Morgunblaðið - 14.05.1995, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 14. MAÍ 1995 17
ÞESSI litli drcngur i Gwatemala var meö orma og útblósinn
maga þegar hann kom til laeknisins. Hann var I jarska niður-
dreginn, en þarna er honwm að batna og brosir i fyrsta
skipti til Elisabethar.
Fólkinu var nú kennt að byggja
hús, þar sem hlutföllin væru ekki
meiri en 5 á móti 7 og gaddavír
notaður til styrktar veggjunum, en
leirsteinarnir aðeins í veggnum
hálfum og bárujárnsþak.
Svo vorum við með heilbrigðis-
verkefni, sem ég hafði á hendi. Við
unnum fjögur saman í hóp, læknir,
hjúkrunarkona, ljósmóðir og fram-
kvæmdaaðili. Okkur var ætlað að
þjálfa valið fólk úr þorpunum, þar
sem einn hafði til dæmis ekki verið
í skóla nerflh eitt ár. Síðan að að-
stoða það við heimkomuna og kenna
því að þekkja almenna sjúkdóma,
læra einföldustu læknisráð og frum-
meðferð, en að vísa þeim áfram á
heilsugæslustöð eða til yfirhlaðinna
læknanna, sem þeir réðu ekki við.
Við vorum líka að kenna ljósmæð-
rum, sem flestar voru einfaldlega
konur sem höfðu tekið á móti börn-
um. Eftir þriggja vikna námskeið
voru þær gerðar út með ljósmæðr-
atösku með skærum, umbúðum
og öðru nauðsynlegu og brýnt fyr-
ir þeim að koma fyrirburafæðing-
um á heilsugæslustöðvar til lækna
og ljósmæðra. Ég held þó að ég
hafi lært meira en ég kenndi fólk-
inu, því kurteisisvenjur þar krefj-
ast þess að maður sitji og spjalli
og þá lærir maður um hefðir og
trú.
Eitt sinn héldu þeir að ég mundi
drepa barn. Ég hafði sett á bamið,
sem var með háan hita, kalt vatn,
en þarna var venjan að dúða barn
með hitasótt eins og mögulegt var.
Þeir vissu ekki að mikinn hita þarf
að kæla niður, annars getur barnið
dáið. Ef barn fékk mislinga vom
þau vön að dúða það og setja við
eldinn í þeirri trú að það mundi
draga blettina út.
Við vomm líka með bólusetning-
ar. Eitt sinn fór ég með ljósmóður
klukkan þijú að nóttu af stað í bíl
og svo mest gangandi til að vera
komin í viðkomandi þorp klukkan
7, þegar markaðurinn byijaði. Svo
bólusettum við öll litlu bömin og öll
bömin í skólanum. Síðan var komið
aftur eftir tvo mánuði og bólusetn-
ingarnar endurteknar. Við vorum
að létta undir með læknunum, sem
höfðu kannski 40 þúsund sjúklingum
að sinna. Og lítið um samgöngur."
Hjónabandið bar hana
til Ástralíu
Eftir þetta vac Elisabeth Balmer
við læknisstörf heima í Bretlandi í
hálft fjórða ár og vann þá með
þekktum læknum í ýmsum greinum.
Starfaði við geðlækningar og heimil-
islækningar og rak síðan læknastofu
með þremur öðmm í East Sussex,
þar til hún gifti sig og fór með dipló-
matanum Michel Hone til Canberra
í Ástralíu á árinu 1983. „Einn af
þessum félögum mínum var gamall
hijúfur læknir, sem hafði verið þarna
þegar „National Health“-kerfið var
innleitt 1947,“ segir hún.
í Canberra fæddist þeim hjónum
sonurinn Barnaby. Fram að fæð-
ingu hans vann Elisabeth og byrj-
aði aftur að vinna eftir að hann var
orðinn 10 mánaða gamall. M.a.
leysti hún af serbnesk-króatískan
lækni, sem hafði farið til að vera
við jarðarför aborginala, en þessi
maður hafði mikinn áhuga á frum-
byggjum Ástralíu.
