Morgunblaðið - 14.05.1995, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 14. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
STKEITi
/
■ Eg varð að taka inn róandi lyf til
að geta haldið ófram nómi.
■ Felst „standard" í því að nó inn fólki
sem er spennuþolið en hugsanlega
hrótt tilfinningalega séð?
■ Við teljum okkur vera í alþjóðlegri
samkeppni og verðum því að stand-
ast þessar kröfur.
isfræði og lögfræði, þar sem fallið
er hæst, kemur í ljós að áfallið er
mikið, einkum fyrir þá nemendur
sem hafa ætíð þótt vera frábærir
námsmenn. í þessum fögum eiga
menn allt undir einu prófí komið,
því ef þeir falla verða þeir að bíða
frá sjö mánuðum upp í heilt ár til
að geta þreytt prófið á nýjan leik.
Við það bætist að þeir fá ekki tú-
skilding frá lánasjóði og verða að
treysta á örlæti ættingja sinna. Því
er spennan gífurleg og lestur og
vökur oft meiri en eðlilegt getur
talist.
að bæta við námsefni fyrir hvert
próf þarna í lagadeildinni, bæklingur
hér og bæklingur þar og þannig
auka þeir kröfurnar með hverju
prófi.“
„Eg hef haft mjög miklar áhyggj-
ur af því andlega álagi sem börn
mín hafa búið við. Það sem er iagt
á þessa nemendur í sjálfu náminu
og á ferlinu öllu er ekki mannlegt.
Það er enginn stuðningur við þetta
fólk og þetta háa fall er alls ekki
eðlilegt. Það er verið að reyna að
bola þeim í burt með því að hafa
álagið ómannúðlegt.“
Álqgió er mikió á nemendur í háskólanum,
einkum þar sem fjöldatakmörkunum er beitt
enda er fallió yfir 80%. Margir þurfa á lyfj-
um aó halda til aó geta þraukaó, andlega
og fjárhagslega. Kristin Marja Bald-
wrsdottir ræddi vió nemendur og nokkra
stjórnendur í háskólanum um þann veruleika
sem sumir stúdentar búa vió.
PRÓFIN standa nú sem hæst
hjá framhaldsskólanemend-
um með tilheyrandi spennu
og kvíða. Streitan sem þeir búa við
er þó ekkert í líkingu við þá próf-
streitu sem háskólanemar þjást af
þegar þeir ná ekki prófum í ákveðn-
um greinum. Þar gildir ekki ein-
göngu að hafa þekkinguna og vera
samviskusamur, iieldur líka að hafa
mikið pressuþol og vera lunkinn á
prófum. Fallið er gífurlegt og menn
hafa spurt sig hvort eitthvað kunni
að vanta upp á mannlega þáttinn
síðar meir þegar nemendur eru vald-
ir inn með núverandi hætti. í sumum
greinum, eins og til að mynda í lækn-
isfræði og lögfræði, eru nemendur
stundum á byrjunarreit í heil tvö til
þijú ár, heilsutæpir, auralausir og
fullir efasemda um tiigang lífsins.
Lánasjóður léttir þeim ekki lífið
nema síður sé og möguleikarnir til
að nýta það námsefni sem þeir hafa
þó legið yfír nótt og dag eru engir.
í Háskóla íslands eru formlegar
fjöldatakmarkanir í læknisfræði, þar
sem 30 efstu nemendur komast yfír
á annað ár, í hjúkrunarfræði þar sem
60 komast áfram, í sjúkraþjálfun
þar sem 20 komast áfram og í tann-
læknadeild þar sem 6 komast áfram.
í öðrum deildum er lágmarksein:
kunn ekki alls staðar sú sama. í
lagadeild er þess krafíst að nemend-
ur fái 7,0 í almennri lögfræði til að
komast yfir á annað ár, í verkfræði
og raunvísindadeild er lágmarksein-
kunn í flestum greinum 4,0 og lág-
markseinkunn í öðrum deildum er
alla jafna 5,0.
Nemendur tala því um dulbúnar
fjöldatakmarkanir í lagadeild. Þess
má geta að nemendur sem fá ein-
kunnina 5,0 í læknisfræði eru ekki
fallnir þótt þeir komist ekki áfram,
og fá því námslán, en nemendur sem
ná ekki einkunninni 7,0 í lagadeild
fá ekki námslán. Það er því spurning
hvort ekki sé verið að mismuna nem-
endum í þessu tilviki.
