Morgunblaðið - 28.05.1995, Blaðsíða 26

T
26 SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1995

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
AÐ ER ekki ofsagt að
segja, að þýðingar á borð
við þær, sem Einar Bragi,
skáld, hefur ráðist í, fyrst á
verkum Strindbergs og nú síð-
ast á verkum Ibsens, séu þrek-
virki. Ekki síður er það afrek
hjá skáldinu og þýðandanum
að ráðast sjálfur í útgáfu þýð-
inganna, eins og Einar Bragi
gerir í báðum ofangreindum
tilvikum.
Skáldskapur þessara
tveggja mestu meistara nor-
rænnar leikritunar á erindi við
íslendinga í dag og það er afar
þýðingarmikið að íslenskt
skáld skuli takast á hendur það
verkefni, að þýða verk þeirra
yfir á íslensku, eins og Einar
Bragi hefur gert. Hann kveðst
í samtali við Morgunblaðið i
gær ekki vera í nokkrum vafa
um að Ibsen og Strindberg eigi
brýnt erindi við nútímann.
„Skáldskapurinn er í raun
endalaus endurtekning á því
sama, bara með nýjum og nýj-
um hætti ... Það er ekkert
nýtt undir sólinni segir Predik-
arinn,“ segir Einar Bragi orð-
rétt.
Það er á hinn bóginn um-
hugsunarefni fyrir þá sem vilja
standa vörð um menningu og
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
efla menningarlíf í þessu landi,
að íslensk útgáfufyrirtæki
hafa ekki treyst sér til að gefa
þessi verk út sökum þess að
þau hafi haft slæma reynslu
af útgáfu leikrita.
Helgi Hálfdanarson vann
það afrek að þýða heildarverk
Shakespeare og lenti í miklum
hrakningum vegna útgáfu á
verkunum og það var ekki fyrr
en 35 árum eftir að Helgi hafði
lokið þýðingum sínum, sem
Mál og menning lauk útgáfu
verkanna. Á þessu tímabili
voru a.m.k. tvær aðrar tilraun-
ir gerðar til þess að gefa verk-
in út og kom Almenna bókafé-
lagið þar m.a. við sögu.
Þegar ráðist er í stórvirki
sem þessi, er nauðsynlegt að
styðja við slíka starfsemi á
myndarlegan hátt. Einar Bragi
naut styrkja úr Norræna þýð-
ingasjóðnum og þeim íslenska,
en hann teiur samt sem áður
einsýnt að hann verði fyrir
milljóna tapi af útgáfunni.
Þessu verður að breyta, því
ella blasir við sú hætta, að
menn missi kjarkinn og hætti
við að ráðast í þýðingar á verk-
um, sem eru íslenskri menn-
ingu lyftistöng.
KARFINN OG
GRÁLÚÐAN
UNDANFÖRNUM miss-
erum hafa þeir sem bezt
þekkja til haft vaxandi áhyggj-
ur af karfastofninum og grálúð-
unni. Þessar áhyggjur eru stað-
festar í nýrri skýrslu Hafrann-
sóknastofnunar um ástand og
aflahorfur helztu nytjastofna á
íslandsmiðum. í skýrslunni seg-
ir m.a.: „Augljóst er, að gull-
karfastofninn hefur minnkað
mikið síðasta áratuginn og er
nú í mikilli lægð. Því leggur
Hafrannsóknastofnun til að enn
verði dregið úr sókn í gullkarfa
á fiskveiðiárinu 1995/96 ög að
hámarksaflinn fari ekki yfír 25
þúsund tonn ...
Afli á sóknareiningu á djúp-
karfa hefur farið minnkandi
undanfarin ár samhliða mikilli
aukningu í afla og sókn. Vegna
sterkra vísbendinga um sam-
drátt í djúpkarfastofninum
leggur Hafrannsóknastofnunin
til, að hámarksaflinn fiskveið-
iárið 1995/96 fari ekki yfir 35
þúsund tonn.“
Um grálúðuna segir í skýrsl-
unni: „Á íslandsmiðum jókst
sóknin í grálúðu hratt á árunum
1986 til 1989 og aflinn einnig
úr 31 þúsund tonnum í 59 þús-
und tonn. Afli á sóknareiningu
hefur að sama skapi farið
minnkandi og hefur aldrei verið
eins lítill og á árunum 1990-
1994. Hafrannsóknastofnun ...
leggur til að heildarafli á grál-
úðu á hafsvæðinu Austur-
Grænland/ísland/Færeyjar
fiskveiðiárið 1995/96 verði ekki
meiri en 20 þúsund tonn.“
Við erum reynslunni ríkari
eftir meðferðina á þorskstofn-
inum. Vonandi erum við þar að
sleppa fyrir hom. Nú er ástæða
til að hlusta vel á ráðleggingar
vísindamanna vegna karfa og
grálúðu og veiða ekki meira en
þeir leggja til. Við höfum efni
á því.
