Morgunblaðið - 07.06.1995, Síða 8

SÉRBLAÐ UM SJÁVARÚTVEG
MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ1995
VIO HARÐFISKHJALLIMM
Morgunblaðið/Helgi Bjamason
HALLDOR Mikkaelsson og Guðrún Hanna Óskarsdóttir í þurrkhjallinunt.
Vestfirskur harðfiskur
en „ættaður“ að sunnan
Harðfiskverkun orðin aðal
FJÓRAR fjölskyldur
í Önundarfirði
byggja lífsafkomu
búffreinin í Neðra-Breiðadal sfl að stórum hluta
° eða eingongu a
harðfískverkun. Hjónin í Neðri-Breiðadal, Halldór Mikkaelsson og Guðrún
Hanna Óskarsdóttir, hafa verkað harðfisk í átta ár. Þau hafa nú dregið
mikið saman í hefðbundna búskapnum og lagt höfuðáhersluna á aukabúgrein-
ina, harðfiskverkunina.
Halldór hefur byggt stóran þurrk-
hjall og getur verið þar með 50 tonn
af fiski í einu. Hann segir að framleiðsl-
an hafi gengið vel og vel líti út með
framtíðina. Og Guðrún Hanna segir
að börnin séu farin að vinna við þetta
með þeim.
Erfiður vetur
Halldór segir þó að veturinn hafi
verið erfiður. Hjallurinn hafi lengi ver-
ið fullur af snjó og ekkert hægt að
þurrka frá því í nóvember og fram í
apríl. Þau segjast þó eiga von á að
þetta hafi verið algerlega einstæður
vetur og benda á að þau hafi þurft að
yfirgefa bæinn fjórum sinnum vegna
snjóflóðahættu. .
Töluvert mörg handtök eru við harð-
fiskverkunina frá því tekið er við fiskin-
um blautum og þar til harðfiskurinn
er sendur til kaupandans. Allt byijar
þetta á kaupum á hráefninu, ekki síst
steinbít og ýsu sem þau leggja áherslu
á. Þeim hefur gengið illa að fá hráefni
þrátt fyrir góðan steinbítsafla á Vest-
fjörðum í vor. Segjast hafa farið á físk-
markaðinn á ísafirði en þar hafi ekk-
ert verið að hafa. Því hafí þau keypt
allan steinbítinn og megnið af ýsunni
suður á Reykjanesi, Snæfellsnesi og
jafnvel frá Hornafirði.
Töluverð helmasala
Markað hafa þau ágætan fyrir fram-
leiðsluna og hefur gengið vel að selja.
Þá segir Guðrún Hanna að þau hafi
að gamni sínu sett upp skilti við af-
leggjarann heim að bænum í fyrrasum-
ar og árangurinn komið á óvart. Stöð-
ug umferð hafi verið allt sumarið og
þau orðið að tryggja að alltaf væri
einhver heima til að sinna ferðafólki.
Of mörg skip - of lítill fískur
SÉRFRÆÐINGAR á vegum FAO,
landbúnaðar- og matvælastofnunar
Sameinuðu þjóðanna, áætla, að fisk-
veiðar í heiminum séu reknar með 50
milljarða dollara tapi árlega. Sú breyt-
ing hefur líka átt sér stað, að æ minna
veiðist af verðmætustu tegundunum,
til dæmis þorski og grálúðu, en þeim
mun meira af öðrum físki eins og síld
og sardínu.
Verulega hefur fækkað í úthafs-
veiðiflotum ríkjanna í Austur- og
Vestur-Evrópu en á sama tíma hafa
Kínveijar verið að færa út kvíarnar í
þeim efnum. Fjöldi skipa, sem stunda
veiðar innan efnahagslögsögu ein-
stakra ríkja, hefur einnig aukist mikið.
Heildarveiðin hefur ekki minnkað
en samsetning aflans hefur aftur á
móti breyst mikið á síðustu árum.
Smáfiskur er til dæmis miklu stærra
hlutfall af aflanum en áður var. Að
mati FAO eru aðeins 30% fiskstofna
fullnýtt eða minna en það þýðir, að
7 0% stofnanna eru ofnýtt eða að hruni
komin. Við þessar aðstæður er fjár-
festingin í veiðunum allt of mikil en
FAO áætlar, að kostnaður við útgerð-
ina sé 120 milljarðar dollara á ári en
tekjumar aðeins 70 milljarðar.
