Morgunblaðið - 27.05.1995, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 27. MAÍ1995 21
AÐSENDAR GREIIMAR
Starfsemi og fjárreiður
stj órnmálasamtaka
UM LANGAN tíma hefur verið
umræða um það bæði innan þings
og utan að nauðsyn bæri til að setja
lög um starfsemi og fjárreiður
stjórnmálaflokka, en ekkert hefur
orðið úr slíkri lagasetningu.
Opnum fjármálin
Fyrir 20 árum lagði Benedikt
Gröndal fram frumvarp þessa efnis,
sem ekki náði fram að ganga. Árið
1993 er málinu svo aftur hreyft af
átta háskólakennurum sem sendu
áskorun til stjórnmálaflokkanna um
að þeir geri grein fyrir fjárreiðum
sínum og beiti sér fyrir því að sett-
ar verði reglur um fjárreiður þeirra.
Sama ár lagði Kvennalistinn fram
tillögu til þingsályktunar um að
undirbúin yrði löggjöf um fjárfram-
lög til stjómmálaflokka. Tillagan
var ekki afgreidd á Alþingi, en for-
sætisráðherra gaf þá fyrirheit um
stofnun nefndar til að fjalla um og
undirbúa frumvarp um málið. Sam-
kvæmt upplýsngum úr forsætis-
ráðuneytinu hefur þó aldrei neitt
orðið úr skipan þessarar nefndar.
í Finnlandi voru árið 1969 sett
lög um starfsemi stjórnmálaflokka.
I Bandaríkjunum, Kanada, Irlandi
og víðar hafa verið sett lög um fjár-
reiður stjórnmálaflokka m.a. er þar
gert ráð fyrir að þak sé sett á heild-
arkostnað sem varið er til kosninga-
baráttu. Þessar þjóðir hafa ekki
einungis látið sér nægja að smíða
ramma um fjárreiður stjórnmála-
flokka, heldur hafa sjónir manna
beinst mjög að starfsemi stjórn-
málamanna, embættismanna og
stjómsýslunnar í heild.
Hæfi þingmanna
Á Alþingi hefur undanfarna daga
orðið umræða um um hæfi eins
þingmanns til að gegna formennsku
í nefnd sem fjalla á um breytingar
á skipan áfengismála á íslandi. Til-
efnið er að þessi tiltekni þingmaður
er einnig framkvæmdastjóri Versl-
unarráðs íslands, sem sendi kæru
til eftirlitsstofnunar EFTA, sem var
ástæða þess að stjórnvöld leggja
nú ofurkapp á breytingar á áfengis-
löggjöfinni. Engu að síður hefur
forseti Alþingis úrskurðað þing-
manninn hæfan í samræmi við þing-
sköp til að stýra þessu máli í nefnd
sem knýja á í gegn nú fyrir þing-
lok. Löggjafinn hefur með stjórn-
sýslulögum gert ríka kröfu til fram-
kvæmdavaldsins, sem koma eiga í
veg fyrir hagsmunaárekstra og
vanhæfni í meðferð mála í stjórn-
sýslunni. í ljósi þess og úrskurðar
forseta Alþingis, er brýnt að endur-
skoða þingsköpin eða setja reglur
um störf stjórnmálamálamanna,
sem m.a. kveða á um vanhæfni
þingmanna þegar um augljósa
hagsmunaárekstra er að ræða í
störfum þeirra innan og utan þings.
Fróðlegt er að skoða hvernig með
slík mál er farið víða annarsstaðar.
Á írlandi var sett í stefnuskrá ríkis-
stjórnarinnar 1992 að þingmenn
leggðu í upphafi þings fram lista
yfír öll sín störf og þátttöku í nefnd-
um utan þings: Þegar síðan þingið
fjallaði um málaflokka sem sköruð-
ust við starf eða hagsmuni viðkom-
andi þingmanns viki hann sjálfkrafa
sæti. I Kanada eru í gildi svipaðar
reglur. Ekki er þar sérstaklega
haft eftirlit með því að þingmenn
gefi upp störf sín, en komi hins
vegar í ljós að tiltekinn
þingmaður hafi brotið
gegn reglunni á hinn
sami það á hættu að
missa þingsæti sitt.
