Morgunblaðið - 07.05.1995, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
SÍÐARI UMFERÐ FRÖNSKU FORSETAKOSNINGANNA
TEKST JOSPIN
HIÐ ÓMÖGULEGA?
ÓLÍKLEGT er að Jospin beri sigur úr býtum í frönsku forsetakosningunum en þó ekki útilokað.
Hér undirbýr hann ræðu fyrir kosningafund í Mulhouse um borð í flugvél frá Caen. Honum til að-
stoðar er ritari hans, Nicole Baldet.
CHIRAC tekur í hendur stuðningsmanna sinna á fundi í Metz. Flestir stjómmálaskýrendur spá
honum sigri en honum hefur þó ekki gengið sem skyldi síðustu daga vegna yfirlýsinga sinna í
Evrópumálum.
Frönsku forsetakosn-
ingamar hafa öðru
fremur snúist um
Frakkland og hið mikla
atvinnuleysi í landinu,
segir Steingrímur Sig-
urgeirsson, sem fylgst
hefur með lokaspretti
baráttunnar. Hann seg-
ir flest enn benda til að
Jacques Chirac sigri en
að alls ekki sé hægt að
útiloka að Lionel Jospin
komi enn einu sinni á
óvart.
yndi af stjómmálum og Frakkar.
Þegar kosningar eru í nánd kemst
fátt annað að. Alls staðar eru
stjómmál rædd og allir hafa skoð-
anir á hlutunum. I fjölmiðlum velta
sérfræðingar fyrir sér þróun mála
út frá öllum hugsanlegum hliðum
og af meiri ákefð en við eigum að
venjast. í Frakklandi snúast stjórn-
mál ekki bara um málefni, þau em
list og lífíð sjálft.
Lýsandi dæmi er að eitt vinsæl-
asta sjónvarpsefnið eru brúðuþætt-
ir fyrir fréttatíma, þar sem gert
er góðlátlegt grín að nýjustu at-
burðunum og aðalleikararnir eru
þekktustu stjómmálamenn lands-
ins í líki tuskubrúða. Lengi vel var
þátturinn Le Bébete Show á stöð-
inni TFl allsráðandi í þessum efn-
um en undanfarin ár hafa brúðurn-
ar í Guignols d’Info haft vinning-
inn. Hvar annars staðar en í Frakk-
landi gæti vinsælasta (og jafn-
framt eitt besta) stjórnmálaefnið
verið brúðuleikhús og þar að auki
haft töluverð áhrif á almennings-
álitið?
Það eru flestir sammála um að
Jaeques Chirac, fyrram forsætis-
ráðherra og borgarstjóri Parísar,
geti þakkað brúðunum auknar vin-
sældir sínar að veralega leyti. Þeg-
ar vinsældir Edouards Balladurs
voru í hámarki og margir stuðn-
ingsmanna hans höfðu fært sig
yfir í herbúðir Bálladurs, var
Chirac-brúðan vorkunnarleg.
Borgarstjórinn var fúllyndur, einn
og yfirgefínn úti í horni og ávallt
með aðra höndina í vatnsfötu
(vegna þess að hann brenndi sig á
Balladur). Fyrir nokkra breytti hún
hins vegar um framkomu og varð
vinaleg og aðlaðandi. Og viti menn.
Vinsældir Chiracs jukust óðfluga.
Valdamikill forseti
Kosningar í Frakklandi era
ávallt stórmál. Engar kosningar
eru hins vegar mikilvægari, jafnt
fyrir Frakka sjálfa sem umheim-
inn, en forsetakosningamar, sem
haldnar eru á sjö ára fresti. For-
setaembætti fimmta lýðveldisins
var mótað af Charles de Gaulle
hershöfðingja árið 1958 og fyrir
de Gaulle. Líklega hefur enginn
forystumaður lýðræðisríkis hlut-
fallslega meiri völd en Frakklands-
forseti. Hann ræður yfir kjarn-
orkuherafla Frakklands og hann
mótar utanríkisstefnuna. Forseti
getur leyst upp þingið þegar hon-
um hentar og hann getur skipað
forsætisráðherra að vild. Ef forseta
líka ekki ákvarðanir þingsins eða
ríkisstjórnarinnar, hefur hann vald
til að hafna þeim. Hann er ekki
bundinn af þinginu líkt og Banda-
ríkjaforseti.
Það ætti því ekki að koma á
óvart að vinsæll forsætisráðherra
á borð við Balladur skuli ákveða
að freista gæfunnar, þegar skoð-
anakannanir sýna að hann myndi
vinna auðveldan sigur, þrátt fyrir
að hann hafi gert samkomulag við
Chirac um annað fyrir tveimur
árum. Gæfan er hins vegar fall-
völt og Balladur tókst ekki ætlun-
arverk sitt. Þegar atkvæði höfðu
verið talin í fyrri umferð forseta-
kosninganna fyrir tveimur vikum
kom í ljós að þeir tveir frambjóð-
endur, sem komust áfram í síðari
umferð kosninganna, voru þeir
Jacques Chirac og sósíalistinn Li-
onel Jospin.