ÞREKVIRKI
í ÞÝÐINGUM
ÞAÐ ER EKKI AÐ
ástæðulausu hvað fáir
hafa lesið hinn Guð-
dómlega gleðileik, svo
erfiður sem hann er
og kröfuharður. Þess
má tilaðmynda geta
að í VI söngvum allra kaflanna,
bæði í Víti, Hreinsunareldinum og
Paradís, er fjallað um stjórnmál;
fyrst um stjómmálin í Flórens og
síðan í Paradís, í samtali við róm-
verskan keisara um alþjóðleg
stjómmál! Á dögum Dantes var
Flórens álíka stór og Reykjavík er
nú. Þar vissu menn nokkumveginn
deili hver á öðrum og kjaftasögum-
ar fóru eins hratt og plágumar,
þótt engin væri þar gulapressan eða
þjóðarsálin, en þar var þó harla virk
„þjóðarsál" einsog raunar einnig í
helvíti ef við tökum mark á lýsing-
um Dantes. Og í Gleðileiknum guð-
dómlega notar Dante bæði persónur
sem hann þekkti og sögulegar per-
sónur en einnig bókfólk, tilaðmynda
persónur í Æneasar-kviðu og goð-
sögulegum ritum og væri það svona
nokkum veginn einsog ef við teld-
um upp það fólk sem við þekktum
og nefndum bæði Ljósvíkinginn,
Hamlet og Njál. Dante var svo
sannarlega bam síns tíma. En hann
var miklu meira, hann var bam
allra tíma. Hann var lært borgara-
legt skáld og yrkir fyrir lærða les-
endur. Hann styðst í aðra röndina
við ævisögulegt ívaf og notar marg-
víslegar skírskotanir í stjómmál
síns tíma. Eliot, sem var Dante ofar-
Iega í huga, sagði að hann hefði
ekki einungis verið alþjóðlegt skáld
heldur einnig eitt þjóðlegasta skáld
síns tíma og sé því nauðsynlegt að
þekkja umhverfi hans og aðstæður
ekkisíður en það alþjóðlega andrúm
sem hann lifði og
hrærðist í ef menn
ætluðu sér að komast
að kjamanum í skáld-
skap hans.
Dante orti miklu
meira en þessar fjór-
tán þúsund línur í Gleðileiknum
guðdómlega. Hann skrifaði önnur
rit og orti á ítölsku mörg ljóðræn
ástarkvæði sem hefðu ein útaffyrir
8Íg haldið nafni hans á loft sem
eins helzta skálds síns tíma í Evr-
ópu og raunar hvarsem væri.
Dante skírskotar með því einu
að nefna nöfn sem rifja upp sögur
tengdar þeim. Af því má draga
lærdóm einsog þegar skírskotað er
í hvalasöguna um Jónas sem Krist-
ur nefndi einnig í Nýja testamentinu
þarsem hann segir að hann verði
þijá daga „í skauti jarðar" einsog
Jónas í hvalnum. Af þessari skír-
skotun má svo draga þá ályktun
að menn skuli ekki glata trúnni
þótt blási á móti um stundarsakir.
Það er semsagt mikið líf undir
hverjum steini sem velt er á ferða-
lagi Dantes um dauðraheima þótt
allt sé kyrrt á yfirborðinu. En þann-
ig eru tákn og táknsögur, eða laun-
sagnir, mikilvægur þáttur þessa
skáldskapar en við þurfum þó ekki
endilega að þekkja öll táknin til að
njóta hans þarsem hann er svo Iysti-
lega fram settur að hann stendur
einn útaffyrir sig undir öllum vænt-
ingum okkar. Listin býr yfir æmum
töfmm og þarf í raun ekki á neinum
göngustaf að halda en hann getur
komið sér vel þarsem erfítt er yfír-
ferðar á þessu ljóðræna ferðalagi.
