Morgunblaðið - 10.05.1995, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 10. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
__________________________________FRÉTTIR
Héraðsdómur Suðurlands dæmir í landamerkjamáli
Skíðasvæðið í Bláfjöllum
ekki í Olfushreppi
HÉRAÐSDÓMUR Suðurlands
féllst á mánudag á kröfur Reykja-
víkurborgar, þegar kveðinn var
upp dómur í landamerkjamáli sem
Ölfushreppur höfðaði vegna mark-
alínu um Bláfjallasvæðið. Hefðu
kröfur Ölfushrepps .verið teknar
til greina hefði skíðasvæðið í Blá-
fjöllum talist innan hreppamárka
hans.
Málið höfðaði Ölfushreppur
gegn Reykjavíkurborg, Seltjarnar-
neskaupstað, Kópavogskaupstað,
Garðabæ, Bessastaðahreppi,
Hafnarfjarðarkaupstað, Magnúsi
Hjaltested og öðrum þeim sem
telja til beins eða óbeins eignar-
réttar að landamerkjum, sem fram
komu í dómkröfum hreppsins.
Varakröfur annarra aðila en borg-
arinnar voru í samræmi við aðalkr-
öfur hennar.
Hefð og venjur
Ölfushreppur hefur talið sig
hafa eignarrétt að afréttarlandi
sínu og litið svo á, að sá réttur
helgaðist af hefð og venjum frá
ómunatíð. Fyrir hönd hreppsins
var bent á, að ekki hafi komið
fram nein andmæli gegn þessum
eignarrétti á liðnum öldum, fyrr
en á allra síðustu árum. Andmæli
þessi, af hálfu sveitarfélaga vest-
an fjalls í Gullbringu- og Kjósar-
sýslu, hafi ekki raskað á neinn
hátt eignarrétti hreppsins að af-
réttinum, þ. á m. á Bláfjallasvæð-
inu.
Lína eftir Bláfjöllum
Dómkröfur hreppsins voru
byggðar á því, að lýsingar sýslu-
manna á 19. öld, ásamt landa-
korti Björns Gunnlaugssonar frá
1831 gæfu rétta mynd af sýslu-
mörkum eins og þau hefðu verið
frá ómunatíð. Þær upplýsingar,
sem fram komu í þessum gögnum,
túlkaði hreppurinn svo, að mörkin
ættu að liggja frá Sýslusteinum
í Geitahlíðum, um Stóra-Kóngs-
fell og þaðan áfram í svonefndan
Sýslustein, austan Lyklafells.
/ . 'Stóra- ...,
Stóri4iolli
/ o
Bláfjaliásl
Litla-
Kóngsfell
Krafa Ölfushrepps
um hreppamörk
*
Húsfellsbru/ni
4 r wv/ II x
jfyVífilsfell'-jfc-v J-*v— ^
, 1 Aj):/ muwur
<:0
■t )} • . .1 í( /
Niðurstöður
dómsins um
landamerki
milli Ölfus-
hrepps og
sveitarfélaga
á höfuðborgar-
svæðinu
SN,
Suðurendi Bláfj^la
‘ ■ ý~-< /
KerlingaHínúkur )
H e i ð i n h á /
Reykjavík
Kópavogurý^
Hafn.
Gríndavíkurhreppur ^ Ölfushreppur
Þessari túlkun hreppsins var
mótmælt og bent á, að Björn
Gunnlaugsson hafi, á korti sínu,
dregið landamerkjalínuna eftir
lýsingum þessara sömu sýslu-
manna frá Vífilsfelli til suðurs
eftir endilöngum Bláfjöllum og
þannig styðji sá uppdráttur í öll-
um meginatriðum sjónarmið m.a.
Reykjavíkurborgar í málinu.
Tómlæti
í dómsorði er gildi uppdráttar
Björns sem réttarheimildar stað-
fest, því þar segir, að þótt ekki
liggi fyrir að uppdrátturinn hafi
hlotið staðfestingu þeirra aðila er
landsréttindi áttu að markalínunni
sem hann dró, eða staðfestingu
stjórnvalda og honum hafi ekki
verið þinglýst, þá hafi hann réttar-
áhrif vegna tómlætis aðila um
mótmæli og þess að menn hafi
farið að byggja á honum sem vafa-
lausri heimild.
