Morgunblaðið - 14.05.1995, Blaðsíða 6

6 D SUNNUDAGUR 14. MAÍ 1995
HÚSID OG GARÐURINN
MORGUNBLAÐIÐ
""""GIIIA
li Léttir
562*6262 leit
POKON
LÍFRÆNN ÁBURÐUR
Það sem blómin þarfnast
Lindab
Allir fylgihlutir
Þakrennukerfið frá okkur er heildar-
lausn. Níðsterkt og falleg hönnun.
Þakrennukerfi sem endist og end-
ist. Verðið kemur skemmtilega á
óvart. Gott litaúrval.
Umboösmenn um land allt.
TÆKNIDEILD ÓJteti -vtNG
t'vSSIk,

Smiðshöfða 9 • 132 Reykjavík
Sími 587 5699 • Fax 567 4699
Lindab
ÞAKSTÁL
Þak- og veggklæðning í
mörgum útfærslum, t.d.: bárað,
kantað, þaksteinamynstur ofl.
Plastisol yfirborðsvörn klæðn-
ingarinnar gefur margfalda
endingu.
Fjölbreytt litaúrval.
Umboðsmenn um land allt.
TÆKNIDEILD
Smiðshöfða 9 • 132 Reykjavík
Sími 587 5699 • Fax 567 4699

♦
HÚSIÐ FÆRT
Í BETRIBÚNING
ÓTT margir kjósi að fá fag-
menn til að mála húsin, þá eru
alltaf einhveijir sem vilja helst gera
það sjálfir. Flestir vilja dunda sér
við. málningarvinnuna þegar sólin
skín, en hafa skal í huga að í mik-
illi sól þomar málningin of hratt
og loðir ekki eins vel við og ætlast
er til. Ef það er sól þegar við ætlum
að mála er best að vinna í forsæl-
unni. Hins vegar er óhætt að mála
í allt að 10 stiga frosti sé veður
þurrt. Ýmislegt annað ber að hafa
í huga, vilji menn tryggja að verk-
ið verði eins vel unnið og kostur
er á. Vert er að benda fólki á, að
í málningarvöruverslunum vinna
sérfróðir menn, sem geta veitt
ágætar leiðbeiningar um hvemig
skuli bera sig að og hvaða verk-
færi og málning hentar best í
hveiju tilviki.
• Þegar mála á tréverk má ekki
slá slöku við við undirbúnings-
vinnuna. Grunna þarf vel og vand-
lega, bletta þar sem þess er þörf
og síðan mála tvær umferðir. Um
viðinn jafnt sem steypta fleti gildir
að sjálfsögðu sú regla að hreinsa
verður burt alla gamla málningu,
sem farin er að flagna. Best er
auðvitað að þvo veggina með há-
þrýstisprautu, sem hægt er að
leigja hjá áhaldaleigum. Veggurinn
AÐ er því miður ekki rétt sem
svo margir húseigendur virð-
ast halda, að það sé hægt að rölta
út í búð' og kaupa dós með fljót-
andi efni, „fúavamarefni", til þess
að bera á timbur og þarmeð sé
búið að veija hann gegn fúa. Rögn-
valdur S. Gíslason, efnaverkfræð-
ingur hjá Rannsóknarstofnun
byggingariðnaðarins, segir að hér
sé um útbreiddan misskilning að
ræða sem líklega megi rekja til
misnotkunar á orðinu „fúavamar-
efni“ í gegnum árin.
„Nafngiftin „fúavamarefni,, er á
íslenskum markaði mjög gjaman
notað um vökva sem einkum em
seldir til penslunar á timbur og
fást í neytendaumbúðum í bygg-
inga- og málningarvöruverslun-
um,“ segir Rögnvaldur. „Þessir
vökvar em í meginatriðum þunn-
fljótandi lausnir olíuefna í terpent-
ínu, blandaðar ýmsum hjálparefn-
um. Fólk talar oft um að „fúa-
veija,, þegar þessar lausnir em
bornar á timbur, en þar er um að
ræða misskilning ef átt er við raun-
vemlega vemdun viðar gegn
skemmdum af völdum fúa.“
Villandi nafwgHt
Rögnvaldur segir að hér sé eðli-
þarf hins vegar að þoma vel á eft-
ir, áður en málað er.
Ef mála á allt húsið í einu er
gott að ljúka við þakið fyrst, síðan
veggi og loks þakskegg, glugga
og hurðir. Þurfi menn hins vegar
að reisa stiga upp við húsvegginn
til að mála þakskeggið er ágætt
að bíða með síðustu umferð á vegg-
ina, svo hægt sé að hafa þá lýta-
lausa, því enginn vill hafa far eftir
stigann á húsgaflinum.
