Morgunblaðið - 07.05.1995, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1995 13
seti. Hann bauð sig fram í fyrsta
skipti árið 1981, þrátt fyrir að
bandamaður hans Valéry Giscard
d’Estaing, sæktist eftir endurkjöri
sem forseti. Þá komst hann ekki
áfram í síðari umferð kosninganna.
Árið 1988 bauð hann sig fram á
ný en tapaði gegn Francois Mit-
terrand í síðari umferðinni.
Hið pólitíska landslag í Frakk-
landi hefur breyst mikið frá síð-
ustu forsetakosningum. Líkt og
annars staðar á Vesturlöndum eru
skilin milli vinstri og hægri ekki
jafn skýr og áður. Það er kannski
augljósara í Frakklandi en í mörg-
um öðrum vestrænum ríkjum, sök-
um þess hve harðvítug stjómmála-
baráttan var. Franski kommúni-
staflokkurinn, sem lengi var einn
sá öflugasti á Vesturlöndum, er
hins vegar ekki lengur raunveru-
legt afl í frönskum stjómmálum.
í forsetatíð Mitterrands hafa sós-
íalistar að sama skapi færst nær
miðjunni en þeir vom er hann náði
kjöri. Ekki má heldur gleyma því
að þegar Mitterrand tók við völdum
árið 1981 höfðu ekki orðið valda-
skipti milli hægri og vinstri í 23
ár, sem er einsdæmi á Vesturlönd-
um. Á undanfömum fjórtán ámm
hafa fylkingamar hins vegar fjór-
um sinnum skipst á völdum (þó
ekki forsetaembættinu) og stjóm-
málamunstrið því farið að líkjast
því er tíðkast annars staðar í Evr-
ópu. Það er ef til vill ein skýring
þess hve hátt hlutfall Frakka er
óánægt með hin hefðbundnu
stjórnmálaöfl. Þrátt fyrir að
vinstri- og hægriflokkar stjórni
landinu til skiptis heldur atvinnu-
leysi áfram að aukast og kjörin
að versna. Því leita hinir óánægðu
til frambjóðenda og flokka er bjóða
„aðrar“ lausnir.
Enn munur á hægri og vinstri
Franz-Olivier Giesbert, aðalrit-
stjóri Le Figaro, segir í samtali við
Morgunblaðið að vissulega sé
minni munur á hægri og vinstri
en áður hefur verið raunin í Frakk-
landi. „Það má hins vegar ennþá
skipta Frakklandi upp í hægri og
vinstri, rétt eins og til era hægri-
menn og vinstrimenn í Bandaríkj-
unum, Bretlandi og öðmm ríkjum.
Annars vegar eru þeir serp telja
mikilvægast að dreifa því sem til
stáðar er og hins vegar þeir sem
leggja áherslu á aukna verðmæta-
sköpun. Gífurleg umskipti hafa
hins vegar átt sér stað frá því á
níunda áratugnum og hafa sumir
viljað halda því fram að tímabil
hugmyndafræðinnar sé liðið. Ég
tel að það hafi komið mjög greini-
lega í ljós í þessari kosningabar-
áttu. Áherslur Chiracs hafa verið
mjög félagslegar og þó að Jospin
hafi haldið vinstrisjónarmiðum á
lofti hafa þau verið hógvær," segir
Giesbert.
Á sama tíma og þessi þróun á
sér stað greiða hins vegar 40%
Frakka öfgaflokkum til hægri og
vinstri atkvæði sitt. Giesbert segir
að þetta hafi þegar mátt greina í
Evrópukosningum á síðasta ári.
Hann telur hins vegar ekki að um
hættulega þróun sé að ræða og
bendir á að árið 1981 hafi til dæm-
is Mitterrand haldið þjóðnýtingar-
sjónarmiðum á lofti. Mikið umrót
eigi sér stað í frönskum stjórnmál-
um og þó að hin hefðbundnu
stjórnmálaöfl hafí tekið upp raun-
hæfari stefnu hafi róttækari sjón-
armið ekki horfið af stjórnmála-
sviðinu. Það sé fyllilega eðlilegt.