Flest bentir til að Chirac muni
vinna sigur í kosningunum. Síðustu
kannanir fyrir kosningar, sem birt-
ust fyrir viku, spáðu honum um
55% atkvæða en Jospin 45%.
Kannanir era ekki óskeikular, líkt
og kom í ljós í fyrri umferðinni.
Þrátt fyrir að í fáum öðrum ríkjum
sé jafnmikið lagt í kannanir tókst
þeim ekki að spá fyrir um sigur
Jospins í fyrri umferðinni. Chirac
er ekki lengur jafnsigurviss og
samkvæmt orðrómi í stjórnmála-
og fjölmiðlaheimi Frakklands
benda óopinberar kannanir til að
mun mjórra verði á mununum en
lengi var talið. Allt getur gerst og
fáir útiloka lengur, að Jospin eigi
raunhæfan möguleika á sigri. Það
sýndi sig í fyrri umferðinni að stór
hópur kjósenda gerði upp hug sinn
á síðustu stundu. Búist er við að
það sama gerist í dag og mun
þessi hópur ráða miklu um úrslitin.
Þá á eftir að koma í ljós hvernig
þau 40% kjósenda sem kusu fram-
bjóðendur yst til hægri og vinstri
fyrir tveimur vikum veija atkvæði
sínu.
Jospin í sókn
Jean-Michel Thenart, stjóm-
málaritstjóri dagblaðsins Libérati-
on, segir í samtali við Morgunblað-
ið að ólíklegt sé að Jospin sigri en
það sé þó ekki óhugsandi. Ekki sé
einungis hægt að miða við at-
kvæðamagn Chiracs í fyrri umferð-
inni því þegar tekin séu saman
atkvæði til hægri og vinstri sé stað-
an honum í vil. Málið sé flóknara
en svo. „Þjóðarfylking Le Pens er
ekki hægriflokkur heldur öfga-
hægriflokkur. Flokkurinn er mjög
andsnúinn Chirac og sækir að auki
mikið fylgi til fyrrum kjósenda
Kommúnistaflokksins. Kjósendur
flokksins munu því ekki fylkja sér
um Chirac. Það verður spennandi
að sjá hvemig fylgi Le Pens mun
skiptast, hvort að Chirac fái helm-
ing og Jospjn helming. Þá hefur
kosningabáráttan fyrir síðari um-
ferð kosninganna ekki verið Chirac
í hag, þó að undarlegt sé. Hann
er sá sem átti að vera öraggur
með sigur. Jospin hagnaðist mikið
á góðu gengi sínu í fyrri umferð-
inni og hóf að auki baráttuna fyr-
ir þá síðari um leið og þeirri fyrri
lauk. Hann var byrjaður að halda
baráttufundi strax á mánudegi eft-
ir kosningar á meðan Chirac eyddi
nær heilli viku í að sameina hægri-
menn. Hann tapaði miklum tíma
og hefur ekki náð sér fyllilega á
strik eftir það.“
Thenard segir að vissulega hafí
orðið jafntefli í sjónvarpsum-
ræðunum. En líkt og í fótbolta,
þegar allir ganga út frá því sem
vísu að annað liðið sigri en leikur-
inn endar með jafntefli, þá gengur
áskorandinn með sigur af hólmi.
„Að mínu mati var það því frekar
Jospin, sem fór betur út úr umræð-
unum, en Chirac, þrátt fyrir að
hvorugur hafí haft betur. Nú á
lokastigi baráttunnar hefur Chirac
enn á ný verið með yfirlýsingar í
Evrópumálum. Það hefur tvívegis
áður hent og í bæði skiptin hefur
það leitt til ókyrrðar á fjármála-
mörkuðum. Þó að hann hafi í þetta
skipti boðað þjóðaratkvæða-
greiðslu um stofnanir Evrópusam-
bandsins en ekki hina sameigin-
legu mynt þá persónugerðj hann
með þessu skopmyndina af sjálfum
sér. Manninum sem stöðugt skiptir
um skoðun í Evrópumálum. Það
er ekki líklegt til að afla honum
trausts meðal kjósenda Balladurs.
Hvernig sem á málin er litið þá
er hann í vörn á lokaspretti kosn-
ingabaráttunnar. Þetta var greini-
legt á fimmtudagskvöld. Annars
vegar vora myndir af Jospin á 35
þúsund manna baráttufundi í To-
ulouse og hins vegar Chirac, sem
var ekki á baráttufundi heldur að
vetja stefnu sína í Evrópumálum.
Enginn getur hins vegar sagt fyrir
um hvort þetta dugi Jospin til sig-
urs en það er ljóst að hann sækir
á. Við megum heldur ekki gleyma
því að svo virðist sem fimmtungur
kjósenda eigi eftir að gera upp hug
sinn. Það er mjög há tala.“
Breytt pólitískt landslag
Hver hefði trúað þessu fyrir ein-
ungis tveimur vikum? Þá var talið
nær öruggt að Chirac tækist í
þriðju atrennu að ná kjöri sem for-