IMiðurgreidd útgerð
Serge Gareia, sérfræðingur hjá
FAO, segir, að víða hafi útgerðin ver-
ið niðurgreidd með einum eða öðrum
hætti og bendir meðal annars á aust-
ur-evrópska flotann áður fyrr. Nú
hafi honum verið lagt að miklu leyti
vegna þess, að hann gat ekki staðið
á eigin fótum. Segir Garcia, að vanda-
málið sé fyrst og fremst það, að skip-
in séu allt og mörg.
Garcia leggur meðal annars til, að
verksmiðjuskipum sé fækkað til hags-
bóta fyrir smærri skip og hann vill,
að miklu strangari reglur verði teknar
upp um aðgang að'þeirri auðlind, sem
fiskurinn er. Bindur hann miklar von-
ir við úthafsveiðiráðstefnu SÞ, bæði
hvað varðar flökkustofna og henti-
fánaskip, en ítrekar, að mestu máli
skipti að fækka skipum og hætta öll-
um niðurgreiðslum í sjávarútvegi.
FÓLK
Ný bók um
nöfn fiska
• ORÐAKVER, fiskar, hval-
ir, selir, hryggleysingjar er
nafn á bók, sem Hafrann-
sóknasóknastofnun hefur gef-
ið út. í henni er að finna nöfn
fiska, hvala, sela og hryggleys-
ingja í heimshöfunum á ís-
lenzku og dönsku, ensku,
frönsku, norsku og þýzku. í
bókinni er þannig að fínna nöfn
1.144 físka, 31 hval, 18 selum
og 155 nöfn hryggleysingja,
en til þeirra tlejast meðal ann-
ars skelfiskur og smokkfiskar.
Nöfnunum er raðað í bókinni
eftir stafrófsröð og koma ís-
lenzku heitin fyrst en síðan þau
undlendu undir því íslenzka.
Höfundur bókarinnar er Gunn-
ar Jónsson, fiskifræðingur, en
ritstjórn skipuðu auk hans þeir
Karl Gunnarsson og Eiríkur
Þ. Einarsson. í formála bók-
arinnar segir
svo: Árið 1978
birtist í ritinu
Hafrannsókn-
ir 13. hefti
Skrá um nöfn
á fískum og
ýmsum öðrum
sjávardýrum.
Þar er getið
nafna 100
tegunda fiska, hvala, sela og
hryggleysingja á nokkrum
tungumálum (færeysku,
dönsku, norsku, sænsku,
þýzku, ensku og frönsku). Hefti
þetta er fyrir löngu orðið ófáan-
legt, Undirritaður hefur orðið
var við í starfi sínu að lengi
hefur verið þörf á orðalista yfír
helztu fisk- og dýrategundir í
sjó við Island og víðar. Það var
því fyrir nokkrum árum að far-
ið var að safna í þennan lista.
í upphafi var aðeins ætlunin
að taka nöfn algengustu fisk-
tegunda við ísland, en síðan
hlóð þetta utan á sig og er upp
var staðið voru komin 1.144
fískanöfn úr öllum heimshöfum
og á nokkrum vatnafiskum í
Evrópu og víðar,“ segir Gunnar
Jónsson meðal annars í formála
bókarinnar.
Gunnar
Jónsson
Margrét Vilhelmsdóttir
útskrifast frá Tromsö
• FYRSTA íslenska konan til
þess að stunda nám í sjávarút-
vegsfræðum við Sjávarútvegs-
háskólann í Tromsö í Nor-
egi, G. Margrét Vilhelms-
dóttir, útskrifaðist frá skólan-
um þann 11. maí síðastliðinn,
með „fískerikandidats“-gráðu
(M.Sc) í sjávarútvegsfræðum,
eftir rúmlega 5 ára nám. Loka-
ritgerð Margrétar var á sviði
útflutningshegðunar fyrir-
tækja, og ber heitið „Dansk
Fiskeeksport: en analyse av
hindringer forbundet með
fiskeeksport fra Danmark"
(í íslenskri þýðingu „Danskur
útflutningur: greining á hindr-
unum tengdum fiskútflutningi
frá Danmörku). Ritgerðin er
byggð á rannsókn á 26 dönsk-
um fiskútflutningsfyrirtækjum
sem flytja út fiskafurðir frá
Danmörku. Við rannsóknina
var m.a. byggt á rannsóknum
dr. Arnars Bjarnasonar, frá
1994, á útflutningshegðun ís-
lenskra fyrirtækja sem flytja
út sjávarafurðir frá íslandi.
