Morgunblaðið - 27.05.1995, Blaðsíða 16

16 LAUGARDAGUR 27. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
_____________ÚRVERINU____________
Tillögur Hafrannsóknastofnunar um hámarksafla
Hrygningarstofn þorsks
stækkar um 10% miðað
við 160.000 tonna veiði
FRÉTTIR: EVRÓPA
Leiðtogafundur í Bonn
HAFRANNSÓKNASTOFNUN hef-
ur sent frá sér skýrslu um ástand
og aflahorfur helztu nytjastofna
okkar. Þar kemur fram, að veiði-
stofn þorsksins er nú talinn um
560.000 tonn og hrygningarstofn
þar af um 300.000 tonn. Eldra mat
var að veiðistofninn væri 510.000
tonn og hrygningarstofninn aðeins
230.000 tonn. Stjórnvöld hafa nú
markað þá stefnu að ekki skuli
veiða meira en fjórðung veiðistofns
þorsks árlega, en þó ekki minna en
155.000 tonn ár hvert. Því má bú-
ast við því að heimill afli á kom-
andi fiskveiðiári verði 155.000 tonn,
sem er 15.000 tonnum meira en
fjórðungur veiðistofnsins. Hér fer á
eftir mat stofnunarinnar á ástandi
helztu nytjastofna okkar og tillögur
um aflahámark á næsta fiskveiðiári:
Þorskur.
„Þorskaflinn á árinu 1994 var
179 þús. tonn samanborið við 252
þús. tonn árið 1993. Mest veiddist
af 4-5 ára þorski. Aldursdreifíng
aflans í veiðinni var í samræmi við
það sem gert var ráð fyrir nema
að hlutdeild sex ára þorsks varð
allnokkru minni en búist var við.
Verulega dró úr sókn í þorsk á ár-
inu 1994 miðað við árið 1993, þann-
ig að veiðidánartala árið 1994 var
25% lægri en árið 1993. Þrátt fyrir
þessa sóknarminnkun er sóknin í
þorskinn enn nokkuð umfram þá
sókn sem gefur hámarksnýtingu
úr stofninum sé til lengri tíma litið.
Meðalþyngd eftir aldri árið 1994
var eilítið hærri en árið 1993. Hlut-
fall kynþroska þorsks eftir aldri
hefur hækkað árlega síðan 1992
og hækkaði enn á árinu 1994.
Fyrstu niðurstöður úr veiðinni á
vetrarvertíð 1995 benda til þess að
hlutfall kynþroska þorsks sé áþekkt
og á síðastliðnu ári. Samkvæmt
nýrri úttekt er stærð veiðistofns
þorsks 1995 áætluð 560 þús. tonn,
þar af er hrygningarstofninn talinn
um 300 þús. tonn. I úttektinni árið
1994 var veiðistofn áætlaður 510
þús. tonn við upphaf árs 1995 en
hrygningarstofn um 230 þús. tonn.
Stærri hrygningarstofn nú en gert
var ráð fyrir má að mestu leyti
rekja til þess að hlutfallslega fleiri
fískar eru kynþroska í stofninum
en áætlað var.
Síðan árið 1985, eða í áratug,
hafa allir árgangar í þorskstofnin-
um, að undanteknum árganginum
1993, reynst undir meðallagi. Að-
eins 1993-árgangurinn er metinn
með meðalárangur. Þróun þorsk-
stofnsins og sérstaklega hrygning-
arstofnsins mun því mótast af þess-
ari lélegu nýliðun í nánustu framtíð.
Áhrif mismunandi aflahámarks á
áætlaða stærð stofnsins má sjá í
eftirfarandi dæmúm: Veiðistofn,
sem nú er ekki allfjarri sögulegu
lágmarki, mun vaxa í um 760 þús.
tonn árið 1998 við 190 þús. tonna
veiði, en hrygningarstofn mun
minnka í 280 þús. tonn fram að
sama tíma. Við 160 þús. tonna afla
mun veiðistofn vaxa í 840 þús. tonn
og hrygningarstofn vaxa um 10%
fram til ársins 1998. Við 130 þús.
tonna afla eru líkur til að veiðistofn-
inn verði kominn í rúm 900 þús.
tonn og hrygningarstofn í 390 þús.
tonn. Frekari takmörkun afla árin
1996 og 1997 mun leiða til enn
hraðari uppbyggingar bæði veiði-
og hrygningarstofns. Tilsvarandi
reikningar þar sem miðað er við
fískveiðiár gefa sömu niðurstöður.