• Þegar gluggapóstar em málaðir
er mælt með að málningin nái að-
eins út á glerið, svo tryggt sé að
ekki myndist bil milli glers og
ramma. Oft sjást ákafír áhugamál-
arar skríða allt í kringum hús sín
og líma málningarlímband ná-
kvæmlega meðfram póstum, til að
hlífa glerinu. Gallinn við þá ná-
kvæmni er hins vegar sú, að þegar
límbandið er fjarlægt, þá myndast
dálítil rifa á milli glers og glugga-
pósts og þar á vatn greiða leið inn.
Málarameistarar segja gjaman að
málningin eigi að kyssa glerið, því
þannig er hægt að loka þessum
rifum og glugginn endist mun bet-
ur en ella.
• Fyrst fjallað er um gluggapósta
er rétt að benda húseigendum á,
að séu póstarnir málaðir mjög
dökkum litum, þá endist málningin
legra að tala einfaldlega um ol-
íubæs eða viðarolíur. Þessar blönd-
ur veiti við venjulega notkun, litla
sem enga raunverulega vörn gegn
fúaskemmdum, þar sem þær nái
rétt aðeins að metta timbrið í yfir-
borðinu. „Að vísu er hjálparefni,
sem eyða sveppum og ýmsum öðr-
um gróðri yfírleitt blönduð í þessa
vökva, en þau eiturefni eru væntan-
lega mismunandi virk gegn fúa-
sveppum. Virknin skiptir heldur
ekki svo miklu máli þar sem efnin
ganga hvort eð er svo stutt inn í
timbrið."
Umræddar oiíublöndur veija við-
inn fyrst og fremst gegn verðun,
að sögn Rögnvalds, en ennfremur
gegn myglu og skófum á yfir-
borði. „Yfirleitt er þarna aðeins um
að ræða óbeina vöm gegn fúa, þar
sem olíuefnin vernda viðinn að
nokkru marki gegn vatni og
sprungumyndun. Samt duga þessi
svokölluðu „fúavamarefni" jafnvl
mjög takmarkað sem vatnsvörn,
þar sem bleyta er mikil eða þar sem
vatn eða raki liggur langtímum
saman að timbrinu," sagði Rögn-
valdur. „Þar að auki veðrast olíu-
blöndumar tiltölulega fljótt sjálfar
og gera lítið gagn eftir þáð. Það
verður því að teljast mjög villandi
skemur. Það er vegna þess, að
dökkir litir draga í sig hita og hitni
póstamir mikið springur málning-
in.
• Húseigendur eru varaðir við að
vera of iðnir og mála timbrið allt
of oft og smyija allt of þykkt á.
Málningin nær þá ekki að anda og
þar með er boðið heim hættunni á
fúa. Sama regla á reyndar við um
steinhús; málningin verður að
anda.
• Ef mála á steinhús, sem er farið
að láta verulega á sjá og sprungur
blasa við, þá er ráðlegt að leita til
fagmanna, því sprunguviðgerðir
eru vandaverk.
• Bárujárn, sem til skamms tíma
var vinsælasta klæðning á íslensk
hús og er enn haft í hávegum,
þarf að veðrast áður en það er
málað, svo málningin endist sem
best. Tveimur árum eftir að húsið
er klætt er hægt að huga að máln-
ingu. Fyrst þarf að grunna þakið
og síðan skella á það tveimur um-
ferðum af málningu. Engin ástæða
er til að spara hana, því um báru-
járn gildir önnur regla en timbur,
af augljósum ástæðum. Sérstak-
lega er ástæðulaust að spara máln-
ingu á þakið, því ef smurt er hressi-
lega á það getur sú vinna enst í
áratug.
að kalla þennan flokk efna „fúa-
varnarefni."
Sveppadrepandi
elnablöndur
Fúi orsakast af sveppum sem
komast inn í viðinn. Þessir sveppir,
sem valda fúaskemmdum, lifa ekki
ef rakastig viðarins er undir
18-20%. Rögnvaldur segir að þegar
veija eigi timbur gegn fúaskemmd-
um, þ.e. þar sem hætta sé á háu
rakastigi, dugi lítið annað en svo-
kölluð djúpinndreyping eða gegn-
dreyping, sem metti viðinn alveg í
gegn eða í gegnum tiltekna lag-
þykkt, allt eftir kröfum. Notaðar
séu sveppadrepandi efnablöndur,
svonefnd gagnvamarefni, sem séu
ýmis upplausnir í vatni eða líffræn-
um leysiefnum, venjulega terpent-
ínu.
