Morgunblaðið - 27.05.1995, Blaðsíða 48

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLAN 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181,
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG MBL@CENTRUM.1S / AKUREYRl: HAFNARSTRÆTl 85
LAUGARDAGUR 27. MAÍ 1995
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Mesti sjávarkuldi sem mælst hefur í áratugi hér við land
Þorsteinn
Sjór fyrir öllu Norður-
landi nálægt frostmarki
SJÓRINN fyrir öllu Norðurlandi
er nú kaldari en nokkru sinni fyrr,
að minnsta kosti síðustu 30 árin.
Hitastigið er alls staðar niður und-
ir frostmarki og er nú tveimur
gráðum lægra en kalda vorið 1979.
Eðlilegt hitastig á þessum árstíma
er nálægt fjórum gráðum.
„Við könnuðum þetta svæði í
febrúar og var þá kaldara en
nokkru sinni fyrr svo mér þótti nóg
um, en nú er enn kaldara en þá.
Ég hef af þessu verulegar áhyggj-
ur, því auðvitað hefur kuldinn áhrif
á vöxt og viðgang fiskistofnanna,"
segir Svend Aage Malmberg, leið-
angursstjóri í árlegum vorleiðangri
Hafrannsóknastofnunar, sem nú
stendur yfir.
„Við erum í árlegum vorleið-
angri Hafrannsóknastofnunar og
mælum hitastig, seltu, svif, þör-
unga og átu fyrir Norður- og Aust-
urlandi. Við köllum þetta árferðis-
rannsóknir okkar,“ sagði Svend
Aage, þegar Morgunblaðið náði
tali af honum um borð í rannsókna-
skipinu Bjarna Sæmundssyni út af
Langanesi.
Kuldinn nú
einsdæmi
„Ég hef verið í þessum leiðöngr-
um frá árinu 1964 og kuldinn í
sjónum nú er alveg einsdæmi.
Þetta er sjór norðan úr íslandshafi
og ekkert ber á hlýsjónum að sunn-
an. Þetta ástand á við um Norður-
landið, en við vorum í vetur í sams-
konar leiðangri. Þá var kuldinn
meiri en ég hafði séð hann áður
og nú er enn kaldara en þá, svo
munar nokkrum brotum úr gráðu.
Það er mikil útbreiðsla á þessum
svalsjó norðan úr hafi á svæðinu
allt frá Húnaflóa og austur með
öllu Norðurlandi. Til dæmis var
töluverður kuldapollur út af Húna-
flóa, en það er líklega að nokkru
leyti fyrir áhrif íssins vestan af
Grænlandssundi. Á svæðinu öllu
er 0 til 0,7 gráðu hiti en miðað við
meðalár ætti hitinn á þessu svæði
að vera um 4 gráður. Ég hef aldr-
ei séð það svona jafnkalt. Það tek-
ur langan tíma að hlýna á þessum
slóðum, einhveija mánuði.
Hefur neikvæð
áhrif á lífríkið
Auðvitað hefur þetta neikvæð
áhrif á lífríkið í sjónum. Við vitum
að vöxtur loðnunnar og stofnstærð
hennar sveiflast eftir þessu. Eins
er það með vöxt þorsks, en þar
valda fæðuskilyrðin kannski meiru
en kuldinn. Átan er nú í meðallagi
á þessu svæði, en þó aðeins helm-
ingur af því, sem hún var í fýrra,
en þá var átumagn í óvenjulegu
hámarki, meira en f 30 ár.
Ég er mjög áhyggjufullur yfir
þessum skilyrðum í sjónum. Þau
eru alveg einstök. Þetta er allt
jafnkalt og skilin milli kald- og
hlýsjávar liggja bara við landið nú,
svo það er ekki furða að kalt sé
fyrir norðan meðan norðanátt er.
Álmennt er þetta neikvætt fyrir
lífríkið. Kuldinn hefur áhrif á vöxt
og viðgang fiskistofna og því er
full ástæða að fara varlega og
auka ekki aflann," segir Svend
Aage Malmberg.
Misskipt er
mannanna
láni
UPPSTIGNINGARDAGUR var
einstaklega bjartur og fagur um
sunnanvert landið og létu fáir
tækifærið ónotað til þess að sóla
sig eða njóta blíðviðrisins á ann-
an hátt. Krökkt var af fólki á
ýmsum sundstöðum og víst að
smáfólkið situr ekki eitt að
barnalaugunum á góðviðrisdög-
um; þar mara þeir sem eldri eru
í hálfu kafí að sleikja sólskinið
og lítið hægt að busla og leika
sér. En meðan sólin brosir við
Sunnlendingum gp-etta máttar-
völdin sig framan í þá sem norð-
ar eru og vestar. Á þeim slóðum
var hiti við frostmark og slydda
í gær og lítið lát á þess háttar
hremmingum næstu daga.
■ Sólin lífgar mannlífíð/4
Morgunblaðið/Halldór
ræðir við
deiluaðila
á mánudag
ÞORSTEINN Pálsson, sjávarútvegs-
ráðherra, mun á mánudag kalla full-
trúa útgerðarmanna og sjómanna til
viðræðna, standi verkfall þá enn
yfir. Þorsteinn segir að ekki komi
til greina að setja lög til að stöðva
verkfallið.