Stjórnvöld hafa tekið þá ákvörð-
un að stefnt skuli að því að veiða
áriega 25% af stærð veiðistofns
þorsks (þ.e. meðalstærð í upphafí
yfírstandandi árs og þess næsta á
eftir) þannig að afli fari ekki niður
fyrir 155 þús. tonn. Hafrannsókna-
stofnunin hefur kannað áhrif þess
að nýta stofninn með slíkri afla-
reglu. Kemur í ljós að innan við 1%
líkur eru á hruni stofnsins með
þessari nýtingarstefnu. Ennfremur
mun hrygningarstofn stækka nokk-
uð og fískveiðidánarstuðlar lækka
verulega á næstu tveimur árum ef
aflareglunni verður fylgt. Hafrann-
sóknastofnun telur því að slík nýt-
ingarstefna gefí góða raun til lengri
tíma litið og leggur til að þeirri
stefnu verið fylgt, enda miðist út-
hlutað aflamark hvers árs við að
afli á íslandsmiðum haldist innan
þeirra marka sem aflareglan kveður
á um hveiju sinni.
Ýsa.
Ýsuaflinn á árinu 1994 var tæp
60 þús. tonn en aflinn á fískveiðiár-
inu 1993/94 varð hins vegar um
57 þús. tonn eða nokkru minni en
lagt hafði verið til (65 þús. tonn).
Veiðistofn sem miðaður er við
þriggja ára físk og eldri er talinn
hafa verið 185 þús tonn. og hrygn-
ingarstofninn 135 þús. tonn í árs-
byrjun 1995. Meðalþyngd ýsu hef-
ur verið lág undanfarin fímm ár
miðað við næstu fimm ár á undan.
Kemur þetta fram bæði í stofnmæl-
inga- og aflagögnum. Veiðistofn
næstu ára mun að verulegu leyti
byggjast á stóru árgöngunum 1989
og 1990 enda þótt 1989-árgangur-
inn virðist minni en gert hafði ver-
ið ráð fyrir. Kynþroskahlutfall hef-
ur aukist hjá ungum fiski og er
önnur hver þriggja ára ýsa nú kyn-
þroska. Framreikningar á stærð
hrygningarstofnsins benda til þess
að í ársbytjun 1996 verði veiði-
stofninn 185 þús. tonn og hrygn-
ingarstofninn 125 þús. tonn. Ha-
frannsóknastofnunin leggur til að
ýsuafli fari ekki yfír 55 þús. tonn
fiskveiðiárið 1995/96. Þá er talið
að bæði veiðistofn og hrygningar-
stofn haldist svipaðir og þeir voru
en veiðidánartalan lækki nokkuð.
Ufsi.
Ufsaafli árið 1994 var tæp 65
þús. tonn en var tæp 72 þús. tonn
árið 1993 og um 80 þús. tonn árið
1992. Veiðistofn í ársbyijun 1995
er nú metinn um 320 þús. tonn og
hrygningarstofn um 195 þús. tonn
sem er svipað því sem var áætlað
í síðustu úttekt. Á undaförnum
árum hefur sókn í ufsa verið á
milli kjörsóknar og þeirrar sóknar
er gefur hámarksafrakstur, þ.e.
70-80 þús. tonn. Hafrannsókna-
stofnunin leggur því til að sókn í
ufsa fiskveiðiárið 1995/96 verði
svipuð og hún var árið 1994 þannig
að aflinn fari ekki jrfír 65 þús. tonn.
Karfastofnar.
Samanlagður afli á gvllkarfa og
djúpkarfa á íslandsmiðum árið
1994 var 95 þús. tonn. Afli á þess-
um tegundum hefur verið á bilinu
92-97 þús. tonn alít frá árinu 1988.
Afli á gullkarfa var áætlaður um
38 þús. tonn á síðasta ári og hefur
farið minnkandi mörg undanfarin
ár. Sókn í stofninn dróst lítillega
saman á síðasta ári, eftir að hafa
verið að aukast árin á undan og
gullkarfaafli á sóknareiningu hefur
verið lítill undanfarin ár. Þá hafa
vísitölur gullkarfa úr stofnmæling-
um botnfíska lækkað verulega eða
um helming frá árinu 1986. Aug-
Ijóst er að gullkarfastofninn hefur
minnkað mikið síðasta áratuginn
og er nú í mikilli lægð. Því leggur
Hafrannsóknastofnunin til að enn
verði dregið úr sókn í gullkarfa á
fiskveiðiárinu 1995/96 og að há-
marksaflinn fari ekki yfir 25 þús.
tonn.