Við spjöllum svolítið um aðstæður
í Ástralíu og Elisabeth segir mér frá
símaþýðingarkerfi sem þeir hafa þar.
Ef læknir fær sjúkling sem talar
tungumál, sem hann ekki skilur, þá
getur hann einfaldlega hringt í
ákveðið númer og fengið mann með
rétta málakunnáttu til að tala við
sjúklinginnn og þýða fyrir sig.
Næsti áfangastaður __ sendiheira-
hjónanna var gerólíkur Ástralíu. Þau
voru sent til Santi Vincent eyjar í
Vestur-Indíum. Þar var gífurleg fá-
tækt. Elisabeth vann þar á morgnana
á skurðstofu, sem hún segir að hafi
verið mikil viðbrigði frá Ástralíu. Þar
urðu læknamir sjálfír að vikta
skammtana og láta fólkið fá lyfín.
íjónustan við sjúklinga var mjög
slæm og langir biðlistar.
Önnur eyja varð næsti áfangastað-
ur þeirra erlendis, eftir stutta dvöl í
Bretlandi. Það var Santi Helena, eyj-
an þar sem Napoleon var á sínum
tíma fangi. Hún var engu síður sér-
stæð. Þangað var engin flugþjónusta,
einungis skipsferð annan hvem mán-
uð. Þama vora þrír læknar fyrir hálft
sjötta þúsund manna samfélag. Þeir
urðu að gæta þess að birgja sig vel
upp af því sem þeir þurftu og vera
sjálfbjarga um allt, enda ekki hægt
að senda sjúklinga í burtu.
Elisabeth Balmer hefur því verið
á mörgum ólíkum stöðum, þar sem
oft voru ólíkir sjúkdómar ríkjandi.
Hún kveðst hvarvetna hafa reynt að
hafa eitthvað í veganesti eftir dvöl á
hveijum stað. „Á St. Vincent lærði
ég spönskuna sem ég hafði gleymt
frá Guatemaladvölinni og á St. He-
lenu stundaði ég nám í enskum bók-
menntum og náði mér í stúdentsgr-
áðu í þeim áfanga. Og á íslandi er
ég þegar búin að læra á skíðum, sem
ég hafði aldrei reynt fyrr.“
Starfið bíður heima
Fram að þeim tíma sem þau
komu til íslands hafði Michael Hone
sendiherra alltaf verið sendur til
suðlægra landa. Ekki aðeins er
þetta fyrsta kalda landið sem þau
eru í, heldur líka fyrsti staðurinn
þar sem Elisabeth stundar engin
læknisstörf og hún viðurkennir að
hún sakni starfsins að vissu leyti.
„Ég hefi ekkert látið mér detta
í hug að vinna hér. Ég veit að þið
hafið næga lækna og að erlendis
bíða íslenskir læknar eftir að kom-
ast heim. Auk þess tala ég ekki
íslensku og það er mikilvægt að
tala við sjúklingana, einkum litlu
börnin og eldra fólkið. Svo tekur
langan tíma að kynna sér aðstæð-
ur. Samt hefði mér þótt gaman að
geta gert eitthvað."
Elisabeth segir að þau hafi verið
mjög ánægð á ísland og kvartar
ekkert undan hörðum vetri. Þótti
sérstaklega gaman að sjá hér heilu
fjölskyldurnar saman á skíðum,
jafnvel feður með ungbörn á bakinu
í poka. „Ég hefi tekið eftir því að
fólk umgengst börn hér með mik-
illi þolinmæði og virðingu. Annað
sem sló mig þegar ég kom hér var
hve konur virðast sjálfstæðar. Ný-
lega var hér í erindum ensk kona,
sem sagði: Veistu, enginn hefur
ennþá spurt mig hvað gerir maður-
inn þinn? Aftur á móti er kona spurð
hvert sé hennar starf. _ Enn einu
hefi ég veitt athygli, að íslendingar
bera virðingu fyrir sínum lista-
mönnum.“
Hún bætir við að sér þyki verst
hvað þau geti lítið ferðast um land-
ið á þessu síðasta sumri sínu hér.