Þessum réttnefndu fúavarnar-
efnum er þannig þrengt inn í við-
inn, misjafnlega djúpt eftir þörfum
og er þetta ýmist gert með undir-
eða yfírþrýstingi í tönkum með
sérstökum tækjabúnaði. Eftir slíka
meðferð er sagt að viðurinn sé
gagnfúavarinn eða einfaldlega
gagnvarinn. Hér á landi er nú orð-
ið nokkur fyrirtæki sem hafa búnað
til þess að gagnveija timbur.
SAMSKEYTA-
LAUS STO-
KLÆÐNING
STO-utanhússklæðning er
samskeytalaus klæðning á hús
og hefur verið boðið upp á
þessa aðferð hér á landi í 8
ár. Fyrirtækið Veggprýði hf.
á Bíldshöfða í Reykjavík hefur
umboð fyrir Sto-klæðningu.
í upplýsingabæklingi frá
Veggprýði er bent á, að
steypuskemmdir vegna alkalí-
virkni, frosts og raka séu
vandamál, sem flestir húseig-
endur þekki. Málningin flagni
af veggjum, múrhúðun
morkni, sprungur myndist og
veggir haldi ekki lengur vatni
og byiji að leka. Flestir, sem
til þekki, séu sammála um að
eina varanlega lausnin sé að
klæða útveggi að utan og
vernda þannig steypuflötinn
gegn veðrun.
I upplýsingabæklingi Vegg-
prýði hf. segir að yfir 100 þús-
und fermetrar af útveggjum
húsa hér á landi hafi verið
klæddir efninu. Alls þeki Sto-
efnin 150 milljónir fermetra
víðs vegar um heim.
í uppbyggingu Sto-klæðn-
ingar er notaður grunnur, til
að tryggja festu við veggflöt.
Síðan er einangrun límc á
veggin og negld ef þörg þykir
á. Þá er styrktarlag dregið á
einangrunina og glertrefjanet
lagt í og sléttað yfir. Loks
kemur endnaleg áferð, sem er
dregin upp á vegginn og púss-
uð. Hún er samskeytalaus,
veðurþolin og litekta og gefur
klæðningunni endanlegt útlit.
Hægt er að velja um 300 liti,
eða fá kápu með náttúrulegum
steinmulningi og með margvís-
Iegri áferð og mynstri. Efnið
í kápuna er þykkfljótandi og
er sprautað á vegginn eða bor-
ið á með hefðbundnum múrá-
höldum. Kápu þessa má setja
beint á vegg ef ekki er þörf á
einangrun eða styrktarlagi.
ÍMÚR
MÚRKERFIÐ
ÍSLENSKAR múrvörur hf.
bjóða upp á svokallað ÍMÚR
múrkerfi.
ÍMÚR múrkerfið er án sam-
skeyta, gjarnan sléttpússað
með sama útliti og múrhúðaðir
útveggir. Einnig er hægt að
hafa kerfið með hraunaðri
áferð, setja á það perlumúr og
nota svokallaða steiningu, sem
felur í sér að settur er stein-
salli í mismunandi litum á kerf-
ið, til dæmis úr marmara,
kvartsi, basalti og fleiri teg-
undum.
Aðalsteinn Steinþórsson,
framkvæmdastjóri ÍMÚRS,
segir kerfið góða lausn á
steypuskemmdum og leka-
vandamálum eldri húsa. „Nú í
vor hefur múrkerfið verið not-
að í 10 ár við íslenskar aðstæð-
ur og sett á rúmlega 70 þúsund
fermetra. Fjölmargar úttektir
og góð reynsla af múrkerfinu
þennan tíma hafa staðfest að
kerfið er veðurþolið og sterkt
og hentar því mjög vel við ís-
lenskar aðstæður og veðurfar,"
segir Aðalsteinn. „Þegar það
er notað á nýbyggingar er unnt
að lækka stofnkostnað
útveggja, meðal annars með
því að þynna útveggina,
minnka járnbendingu og með
breyttum vinnuaðferðum.
Einnig styttist byggingartími
nokkuð þar sem minni skörun
verður milli iðnaðarmanna í
verkinu."
VIÐARVERND
ÞAÐ ER EKKIÞAÐ SAMA AÐ
FÚAVERJA OG „FÚAVERJA"