Tortryggni -
Hagsmunaárekstrar
í nýafstaðinni kosn-
ingabaráttu gaf Þjóð-
vaki fyrirheit um að
komið yrði á siðaregl-
um í stjórnmála- og
viðskiptalífi, m.a. með
löggjöf um starfsemi
stjórnmálasamtaka.
Þingmenn Þjóðvaka Jóhanna
hafa nú lagt fram á Sigurðardóttir.
Alþingi ítarlegt frum-
- varp um starfsemi og fjárreiður
stjórnmálasamtaka.
Markmiðið er að settur verði al-
mennur lagarammi um starfsemi
stjórnmálasamtaka bæði þeirra sem
bjóða fram til Alþingis og sveitar-
stjórna.
Tilgangurinn er ekki síst sá að
gera fjármál stjórn-
málaflokka opin og
sýnileg. Leynd sem er
í kringum fjármál
stjórnmálaflokka er
einungis til þess fallin
að auka á tortryggni
almennings í garð
stjórnmálaflokka.
Sama gildir ef leynd
hvílir yfir háum styrkj-
um frá einstaklingum
eða fýrirtækjum til
stjórnmálaflokka og
hætta getur einnig
skapast í slíkum tilvik-
um á hagsmunaá-
rekstrum, sem leitt
getur til óeðlilegra af-
greiðslu mála í stjómsýslunnii, þar
sem fáum aðilum er hyglað á kostn-
að heildarinnar
Frumvarp Þjóðvaka
Helstu ákvæði frumvarpsins eru
eftirfarandi:
* Lögin nái bæði til stjórnmálasam-
taka sem bjóða fram til Alþingis
og sveitarstjóma, en skylda er
að skrá þau hjá dómsmálaráðu-
neyti og birta opinberlega lög
þeirra, stefnuskrár og stefnu-
markandi samþykktir.
* Stjórnmálasámtök skulu vera
opin öllum landsmönnum sem
Stjórnmálasamtökum
verði óheimilt að taka
við fjárframlögum sem
fara yfír 300 þúsund
krónur á ári, nema
að birta nafn styrktar-
aðila opinberlega, segir
Jóhanna Sigurðar-
dóttir, og bendir á mik-
ilvægi siðareglna í
stjórnmálum.
gæta skulu jafnræðis milli félags-
manna í starfí sínu og skipulagi.
* Engan er heimilt að skrá í stjóm-
málasamtök, nema hann undirriti
yfirlýsingu þess efnis að hann
óski inngöngu. Stjómmálasam-
tökum er óheimilt að skrá niður
upplýsingar um kjósendur á kjör-
stað.
* Stjórnmálasamtök skulu setja
siðareglur um störf kjörinna full-
trúa sinna og birta þær opinber-
lega.
* Stjórnmálasamtök verði fram-
talsskyld og gert að skila skatt-
framtali, en reikningar þeirra
skulu endurskoðaðir af löggiltum
endurskoðendum og Ríkisendur-
skoðun og birtir opinberlega.
* Stjómmálasamtökum verði
óheimilt að taka við fjárframlög-
um eða ígildi þess frá einstökum
aðilum sem fer yfir 300 þúsund
krónur á ári, nema að birta nafn
þess styrktaraðila opinberlega,
en víða í vestrænum löndum hafa
verið lögfestar strangar reglur í
þessu sambandi til að koma í veg
fyrir hagsmunarárekstra.
* Gert er ráð fyrir að stjórnmála-
samtök geti misst rétt sinn til rík-
isframlaga bijóti þau á einhvem
hátt gegn ákvæðum laganna.
Þingmenn Þjóðvaka munu leggja
mikla áherslu á að samstaða náist
um að setja lög um starfsemi og
fjárreiður stjórnmálaflokka, sem er
mikilvægur þáttur þess að skapa
traust milli stjómmálamanna og
fólksins í landinu.
Höfundur er alþingismaður.
Sjálfskiptur Accent Me
álfelgur • vindskeið • geislaspilari og útvarp með 4 hátölurum • rafmagn í
rúðum • samlæsing í hurðum • styrktarbitar í hurðum • vökva- og veltistýri
• bein innspýting • 1500cc vél • 90 hestöfl
allt þetta fyrir aðeins
1.289.000
kr. á götuna!
ÁRMÚLA 13. SÍMI: 568 1200
BEINN SÍMI: 553 1236