Morgunblaðið - 30.04.1995, Síða 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 30. APRÍL 1995 B 9
Eðalsætu vínin frá
Sauternes eru þau við-
kvæmustu í Bordeaux.
Það má lítið út af bera
til að uppskeran mis-
heppnist. Sú virðist því
miður hafa orðið raun-
in á síðasta ári, segir
Steingrímur Sigur-
geirsson, sem smakk-
aði grand cru-vín frá
Sauternes á dögunum
ÞEGAR vel tekst til eru fá
vín sem geta státað af
jafnmikilli fágun og
glæsileik og eðalsætu
hvítvínin frá Sauternes í suðurhluta
Bordeaux. Góðir árgangar frá
bestu framleiðendunum eru líka
með dýrari vínum, sem fáanleg eru.
Vínræktendur í Sauternes geta
þó ekki treyst því að vínekrur
þeirra skili hinu fljótandi gulli á
hvetju ári. Þrúgurnar eru ekki
týndar fyrr en seint að hausti
eftir að myglusveppurinn Bortr-
ytis hefur lagst á þær og sogið
úr þeim mestallan vökva. Vökvinn
sem eftir stendur er dísætur og
úr honum eru þessi eðalvín unnin.
Þegar aðstæður eru ekki réttar
er hins vegar hætta á því að þrúg-
urnar skemmist eða sýkist af öðr-
um óæskilegum myglutegundum.
Því miður er árgangurinn 1994
fremur dapurlegur í Sauternes og
ekki mörg vín, sem ná að standa
undir nafni, þrátt fyrir að fram-
leiðendur hafi skorið framleiðsl-
una gífurlega niður. Eigandi
frægs víngerðarhúss tjáði mér að
einungis níu tunnur hefðu verið
framleiddar undir nafni chate-
aux-ins í fyrra en venjulega næmi
framleiðslan 60 tunnum. Afgang-
urinn var seldur sem hráefni í
'11 V|l:jra

||*r ' . || i
en alls ekki vonlaust þrátt fyrir það.
Chateau La Tour Blanche.
Þykkur sætur sítrusávöxtur.
Elegant vín með flottri uppbygg-
ingu. Mikiil og hreinn sítrus í
bragði.
Chateau Lafaurie-Peyraguey.
Örlítið skemmdur ávöxtur í nefi.
Bragð mun skárra en ilmur. Mik-
il sæta og keimur af banönum.
Chateau Clos Haut-Peyraguey.
Sætur, hreinn, marmelaðikennd-
ur ávöxtur í nefi. Bragð ekki eins
hreint en þó ásættanlegt.
Chateau de Rayne-Vigneau.
Glæsilegur hreinn ilmur. Minnir
á konfektsfyllingu. Mikið, þétt,
margslungið bragð. Vín sem hef-
ur næga sætu og vídd.
Chateau Suduiraut. Fremur
lokaður, sæmilega ferskur ilmur.
Austurlensk krydd og ávextir í
bragði. Mikið og samþjappað vín.
Chateau Coutet. Sæt lykt sem
minnir á sítrónusápu og sítrsu-
ávexti. Hreint og fínt. Mikið sultu-
kennt bragð, skortir helst lengd.
Chateau Guiraud. Sæt skörp
lykt, á mörkum þess að vera
skemmd. Hið skemmda sækir á
eftir því sem vínið er lengur í
glasi. Mikið en myglukennt
bragð. Sorglega vont.
Chateau Rieussec. Þéttur, fall-
egur ávöxtur en fremur lokað.
Bragð þétt og klístrað, fremur
langt. Mikill jarðvegur í bragði.
Chateau Rabaud-Promis. Lok-
aður en tiltölulega hreinn ávöxt-
ur. Lítið, fremur óspennandi
bragð en ekkert stórslys.
Sautemes 1994
nafnlausar „sauternes“-blöndur.
Chateau de Myrat. Sérstæð
lykt er minnir á austurlensk/ind-
versk krydd, nektarínur og fúnar
spýtur. Bragð í sama stíl.