Á ferð Dantes um dauðramanna-
land setti að honum óhug en Virg-
ill var betri en enginn. Einsog Odys-
( .einhverskonar
draumaástand á þessu ferðalagi og
upplifír ákveðna þætti þess með
þeim hætti rétteinsog hetja Troju-
stríðsins. í VI kviðu Vítis kemst
hann að raun um að sálimar þar
vissu ekkert um nútímann en
myndu eftir fortíðinni og hún í
sjálfu sér var ærin hegning fyrir
lífíð á jörðinni. í 8. hringnum sem
svo er kallaður verður að sjálfsögðu
fyrir þeim skrímsli og menn sem
höfðu framið allskyns ódæði, m.a.
þeir sem hafa dreift fölskum kenn-
ingum! Og þar komu þeir auga á
sjálfan Múhameð! Það er ekkisízt
merkilegt hvað Dante leggur þunga
áherzlu á synd hrokans; eða stolts-
ins. Það er auðmýkt og réttsýni sem
ættu að vera leiðarljós. Og öfund-
sjúkt fólk lendir á slæmum stað í
þessu sjóðandi helvíti. í kringum
það em englar sem syngja um auð-
mýkt og gagnsleysi öfundarinnar.
Þegar Dante er kominn til himna-
ríkis og Beatrísa hefur kvatt hann
og farið aftur í sitt hlutverk þar
um slóðir ferðast hann stjama á
milli og kynnir sér dyggð þeirra sem
þar em. Á sólinni hittir hann sjálfan
Thomas frá Akvínas sem hafði haft
meiri áhrif á hann en flestir aðrir.
Thomas er í kompaníi við þá sem
hafa fundið guð gegnum þekking-
una og það fer vel á með honum
og skáldinu. En Dante hafði ekki
síður orðið fyrir miklum áhrifum
af játningum Ágústínusar og kunni
vel að meta þau ummæli hans að
maður gæti átt samfylgd við heið-
ingja, þeir gætu sagt okkur hvert
við vildum fara - en þeir gætu
bara ekki sýnt okkur hvemig hægt
væri að komast þangað.
M
(mdra MæsLasimnudag)—
HELGI
spjall
MORGUNBLAÐIÐ

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1995 27
SJÓMENN ERU í VERK-
falli og flest fískiskip
landsmanna utan Vest-
fjarða komin í höfn.
Verkalýðsfélögin í
Straumsvík undirbúa verk-
fall hjá álfélaginu eftir
u.þ.b. hálfan mánuð.
Bankamenn hafa boðað verkfall um miðjan
júní. Bílstjórar á hópferðabílum eru í verk-
falli. Bakarar hafa boðað til verkfalls eftir
helgi. Þetta er sú mynd, sem við blasir á
vinnumarkaðnum nokkrum mánuðum eftir
að samningar tókust við langflesta laun-
þega bæði í einkageiranum og hjá hinu
opinbera.
Tekjutapið vegna verkfalls sjómanna er
gífurlegt. Síldveiðamar hafa gengið vel
og talið, að íslenzku síldveiðiskipin sé.u
búin að veiða um 140 þúsund tonn úr
norsk-íslenzka síldarstofninum. Sameigin-
lega eiga íslendingar og Færeyingar eftir
að veiða 70 til 80 þúsund tonn af síld
skv. þeim kvóta, sem þessar tvær þjóðir
hafa sjálfar sett.
Veiðar á úthafskarfa á Reykjaneshrygg
hafa gengið vel og em bundnar við þenn-
an árstíma sérstaklega þannig að tekjutap-
ið vegna þess að þær veiðar stöðvast er
mikið. Fiskiskip annarra þjóða halda hins
vegar áfram veiðum á því svæði.
Rökstudd ástæða hefur verið til að ætla,
að Svissneska álfélagið mundi síðar í sum-
ar taka ákvörðun um að stækka álverið í
Straumsvík. Þar er á ferðinni fjárfesting
upp á 10 milljarða króna. Umtalsverð at-
vinna mundi skapast í tengslum við stækk-
unina. Að auki mundi stækkað álver auka
veralega raforkukaup frá Landsvirkjun og
álverið mundi fjölga starfsmönnum. Marg-
vísleg önnur tekjuaukning yrði vegna
stækkunarinnar. Hér er um að ræða 60
þúsund tonna stækkun, sem í stóram drátt-
um jafngildir því fyrir þjóðarbúið að þorsk-
aflinn ykist um 60 þúsund tonn.
