Morgunblaðið - 21.05.1995, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 21. MAÍ1995 B 15
er og Mussolíni voru andleg af-
sprengi sömu hugmyndafræðinnar
og forsjárhyggju ríkisvaldsins. Og
það sem á eftir fylgdi varð síðari
heimsstyrjöld. Tímabil lyga, morða
og menningarhaturs hefur markað
atburðarás' og sögu fjölmargra
ríkja í Evrópu, Asíu og Afríku
undir merkjum og með réttlætingu
þjóðernishyggju, jafnaðar og rétt-
lætis.
Nú, í upphafi árs 1993, er svo
komið að vegna atburðarásarinnar
sem hófst árið 1989, þarf að end-
urrita alla sögu Austur-Evrópu frá
síðastliðnum 40 til 75 árum. Þrátt
fyrir þessar augljósu staðreyndir
þá fer því fjarri að barbaramir
hafi hörfað, þeir sitja enn um þau
„vé“, sem nefnast „vestræn menn-
ing“, í þeim skilningi sem H.A.L./
Fisher lagði í hugtakið.
Það er viðurkennd staðreynd að
rit í sagnfræði hafa mörg hver og
ekki síst þau áhrifameiri markast
af söguspeki marxismans einkum
um miðja og á ofanverðri þessari
öld. í sumum greinum, svo sem í
ritum um frönsku stjórnarbylting-
una, mótuðu marxistar eða höf-
undar hallir undir þá sagnfræði
viðhorfið. Andóf gegn myndinni
af ástæðum og atburðarás bylting-
arinnar hófst með gagnrýni Alfred
Cobbans o.fl. á sjöunda áratugn-
um, síðan gerðust gagnrýnisraddir
háværari og á tvö hundruð ára
afmæli byltingarinnar var mótuð
ný mynd af þeim atburðum. Tals-
vert fyrr hafði marxísk soguspeki
verið harðlega gagnrýnd, t.d. Pop-
per og Kuhn.
Svo var komið eftir byltingamar
1989 að eitt af fyrstu viðbrögðum '
skólayfirvalda innan hinna nýju
stjórna, sem tóku við af stjórnvöld-
um alþýðulýðveldanna var að af-
leggja þær kennslubækur í sögu
sem tjáðu „hina einu sönnu heims-
mynd“, þ.e. kennslubækur sem
voru gegnsýrðar af kenningunum
um sögulega nauðsyn og ófrávíkj-
anlega rás sögunnar að pólitískum
markmiðum valdahópanna fyrr-
verandi. Bækur þessar voru taldar
fölsuð saga og afskræming sögu-
legra staðreynda.
Kennslubókum í sögu í skólum,
grunn- og framhaldsskólum, er
ætlað að vera upplýsingarit um
meginatriði liðinna atburða,
stjórnmála, efnahags, tæknibreyt-
inga, hagsaga, bókmennta- og
listasaga sem fléttast óhjákvæmi-
lega persónusögunni. Sagan er
jafnframt útlistun á heimsmynd-
inni og mótar hugmyndir lesenda
og nemenda og viðhorf til fortíðar
og nútíðar. Þeir sem eru miðlarar
þessara upplýsinga, þ.e. sögu-
kennarar, eiga einnig mikinn hlut
að því á hvern hátt efninu er miðl-
að. Það er mjög þýðingarmikið að
kennslubækurnar séu sem næst
því að tjá víða heimsmynd,
óbundna kreddufastri söguspeki,
eða þröngri hagsmunaáráttu eða
þjóðernishyggju. Trúarbragða-
saga hlýtur að fléttast inn í verald-
arsöguna ásamt vísi að siðfræði
og heimspekikenningum.
Lengi vel hlutu íslenskir nem-
endur upplýsingar um sögu eigin
þjóðar í kennslubókum, sem röktu
helstu atburðarás íslandssögunn-
ar, þannig að samvitund myndað-
ist um þekkingaratriði og menn-
ingu þjóðarinnar. Bækur þessar
voru útlínukenndar, yfirlit um
sameiginlega sögu. Síðan hefur
það gerst að sagan er kennd í
smábútum, lögð mikil áhersla á
suma- þætti, en öðrum hreinlega
sleppt. Það er engin grunnsaga
til, sem rekur sögu þjóðarinnar
ágripskennt en þó þannig að les-
endur og nemendur finna fyrir
ákveðinni samvitund. Þetta á eink-
um við bækur sem notaðar eru í
grunnskólum. í framhaldsskólun-
um er um meira að velja og þar
er meiri áhersla lögð á mannkyns-
söguna.
Höfundur er rithöfundur.
V ^
C /<f/r/s- jf/a.j/j
f/j’jfY/M

