óháður þekkingu ein-
stakra starfsmanna á hvar myndimar
eru geymdar og gerir kleift að nýta
þær betur.
Stofnanir
Mikilvægt er fyrir margar stofnanir að
koma sér upp skráningarkerfi á mynd-
efni. Vinna er lýtur að fjölmiðlum er
einnig stór þáttur I að efla áhrif og starf
stofnana. Image Finder auðveldar að-
gang að góðum myndum á skjótan
hátt. Samskipti við fjölmiðla eflast með
aðgengilegu myndasafni og skapar
hentugar samskiptaleiðir.
Hindurvitni og hagfræði
Hagsjáin
Þegar tveir upprennandi hagfræðingar birtu rann-
sókn sem benti til að hækkun lágmarkslauna yki
ekki atvinnuleysi varð uppi fótur og fít í Washing-
ton. Nú liggja þeir og helsta tímarit bandarískra
hagfræðinga undir ámæli um óvönduð vinnu-
brögð. Benedikt Stefánsson segir frá því hvemig
markaðslögmálin hlutu uppreisn æru.
H’ORT er fréttnæmara, ef
hundur bítur mann eða
ef maður bítur hund?
Blaðamenn læra af
reynslunni að eltast frekar við síðari
fréttina en þá fyrri. Hið óvænta gríp-
ur alltaf augað. Þótt fræðimenn verði
að fara hægar í sakimar en frétta-
haukar- í ham, er ekki síður keppt
um athygli á vettvangi vísindanna.
Metorðastiginn er brattur og barátt-
an hörð. Spumingin er hvort freist-
ingin að veita áthygli geti borið dóm-
greind fræðimannsins ofurliði.
Kveikjan að þessum þönkum er
saga tveggja upprennandi hagfræð-
inga við Princeton háskóla sem skut-
ust skyndilega upp á stjömuhimininn
síðastliðið haust. Víðlesnasta hag-
fræðirit Bandaríkjanna birti rann-
sókn eftir þá félaga sem virtist koll-
varpa viðtekinni kenningu í hag-
fræði.* Clinton forseti og aðstoðar-
menn hans gripu niðurstöðumar á
lofti og beittu þeim af kappi í deilum
við þingmenn. Annar tvímenning-
anna hefur risið til metorða í Wash-
ington, hinn er útnefndur til einna
af æðstu verðlaunum greinarinnar.
Skjótur frami
Efni greinarinnar var rannsókn á
áhrifum hækkunar á lágmarkslaun-
um á atvinnu. Höfundamir, David
Card og Alan Krueger, söfnuðu
gögnum um laun og störf á skyndi-
bitastöðum í New Jersey og Pennsyl-
vaniu-fylki á árinu 1992. í New Jers-
ey voru sett lög um hærri lágmarks-
laun, en Pennsylvaniu ríkti óbreytt
ástand. Niðurstöður rannsóknarinn-
ar bentu til þess að atvinna í New
Jersey hefði aukist eða staðið í stað,
sem gengur þvert á hefðbundnar
kenningar.
Að vonum hefur þessum nýstár-
legu niðurstöðum ekki verið tekið
þegjandi. í Washington kættust að-
stoðarmenn Bill Clmtons forseta.
Hann lagði í vetur til atlögu við þing-
meirihluta Repúblíkana í deilu um
hækkun lágmarkslauna. Forsetinn
vill nú hækka lágmarkslaun um 20%,
úr 4,25 dollurum á klukkutíma í 5,15
dollara. Krueger hefur verið ráðinn
æðsti efnahagsráðgjafí Robert Reich,
atvinnumálaráðherra, þótt ráðningin
sé talin óháð niðurstöðum og skrifum
þeirra félaga. Card var hinsvegar
nýlega tilnefndur til John Bates
Clark verðlaunanna, sem samtök
bandarískra hagfræðinga veita ann-
að hvert ár þeim sem efnilegastur
þykir í hópi hagfræðinga yngri en
40 ára.
Félagamir hafa ekki látið deigan
síga við að vega að hefðbundnum
kenningum í atvinnuhagfræði og
gáfu í síðasta mánuði út bók um
rannsóknir sínar undir titlinum
„Myth and Measurement,"" (Hindur-
vitni og hagmælingar). Þeir félagar
telja marga starfsbræður sína ofur-
selda óraunsæjum kenningum og
mæla með því að stéttin gefi ha-
grannsóknum betri gaum.