Vinnudeilur í Straumsvík hafa verið tíð-
ar og erfíðar. Það er nánast hægt að ganga
út frá því sem vísu, að skelli á verkfall í
Straumsvík verði áform um stækkun ál-
versins þar lögð til hliðar. Það ^yrði mikið
áfall fyrir þjóðarbúskap okkar Islendinga.
Þegar vinnudeilur stóðu síðast í álverinu
munaði hársbreidd, að Svissneska álfélag-
ið tæki ákvörðun um að loka því. Sú hætta
er enn fyrir hendi. Þess vegna era verka-
lýðsfélögin í Straumsvík að leika sér að
eldi.
Verkföll bankamanna, bakara og bfl-
stjóra hafa ekki jafn afdrifarík áhrif fyrir
þjóðarbúskapinn og verkfall sjómanna og
vinnustöðvun í Straumsvík. En eftir sem
áður skapa þau óróleika i þjóðfélaginu.
Kjarasamningamir, sem gerðir vora
snemma á þessu ári, tryggðu launþegum
engar stórfelldar kjarabætur. En þeir vora
innan þeirra marka, sem efnahagsbatinn
leyfði. Hugsanlegt er, að batnandi afkomá
fyrirtækja, vísbendingar um aukinn hag-
vöxt og umræður stjómmálamanna og fjöl-
miðla um efnahagsbata hafí gefið skekkta
mynd af þeim möguleikum til kjarabóta,
sem fyrir hendi era.
Á síðasta ári snerist dæmið við í rekstri
þjóðarbúsins og atvinnufyrirtækja eftir
fímm erfið ár. Það þarf hins vegar meira
til en nokkurra mánaða bata til að vinna
upp það sem úrskeiðis hefur farið á fimm
áram. Þess vegna væri það óhyggilegt svo
að ekki sé meira sagt, að hlaupa nú til
og eyða fyrirfram þeim afkomubata, sem
vísbendingar era um að falli þjóðinni í
skaut á næstu áram. Nú þarf þvert á
móti að efla fyrirtækin og gera þeim kleift
að ráðast í nýjar fjárfestingar sem skila
sér í auknum tekjum þjóðarbúsins. En að
sjálfsögðu kemur að því að launþegar eigi
rétt á hlutdeild í batnandi hag þjóðarbús
og fyrirtækja.
Ef verkföll og annar óróleiki á vinnu-
markaðnum nú er til marks um meiri
óápægju og undirstrauma á meðal laun-
þega en kjarasamningarnir fyrr í vetur
bentu til er nauðsynlegt, að landsfeðurnir
komi því til skila til almennings, hvað efna-
hagsbatinn er byggður á veikum granni.
Hann byggist m.a. á fískveiðum í Smug-
unni, sem enginn veit hvert framhald verð-
ur á. Hann byggist m.a. á úthafskarfaveið-
um, sem margir hafa áhyggjur af að gangi
alltof nærri þeim karfastofni. Hann bygg-
ist líka á efnahagsbata í helztu viðskipta-
löndum okkar, sem hefur verið umtalsverð-
ur á undanfömum áram en nú er svo kom-
ið, að í Bandaríkjunum hafa menn veruleg-
ar áhyggjur af því, að nýtt samdráttar-
skeið sé að hefjast. Það er hins vegar já-
kvætt, að vísindamenn Hafrannsóknar-
stofnunar telja, að botninum sé náð í sam-
drætti á þorskveiðum og búast megi við
aukningu þar á næstu áram. Á móti kem-
ur hitt, að verði samið um veiðar í Smug-
unni má ganga út frá því sem vísu, að
samið verði um mun minna magn en veidd-
ist þar á sl. ári.
Þótt þjóðarbúskapur okkar íslendinga
sé á leið upp úr öldudalnum eram við ekki
komin upp úr honum. Verkfall sjómanna,
lokun álversins í Straumsvík og hugsanleg
ákvörðun Svissneska álfélagsins um að
leggja áform um stækkun til hliðar, geta
á skömmum tíma stöðvað efnahagsbatann.