Fjöldalakmarkanir
En hver er ástæðan fyrir fjölda-
takmörkunum?
„Kennslugeta deildarinnar hefur
verið metin ítrekað, síðast fyrir
tveimur árum og var reyndar af
sumum talin vera ívið minni en hún
er núna,“ segir Einar Stefánsson,
varaforseti læknadeildar. „Þetta mat
byggist á þeirri aðstöðu sem fyrir
hendi er til að kenna klíniskar og
verklegar greinar."
Það er aðstöðuleysi á sjúkrahús-
um sem veldur því að fleiri komast
ekki að í læknadeild, en hver er
ástæðan fyrir hinni dulbúnu síu í
lagadeild? Hvers vegna er lágmarks-
einkunnin 7,0 í lagadeild en ekki í
öðrum deildum? Og er eitthvað til í
þeim orðrómi að það sé stétt lög-
fræðinga úti í bæ sem stjómi því
hversu margir nýir lögfræðingar nái
því að útskrifast?
„Almenn lögfræði er aðfarargrein
eða yfirlitsgrein og því eðlilegt að
gera kröfur um hærri einkunn þar
en í öðrum greinum," segir Þorgeir
Örlygsson, deildarforseti lagadeild-
ar. „Frá árinu 1949 hefur fyrsta
einkunn verið áskilin í lögfræði. Hún
var þá 10 og 'h sem jafngildir 7,0
á núverandi einkunnaskala. Laga-
námið er erfitt nám og það hefur
verið talið eðlilegt að gera miklar
kröfur í upphafí þannig að mönnum
sé ljóst að hverju þeir gangi.
Lagadeildin er ekki með neina
stéttarhagsmunagæslu fyrir starf-
andi lögfræðinga. Hún gerir fyrst
og fremst akademískar kröfur til
nemenda sinna. Það hefur verið tal-
inn kostur deildarinnar og hún út-
skrifar þar af leiðandi góða lögfræð-
inga.“
Fall
Ef litið er á einstaka kennslu-
greinar er fallið langhæst í laga-
deild, eða 83,7%. Af þeim 190 nem-
endum sem þreyttu próf á fyrsta ári
nú í janúar náði 31, en 159 nemend-
ur sátu eftir.
í læknisfræði var fallið, eða tala
þeirra sem komust ekki áfram,
80,8%. Af 156 nemendum sem
þreyttu prófið sátu 126 nemendur
eftir.
í öðrum greinum þar sem fjölda-
takmörkunum er beitt er fallið, eða
tala þeirra sem komast ekki áfram,
hæst í sjúkraþjálfun, 78%, í tann-
læknadeild 57% og í hjúkrunarfræði
50%.
í greinum þar sem fjöldatakmörk-
unum er ekki beitt, hvorki formleg-
um né dulbúnum, eru ákveðin próf
sem hindra nemendúr í að komast
áfram upp á annað ár. Þar er fallið
hæst í raunvísindadeild 46,8%, í við-
skiptadeild 41,9%, í félagsvísinda-
deild 39,7%, í heimspekideild 32,8%
og í verkfræðideild 17,4%.
Á lyf jum til aó þrauka
I ofannefndum greinum féllu, eða
komust ekki áfram, rúmlega 600
nemendur, þar af 280 í læknisfræði
og lögfræði. Þá eru ekki meðtaldir
þeir nemendur sem falla í greinum
sem hér hafa ekki verið nefndar.
Og hvaða áhrif skyldi það hafa á
nemendur að falla, andlega og ekki
síður fjárhagslega?
í samtali við nokkra nemendur
sem hafa þá reynslu að baki úr lækn-
Þeir nemendur sem eftirfarandi
ummæli eru höfð eftir náðu í annað,
þriðja eða fjórða sinn og héldu áfram
námi, annaðhvort í sömu deild eða
annarri.
„Ég vissi að hvetju ég gekk þegar
ég innritaði mig í deildina, samt var
þetta áfall. Ég hafði alltaf verið með
þeim hæstu í skóla og skyndilega
var ég orðinn fallisti."
„Ég skammaðist mín hroðalega
og fékk svo mikla minnimáttarkennd
að hegðun mín breyttist. Eftir fallið
fór ég að fá magaverki og hef nú
verið með magabólgur og á sterkum
magalyfjum í þau þijú ár sem ég
hef verið í deildinni."