Chateau Doisy-Daene. Nef
[ilmur vínsins] sæmilega ferskt
og fremur opið en skarpt fremur
en sætt. Þægilegt, hreint ávaxta-
bragð en ekki stórt.
Chateau Doisy-Vedrines. Mjög
þroskuð, fremur ólystug og allt
að því skemmd epli í nefi. Bragð
er gerkennt og óskemmtilegt.
Minnir á eplamús, sem staðið
hefur of lengi.
Chateau Filhot. Ferskur, sætur
og hreinn ávöxtur í nefi. Töluverð
„fita“ og sæmilegur bragðmassi.
Bragð mætti vera ferskara en er
þó ekki óhreint.
Chateau Broustet. Fremur lok-
aður ilmur en sæmilega ferskur
og greina má sítrusávexti. Bragð
kryddað og minnir á múskat-
krydd og brenndan sykur.
Chateau Nairac. Afengur og
örlítið oxaður ilmur. Sæmilegur
ávöxtur í nefi. Bragð fremur mik-
ið og út í negul fremur en ávexti.
Chateau Caillou. Sætur ilmur
út í lakk. Bragð lokað en mikill
massi. Gallalítið en skortir helst
vídd.
Chateau Suau. Feitur, sætur en
örlítið skemmdur ilmur. Mygla sem
á lítið skylt við eðalmyglu. Bragð
óþægilegt og allt að því vont.
Chateau de Malle. Sætur þægi-
legur ilmur. Þykkt og hreint
bragð út í hitabeltisávexti og
sælgæti. Feitt og mikið.
Chateau Lamothe. Ung, þurr
og nokkuð skörp lykt. Minnir lítið
á Sauternes. í munni sætur massi
en skortir hreinleika.
Chateau Lamothe-Guignard.
Opinn, sætur sítrusávaxtailmur.
Góður bragðmassi en jafnvægisíít-
ill. Skortir hreinleika og ferskleika
Áhrif reynslulist-
ans að koma í ljós
Rúmt ár er liðið frá því að reynslusala á áfengi var
hafín hjá ATVR. Verulegar breytingar eru nú að verða
á úrvali í verslunum og allar þeirra eru ekki til bóta
AHRIFA reynslulistakerfisins, sem
tók gildi fyrir ári, er nú farið að
gæta í verulegum mæli á hinu
fasta vöruvali Afengis- og tóbaks-
verslunar ríkisins. Tegundir, sem verið hafa
í reynslusölu í átta mánuði og náð tilsettri
sölu, færast yfir í allar verslanir en tegundir
í fasta vöruvalinu, sem ekki hafa náð lág-
markssölu á sama tíma, detta út.
Tilkoma reynsluslistans tengist gildistöku
samningsins um Evrópska efnahagssvæðið
þann 1. janúar í fyrra. Samkvæmt ákvæðum
samningsins er ekki leyfilegt að mismuna
einstökum framleiðendum þegar kemur að
markaðsaðgangi og tóku áfengisverslanir á
Norðurlöndunum, þar sem einkasölufyrir-
komulag er við lýði, því upp þann hátt að
búa til sérstakan „reynslulista" samhliða að-
allista. Reynslulistinn skiptist niður í und-
irflokka og er hægt að sækja um að áfengis-
tegundir verði teknar til sölu til reynslu.
Umsóknir eru afgreiddar í þeirri röð, sem
þær berast, og í vinsælustu flokkunum hafa
myndast langar biðraðir. Sá sem sækir um
nú í einstaka flokkum getur því ekki búist
við að tegund hans verði tekin til reynslusölu
fyrr en eftir nokkur ár.
Reynslulistafyrirkomulagið hefur mælst
misjafnlega vel fyrir og t.d. í Svíþjóð er raun-
in af því ekki góð. Einn helsti galli kerfisins
er að færa má rök fyrir því að annað af-
brigði mismununar í vöruvali, sé að ryðja sér
til rúms.
Hér á íslandi er flokkunin nokkuð gróf
þannig að t.d. ódýr brandí og dýrustu koníök
eru í sama flokki, einnig ódýr freyðivín og
dýr kampavín og jafnvel er bara einn flokkur
um írsk viský, skosk viský („blended" jafnt
sem „single malt“) og bandarísk og kanadísk
bourbon.