Verkfall
sjómanna
VERKFALL SJÓ-
manna og kröfu-
gerð þeirra í kjara-
samningum er á
margan hátt beint
framhald af tveggja vikna verkfalli sjó-
manna í janúar á síðasta ári, sem lauk
með bráðabirgðalögum. Verkfall sjómanna
nú er vísbending um, að sú kjaradeila
hafí ekki verið leyst. Sjómenn leggja
áherzlu á svolítið önnur atriði að þessu
sinni en efnislega er hér á ferðinni sama
kjaradeilan og þá.
í janúar 1994 lögðu sjómenn mesta
áherzlu á að koma í veg fyrir, að sjómenn
væru neyddir til að taka þátt í kvótakaup-
um útgerðarmanna. Um þann þátt málsins
segir Hólmgeir Jónsson, framkvæmda-
stjóri Sjómannasambandsins, í samtali við
Morgunblaðið í dag, laugardag: „Það er
margsinnis búið að gefa útgerðarmönnum
tækifæri til að lagfæra þetta, fyrst árið
1992 með undirritun yfirlýsingar. Þeir
hundsuðu hana. Það var sett á fót sam-
starfsnefnd sjómanna og útvegsmanna í
kjölfar lagasetningar 1994 og það gerist
nánast það sama. Nefndinni tókst ekki að
taka á málunum, af því að það var enginn
vilji hjá útvegsmönnum. Þess vegna stönd-
um við í þessum sporam í dag.“
Nú leggja sjómenn mesta áherzlu á að
markaðstengja fískverð. Um þá kröfu seg-
ir Kristján Ragnarsson, formaður LÍÚ, í
Morgunblaðinu í dag, laugardag, að hún
sé óraunhæf, þar sem sáralítill fískur selj-
ist á fiskmörkuðum og ekki sé hægt að
tengja verðið við svo ófullkomna vísbend-
ingu. Kristján Ragnarsson bætir við: „All-
ir g’era sér grein fyrir, að ef allur fiskur
færi á markað mundi fiskverð lækka um
20-30% sama daginn. Era það hagsmunir
sjómanna?" Hólmgeir Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Sjómannasambandsins, við-
urkennir, að fískverð mundi eitthvað lækka
við slíka breytingu.
Hólmgeir Jónsson bendir á áhrif kvóta-
kaupa á fískverð til sjómanna og nefnir
sem dæmi, að gangverð á þorskkílói sé
100 krónur en kvótaverð 80 krónur. Síðan
segir Hólmgeir: „Þá er útgerðin að fá 20
krónur fyrir aflann og 80 króna virði fer
í kvóta. Sjómenn fá skipti úr 20 krónunum
og það er enginn samningur við sjómenn-
ina um að þetta fískverð skuli gilda, held-
ur segjast útvegsmenn bara taka ákvörðun
um það á hvaða verði þeir selji aflann og
sjómenn fái ekkert annað. Þetta heitir
ekki frjálst fískverð."
Útgerðarmenn hafa lýst sig reiðubúna
til að tryggja sjómönnum 60 króna lág-
marksverð fyrir þorsk. Kristján Ragnars-
son bendir á, að samstarfsnefnd útvegs-
manna og sjómanna hafi komizt að þeirri
niðurstöðu, að meira en fjórðungur þorsks
sé seldur á lægra verði en 60 krónur kíló-
ið. Þá bendir formaður LÍÚ á, að vanhöld
hafi verið á því, að útgerðarmenn hafí
samráð við sjómenn um verðið, sem sett
REYKJAVÍKURBREF
Laugardagur 27. maí
Morgunblaðið/Sigurgeir
væri upp fyrir fískinn, og vísað hefði ver-
ið til þess, að útgerðarmenn hefðu sent
símbréf út á sjó og breytt fiskverði. „Allir
slíkir gerningar era slegnir af með þessum
hætti. Við töldum okkur virkilega hafa
komið til móts við sjómenn vegna þess,
að við viljum ekki að menn misbeiti að-
stöðu sinni í þessu sambandi," segir Krist-
ján Ragnarsson.
