Morgunblaðið - 07.05.1995, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
gf
0 Morgunblaðið/Kristinn
MARGRÉT Oddsdóttir innan um vinnufélaga sína
á skurðstofunni. Aðgerðum um holsjá fleygir
fram á flestum sviðum skurðlækninga.
Margrét Oddsdóttir
hóf störf ó Landspítal-
anum síóastlióió haust
eftir langt nóm í Banda-
ríkjunum, þar sem hún
nam fyrst almennar
skurólækningar og síó-
an kviósjórskurólækn-
inggr. Er hún eini sér-
fræóingurinn hér ó
landi í þeirri grein auk
þess aó vera meóal
þriggjg kvenna á Is-
landi til aó Ijúka nómi
í skurólækningum, Hildíir
Friðriksdðtlir forvitnaóist
hjó Margréti um aó-
geróir geróar um holsjé
og þá sérstöóu hennar
aó vera áhrifamikil
kona í veldi karla.
MARGRÉT Oddsdóttir
kom dæsandi inn úr
dyrunum á Hótel Óð-
insvéum eftir að hafa
sótt synina tvo á leikskóla og kom-
ið þeim í gæslu. Hún hafði látið
vita að henni mundi seinka og á
meðan hafði ég tíma til að gera
mér í hugarlund hvemig viðmæl-
andi minn liti út. Af röddinni að
dæma virkaði hún ákveðin og rösk
og ein þeirra sem tvínónar ekki
við hlutina.
Þegar hún gekk í salinn var ég
viss um að þama væri hún komin,
stuttklippt og ákveðin í fasi án
þess að vera valdsmannsleg. „Mér
er alveg sama hvar við hittumst,
því ég þekki ekki kaffihúsin hér
eftir níu ára fjarvem,“ hafði hún
sagt þegar við mæltum okkur
mót. Níu ár er langur tími, en
Margréti fínnst hann ekki hafa
verið lengi að líða. „Nema fyrsta
hálfa árið meðan maður þekkir
engan og er að átta sig á umhverf-
inu og kerfinu," segir hún eftir að
hafa tyllt sér við borðið. „Eftir það
líður tíminn ákaflega hratt.“
Ólst upp á ísafirði
Margrét ólst upp á ísafírði og
er elst sjö systkina. Hún lærði ung
að beita hnífnum, að vísu ekki til
lækninga heldur til að úrbeina fisk!
Eftir gagnfræðaskóla fór hún í
Menntaskólann á ísafírði og út-
skrifaðist þaðan árið 1975 hjá Jóni
Baldvin Hannibalssyni og Bryndísi
Sehram. „Það voru líflegir tímar á
ísafírði á þessum árum og við skól-
ann vora margir ungir og hressir
kennarar," rifjar hún upp með bros
á vör.
Þegar hún er spurð hvort hún
hafí alltaf ætlað sér að verða lækn-
ir, svarar hún neitandi um leið og
hún hristir höfuðið hlæjandi. „Ég
ætlaði að fara í einhvers konar líf-
fræði eða lífefnafræði. Ég komst
á skólastyrk eitt ár til Bandaríkj-
anna og tók aukreitis námskeið í
líffærafræði ásamt fleiru. Á þeim
tíma ákvað ég að drífa mig í lækna-
deildina."
Valdi skurðlækningar
Eftir sex ára nám í læknadeild
HI ákvað Margrét að leggja fyrir
sig skurðlækningar, en þá hafði
einungis ein önnur kona lokið sllku
sémámi á íslandi, Ása Guðjóns-
dóttir, sem var yfirlæknir á Sjúkra-
húsi Siglufjarðar. Nú hafa fleiri
fylgt í kjölfarið og starfar til dæm-
is ein í afleysingastarfi á Landspít-
alanum en aðrar era í námi.
Margrét segir að fjöldi ungra
kvenna hafí nú sýnt áhuga á að
fara í ýmsar greinar sem karlmenn
hafí hingað til einkum sóst í. „Enda
verður andrúmsloftið og vinnu-
brögðin heilbrigðari þegar hópur-
inn er blandaður. Þetta á við um
öll störf, hvort sem um er að ræða
pólitík, læknisfræði eða annað. Þó
svo að skurðlækningar hafí fallið
undir hefðbundið karlastarf finnst
mér ekkert vandamál að vera kven-
maður í þessu starfi."
- Samstarfsmennirnir era ekki
eins og kóngar í ríki sínu?
„Nei, nei alls, ekki,“ svarar hún.
„Við eram fjögur, sem eram al-
mennir skurðlæknar, og ég gæti
ekki hugsað mér að vinna með
betri mönnum. Samstarfið er mjög
gott og það á einnig við um skurð-
stofuhjúkranarfræðinga, svæf-
ingarlækna og raunar alla sem
hlut eiga að máli.
Eina vandamálið sem ég er að
glíma við núna er þeytingur á milli
staða vegna bamagæslu, þrátt fýr-
ir að það komi jafnt í hlut okkar
hjónanna. Það sem.kom mér mest
á óvart þegar ég kom til íslands
var hversu dagvistarmál eru erfið
og taka mikla athygli frá vinnandi
foreldram. Drengirnir, sem era
tveggja og fjögurra ára, eru hvor
á sínu bamaheimilinu, þannig að
mikill þeytingur á sér stað.“
Vantaði gæslu og ,
seinkaði aðgerð
„Það fyllti raælinn um daginn
þegar ég varð að seinka aðgerð í
hádeginu vegna þess að ég hafði
engan til að sækja drenginn. En
vonandi fer ástandið að lagast því
ég á von á að koma þeim báðum
„Fjandakornið
að ég láti það
hafa áhrif á
mig hvort Yale-
háskóla líkar
betur eða verr
að ég eignist
barn.“
á sama barnaheimili," segir hún og
hallar sér eins makindalega aftur
í stólnum og hann býður upp á.