Eins og við mátti búast hafa marg-
ir hagfræðingar dregið niðurstöðum-
ar þeirra Cards og Kruegers í efa.
Hefðbundnar kenningar um framboð
og eftirspum benda til þess að ef
ríkið hækkar lágmarkslaun leiti fleiri
eftir vinnu og færri störf verði í boði.
Þessi ráðstöfun ætti ekki að auka
atvinnu eða draga úr atvinnuleysi.
Kenning
og athugun
Undanfarin ár hafa hagfræðingar
birt hundruð rannsókna á sambandi
lágmarkslauna og atvinnu. Card og
Kraeger era ekki fyrstir til að fínna
vísbendingu um að hækkun lág-
markslauna leiði ekki til aukins at-
vinnuleysis, en hingað til hefur eng-
um tekist að færa sannfærandi rök
fyrir því af hveiju hefðbundnar kenn-
ingar gefí ranga mynd af vinnumark-
aði.
Innan hagfræði ber af og til á
togstreitu milli sjónarmiða þeirra
sem leggja áherslu á að setja fram
kenningar um hegðun fólks og hinna
sem kjósa að kanna hvemig fólk
hegði sér í raun. En hvort er mark-
tækara, kenning um að vinnumark-
aður hljóti að lúta lögmálum fram-
boðs og eftirspumar, eða tölfræði-
rannsókn á sambandi atvinnu og
launa?
Við þessari spumingu er ekki til
einfalt svar. Vandinn er að markalín-
umar milli kenningar og athugunar
era ekki skýrar í reynd: Flestir hag-
fræðingar verða því að fóta sig á
báðum sviðum. Hagfræðingur sem
skoðar niðurstöður tölfræðirann-
sóknar kemst ekki hjá því að halla
sér að ákveðinni kenningu og til-
gátu. Rannsóknin er þannig ávalt
lituð viðhorfí þess sem safnar gögn-
unum og metur þau. Tölfræði gefur
ekki afdráttarlausa niðurstöðu held-
ur aðeins vísbendingu um líkumar á
því að ákveðin kenning skýri áhrif
einnar stærðar á aðra.
Til þess að skýra hvemig viðhorf
hagfræðingsins litar rannsóknina má
líta á hvemig samband atvinnu og
launa er lesið úr hagtölum. Þeir
þættir sem hafa áhrif á atvinnu era
eins og áður segir fyöldi þeirra sem
leita að vinnu og spurn fyrirtækja
eftir vinnuafli. Fleiri þættir en laun
hafa áhrif á eftirspurn, til dæmis
afköst starfsfólks og spum eftir
þeirri vöra og þjónustu sem fyrirtæk-
in selja. Framboð fólks í láglauna-
störf getur einnig breyst vegna ytri
aðstæðna. Þessi áhrif verður að sía
úr gögnunum. Niðurstöðurnar era
því mótaðar þeim forsendum sem
fræðimaðurinn gefur sér um sam-
hengi stærða.
Rusl inn, rusl út?
*
Þannig er skiljanlegt að starfs-
bræður Cards og Kruegers hafí litið
á niðurstöðurnar gagnrýnum augum:
Þótt einfaldar kenningar um framboð
og eftirspum sanni í sjálfu sér ekk-
ert, getur rannsókn sem bundin er
við ákveðið tímabil og afmarkaðan
markað ekki kollvarpað þrautreyndri
kenningu. Þannig hvílir sönnunar-
byrðin á þeim félögum að skýra af
hveiju hækkun lægstu launa ætti
ekki að draga úr spurn eftir starfs-
fólki í þessi störf.
Þeir Card og Kraeger virðast hins-
vegar komnir í verri klípu. Fyrstu
vísbendingamar um að alvarlegir
gallar gætu leynst í rannsókn þeirra
komu fram á ársþingi Bandarísku
hagfræðisamtakanna í Janúar.’” Þar
sýndu hagfræðingar við A&M há-
skóla í Texas og Chicago-háskóla
niðurstöður rannsóknar sem benti til
þess að atvinnurekendur í New Jers-
ey fylki hefðu verið viðbúnir því að
fylkisstjómin myndi hækka lág-
markslaun. Stjómin í Washington
hækkaði nefnilega lágmarkið á
landsvísu ári áður. Atvinna hafði því
þegar dregist saman og áhrif launa-
hækkunar í New Jersey geta virst
minni fyrir vikið.