Þau verði að nota sumarleyfið til
að fara til Englands, þar sem þau
era að leita sér að húsi til framtíðar-
innar. Þau eru samt ákveðin í að
komast í Landmannalaugar og aka
norður í land þegar þau koma aftur.
Þau hjónin ætla að búa nálægt
Hastings, ekki langt frá þar sem
hún hafði áður iæknastofu, segir
Elisabeth Balmer. Þegar hún er
spurð hvort hún ætli að starfa sem
læknir þegar hún kemur heim svar-
ar hún um hæl að hún muni starfa
á fæðingar- og kvensjúkdómadeild
á spítala og byiji í ágúst 1996.
Eftir að þau fara héðan í maí 1996
ætla þau að gefa sér nokkra mán-
uði til að koma sér fyrir og koma
börnunum í skóla.
Elisabeth telur það gott fyrir
börn að flytja milli landa, þótt erf-
itt sé. Barnaby hafi verið með fólki
af öllum gerðum og litarhætti og
það forði frá fordómum. Börnin
læri að skilja að fólk getur verið
öðru vísi og verða víðsýnni. Ekki
fer á milli mála að þannig hefur
það verið um hana sjálfa.
DAEWOO D5320 Pentium
■ 75,90 oglOOMhz
■ 256KB skyndiminni (mest 1MB)
■ 8MB vinnsluminni (mest 256MB)
■ 420MB diskur (256kb buffer)
■ 14" lággeisla skjár (örtölvustýrður)
■ 32-bita PCI Local Bus skjákort
meðWindowshraðli
■ PCI 32-bita Local Bus og ISA brautir
■ 1MB myndminni (mest2MB)
1280x1024x256 liti
■ ZIF sökkull (320pin) fyrir framtíðar
Pentium Overdrive
■ Enhanced dual channel IDE á
32-bita hi speed PCI og ISA braut
■ Uppfyllir EPA og Plug and Play staðal,
hljóðlát vifta
■ 2-háhraða enhanced (UART 16550)
■ Enhanced hliðtengi
(ECPogEPP) ogmúsartengi
■ D0S 6.22, Windows 3.11 oq mús
■ Verð frá kr.: .MkHJEEj stgr. m/'
DAEWOO 2800 DAEWOO 5200 Pentium
■ 66Mhz Intel 486DX2 s 60Mhz Intel Pentium
■ 128KB skyndiminni (mest 256KB) m 256KB skyndiminni (mest 1MB)
■ 4MB vinnsluminni (mest 64MB) ■ 8MB vinnsluminni (mest 128MB)
■ 420MB diskur (256kb buffer) ■ 420MB diskur (256kb buffer)
■ 14" lággeisla skjár (örtölvustýrður) ■ 14" lággeisla skjár (örtölvustýrður)
■ OverdriVe sökkull, ZIF ■ Overdrive sökkull, ZIF 237 pinna
■ 32-bita VESA Local Bus skjákort ■ 32-bita PCI Local Bus skjákort
■ 1MB myndminni(mest2MB) ■ 1MB myndminni (mest 2MB)
■ VESA Local Bus og ISA tengibrautir ■ PCI og ISA tengibrautir
■ MS-DOS, Windows og mús ■ MS-DOÍLWindows og mús
■ Kr. * (. stgr. m/vsk ■ Kr.'íjlíljBjljlJJ stgr. m/vsk
Lykill; aþ alhliba tölvuiausnum
EINAR J. SKULASON HF
Grensásvegi 10, Sími 563 3000

RAÐGREIÐSLUR