„Ég var lengi reiður og svekktur,
því ég hafði oft lesið í tíu til tólf
tíma á dag. Ég hélt þó áfram en
þetta hefur verið hálf dapurlegur
tími, auk þess sem ég er orðinn stór-
skuldugur.“
„Eftir að ég hafði jafnað mig eft-
ir fyrsta áfallið fór ég að telja sjálfri
mér trú um að það væri eitthvað
að mér. Ég fékk í ristilinn eftir fyrsta
prófíð og var á lyfjum í tvö ár. Þeg-
ar ég náði loks prófí í deildinni hætti
ég, því ég sá að þetta var ekki það
sem ég hafði áhuga á. Heilsan batn-
aði um svipað leyti og ég skipti um
deild.“
„Ég fór varla út í mánuð eftir
fallið og brast í grát af minnsta til-
efni. Ég varð að taka inn róandi lyf
til að geta haldið áfram námi.“
„Ég missti gjörsamlega sjálfs-
traustið og komst að þeirri niður-
stöðu að ég væri of heimskur til að
stunda alvarlegt nám. Ég hætti þó
ekki því ég sá að það voru fleiri á
sama báti og ég. Það er ekkert leynd-
armál að það er annar hver nem-
andi á róandi lyfjum og magalyfjum
í þessum deildum og sumir verða
að taka inn svefntöflur þegar álagið
er mest.“
Þegar rætt var við foreldra nokk-
urra nemenda í þessum greinum
kom greinilega fram óánægja þeirra,
áhyggjur og reiði.
„Það eru ómannúðlegar kröfur og
gjörsamlega óraunhæft að ætlast til
þess að nemendur komist yfir þetta
efni sem þeim er ætlað í læknisfræð-
inni. Við höfum oft venllegar
áhyggjur af geðheilsu sonar okkar.“
„Okkur fínnst þeir ævinlega vera
Innlstcaóulausar ávfsanir
Til að kóróna áfallið bætast fjár-
hagsáhyggjumar við. Prófstreitan
eykst til muna þegar nemandinn
veit að ef hann stendur sig ekki, og
á ekki foreldra sem geta haldið hon-
um uppi, lendir hann í skuldasúpu
eða verður að hætta námi og leita
sér að vinnu.
í því láglaunalandi sem ísland er
orðið fer þeim foreldrum fækkandi
sem geta kostað háskólanám bama
sinna. Þeir sem hafa ekki tök á að
vinna með náminu, námsins vegna
eða fá ekki atvinnu, verða að leita
á náðir lánasjóðs.
Námslán eru greidd að vori eða
um jólin eftir að námsmaður hefur
lokið prófum og fullnægjandi ein-
kunnum hefur verið skilað inn til
lánasjóðsins. Margir námsmenn
verða því að framfleyta sér með yfir-
drætti á ávísanareikningi þar til lán-
in eru útborguð. Vextir á þessum
yfírdráttarlánum eru 10-13%. Lána-
sjóður lánar svo fyrir þessum vöxt-
um svonefndar váxtabætur, en lánar
ekki fyrir vöxtum yfír sumarið. Þá
vexti verður nemandinn að greiða
strax.
„Þannig bera námsmenn kostn-
aðinn af vöxtunum og greiða umtals-
verðar fjárhæðir til bankakerfisins,“
segir Guðmundur Steingrímsson,
formaður stúdentaráðs. „Það er talið
að þessi fjárhæð geti numið allt að
50-80 milljónum króna á ári. Náms-
maður sem nær- ekki 75% náms-
árangri vegna veikinda eða falls
verður að taka haustpróf og það
kostar hann kr. 5.050. Það er sá
vaxtakostnaður sem hann greiðir
yfír sumarið. Ef hann nær ekki
haustprófi er skuld hans á yfírdrátt-
arreikningi orðin kr. 225.450.
Ef þessi námsmaður er með tvö
böm á framfæri þarf hann að greiða
vaxtakostnað að upphæð kr. 11.321
og ef hann nær ekki haustprófí er
skuld hans á yfírdráttarreikningi
orðin kr. 500.614.
Það getur því kostað námsmenn
háar fjárhæðir að bregðast bogalist-
in eða bara veikjast á óheppilegu
augnabliki. Þetta eru mjög strangar
námsframvindukröfur og ég held að
menn hafi ekki áttað sig á þessum
göllum eftirágreiðslukerfisins."