Aðrir hagfræðingar hafa hinsveg-
ar fundið alvarlegri veilu í rannsókn-
inni. Þeir Card og Kraeger söfnuðu
gögnunum með því að hringja í
skyndibitastaði sem valdir voru af
handahófí. Þannig byggðust upplýs-
ingar um fjölda starfsfólks, vinnu-
stundir og laun á vitneskju þeirra
sem svöraðu símanum í hveiju til-
viki. Þar sem hringja þurfti í veit-
ingastaðina tvisvar, fyrst í febrúar
og síðar í nóvember, réði tilviljun því
hvort sá sem fyrir svörum varð hafði
sambærileg gögn undir höndum og
áður eða gat veitt réttar upplýs-
ingar. Aðferðin virðist hafa leitt til
ónákvæmni og skekkju.
Hagfræðingar sem borið hafa
gögn Cards og Kraegers saman við
tölur sem nú liggja fyrir úr launabók-
haldi viðkomandi fyrirtækja segja að
gögnin gefi mjög villandi mynd af
því sem raunverulega gerðist. Þegar
launatölur úr úrtaki þeirra fyrirtækja
sem tóku þátt í könnuninni era not-
aðar til þess að skoða áhrif laga-
breytingarinnar á atvinnu í New
Jersey virðist atvinna hafa dregist
saman, líklega um ein 5%, eins og
við var að búast af kenningum um
framboð og eftirspum. Card og
Kraeger héldu því fram að atvinna
í New Jersey hefði aukist um 12%
samanborið við Pennsylvaniu-fylki,
þrátt fyrir hækkun lágmarkslauna á
fyrri staðnum.
Vopnin snúast
Ef sú gagnrýni sem hefur komið
fram undanfamar vikur á rannsókn
Cards og Kraegers á við rök að styðj-
ast vakna margar spumingar.
í fyrsta lagi eiga hagfræðitímarit
að gera strangar kröfur til greina sem
sendar era inn til birtingar. Að jafn-
aði fara greinar, nafnlausar, fyrir
þijá sérfræðinga sem eiga að ganga
úr skugga um að gögn og rannsókn-
araðferðir standist ströngustu kröfur.
Það yrði álitshnekkir fyrir samtök
bandarískra hagfræðinga ef höfuðrit
þeirra hefði birt rannsókn sem byggð
var á villandi gögnum.
Þá virðist sem vopnin geti snúist
í höndum Clintons, Reichs og ráð-
gjafa þeirra. Niðurstöðum þeirra
Cards og Kruegers hefur til dæmis
verið beitt óspart á fundum efna-
hagsnefndar Bandaríkjaþings til þess
að kveða í kútinn hagfræðinga sem
lýstu því áliti að hækkun lágmarks-
launa myndi að líkindum auka at-
vinnuleysi.
Stjórnmálamenn þurfa á ráðgjöf-
um að halda og margir hagfræðingar
sækjast eftir því að veita ráð um
hagstjórn og efnahagsmál. Undan-
farin ár hefur byrinn snúist gegn
þeim sem styðja afskipti ríkisvaldsins
af verði, framleiðslu og launum. Virk
afskipti kreijast einnig fyllri þekk-
ingar en hagfræðingar búa oftast
yfir. Þessi saga sýnir að stundum
er varkárra að treysta einfaldri kenn-
ingu, sem byggð er á skýrum for-
sendum, heldur en hagtölum sem
sýna „hvað gerðist í raun og vera.“
Markaðslögmálin láta ekki að sér
hæða.
* David Card og Alan B. Krueger (1994)
“Minimum Wages and Employment: A Case
Study of the Fast Food Industry in New Jers-
ey and Pennsylvania," American Economic
Review, September.
** Princeton University Press, Mars 1995.
*** Donald R. Deere, Finish R. Welch og
Kevin M. Murphy (1995) „Employment and
the 1990-91 Minimum Wage Hike,“ AER, Mal.
Richard B. Berman (1995) „Dog Bites Man:
Minimum Wage Hikes Still Hurt“ Wall Street
Joumal, 5. Apríl.
Höfundur er við doktorsnám í
hagfræði við Kaliforníuháskóla í
Los Angeles.