Ekki fer á milli mála, að tilboð LÍÚ um
60 króna gólf á þorskkíló er mikilsverð
réttarbót fyrir sjómenn. Þar með era úti-
lokuð dæmi af því tagi, sem Hólmgeir
Jónsson nefndi um að 20 krónur komi til
skipta fyrir þorskkíló eftir kvótakaup út-
gerðar.
Hins vegar er óneitanlega athyglisvert
að fylgjast með því, að sjómenn virðast í
þessari vinnudeilu, ekkert síður en þeirri
sem stóð fyrir einu og hálfu ári, aðhyllast
meiri markaðshyggju en útgerðarmenn.
Yfírleitt hefur þetta verið á annan veg.
Atvinnurekendur hafa verið talsmenn hins
frjálsa markaðar en launþegar haft efa-
semdir. Nú era það sjómenn, sem krefjast
þess að markaðurinn leysi vanda verð-
myndunar á fiski en útvegsmenn hafa efa-
semdir. Það er áreiðanlega rétt hjá Krist-
jáni Ragnarssyni, að fiskverð mundi lækka
veralega sama dag og allur fískur færi
um markað. En hvers vegna ekki að taka
sjómenn á orðinu og láta á það reyna
hvað gerist? Er það endilega fráleitt?
Sú var tíðin, að fiskverð var ákveðið
af sérstakri nefnd. Miðstýringin á fískverð-
inu var alger. Þá höfðu menn miklar
áhyggjur af því hvað gerast mundi, ef
fallið yrði frá þeirri miðstýringu. Þá var
skrefið til fullkomins frjálsræðis í verð-
myndun á físki hins vegar ekki stigið nema
að hluta til. Hvers vegna ekki að prófa
markaðslausnir á þessu sviði sem öðram?
Formaður LÍÚ spyr, hvort það séu hags-
munir sjómanna að fiskverð lækki. Úr því
að sjómennirnir sjálfír vilja taka þá áhættu
má spyija, hvort það sé þá annarra manna
mál að hafa vit fyrir þeim. Eru það ekki
hagsmunir fiskvinnslunnar að fiskverð
lækki?
Það hefur mikið verið rætt um markaðs-
hyggju á undanförnum árum og áratug.
Markaðurinn hefur mátt ráða ferðinni á
ýmsum sviðum, ekki sízt í matvöruverzl-
un, og skilað þar góðum árangri. Menn
hafa hins vegar verið tregari til að láta
markaðinn ráða á öðrum sviðum, t.d. í
olíuverzlun og í bankakerfínu, svo að dæmi
séu nefnd en þó alveg sérstaklega í sjávar-
útvegi. Er ekki kominn tími til að taka
vissa áhættu og láta vinda fijálsræðis blása
um sjávarútveginn eins og aðrar atvinnu-
greinar? Varla tapast meiri fjármunir á
því, en ítrekuðum verkföllum sjómanna.
Tíminn og
fiskveiði-
stefnan
DAGBLAÐIÐ TÍM-
inn hefur lítið gert
af því að taka þátt
í umræðum um
fiskveiðistefnuna.
Nú virðist blaðið
vera að átta sig á því, að þetta mál er til
veralegrar umræðu meðal þjóðarinnar. í
pistli, sem birtist á laugardögum og nefn-
ist „Menn og málefni“, fjallar Jón Krist-
jánsson, ritstjóri og alþingismaður Fram-
sóknarflokks, í Tímanum í dag, laugardag,
um fiskveiðistefnuna og Morgunblaðið og
segir m.a.: „Það sem athygli vekur í þessu
sambandi er hvað umræðan er botnlaus.
Ef einhver opnar munninn og mælir með
veiðileyfagjaldi í ræðu eða riti, á hann
greiða leið inn í ritstjómarskrif Morgun-
blaðsins og gjarnan er þá talað um tíma-
mótaskrif eða tímamótaræður viðkomandi.