Oðruvísi mismunun?
Veldur þetta því að dýrari tegundir eiga
mjög erfitt að ná þeirri lágmarkssölu í sínum
flokki, sem krafist er. í raun þýðir þetta að
nær ómögulegt er að fá skráningu á aðal-
lista fyrir t.d. XO-koníak og eru margar dýr-
ari og vandaðri tegundir, sem seldar hafa
verið hjá ÁTVR nú að detta út. Sama má
segja um dýrari maltviský og kampavín.
Það hefði mátt halda að á tölvuöld hefði
ekki átt að vera flókið að búa til fleiri flokka,
til að viðhalda sem breiðustu vöruúrvali í
þágu neytandans. Kerfið í dag býður meðal-
mennskunni heim og það ætti að vera óþarft
að láta aukið frelsi „bitna“ á neytendum,
með þeim hætti.
Nær mánaðarlega hafa nýjar tegundir
bæst við á reynslulista hér á landi, en þær
tegundir eru einungis seldar í fjórum verslun-
um: Eiðistorgi, Kringlunni, Heiðrúnu og á
Akureyri. Virðist þó sem tegundir bætist
ekki við jafnhratt og raunin var í upphafi.
Tegundir sem hverfa
Kerfið tók gildi í mars 1994 og í síðasta
mánuði var metið hvemig sala tegunda á
aðallista eða „kjarna“ (það er þær tegundir
sem fást í öllum verslunum) hefði verið fyrstu
tólf mánuðina. Margar tegundir reyndust
ekki hafa náð 1% sölu innan síns vöruflokks.
Þær verða því ekki pantaðar á ný og munu
því ekki fást eftir að þær seljast upp. Þar
sem birgðir eru misjafnlega miklar milli teg-
unda munu þær þó ekki hverfa á sama tíma
og búast má við að sumar þeirra fáist áfram
um nokkurt skeið.
Þær tegundir, sem detta út, eru:
Rauðvín: Yvecourt í heilum og hálfum
flöskum, Torres Sangre Brava, Negarine
Valpolicella frá Pasqua, Barolo Fontanaf-
redda, Bulls Blood, Jacob’s Creek, Sidi Bra-
him, Carmel Advat, La Cetto Petite Syrah.
Hvítvín og kampavín: LA Cetto Fumé
Blanc, Corvo Veuve-Clicquot Demi-Sec.
Koníak: Courvoisier VSOP (350 ml), Ca-
mus Napoleon, Camus XO, Hennesy VSOP
(350 ml) Hennesy XO, Rémy Martin XO,
Frapin Napoleon, Frapin Chateau de Fontpi-
not.
Viský: Johnnie Walker Black Label (350
ml), Cardhu Malt Glenfíddich Malt (350 ml).
Bjór: Budweiser flöskur, Michelob flöskur,
Heineken flöskur, Pilsner Urquell, Beck’s
flöskur, Föroya Bjór Veðrur.
Aðrar áfengistegundir: Miles Finest Rich
Madeira, Jet, Jack Daniels (375 ml), Aalborg
Akavit (350 ml), Polonaise (500 ml),
Tindavodka (500 ml), Absolut Citron (500
ml), Underberg Bitter (3x20 ml).
Viðbætur.á aðallista
Nokkrar þeirra tegunda, sem verið hafa í
reynslusölu færast nú yfír á aðallista. Þær eru
Rauðvínin Chateau Coucheroy og Chateau
Val Joanis. Hvítvínin Chateau Bonnet og
Chateau Val Joanis. Koníakið Carte Noire
frá Rénault. Ljóst romm frá Captain Morg-
an, Rjómalíkjörinn Country Satin, Vodka-
drykkurinn Koskenkorva Pink Cat og finnski
bjórinn Lapin Kulta.
Þær tegundir sem luku reynslusölu í apríl
en náðu ekki inn á aðallista eru: Rauða Ber-
gerac-vínið Seigneurs de Perigord, Rioja-vin-
ið Siglo Crianza, Rósavínið Chateau Val Joan-
is og Lysholm Linie Aquavit.