L 3 u g a v e g i 8 1. 3 i **
*EMERALD AFSLATTARFARGJÖLD
FYRIR ALLA.
Frá 23. júní -1. september (í sölu til 2. júní).
Keflavík - Belfast frá kr. 17.680*
Keflavík - Londoil frá kr. 22.780°
Flug og bíll
Flug og gisting
Flug og golf
Flug og húsbátur
Alit eftir þörfum hvers og eins.
’Flugsæti með flugvallargjöldum.
Viku rútuferð
um N-írland
30. júní-7. júlí.
faékr
Aðalstræti 6 (Morgunblaðshúsinu)
sími 623020.
lartími
hjá Lánasýslu
ríkisins
Skrifstofur Lánasýslu ríkisins verða opnar
frá kl. 08:00 til 16:00 á tímabilinu
frá 22. maí til 15. september.
LÁNASÝSLA RÍKISINS
Framkvæmdasjóður íslands
Ríkisábyrgbasjóöur
Þjónustumiðstöð ríkisverðbréfa
PROFUTURA
Þú þarft ekki að vera hrædd
við hrukkur lengur, þvi hafinn
er nýr kafli i umhirðu húðarinnar.
Með Profutura kremi, sem flytur
30 sinnum meira af A og E
vitaminum inn i húðina en
lipósóm. Það þýðir meiri vörn
og aukinn raka. Hrukkur
myndast siður og húðin
verður fallegri dag fró degi.
MARBERT
og þú lítur vel út!
Við seljum MARBERT
Líbía, Mjódd;
Spes, Háaleitisbraut;
Sandra, Laugavegi;
Brá, Laugavegi;
Bylgjan, Kópavogi;
Snyrtihöllin, Garðabse;
Gallcry Förðun, Keflavík;
Krisma, ísafírði;
Vöruhúsið, Akureyri;
Apótckið, Vestmannaeyjum.
Knutab á íslandi
VIÐURKENNT AF RANNSÓKNARSTOFNUN BYGGINGARIÐNAÐARINS
Skútuvogi 11, 104 Reykjavík, simi 588 8540, fax 588 8620.
Síðustu forvöð oð gera pantanir fyrir sumnrið
Gar&hús til sýnis í Kringlunni, 2. hæð.
(3 Sjálfberandi einingahús
d Óendanlegir möguleikar
II Auóvelt a& setja upp
II Sterkt og vandad
□ Fallegt '
I v'urslun BYKO og Byggt og Búið
öjóðast stór og smá heimilistæki
á hagstæðu verði.
Ariston kæliskápur
E DF 240
Rúmmál 230 lítrar.
Kælir 185 lítrar.
Frystir 45 lítrar.
Tvær huröir, frystir að ofan^fc
Aríston kællskápur
EMEJAffÝy )
Rúmmál 140 lítrar.—
•Rælir 13\lítríX~s
Frystir 9 litrar \ \
Ein hurðf\\
InnbVegðuNfrystir.

kgEEEE&
Hólf oq gólf. afgreiðsla 641919
Almenn atgreiðsla 54411, 52870
Almenn afgreiðsla 629400
I Ariston kæliskápur
ERF275 /
iRúmmál 270 lltrar.
^Kælir 190 lltrar.
| "Frystir 80 lítrar.
Tvær hurðir, frystir að neðan.
Almenn afgreiðsla 689400. 689403
Grænt númer 996410
ARISTON
Falleg, sterk og vönduð
ítölsk heimilistæki
Skiptiborð
braut 120, Reykjavi
Grænt símanúmer BYK0

1
I
M 9503