Svo var um ræðu Árna Vilhjálmssonar á
aðalfundi Granda. Títt hefur verið vitnað
til hennar í Morgunblaðinu en efni hennar
var þess eðlis að greiða eingreiðslu, hóf-
lega þó, og eignast svo kvótann. í skrifum
Morgunblaðsins er botninn suður í Borgar-
fírði. Það er mér að minnsta kosti ráð-
gáta, eftir öll þau skrif, sem birzt hafa frá
ritstjórn Morgunblaðsins um fískveiði-
stjórnun, hver stefna blaðsins í raun og
vera er. Þegar Vestfírðingar settu fram
sín sjónarmið um sóknarmark, fyrir kosn-
ingar, var því tekið með miklum fögnuði
vegna þess, að þetta var andstætt afla-
markskerfí. Hin raunveralega stefna
blaðsins kom þó hvergi fram ... satt að
segja er mikið undranarefni hvað blaðið
hefur komist upp með losaraleg ritstjórnar-
skrif um hvernig þeir í raun vilja stjórna
fískveiðum. Vilja pistlahöfundar Morgun-
blaðsins hefta framsal veiðiheimilda og
leggja veiðileyfagjald á núverandi kvóta?
Vilja þeir sóknarmark? Þessum spurning-
um hefur ekki verið svarað.“
Fyrst er ástæða til að fagna því, að
málgagn Framsóknarflokksins og þá von-
andi flokkurinn sjálfur eru að gera sér
grein fyrir því, að ekki verður hjá því kom-
izt að ræða fiskveiðistefnuna. Af sömu
ástæðum fagnaði Morgunblaðið sérstak-
lega framkvæði frambjóðenda Sjálfstæðis-
flokksins á Vestfjörðum. Það var vísbend-
ing um, að umræður mundu hefjast innan
Sjálfstæðisflokksins um fiskveiðistefnuna
enda hvatti Davíð Oddsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, sérstaklega til þess í
kjölfarið, að þessi mál yrðu rædd innan
flokksins. Það er tímabært að þau komi
einnig til umræðu innan Framsóknar-
flokksins og raunar hafa frambjóðendur
og þingmenn Framsóknarflokksins í
Reykjaneskjördæmi átt frumkvæði að því.
Þar sem Jón Kristjánsson, ritstjóri og
alþingismaður, hefur hins vegar ekki skil-
ið skrif Morgunblaðsins um fiskveiðistefn-
una, er tilefni til að ítreka enn einu sinni,
að Morgunblaðið hefur barizt fyrir viður-
kenningu á einu grandvallaratriði, þ.e. því
að íslenzka þjóðin, sem á auðlindina, eigi
rétt á því að þeir sem hafa fengið afnot
af henni, þ.e. útgerðarmenn, greiði gjald
í sameiginlegan sjóð fyrir þessi afnot,
gjald, sem nefnt hefur verið veiðileyfa-
gjald. Morgunblaðið hefur barizt gegn
því, að þessi fámenni hópur útgerðar-
manna hafí rétt á að selja, veðsetja eða
erfa eignir annarra. Þegar viðurkenning
hefur fengizt á þessu grandvallaratriði
telur Morgunblaðið, að það sé málefni sjáv-
arútvegsins og stjómvalda, ef því er að
skipta, að ákveða hvemig skipulagningu
veiða er bezt háttað. Raunar er alveg
hægt að hugsa sér, að það sé málefni sjáv-
arútvegsins eins svo lengi, sem hann ann-
ars vegar greiðir fyrir afnot af auðlindinni
og fylgir hins vegar ráðum og ákvörðunum
vísindamanna og stjórnvalda um aflahá-
mark og almenna umgengni um auðlind-
ina.
Jón Kristjánsson, ritstjóri og alþingis-
maður, telur, að „þessi skattlagning ...
komi fram í versnandi afkomu sjávarút-
vegsins, gengisfellingu og hækkandi verð-
lagi af þeim sökum. Afkoma sjávarútvegs-
ins er ekki með þeim hætti, að hann geti
tekið á sig viðbótarskattlagningu."
Þetta era gamlar lummur. Sjávarútveg-
urinn greiðir nú á hveiju ári stórar ijár-
hæðir í veiðileyfagjald. Þeir peningar renna
hins vegar í vasa annarra útgerðarmanna,
sem fengu úthlutað kvóta fyrir ekki neitt
á sínum tíma, í stað þess að renna í vasa
eiganda auðlindarinnar, íslenzku þjóðar-
innar.
* +
„Formaður LIU
spyr, hvort það
séu hagsmunir
sjómanna að fis-
kverð lækki. Úr
því að sjómenn-
irnir sjálfir vilja
taka þá áhættu
má spyrja, hvort
það sé þá annarra
manna mál að
hafa vit fyrir
þeim. Eru það
ekki hagsmunir
fiskvinnslunnar
að fiskverð
lækki?“