Afli á djúpkarfa á Islandsmiðum
árið 1994 var áætlaður um 56
þús. tonn og hefur aukist verulega
á síðustu fimm árum. Afli á sóknar-
einingu fyrir djúpkarfa hefur farið
minnkandi undanfarin ár samhliða
mikilli aukningu í afla og sókn.
Vegna sterkra vísbendinga um
samdrátt í djúpkarfastofninum,
leggur Hafrannsóknastofnunin til
að hámarksaflinn fiskveiðiárið
1995/96 fari ekki yfir 35 þús. tonn.
Úthafskarfi veiðist í lögsögu Is-
lands og Grænlands en þó aðallega
á hinum alþjóðlega hluta Græn-
landshafs. Bergmálsmælingar sem
gerðar voru á úthafskarfastofnin-
um sumarið 1994 sýndu að stærð
stofnsins er að minnast kosti 2,2
millj. tonna. Úr úthafskarfa-
stofninum veiddust samtals um 99
þús. tonn á síðasta ári og er því
búið að veiða rúm 900 þús.tonn
úr stofninum frá því að veiðar hó-
fust árið 1982. Á síðasta ári var
afli íslendinga um 54 þús. tonn,
samanborið við 23 þús. tonn árið
1993. Af þeim afla veiddust nú tæp
17 þús. tonn innan íslensku lögsög-
unnar sem er mun hærra hlutfall
aflans en áður hefur verið. Líklegt
er að stofninn þoli þær veiðar sem
nú eru stundaðar, en lagt er til að
afli verði takmarkaður við 150
þús. tonn á ári þar til viðbrögð
stofnsins við því veiðiálagi koma í
ljós.
Grálúða.
Grálúða við Austur-Grænland,
ísland og Færeyjar er talin vera
sami stofninn. Á Islandsmiðum
jókst sóknin í grálúðu hratt á árun-
um 1986 til 1989 og aflinn einnig
úr 31 þús. tonnum í 59 þús. tonn.
Afli á sóknareiningu hefur að sama
skapi farið minnkandi og hefur aldr-
ei verið eins lítill og á árunum
1990-1994. Hafrannsóknastofnun
vekur athygli á mikilvægi þess að
samkomulag náist um tilhögun
grálúðuveiða úr þessum sameigin-
lega stofni nokkurra þjóða og legg-
ur til að heildarafli á grálúðu_ á
hafsvæðinu Austur-Grænland/ís-
land/Færeyjar fískveiðiárið
1995/96 verði ekki meiri en 20
þús. tonn. Með þessu móti er líklegt
að grálúðustofninn fari heldur vax-
andi á næstu árum.
Lúða.
Árið 1994 var lúðuaflinn á ís-
landsmiðum 1.584 tonn. Á seinni
árum hefur skráður lúðuafli íslend-
inga verið á bilinu 1.200-1.900
tonn og einkum fengist sem auka-
afli við tog- og línuveiðar. Afli á
sóknareiningu hefur minnkað mikið
á seinni árum, bæði í veiðum og
stofnmælingu botnfíska og virðist
ástand lúðustofnsins afar slæmt.
Skarkoli.
Skarkolaaflinn árið 1994 vartæp
12 þús. tonn en það er um 1.000
tonnum minni afli en árið 1993. Á
undanförnum þremur árum hefur
sókn í skarkola í Faxaflóa farið
vaxandi og afli á sóknareiningu
farið minnkandi. Afli á sóknarein-
ingu á öðrum miðum en Faxaflóa
sýnir svípaða þróun. Vísitölur úr
stofnmælingu botnfíska benda jafn-
framt til að veiðistofn skarkola
hafi farið minnkandi frá árinu 1985,
sérstaklega þó á Vestfjörðum.
Með hliðsjón af framansögðu er
lagt til að dregið verði úr sókn í
skarkola þannig að hún verði nær
meðaltali áranna 1991-1993 og
leyfilegur hámarksafli fískveiðiárið
1995/96 verði 10 þús. tonn.
JOHN Major, forsætisráð-
herra Bretlands, átti í gær
fund með Helmut Kohl kansl-
ara Þýskalands, í Bonn. Evr-
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra segir að íslendingar geti
ekki gengið að tilboði Evrópusam-
bandsins um 4.000 tonna tollfijálsan
innflutningskvóta fyrir síidarafurðir
til Finnlands og Svíþjóðar. Halldór
segist vonast til að tekið verði tillit
til þess í áframhaldandi samninga-
viðræðum við ESB hversu háð ísland
sé sjávarútvegi.
