Morgunblaðið - 07.06.1995, Page 2

2 C MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
BENZLAÐ UM BORÐIVESTMANNAEY
Morgunblaaðið/Svavar
ELVA ÁgTÚsta Magnúsdóttir er ein nokkurra stúlkna, sem að jafnaði eru í áhöfn frystitogarans
Vestmannaeyjar. Stúlkurnar ganga auðvitað í öll verk og hér er Elva Ágústa að benzla uppi á
dekki og hefur greinilega gaman af.
Heinaste landaði 1.450
tonnum af karfa í Kanada
FRYSTITOGARINN
Heinaste landaði nú um
mánaðamótin 1.450 tonn-
um af hausuðum karfa og
tæpum 300 tonnum af
mjöli og lýsi í Kanada. Togarinn er skráður í Eistlandi en er í eigu
Sjólaskipa í Hafnarfirði og er þetta mesti afli, sem skip í eigu íslend-
inga hefur landað. Ekki fengust upplýsingar um verðmæti aflans, en
áætla má að það sé eitthvað yfir 100 milljónir króna.
Verðmæti aflans yfir
100 milljónir króna
Sjómanna-
dagsblaðið
er komið út
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 1995
er komið út og er það 57. árgang-
ur blaðsins, sem hóf göngu sína
um leið og fyrsti sjómannadagur-
inn var haldinn hátíðlegur árið
1938.
Að þessu sinni er blaðið 130
síður að stærð og vandað til efnis
og frágangs á allan hátt. Minnzt
er væntanlegs 80 ára afmælis Sjó-
mannafélags Reykjavíkur, en fé-
lagið var stofnað þann 23. október
árið 1915 og hét þá Hásetafélag
Reykjavíkur. Rætt er við yngri sem
eldri forystumenn og eldri sjómenn
úr röðum félagsmanna rekja ýmsar
minningar sína.
Hálf öld frá því Dettifossi
og Goðafossi var sökkt
Þá er þess minnzt í blaðinu að
hálf öid er liðin frá því að Detti-
fossi og Goðafossi var sökkt í lok
síðustú heimsstyijaldar. Greina
þeir Geir J. Geirsson, 4. vélstjóri á
Dettifossi og Aðalsteinn Guðnason,
2. loftskeytamaður á Goðafossi frá
minningum sínum um þessa at-
burði og er vafi á að þeir hafi
áður verið raktir á jafn ítarlegan
og glöggan hátt. Fleiri skipskaða
er minnzt, því 40 ár eru nú liðin
frá því brezki togarinn Kingston
Pearl sigldi vélbátinn Súgfirðing
niður á Súgandafirði 1955. Segir
Guðmundur Pálsson, vélstjóri, frá
minningum sínum um slysið, en
hann var einn þriggja manna sem
af komust.
Eltingarleikurinn við Van Dyck
Efni blaðsins er fjölbreytt, sem
fyrr segir: Garðar Pálsson, skip-
herra, segir frá eltingarleiknum við
belgíska togarann Van Dyck árið
1955, en þrjár flugvélar og varð-
skip eltu togarann er flúið hafði
til hafs í langan tíma og er þarna
um eina af meiri eldraunum Land-
helgisgæzlunnar að ræða. Fjær í
tíma er frásögn af kempunni Há-
karla-Jörundi, en þótt flestir hafi
heyrt þann mann nefndan, mun
færri kunnugt um hveiju hann á
frægð sína að þakka.
Enn má geta um heimsókn til
Sandgerðis þar sem áhöfn björgun-
arbátsins Hannesar Þ. hafstein er
tekin tali, en tveggja ára reynsla
er nú fengin af skipinu og útköll
orðin um 70 talsins.
Viðtal við Gísia Jónasson
Sjómannablaðið er trútt því
markmiði sínu að varðveita frá
gleymsku merka menn og atburði
og auk þess sem að ofan er talið
má geta um viðtal við Gísla Jónas-
son, sem var með víðkunnustu
togaraskipstjórum hér fyrr á árum
og hefur frá mörgu að segja. Svip-
að gildi hafa merk bréf frá stofn-
anda og forvígismanni Sjómanna-
dagsins, Henrý A. Hálfdánarsyni,
sem hann ritaði ungur maður í sigl-
ingum frá fjarlægum stöðum, svo
sem Yokohama í Japan og Mið-
Ameríku á árunum 1923 til 1925.
Margt fleira er að finna í blað-
inu, en ritstjórar þess eru Atli
Magnússon og Garðar Þorsteins-
son, sem jafnframt er ábyrgðar-
maður þess.