Atvinnumálin mikilvægust
Þeir Chirac og Jospin hafa verið
gagnrýndir af mörgum fyrir að
taka ekki á flóknum og umdeildum
málum á borð við innflytjendamál
og framtíðarþróun Evrópusam-
: bandsins. Giesbert segir skýring-
una vera þá að frambjóðendurnir
hafi greinilega einbeitt sér að því
máli, sem mest brennur á kjósend-
um, nefnilega atvinnumálunum og
hinu mikla atvinnuleysi í Frakk-
landi. „Vissulega brenna innflytj-
endamálin einnig á fólki og það
er rétt að þau hafa ekki verið mik-
ið rædd. Evrópuþróunin vekur hins
vegar ekki eins mikinn áhuga og
er skýringin á því efnahagsvandi
undanfarinna ára. Þegar illa geng-
ur efnahagslega eykst andstaðan
við Evrópu, rétt eins og í öðmm
ríkjum. Þegar ástandið batnar
verða viðhorfin jákvæðari."
Þrátt fyrir að þetta séu fyrstu
forsetakosningarnar að kalda
stríðinu loknu hefur heldur ekki
mikið farið fyrir umræðu um
breytta stöðu Frakklands í heim-
inum. „Það er rétt að þetta hafa
verið fremur innhverfar kosningar
og alþjóðamál lent í skugganum.
Helsta skýring þess er atvinnu-
ástandið. Þijár milljónir Frakka
eru í dag án atvinnu, sem er vem-
lega hátt hlutfall ekki síst þegar
haft er í huga að fy'öldi manns er
einnig í tímabundinni starfsþjálf-
un eða átaksverkefnum til að
draga úr atvinnuleysi. Hið raun-
vemlega atvinnuleysi er því nær
fimm milljónum manna. Það er
ótrúlegur fjöldi og um þetta hefur
stjórnmálabaráttan snúist. Það er
því kannski eðlilegt að alþjóðamál
hafa ekki verið áberandi í umræð-
unni.“
Hvernig verður næsta sljórn?
Umræður em þegar hafnar um
það hvemig ríkisstjóm Frakklands
verður skipuð að loknum kosning-
um. Báðir hafa frambjóðendumir
lofað mikilli endurnýjun nái þeir
kjöri og hefur það vakið upp
vangaveltur um hvort jafnróttæk
uppstokkun muni eiga sér stað nú
og árin 1958 og 1981.
Sigri Chirac ganga allir út frá
því sem vísu að hann skipi Alain
Juppé utanríkisráðherra í embætti
forsætisráðherra. Juppé hefur
starfað við hlið Chiracs frá árinu
1976 og er það samdóma álit
franskra vinstri og hægrimanna,
jafnt sem innlendra og erlendrfi
fréttaskýrenda, að hann sé sá ráð-
herra í ríkisstjóm Balladurs, sem
hafí staðið sig best. Er jafnvel
þegar farið að ræða hugsanlegt
forsetaframboð af hans hálfu í
framtíðinni. Því má heldur ekki
gleyma að Juppé stóð sem klettur
við hlið Chiracs í lok síðasta árs
þegar margir hægrimenn hikuðu
við að velja á milli hans og Ballad-
urs. Hefur hann ásamt Philippe
Séguin verið helsti skipuleggjandi
kosningabaráttu Chiracs. Má gera
ráð fyrir að Séguin gegni einnig
mikilvægu hlutverki að loknum
kosningum, hvort sem hann verði
áfram í embætti þingforseta líkt
og nú eða setjist í ríkisstjórn. Juppé
og Séguin eru mjög ólíkir, jafnt
pólitískt sem persónulega, sem
gæti reynst kostur þegar hægri-
menn reyna að sameinast á ný
eftir slag Chiracs og Balladurs í
fyrri umferðinni. Fæstir telja hins
vegar líklegt að Balladur muni
gegna frekari hlutverki í frönskum
stjórnmálum.