„Við teljum tilboðið óhagstætt.
Það er ekki í neinu samræmi við þær
væntingar, sem skapaðar voru að
því er varðaði sfldina, er við ákváðum
að verða aðilar að Evrópsku efna-
hagssvæði," sagði Halldór í samtali
við Morgunblaðið.
Halldór segir að nýlega hafí verið
haldinn fundur í utanríkisráðuneyt-
inu með síldarútflytjendum og öðr-
um, sem tengist málinu, og verið sé
að undirbúa næsta samningafund
með Evrópusambandinu. „Svo erum
við að vinna í því að kynna málstað
okkar með öllum tiltækum ráðum,“
sagði hann.
íslendingar miklu háðari
fiskveiðum
Samningurinn, sem íslendingum
hefur verið boðinn, miðast við toll-
frelsi á magni, sem samsvarar meðal-
tali útflutnings íslenzkra síldarafurða
SAMNINGUR Evrópusambandsins
og Rússlands um viðskiptamál verður
á dagskrá utanríkisráðherrafundar
ESB á mánudaginn.
„Það eru uppi mjög skiptar skoð-
anir meðal ráðherranna. Sumir telja
Rússa hafa komið allt að því nægi-
lega til móts við kröfur okkar en
aðrir ekki,“ sagði einn stjómarerind-
reki og bætti við: „Það er pólitískur
vilji til að undirrita samninginn og
öll skjöl eru tilbúin. Þegar upp er stað-
ið tel ég hins vegar ólíklegt að af því
verði á mánudaginn."
Tveir mánuðir eru liðnir frá því að
ráðherramir ræddu samkomulagið
síðast og ákváðu að fresta undirritun
þess þar til að Rússar hefðu uppfyllt
ákveðin skilyrði. Krafðist ESB þess
að Rússar hæfu viðræður við Tsjetsj-
ópumál áttu að vera eitt helsta
umræðuefni fundarins en
lentu í skugga atburðanna í
Bosníu.
til Svíþjóðar og Finnlands síðastliðin
þijú ár. Norðmenn féllust á sams
konar samning, sem reyndar hefur
ekki hlotið staðfestingu allra ESB-
ríkja, þar sem Svíum og Dönum þyk-
ir tollfijálsi kvótinn of rúmur.
Halldór var spurður hvort hann
teldi raunhæft að íslendingar gætu
fengið betri samning en Norðmenn.
„Ég ætla ekki að fullyrða um það.
Það er hins vegar staðreynd að ís-
lendingar eru miklu háðari fiskveið-
um en Norðmenn og við seldum
miklu meira til Finnlands og Svíþjóð-
ar áður fyrr. Ég er þeirrar skoðunar
að sérstaða okkar sé miklu meiri en
Norðmanna. Hún hefur stundum
verið viðurkennd, en á þessu stigi
get ég ekki metið það hvort svo fari.
Fram til þessa höfum við ekki náð
þeim skilningi, sem við höfum vonazt
eftir,“ sagði Halldór.
Miklir hagsmunir
Utanríkisráðherra vildi ekki tjá sig
um það hversu stóran innflutningsk-
vóta honum fyndist að ísland ætti
að fá. Hann minnti hins vegar á að
á sjöunda áratugnum hefði síldarút-
flutningurinn til Norðurlandanna
tveggja farið yfír 20.000 tonn á ári.
„Það sýnir hvað þetta er mikið hags-
munamál," sagði hann.
ena, leyfðu sendingu hjálpargagna til
Tsjetsjníju og að utanaðkomandi eftir-
litsmenn fengju að kynna sér ástand-
ið.
Margt hefur hins vegar breyst síð-
an og þá ekki síst að ESB gekk fyrir
skömmu frá umfangsmiklum samn-
ingi við Úkraínu, sem margsinnis
hafði verið frestað vegna þeirrar
kröfu að Tsjemóbýlverinu yrði lokað.
Hafa Úkraínumenn heitið að loka
verinu um aldamót. Þá er stefnt að
því að ganga frá viðskiptasamningum
við Eystrasaltsríkin þijú þann 12.
júní. „I ljósi þessara kringumstæðna
myndi það öðlast aðra merkingu að
fresta samningnum við Rússa enn
einu sinni. Sumir telja of djúpstæða
merkingu,“ sagði annar stjómarerind-
reki.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra
Tollatilboð ESB
ekki aðgengilegt
Ovissa um samn-
inginn við Rússa
Brussel. Reuter.