I ' I * 3 < = 1 J STÚRÁSI6 Plötu- smíði HÉÐINN = 3MIÐJA • GARÐABÆ • SlMI 565 2921 • FAX 565 2927
Hönnun • smíði • viðgerðir • þjónusta
Heinaste fór til veiða á Reykja-
neshrygg þann 8. apríl síðastliðinn
og stóð veiðiferðin í um 7 vikur.
Hann landaði í Nova Scotia í
Kanada, alls 1.450 tonnum af haus-
skornum og slógdregnum úthafs-
karfa, 250 tonnum af fiskimjöli og
40 tonnum af lýsi. Þetta svarar til
rúmlega 3.000 tonna upp úr sjó.
Hluti aflans seldur í Kanada
Guðmundur Þórðarson, útgerð-
arstjóri hjá Sjólaskipum, segir, að
veiðar og vinnsla í þessum túr
hafi gengið mjög vel og sé skipið
nú á leið á miðin aftur. Hann seg-
ir að ákveðið hafi verið að landa
aflanum í Kanada vegna þess að
töluvert af karfanum hafi verið
selt þangað til frekari vinnslu og
mjöl og lýsi hafi einnig verið selt
þangað. Auk þess hafi mikið af
karfanum verið selt til Japans og
verið umskipað í Nova Scotia.
- Þar sem Heinaste var að veiðum
langt suður á Reykjaneshiygg tap-
ast mjög lítill tími þó siglt sé til
Kanada. Einnig var að því tölu-
verður ávinningur að fara með
fiskinn þangað, sem hann var
keyptur.
Verkfallið nær ekkí til Heinaste
Heinaste er skráður í Eistlandi
og því tekur verkfall íslenzkra sjó-
manna ekki til hans. Flestir í áhöfn
hans eru Eistar, en átta íslending-
ar eru einnig um borð. Heinaste
er langstærsta fiskiskip í eigu fs-
lendinga, um 7.700 tonn að stærð.
Fiskiskipstjóri er Páll Eyjólfsson
og Þorvarður Jónsson er stýrimað-
ur. Vélstjóri er Þorbergur Þórhails-
son, en auk þeirra eru fjórir ís-
lenzkir fiskvinnsiumenn og einn
íslenzkur túlkur um borð. Alls eru
86 í áhöfn skipsins'
Mikil vinna
í karfanum
í Færeyjum
• VEIÐAR Færeyinga á út-
hafskarfa á Reykjaneshrygg
liafa gengið upp og ofan eins
og veiðar annarra skipa á
þessum miðum. Þau hafa þó
náð góðum túrum til mikils
ávimiings fyrír fiskverka-
fólk, sem lítið hefur haft að
gera að undanförnu, meðal
annars vegna þorskveiði-
banns. Togarinn Oyríiafjall
kom til Tvöroyrar á Suðurey
á dögunum með um 220 tonn
af ferskum karfa og til að
hægt væri að vinna karfann,
varð að kalla út um 50 manns
úr öðrum bæjum á eynni.
Alls voru um 180 manns í
vinnu hjá frystihúsinu á
Tvöroyri meðan unnið var
úr farmi Oyrnafjalls og unnið
var á tveimur vöktum, frá 8
að morgni til miðnættis.
Sjómanna-
dagsblað
Vestmannaeyja
komið út
• SJÓMANNADAGSBLAÐ
Vestmannaeyja er komið út,
fjölbreytt og efnismikið að
vanda. Blaðið er 160 síður
alls og er ritstjóri þess Þór
Sveinbjörnsson. Fjöldi greina
er í blaðinu, sem er allmikið
myndskreytt, bæði af svart-
hvítum myndum og litmynd-
um. Meðal greina má nefna
hugleiðingu eftir séra Jónu
Hrönn BoIIadóttur, greinum
rannsóknasetur Háskóla ís-
lands í Vestmanneyjum eftir
Þorstein Inga Sigfússon, pró-
fessor, grein eftir Ólaf Sig-
urðsson, grein um Náttúru-
gripasafn Vestmannaeyja
eftir Grím Gíslason, grein
eftir Guðjón Ármann Eyjólfs-
son, fyrrum skólastjóra Stý-
rimannaskólans í Vest-
mannaeyjum, sögu Eyjabáta
eftir Tryggva Sigurðsson og
grein eftir Árna frá Eiðum.
Þá má nefna grein um loðn-
una, kyndugan fisk, eftir
Hafstein Guðfinnsson og
Gísla Gíslason.