Þá hefur Alain Madelin verið
orðaður við embætti fjármálaráð-
herra, en hann er með fijálslynd-
ustu mönnum í efnahagsmálum í
röðum franskra hægrimanna.
Aubry líklegasta
forsætisráðherraefnið
Feðginin Jacques Delors og
Martine Aubry em talin líklegustu
forsætisráðherraefnin, nái Jospin
lqori og hallast raunar flestir að
því nú að Aubry sé líklegri kostur
Aubry er 44 ára gömul og gegndi
embætti vinnumálaráðherra árin
1991-1993. Faðir hennar nýtur
vissulega mikillar virðingar jafnt
innan sem utan Frakklands en
væri að sama skapi líklega of mik-
ill þungavigtarmaður fyrir nýjan
forseta. Þá má nefna að Michel
Jospin hagnaö-
ist mikid á góóu
gengi sinu i fyrri
umferóinni og
hóf aó auki bar-
áttuna fyrir þá
siöari um leió og
þeirri fyrri lauk.
Hann var byrj-
aóur aó halda
baráttufundi
strax á mánu-
degi efftir kosn-
ingar á meóan
Chirac eyddi
nær heilli viku i
aó sameina
hægrimenn.
Hann tapaói
miklum tima og
hef ur ekki náó
sér fyllilega á
strik eftir þaó.
Rocard, fyrram forsætisráðherra,
hefur verið nefndur sem hugsan-
legur utanríkisráðherra.
Helsti vandi Jospins er að hægri-
menn ráða yfir um 80% þingsæta
eftir hinn hrikalega ósigur vinstri-
manna í kosningunum 1993.
Vissulega hefur hann boðað að
hann muni leysa upp þingið og
efna til nýrra kosninga, en alls
ekki er víst að vinstrimenn muni
þá ná hreinum meirihluta. Það
sýndi sig í Evrópukosningunum í
fyrra að Frakkar hafa ekki enn
fyllilega fyrirgefið Sósíalista-
flokknum þau mistök sem hann
gerði á ámnum 1988-1993.
Raunar var það ein helsta
ástæðan. sem Delors nefndi, er
hann hafriaði því að bjóða sig fram
til forseta, að hann teldi ólíklegt
að hann gæti náð meirihluta á
þingi sem forseti.
Jean-Michel Thenard segir að-
spurður um þetta að ekki megi
útiloka að Frakkar vilji veita Josp-
in tækifæri til að stjórna landinu,
nái hann kjöri sem forseti. Og jafn-
vel þó að vinstrimenn nái ekki
meirihluta sé ekki þar með sagt
að niðurstaðan yrði „sambúð“
hægrisinnaðs þings og vinstrisinn-
aðs forseta líkt og raunin var
1986-1988 og 1993-1995. „Ég
held að þetta gæti reynst tæki-
færi, þó að ég geti ekki fullyrt um
að það sé framkvæmanlegt, til að
breyta til. Samsteypustjórnir hafa
ekki verið við Iýði síðan á tímum
fjórða lýðveldisins þó að slíkt ætti
ekki að vera útilokað á svipuðum
nótum og í Þýskalandi. Vandinn
er hins vegar sá að hér er ekki til
neinn sambærilegur flokkur við
Fijálsa demókrata í Þýskalandi.
Það á eftir að koma í ljós hvort
einhver flokkur hægra megin við
miðju yrði reiðubúinn til að axla
hlutverk FDP í Þýskalandi.“
VORSYNING
FIAT PUNTO
Evrópumeistarinn!! - Bíllinn sem valinn var bíll ársins í Evrópu 1995.
>K - r j. Jf
BDEía
ÍTALSKIR BÍLAR HF.,
SKEIFUNNI 17, SÍMI 588 7620
Opið: Laugardag kl. 10-17.
Sunnudag kl. 13-17.
Komið og reynsluakið.
FIAT PUNTO