Afnot, fjallskil
og hagkvæmni
Dómurinn rakti fjölmargar aðr-
ar heimildir til stuðnings niður-
stöðu sinni og leit einnig til afrétt-
arnota, sem hvor málsaðili um sig
hefði haft af þrætulandinu, fjall-
skila og hvaða mörk teldust hag-
kvæm. Niðurstaðan varð sú, að
mörkin skyldu dregin frá Vífilfelli
eftir hæstu tindum Bláfjalla í suð-
urenda þeirra, síðar frá suðurenda
Bláfjalla í Litla-Kóngsfell og síðan
eftir þinglýstri landamerkjalínu í
umsömdu landamerkjabrefi Grind-
víkinga og Selvogsinga frá 1980
úr Litla-Kóngsfelli í Sýslustein
undir Geitahlíð og í sjó fram við
Seljabótarnef.
Dóminn kváðu upp Kristján
Torfasor, dómstjóri, og meðdóm-
endurmr Már Pétursson, héraðs-
dómari, og Skúli Jón Pálmason,
héraðsdómari.
Heildverslun Ásgeirs Sigurðssonar með umboð fyrir Unilever í 100 ár
Vatnslita-
mynd á ald-
arafmæli
„VIÐ erum auðvitað bæði
ánægðir og stoltir yfir afmæl-
inu og myndin fær mjög veg-
legan sess hérna á skrifstof-
unni,“ segir John Aikman, for-
sljóri Heildverzlunar Asgeirs
Sigurðssonar, um vatnslita-
mynd frá Unilever fyrirtækinu
í tilefni af 100 ára afmæli heild-
verslunarinnar í dag, þann 10.
maí. Heildverslunin hefur verið
í viðskiptum við fyrirtækið og
fyrirrennara þess frá fyrstu
tíð.
Stofnuð verslun
Ásgeir Sigurðsson, stofnandi
heildverslunarinnar, fékk
verslunarleyfi þann 10. maí
1895, og hafði gengið frá samn-
ingum við forvera Unilever,
Lever bræður, um sölu á sápu
og matvörum og Brunner og
Mond, ICI, um haustið. Þó skipt
hafi verið við ýmsa aðila á 100
árum hafa viðskipti við Lever-
samsteypuna og ICI ávallt verið
ankeri viðskiptanna.
Fjórði ættliður
Tveir sona Ásgeirs komust
til fullorðinsára. Annar, Walt-
er, lést úr voðaskoti á besta
aldri. Hinn, Haraldur Á. Sig-
urðsson, varð kunnur leikari
og rithöfundur auk þess sem
hann tók virkan þátt í rekstri
fyrirtækisins. Dóttir hans, Þór-
dís, er nú stjórnarformaður
Morgunblaðið/Sverrir
Ásgeirs Sigurðssonar hf. og
starfa synir hennar, fjórði ætt-
liðurinn, við fyrirtæki langafa
síns.
Að ofan sést Colin Harvey,
sölustjóri hjá Unilever, af-
henda John Aikman, forstjóra
heildverslunarinnar, vatnslita-
mynd frá Bristol í tilefni aldar
afmælis fyrirtækisins. Hægra
megin stendur Skorri Andrew
Aikman, sölustjóri heildversl-
unarinnar, og sonur Johns.
Norrænu heilsuverndarverðlaunin
Nánast hægt
að fyrirbyggja
öll slys á börnum
HERDÍS Storgaard
hjúkrunarfræð-
ingur og barna-
slysavamafulltrúi Slysa-
varnafélags íslands hlýtur
að þessu sinni Norrænu
heilsuverndarverðlaunin
(nordisk folkehálsepriset).
Þetta er í níunda skipti
sem verðiaunin eru veitt
en athöfnin fer fram í dag
í heilsugæsluskólanum í
Gautaborg. Herdís var
valin úr stórum hópi ein-
staklinga frá Norðuriönd-
um og er fyrsti íslending-
urinn sem fær þessa við-
urkenningu. Verðlaunin
hlýtur hún vegna starfa
sinna hjá Slysavarnafélagi
íslands fyrir að stuðla að
öryggi barna og fyrir öt-
ula vinnu við að fyrir-
byggja slys á börnum.
„Þetta er mikill heiður. Ég vissi
að Félag íslenskra hjúkrunarfræð-
inga hafði mælt með mér en það
var orðið langt síðan og ég hélt
að búið væri að veita þessi verð-
laun. Þetta kom mér því verulega
á óvart.“
Áhugann á að fyrirbyggja slys
á börnum fékk Herdís þegar hún
hóf störf eftir nokkurra ára hlé á
slysadeild Borgarspítalans. „í
millitíðinni hafði ég eignast barn
og mér blöskraði þessi háa slysa-
tíðni á börnum. Hvern einasta dag
var ég að taka á móti illa slösuðum
börnum, en vissi jafnframt að
nánast öll slysin var hægt að fyrir-
byggja.“
Herdís segist hafa farið að
skoða tölur á slysadeildinni og
velta fyrir sér hvort eitthvað væri
hægt að gera til bóta.
