Morgunblaðið - 20.05.1995, Blaðsíða 2
2 D LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
gS8iSl8iltp|J
' s!. si ,< * :
KÓRINN - Eitt verkanna sem verður á sýningu Karólínu Lárusdóttur í CCA galleríinu í Oxford.
Endurminningar
skálds úr stríði
SÖGUSVIÐIÐ er fjallaþorp
þar sem hópur ungra af-
brotamanna hefur verið
skilinn eftir og verður að
vinna bug á plágum,
hungri, ótta og eyðilegg-
ingu. Höfundurinn er nó-
belsverðlaunahafí síðasta
árs, Japaninn Kensaburo
Oe, en verkið er ekki nýtt
af nálinni, heldur er um að
ræða endurútgáfu á ensku á fyrstu
skáldsögu hans „Nartið í brumið
skjótið krakkana", sem út kom árið
1958 er Oe var 23 ára.
í European segir að ekki sé vafi
á því að lesendur muni heillast af
verkinu en einnig ófbjóða. Oe hiki
ekki við að þröngva vandamálum
mannkyns upp á lesendur á sinn
kynngimagnaða hátt sem þykir á
stundum minna á Fiugnahöfðingja
Williams Goldings.
Er Oe skrifaði verkið voru Japanir
enn í sárum eftir auðmýkjandi ósigur
í heimsstyijöldinni síðari og á þá
sóttu skelfilegar minningar
um dauða, hungur og eyði-
leggingu. Með verkum sín-
um gekk Oe skrefi lengra
en aðrir í því að víkka bók-
menntahugtakið í heima-
landi sínu, texti hann var
og er harðneskjulegur og
kaldhæðinn.
í bókinni skapa afbrota-
mennirnir sér sinn eigin
heim. Utan hans samanstendur ver-
öldin af „stund drápa og stund brjál-
æðis“ en innan hans tengjast barna-
legar hugmyndir ungu mannanna um
frelsi og sjálfsstjórn, geðveiki og
morðum.
Oe var ómögulegt að sætta sig við
undirgefni samlanda sinna í striðinu
sem voru reiðubúnir að fórna sér fyr-
ir keisarann og taka þátt í hemaðar-
brölti sém sýnt mátti vera að hefði
skelfilegar afleiðingar. „Það eina sem
ég gerði var að leyfa endurminningum
mínum úr stríðinu að ráða ferðinni
og skrifa þær niður.“
Karólína
á heimaslóð
SÝNING á verkum
Karólínu Lárusdóttur
myndlistarkonu verð-
ur opnuð í CCA gall-
eríinu í Oxford á
Bretlandi í dag. Á
sýningunni sem
stendur til 3. júní
verða 30 olíu- og
vatnslitamyndir frá
þessu ári og því síð-
asta. Karólína hefur
áður sýnt við góðan
orðstír hjá CCA í
Cambridge og Farn-
ham.
„Þetta er spenn-
andi enda má eigin-
lega segja að ég sé á
heimaslóðum," segir Karólína
sem lagði á árum áður stund á
framhaldsnám í myndlist við
Ruskin-Iistaskólann í Oxford. Hún
hefur búið á Bretlandi um langt
árabil og lagt rækt við list sína
þar.
Karólína kveðst
hafa einbeitt sér að
undirbúningi sýning-
arinnar í Oxford síð-
asta kastið en hyggst
nú snúa sér að nýjum
viðfangsefnum. Að
hennar mati tilheyra
þau hins vegar frétt-
um framtíðarinnar.
„Það er svo erfitt að
tala um eitthvað sem
maður ætlar sér að
fara að gera.“
CCA teygir anga
sína víða um heim og
hefur meðal annars
yfir að ráða gallerí-
um í London, New
York, Tókýó og Köln. Höfuð-
stöðvarnar eru í London og hefur
Karólínu verið boðið að sýna í
galleríinu þar að tveimur árum
Iiðnum. Veit listakonan ekki á
þessari stundu hvort hún hefur
tök á að þekkjast boðið.
Karólína
Lárusdóttir.
Listaveisla
í Toulouse
FRANSKA borgin Toulouse við ræt-
ur Pýrenea-fjalla hefur á síðustu
áratugum fest sig í sessi í huga tón-
listarunnenda. Borgarbúar hafa lært
að meta þá miklu tónlistarveislu sem
boðið er upp á og gagnrýnendur í
París sjá æ oftar ástæðu til að vera
viðstaddir tónleika og sækja listasöfn
heim i þessari 600.000 manna borg.