Mikið framboð og lágt verð
NOKKUR verðlækkun hefur orðið á fiski á
markaðinum í Hull að undanförnu en að sögn
eins fiskkaupmannsins þar stafar hún ekki af inn-
flutningi frysts fisks eins og margir breskir sjó-
menn virðist telja, heldur af verulegum innflutn-
ingi á næstum tollalausum, ferskum fiski. Er um
að ræða fisk frá Noregi, Færeyjum, íslandi og
Eystrasaltsríkjunum en ofan á það hafa síðan bæst góðar gæftir og sæmilegur afli hjá bresku
skipunum.
Stórverslanirnar gera
breskri fiskvinnslu
fremur erfitt fyrir
Alan Johnson, fiskkaupmaður í Huil, segir,
að verðlækkunin stafi af því, að of mikill fiskur
sé á markaðinum miðað við eftirspurn og vinnslu-
getu. Þetta aukna framboð sé í ferskum fiski
enda hafi innflutningur frosins fisks minnkað
frá í fyrra þegar hann var þó lítill. Þann sam-
drátt megi líka rekja til ferska fisksins enda
kaupi vinnslurnar ekki frosinn fisk með öllum
þeim kostnaði, sem honum fylgi, þegar nóg sé
af ferskum.
Lítill fiskur frá Rússlandí
Johnson segir, aðTítið sé um fisk frá Rússum,
sem selji hann mest til Kanada, 60-70.000 tonn
á ári, og til Portúgals þar sem vinnslurnar þar
geta borgað allt að 26.000 ísl. kr. meira fyrir
tonnið en þær bresku. Auk þess hefur afli rúss-
nesku skipanna ekki verið góður upp á síðkastið
og sum fengu ekki að veiða þorsk og ýsu í febr-
úar og mars. Segir Johnson, að það megi kall-
ast lán í óláni fyrir breska sjómenn, að litlar
veiðar séu við Kanada og Grænland. Væri allt
með felldu þar mætti búast við enn meira fram-
boði en þó er.
„Nú berst mikið af ferskum þorski úr Eystra-
salti á frekar lágu verði, rúmar 75 kr. kg, og
nú þegar Svíar eru komnir í Evrópusambandið
er þorskurinn frá þeim tollalaus. Þorskveiðin við
Færeyjar hefur aukist og ýsan einnig og frá
íslgndi kemur líka mikil ýsa. íslenska ýsan er
líka ódýr eða um 62 kr. kg fyrir góða ýsu nú
um miðjan maí hjá einum kaupanda.
Breskir sjómenn hafa áhyggjur af þessu vegna
þess, að aðalýsuveiðin er rétt að byija á íslandi
en það,_ sem þeim finnst kannski undarlegast,
er, að íslendingar skuli vera að senda hingað
ferskan fisk á sama tíma og þeir eru að kaupa
fisk af Rússum," sagði Johnson.
Önnur verðlágmörk
Johnson bendir einnig á, að ferskur fiskur sé
ekki háður sömu verðlágmörkum og frysti
fiskurinn, þau séu lægri og auk þess mismun-
andi eftir gæðum. Sé markaðsverðið lágt sé
unnt að meta hann niður í gæðum án þess að
fara niður fyrir lágmarkið. í frysta fiskinum er
aftur á móti aðeins eitt verðlágmark án tillits
til gæða.
Johnson segir, að þrátt fyrir lágt fiskverð sé
lítill arður af vinnslunni og séu ástæðurnar aðal-
lega tvær, í fyrsta lagi lítil eftirspurn og í öðru
lagi tök stórverslananna á markaðinum, sem
verði stöðugt sterkari. Verslanakeðjurnar þrýsti
verðinu niður gagnvart framleiðendum með þeim
afleiðingum, að þeir rétt skrimti í besta falli
enda hafi tvær vinnslur í Hull orðið gjaldþrota
á þessu ári. Þetta skili sér síðan til sjómanna í
lágu fiskverði.
Komast ekki að í verslununum
Annað, sem héfur haft mjög slæm áhrif fyrir
vinnsluna í Bretlandi og breska sjómenn, er sí-
vaxandi úrval af unnum sjávarafurðum í stór-
verslununum, aðallega frá Færeyjum, íslandi og
Danmörku. „Það vantar ekki, að hráefnisverðið
er lágt hér en samt getur vinnslan ekki komið
þessum vörum inn í verslanirnar vegna þeirra
langtímasamninga, sem þær hafa gert við fram-
leiðendur annars staðar. Af þeim sökum hafa
breskir neytendur lítið hagnast á lága verðinu
á markaðinum," segir Johnson.
Alan Johnson segir, að það sé næstum árleg-
ur viðburður, að offramboð sé af fiski á breska
markaðinum og hann telur, að vandamálið gagn-
vart, sjómönnum verði ekki leyst nema með nýiu
og niðurgreiddu verðmyndunarkerfi.