„Forsvarsmenn hjá Rauða
krossinum fréttu af þessum áhuga
mínum og báðu mig að útbúa
kennsluefni. Þeir sendu mig á
fyrstu alþjóðlegu slysaráðstefnuna
sem haldin var í heiminum og fór
fram í Stokkhólmi árið 1989.“
Þessi ráðstefna var vendipunkt-
ur fyrir Herdísi, eftir hana var hún
staðráðin í að vinna við að fyrir-
byggja slys á börnum. Eftir að
Herdís hóf störf hjá Slysavamafé-
laginu fékk hún frjálsar hendur til
að móta starfið _og hún byijaði á
fundaherferð. „Ég fór hringinn í
kringum landið og vakti athygli
fólks á þessum vanda. Að því búnu
þurfti ég að afmarka mig og taka
fyrir ákveðna málaflokka.“
Hvað hafði forgang?
„Ég gerði könnun á drukknun-
arslysum og sá að þau voru allt
of tíð ef miðað var við hin Norður-
löndin. Eftir að hafa haft samband
við menntamálaráðuneytið varð-
andi slys í skólasundi ---------
var sett á stofn sérstök
sundlauganefnd sem sá
um að setja öryggis-
reglur,“ segir Herdís.
Þá komst hún að
raun um að engar öryggiskröfur
eru til um leiksvæði barna á Is-
landi. „Núna eru að koma evr-
ópskir staðlar og ég vinn við að
aðstoða bæjar-, og sveitarfélög við
endurskipuiagningu á leiksvæð-
um.“
Herdís segir að sérstök nefnd
sé nú að endurskoða byggingar-
reglugerðir með tilliti til öryggis
barna. „Ég rak mig ítrekað á að
það skorti ákveðna þætti í bygg-
ingarreglugerðir með tilliti til
barna eins og til dæmis að girt
væri í kringum hús sem eru í
byggingu."
- Hvernig hefur þér verið tekið
Herdís Storgaard
►HERDÍS Storgaard er fædd
í Reykjavík 25. desember 1953.
Hún lærði hjúkrun I Bretlandi
og sérhæfði sig svo í bæklun-
ar- og slysahjúkrun í London.
Eftir að hafa starfað á slysa-
deild Borgarspítalans frá
1978-81 flutti húntil Danmerk-
ur og sérhæfði sig í svæfingar-
hjúkrun og fór síðan í kennslu-
og uppeldisfræði. Frá árinu
1986 var hún fræðslustjóri á
Borgarspítalnum og deildar-
stjóri slysadeildar sama spít-
ala. Þar starfaði hún líka sem
svæfingarhjúkrunarfræðingur
um tíma. Árið 1991 hóf Herdís
störf hjá Slysavarnafélagi ís-
lands. Eiginmaður Herdísar er
Kaj Storgaard sölumaður og
eiga þau einn son sem heitir
Sebastían.
Fær verðlaun-
infyrst
íslendinga
/ baráttu þinni fyrir öryggi barna?
„Afskaplega vel. Auk þess vita
núorðið flestir af þessu starfi okk-
ar hjá Slysavarnafélaginu og ég
fæ mikið af gagnlegum upplýsing-
um og reyni að aðstoða þá sem
til mín leita. Þetta starf er tví-
þætt; að laga það sem er að og
að fræða foreldra og aðra sem
umgangast börn.“
- Hverskonar slysum lenda ís-
lensk börn í?
„Það er mikið um slys í heima-
húsum á litlum börnum, þau hljóta
brunasár, falla niður af bleiu-
skiptiborðum eða úr efri kojum,
eitranir eru algengar þó þeim hafi
fækkað og úti í umhverfinu er
drukknunartíðnin hjá okkur há.
Við erum með hæstu slysatíðni
barna á Norðurlöndum.“
Hún segir að við séum ekki
mikið frábrugðin hinum Norður-
löndunum þegar kemur
að slysum á stálpuðum
börnum sem eru aðal-
lega íþrótta-, og skóla-
slys. „Eini munurinn er
sá að það er ekki byijað
að vinna eins markvisst að for-
vörnun og í nágrannalöndunum.
Það hefur t.a.m. komið í ljós að
hægt er að fyrirbyggja skólaslys.
Nærtækt dæmi er heilsugæslan í
Hafnarfirði en hún hefur í sam-
vinnu við skólana þar stuðlað að
fækkun skólaslysa og þeim hefur
fækkað um 40% síðan samvinnan
hófst.“
Herdís segir að málin sem bíði
á borðinu hennar séu óteljandi en
núna er hún að undirbúa vikuátak
í forvörnum vegna drukknana
barna og í undirbúningi er for-
varnastarf vegna brunasára
barna.“