„Við höfum alltaf reiknað með því
að vera reiðubúnir til að ræða við
deiluaðila, kæmu þeir sameiginlega
til okkar með úrlausnarefni. Ég hef
því hugsað mér að kalla á aðila deil-
unnar hvorn í sínu lagi á mánudag-
inn og heyra hver viðhorf þeirra
eru. Ég sé ekki eins og er hvort eitt-
hvert tilefni er fýrir stjórnvöld til
að grípa inn í deiluna, en lögum
verður ekki beitt til að stöðva verk-
fallið. Þetta er bagalegt hvað varðar
veiðar á úthafskarfa og norsk-
íslenzku síldinni. Áhrifin á síldveið-
amar em þó minni, því nú er að
síga á seinnihluta þeirra," segir Þor-
steinn Pálsson.
Nokkur skíp leigð
Nokkur skip hafa verið leigð úr
landi eða til Vestfjarða þar sem ekki
er verkfall. Með því móti geta þau
haldið áfram veiðum þrátt fyrir verk-
fall. A.m.k. fimm skip hafa verið
leigð og em þau á rækjuveiðum á
Flæmska hattinum og á úthafs-
karfaveiðum á Reykjaneshrygg.
■ Síðustu skipin/24-25
Fjögurra
ára drengur
drukknaði
á Spáni
FJÖGURRA ára gamall ís-
lenskur drengur drakknaði í
sundlaug við hótel á Spáni í
fyrradag.
Drengurinn var ásamt for-
eldrum sínum og tveimur yngri
systkinum nýkominn til Spán-
ar þar sem fjölskyldan ætlaði
að eyða sumarleyfinu. Ekki er
hægt að birta nafn litla
drengsins að svo stöddu.
Ný aflaregla tekin upp við sljórn þorskveiða á næsta fiskveiðiári
Aflahámark verður 155.000 tonn
ÁSTAND þorskstofnsins er nú
betra en verið hefur undanfarin
ár. Bæði veiðistofn og hrygningar-
stofn hafa vaxið og búast má við
því að árið 1998 megi veiða um
200.000 tonn af þorski og stofninn
haldi samt áfram að stækka verði
einhveijar náttúrulegar aðstæður
ekki til að setja strik í reikninginn.
Aflahámark í þorski er nú í
^fyrsta sinn sett samkvæmt nýrri
‘aflareglu stjómvalda, sem kveður
á um að aldrei skuli veitt meira
en fjórðungur úr veiðistofninum
ár hvert, en þó ekki minna en
155.000 tonn. Samkvæmt þessari
reglu verður aflahámark næsta
fiskveiðiárs 155.000 tonn, en áætl-
aður afli þetta fiskveiðiár er
165.000 tonn.
Hafrannsóknastofnunin leggur
að öðru leyti til vemlegan niður-
skurð í aflahámarki á djúpkarfa,
gullkarfa, grálúðu og humri, en
um lítilsháttar breytingar er að
ræða á tillögum um veiðar úr öðr-
um stofnum. Þá er staða síldar-
stofnsins og rækju á djúpslóð góð
og ufsastofninn stendur einnig vel.
Hafrannsóknastofnun hefur nú
metið stöðu helztu nytjastofna
okkar og lagt til afiahámark í öðr-
um tegundum en þorski, sam-
kvæmt hinni nýju aflareglu stjóm-
valda. Helztu niðurstöður um
þorskinn eru þær, að áætlaður afli
í ár er 165.000 tonn. Dregið hefur
úr sókn í þorskinn um 25% og er
veiðistofn nú metinn 560.000 tonn
en hrygningarstofninn um
300.000. Miðað við að veiða ijórð-
ung úr veiðistofninum mun bæði
veiðistofninn og hrygningarstofn-
inn stækka, en líkur á að veiðar
að þessu marki gangi of nærri
stofninum eru aðeins 1%.
Gæti skert tekjur
um 3-4 milljarða
Þjóðhagsstofnun hefur reiknað
út að miðað við ýtrustu tillögur
fiskifræðinga muni útflutnings-
verðmæti sjávarafurða dragast
saman um 3-4 milljarða. Hagvöxt-
ur gæti orðið 0,5-1.0% minni en
spáð var. Hins vegar gæti fjárfest-
ing í stóriðju vegið á móti.
„Hin stóru nýmæli í þessum
efnum eru, að tekin hefur verið
upp svokölluð aflaregla við nýt-
Stærð þorskárganga
frá 1970 til 1994
Milljónir fiska við þriggja ára aldur
500
400
300
200
100
|
FriGraolaniÍ jm

Aætl.
1970 1975 1980 1985 1990 '94
Árgangar
ingu þorskstofnsins," segir Þor-
steinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra.
„Við erum nú að sjá merki um
það að ráðstafanir til verndunar
þorskstofnsins séu farnar að bera
árangur. Stofninn er að byija að
rétta úr kútnum þó hann sé enn
nálægt sögulegu lágmarki. Með
því að takmarka sókn við 25% úr
veiðistofninum sjáum við fram á
áframhaldandi vöxt stofnsins,
nema náttúrulegar aðstæður eins
og fimbulkuldinn fyrir Norður-
landi nú, setji strik í reikninginn,“
segir Jakob Jakobsson, forstjóri
Hafrannsóknastofnunar.
■ Skerðir telgur/2
■ Hrygningastofn þorsks/16