Þegar Margrét hafði gert upp
við sig að læra skurðlækningar
varð Yale-háskóli í New Haven,
Connecticut, fyrir valinu og hélt
hún þangað ásamt eiginmanni sín-
um, Jóni Ásgeiri Sigurðssyni
fréttamanni. Þá vora þau bamlaus
og Margrét segist ekki hafa talið
það koma til greina að eignast
bam meðan hún væri í námi. „Svo
hugsaði ég með mér; fjandakornið
að ég láti það hafa áhrif á mig
hvort Yale-háskóla líkar betur eða
verr að ég eignist barn,“ segir hún
og brosir örlítið.
„Tilfellið var að allir tóku því
vel og gömlu prófessorarnir voru
ekkert nema .elskulegheitin og
báðu mig endilega að taka lengra
frí en sex vikur, svo úr varð að
ég tók tvo og hálfan mánuð."
Byijaði á rannsóknarstofu
Þegar hún kom til New Haven
var hún fyrst í tveggja ára náms-
stöðu í rannsóknum á meltingar-
færam tengdum skurðlækningum
á Yale-háskólasjúkrahúsinu. „Með
þessu jókst skilningur minn veru-
lega á vísindum og tengslum þeirra
við sjúkdóma. Nú á ég mun auð-
veldara með að átta mig á ýmsum
hlutum þessum tengdum."
Eftir þetta tímabil tók við fimm
ára almennt skurðlæknanám við
Yale-háskólasjúkrahúsið og síðan
tveggja ára sémám í kviðsjár-
skurðlækningum í Atlanta. „Þar
fór ég að vinna með John Hunter,
ungum manni sem er einn af fram-
kvöðlum í kviðsjárspeglunarað-
gerðum.“
- Ert þú eini sérfræðingurinn
í þessari grein hér á landi?
„Já, en flestir kunna talsvert
fyrir sér eins og að gera gall-
blöðraaðgerð, taka botnlanjga, laga
kviðslit í nára og fleira. Eg lærði
hins vegar flóknari aðgerðir eins
og þær sem gerðar eru vegna vél-
indabakflæðis, magasára og að
taka hluta af ristli, svo dæmi séu
tekin. Hinir læra þetta smám sam-
an líka, því þetta er eitthvað sem
þarfnast einungis þjálfunar við
ásamt því að læra handtökin," seg-
ir hún og vill ekki gera mikið úr
sínum hlut.
- Er farið að nota þessa tækni
við allar skurðaðgerðír?
„Nei, ekki allar, en fleiri bætast
sífellt í hópinn. Á Landspítalanum
höfum við til dæmis tekið milta
með holsjáraðgerð og fjarlægt
æxli úr maga. Aðgerðir um holsjá
fleygir fram á flestum sviðum
skurðlækninga og erlendis era þær
famar að ryðja sér til rúms á
mörgum sviðum eins og til dæmis
við fegrunaraðgerðir."
Næstu framfaraskref
Næsta skref á Landspítalanum
er gallgangaaðgerð, sem hefur
fram að þessu ekki verið hægt að
gera með kviðsjárspeglunaraðferð.
„Þar á eftir munum við vonandi
byrja að ijarlægja nýrnahettur,
sem undir venjulegum kringum-
stæðum er mjög stór aðgerð, en
með speglunaraðferðinni verður
hún tiltölulega lítil. Það á reyndar
við um flestar aðgerðir að því
stærri sem þær eru þess meiri
ávinningur er að gera þær um
holsjá.“
- Era gerðar kviðsjáraðgerðir
á bömum?
„Já, það er eitt af því sem er
að þróast æ meir. Þetta er mjög
skemmtilegur tími í skurðlækning-
um því það er svo mikið áð gerast
og margt að breytast. Ég hef unn-
ið svolítið með bamaskurðlæknum
og þá einkum við stærri aðgerðir
eins og þindarslit.
Hjá stærri bömum og unglingum
má notast við kviðsjáraðgerðir á
- sama hátt og hjá fullorðnum,“ seg-
ir hún og ánægjan skín úr áhuga-
sömu andlitinu svo að næsta spum-
ing hrekkur ósjálfrátt af vöram:
- Er þetta ofboðslega gaman?
„Já, yfírleitt er starfið bara
skemmtilegt. Það er líka eins gott
þegar maður kemur heim úr námi
39 ára gamall,“ segir hún og hlær
sínum dillandi hlátri.
Vélmenni til aðstoðar
Margrét bendir á að þróunin í
holsjárskurðlækningum sé ákaf-
lega hröð og mikið um tækninýj-
ungar eins og þær að nota vél-
menni til aðstoðar við aðgerð, svo
og alls kyns myndbandstækni. Hún
nefnir sem dæmi að yfirmaður
hennar í Bandaríkjunum hafi haft
skjá á skrifstofu sinni, þannig að
hún gat ráðfært sig við hann með-
an á uppskurði stóð.
Hún nefnir einnig nýjung sem
hún tók sjálf þátt I þegar hún
skrapp til Atlanta fyrir skömmu.
„Við vorum þrjú saman stödd á
spítala niðri í bæ langt frá rann-
sóknarstofu, þar sem ungur að-
stoðarlæknir var að gera tilrauna-
aðgerð á svíni. Til að gera langa
sögu stutta leiðbeindum við honum
i
I V
1
,€
I
H
i
i
í
«
I
I
€
f
I
í
i
4
4
4
i
i
i
i
i
i