Markmiðið með rannsókn
Margrétar var tvíþætt. í fyrsta
lagi að leiða í ljós hveijar væru
helstu hindranir eða vandamál
tengd útflutningi á fiskafurð-
um frá Danmörku og að hvaða
leyti þau tengdust einstökum
útflutningsmörkuðum eða fyr-
irtækjaein-
kennum, og í
öðru lagi að
bera saman
mikilvægustu
útflutnings-
hindranir dan-
skra fiskút-
flutningsfyrir-
tækja annars
vegar, og ís-
lenskra fískútflutningsfyrir-
tækja hins vegar. Meginniður-
stöður ritgerðarinnar eru þær,
að hindranir eða vandamál
tengd útflutningi fiskafurða frá
Danmörku tengist einkum
þáttum sem flokka megi sem
sérkennandi fyrir atvinnugrein-
ina eða fyrir viðkomandi út-
flutningsfyrirtæki. í ljós kom
mjög ákveðin samsvörun milli
dönsku og íslensku fyrirtækj-
anna hvað varðar helstu út-
flutningshindranir, þó danskir
fiskútflytjendur virðist almennt
sjá færri og veigaminni vanda-
mál í útflutningi en íslenskir
kollegar þeirra. G. Margrét er
dóttir hjónanna Vilhelms Ann-
assonar skipstjóra og Særún-
ar Axelsdóttur leikskólakenn-
ara. Hún er 29 ára gömul,
búsett í Kaupmannahöfn og
sambýlismaður hennar er
Jörgen Flayd.
G. Margrét
Vilhelmsdóttir
Saltfiskur sveitamannsins
SALTFISKUR er mikils mctinn í Suður-Evrópu, meðal
annars á Spáni, þar sem hann er jafnvcl hafður í hátíðar-
r:vw m mwm matinn. Það er þvi hægt að matreiða
iTiéiiiUtUw: ill Wi saltfiskinn með öðrum hætti en soðinn
með kartöflum og hamsatólg, þó gott sé að rifja upp eldri
tíma af og til. í bókinni Suðrænir satt.fiskréttir, sem SÍF
gaf út á 60 ára afmæli sínu, er að finna fjölmargar upp-
skriftir af fjölbreyttum saltfiskréttum eftir matreiðslu-
meistarann Jordi Busquets. Sveitamenn á Spáni borða
einnig saltfisk og hér er ein slík uppskrift. í réttinn, sem
ætlaður er fjórum, þarf:
600 gr saltfisk í 4 vænum bitum
1 rauða papriku
1/2 kg kartöflur
250 gr litla lauka
2 hvítlauskrif
steinselju
1 lárviðarlauf
Olíu
1 1 vatni
Útvatnið saltfiskinn og þerrið. (Einnig er hægt að kaupa
útvatnaðan saltfisk). Látið laukana í sjóðandi vatn i nokkr-
ar mínútur og takið síðan utan af þeim. Afhýðið kartöfl-
urnar og skerið í fremur þykkar sneiðar. Skerið paprik-
una í ræmur og hreinsið innan út henni. Hitið olíu í potti,
steikið kartöflurnai' létt þai' til þær fara að taka lit. Tak-
ið kartöflurnar upp úr, hellið dálitiu af olíunni af og lát-
ið krauma saman smátt skorinn hvítlaukinn, laukana og
paprikuna. Þegar grænmetið hefur tekið lit, er kartöflun-
um aftur bætt út í, einuig einum lítra af vatni, lárviðar-
laufinu og steinseýunni. Látið sjóða í 5 minútur. Þá er
saltfiskinum bætt út i, lok sett á pottinn og látið sjóða i
5 mínútur við vægan hita eða þar til fiskurinn er soðinn.