Ástæðan er tvíþætt, að því er seg-
ir í Intemational Herald Tribune;
annars vegar hversu stöndugt bæjar-
félagið er, og hins vegar aðalstjóm-
andi sinfóníuhljómsveitar Toulouse,
Michel Plasson. Hann kom til borgar-
innar árið 1968 og á fyrstu árunum
tók hljómsveitin svo miklum framför-
um undir stjórn hans að hún varð
nánast óþekkjanleg.
Þá hefur Plasson haft hönd í
bagga með vali á efniskrá óperuhúss
borgarinnar. Er nú svo komið að
ekki þarf að setja upp Verdi eða
Puccini til að fá borgarbúa til að
sækja óperusýningar, t.d. komust
færri að en vildu á uppsetningu á
„War Requiem" eftir Benjamin Britt-
en og húsfyllir er á tónleika þar sem
fiutt er allt frá Brahms til Berg. Þá
hefur Plasson hlotið hrós fyrir að
„bjarga“ mörgum frönskum tón-
skáldum frá gleymsku með því að
flytja verk þeirra.
Borgaryfirvöld leggja rika áherslu
á að vekja áhuga borgarbúa á list
og hefur borgin öðlast viðurkenningu
fyrir hversu vel er staðið að óperu,
sígildri tónlist, Ieikhúsi, ballett,
myndlist og popptónlist. Borgar-
stjórnin hefur fjárfest ríflega í list.
Á þessu ári rennur sem svarar fimm
milljörðum, 15% af fjárhagsáætlun
borgarinnar, til listviðburða, þar af
fá óperan og sinfóníuhljómsveitin 1,5
milljarða ísl. kr. í ársbyrjun 1997
mun rísa leikhús sem áætlað er að
kosti 2,5 milljarða kr., framkvæmdir
eru hafnar við safn yfir samtímalist
er kostar 1,3 milljarða, framkvæmd-
um er að ljúka við 250 milljóna kr.
kvikmyndahús og fyrirhugaðar eru
endurbætur. á aðalleikhúsi borgar-
innar fyrir 625 milljónir kr.
í flestum tilfellum greiðir menn-
ingarmálaráðuneytið franska hluta
kostnaðarins en íbúarnir 600.000
bera þó stærstu byrðarnar. Þar bæt-
ir úr skák að Toulouse er ein af rík-
ustu borgum Frakklands, þar eru
m.a. aðalstöðvar Airbus-verksmiðj-
anna. Þá býr fjöldi námsmanna í
borginni, alls um 80.000, manns og
þeir setja svip sinn á borgarlífíð sem
þykir minna mun meira á nágranna-
landið Spán en Frakkland.
Kaupmannahöfn menningarhöfuðborg Evrópu 1996
Menningarallsnægtir
í löngum bunum
Kaupmannahöfn. Morgunblaöið.
EFTIR ákafa gagnrýni á
fyrirhugað skipulag
dagskrárinnar á menn-
ingarhöfuðborgarárinu
eru þær raddir nú að þagna. Og
það er sannarlega erfitt að gagn-
rýna dagskrána, sem er einstak-
lega viðamikil, fjölbreytt og
spennandi. Frekar að maður grípi
andann á lofti nú þegar næst síð-
ustu drög dagskrárinnar liggja
fyrir. Á hveijum degi allt næsta
ár verða 20-70 uppákomur í
Kaupmannahöfn og nágrenni. Og
af því aðstandendur hátíðarinnar
vilja ekki að menningarárið verði
um of einangrað og samhengis-
laust við árið í ár og næsta
ár, þá eru sum atriðin þeg-
ar byijuð og önnur fylgja
í kjölfarið 1997.
Menningarárinu verður
skipt í þrennt. Vorið hefst
strax um áramótin og
stendur fram í apríl. Efni
vorsins verður borgin sjálf
í sögulegú samhengi, list
þessarar aldar og norrænt
efni. Efni sumarsins, sem
stendur fram í ágúst, verð-
ur samtímalist, dagskrár
undir berum himni og vist-
væn verkefni. Og efni vet-
ursins verður framtíðin,
einkum framtíð Evrópu og
samhengi listar, tækni og fjöl-
miðla.
Leiklist
Undir árstíðirnar raðast svo
hin ýmsu atriði. Árið hefst með
leiklistarhátíð, þar sem The
Wrestling School, leikflokkur
leikritahöfundarins breska How-
ards Barkers, kemur, franski
stjörnuleikstjórinn Patrice Chére-
au leikur sjálfur og Sólarleikhús
landa hans Ariane Mnouchkine
heimsækir borgina. Auk leiksýn-
inga, verða danssýningar og
uppákomur. Danska Óðinsleik-
húsið heldur í maí hátíð og býður
leikhópum frá Asíu, Bandaríkjun-
um og Evrópu. Framlag Konung-
lega leikhússins er meðal annars
balletthátíð, þar sem fjórum
fremstu ballettum Evrópu er boð-
ið að sýna, en það eru Kírovbal-
lettinn, Konunglegi ballettinn frá
London, Þjóðarballettinn frá Mar-
seille og Lausanneballettinn. Óp-
eran Lulu eftir Alban Berg verður
flutt af Grönnegárdsleikhúsinu
og er það fyrsta heildaruppsetn-
ing hennar á Norðurlöndum.
Tónlist
Af tónlist er af mörgu að taka.
Á strengjakvartettahátíð spila
Emersonkvartettinn og Kronðs-
kvartettinn. Nokkrar af helstu
hljómsveitum Evrópu koma, frá
Japan koma 200 syngjandi
búddamunkar og mikið verður að
glænýrri samtímatónlist. Haldin
verður barokktónlistarhátíð að
vori og þá einnig sýnd barokkó-
pera. Á sérstakri New York-dag-
skrá verður flutt ýmislegt af því
nýjasta úr þeirri átt, bæði á sviði
tónlistar, dans, myndlistar og
blönduðum listum. Ýmiss konar
þjóðlagatónlist og tónlist frá íjar-
lægum löndum verður kynnt, auk
jazz og rokktónlistar.
Myndlist
Myndlist spannar vítt svið í
dagskránni og undir hana fellur
hefðbundin myndlist, en einnig
landslagslist, ijósmyndun, hönn-
un og listiðnaður. Louisiana held-
ur sýningu þar sem sýnd eru sam-
an verk Picassos og fornverk frá
Miðjarðarhafslöndunum, sem
hann var undir áhrifum frá. Im-
pressjónistarnir eru kynntir og
einnig Art Nouveau frá Mið-Evr-
ópu og Rússlandi. Eldri og yngri
norræn list verður kynnt á mörg-
um sýningum, að ógleymdum ein-
stökum listamönnum eins og
Emil Nolde. Frá 96 hafnarbæjum
víðs vegar um heiminn senda
jafnmargir listamenn hver sinn
gám, sem þeir hafa gengið frá
að vild. Gámarnir verða settir upp
við höfnina og mynda eins og
þorp, þar sem verða búðir og
veitingahús. í margmiðlunarstöð
verða listaverk send út í heim.
List úr gulli og pappír verður
sýnd á ýmsum sýningum og föt
hönnuð af Erik Mortensen verða
sýnd á danska ríkislistasafninu.
Bókmenntir, kvikmyndir og
byggingarlist
Bókmenntir spanna bæði bund-
ið og laust mál, auk frásagnarlist-
ar, fagbókmennta og teiknimynd-
asería og innan þess-
ara greina verða gefn-
ar út bækur, haldnar
bókmenntahátíðir og
efnt til sýninga. Kvik-
myndir og margmiðlun
fá einnig dijúga at-
hygli, meðal annars í
tilefni aldarafmælis
kvikmyndarinnar nú í
ár. Listamenn á fjöru-
tíu stöðum í heiminum
tengjast á netinu og
skapa í víxlverkun
hver við annan. Bygg-
ingarlist er kynnt á
sýningum, með verk-
stæðisvinnu og ráð-
stefnum og þá ekki síst lögð
áhersla á framtíðina. Saga bygg-
ingarlistar og byggðar í Kaup-
mannahöfn skipar viðamikinn
sess og einnig vistvæn bygging-
arlist og lífsstíll.
Börn, unglingar, gamla
fólkið og allir hinir
Og þá er komið að einstökum
hópum. Börnin fá sitt, einnig
gamla fólkið, unga fólkið, innflytj-
endur, áhugafólk um íþróttir og
svo þeir, sem annars leggja sig
ekki eftir neinu menningarefni. I
stuttu máli þá er hugmyndin að
reyna bókstaflega að ná til allra.
Dagskrárdrögin liggja víða
frammi, bæði á söfnum, bókasöfn-
um, pósthúsum og íþróttahöllum.
Af dagskránni að dæma þá má
það vera dauður maður, sem ekki
finnur eitthvað við sitt hæfi á
þessum fjörutíu síðum í stóru
broti. Fremur að lesandinn verði
yfir sig kominn af menningarþrá...