Morgunblaðið - 13.06.1995, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 13. JÚNÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 13. JÚNÍ 1995 2l
JltargtifiÞIfifrUt
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf„ Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
TRILLUKARLAR OG
RÓÐRARDAGAR
HATRÖMM átök standa yfir um sjávarútvegsfrumvarp
ríkisstjórnarinnar, sem snýst fyrst og fremst um leið-
ir til þess að takmarka afla trillubáta. Fyrir og um helgina
hafa Alþingi borizt ályktanir frá sveitarstjórnum og félaga-
samtökum trillukarla vegna þessa máls og í gær efndu
trillukariar til útifundar á Austurvelli til þess að leggja
áherzlu á skoðanir sínar. Þeirri aðgerð fylgdu þeir eftir
með því að fylla áheyrendapalla Alþingis og vel það.
Sunnudaginn 4. júní sl. birtust viðtöl hér í Morgunblaðinu
við nokkra trillukarla, þar sem þeir lýstu skoðunum sínum
á frumvarpi ríkisstjórnarinnar og þeim aðgerðum, sem frum-
varpið gerir ráð fyrir til þess að takmarka veiði þeirra. Óli
Bjarni Ólason á Óla Bjarnasyni EA frá Grímsey sagði í
samtali við Morgunblaðið, að sér litist langbezt á það, ef
hægt yrði að hafa ákveðna sóknardaga á ári í stað banndaga-
kerfisins. Betra væri að hafa færri sóknardaga en leyfa
mönnum að ráða því sjálfir, hvenær þeir færu í róður.
Sævar Jónsson á Sval NK frá Neskaupstað kvaðst helzt
vera á því, að setja þak á veiði krókabátanna en hann teldi
það strax skárra, ef menn fengju að velja róðrardaga í stað
banndaga. Guðjón Indriðason hjá Þórsbergi hf., sem gerir
út fjóra krókabáta á Tálknafirði, sagði: „Eg tel þetta frv.
hins vegar vera málamiðlun, sem allflestir ættu að geta
sætt sig við, svona miðað við fyrstu upplýsingar. En ef ég
fengi að velja sóknardaga í stað banndaga þá kysi ég það.
Ella hugsa ég, að ég mundi velja þakið.“
Stefán Egilsson frá Patreksfirði sagði m.a.: „Ég er því
frekar hlynntur sóknardögum af þessu tagi heldur en að
vera með einhvern kvóta á þessum bátum, því ég óttast að
það fari í nákvæmlega sama farið og það sem er að gerast
með kvótabátana. Menn klára kannski kvótann sinn og fara
þá að reyna við einhveijar aðrar tegundir. Þá lenda þeir í
því að þurfa að henda fiski eða að þeir svindla fram hjá
vigt, eins og þessir menn á kvótabátunum hafa verið til-
neyddir til að gera í mörgum tilvikum. Menn vita þetta en
þora ekki að tala um það.“
Guðmundur Rafn Gunnarsson á Þórdísi Guðmundsdóttur
VE sagði: „Menn verða að fá að ráða þessum bönnum sjálf-
ir því til dæmis hérna sunnanlands er svo mikil ótíð að það
var trekk í trekk eftir janúar, þegar við gátum byrjað, að
það var alltaf blíða þessa helgi, sem við þurftum að hanga
í landi. Svo var verið að beijast þetta í skítabrælu hina
helgina, sem mátti róa og það kom ekkert út úr því. Það
gengur náttúrlega ekki, ef menn ætla að fara að stjórna
þessu frá skrifborði því þessir menn vita ekki, hvernig veðr-
áttan er.“
Sveinbjörn Jónsson á Sæstjörnunni ÍS frá Suðureyri sagði:
„Ef menn fengju eitthvað í kringum 120 sóknardaga þá
væri hægt að velja þá eftir því, hvernig háttar til á hveijum
stað, bæði hvað varðar veðurfar og afla.“
Þegar horft er til ummæla trillukarla sjálfra svo og álykt-
ana, sem sveitarstjórnir hafa sent frá sér og m.a. er sagt frá
í Morgunblaðinu í dag, fer ekki á milli mála, að langflestir
þeirra, sem um þetta mál fjalla af hálfu trillukarla og sveit-
arstjórna geta sætt sig við róðrardaga í stað banndaga.
Þetta mál er erfitt viðureignar innan stjórnarflokkanna,
eins og berlega hefur komið í ljós á Alþingi síðustu daga
og m.a. í gær, þegar tveir af þingmönnum Sjálfstæðisflokks-
ins greiddu atkvæði með stjórnarandstöðunni. Vitað er, að
mun harðari deilur hafa orðið um málið innan þingflokka
stjórnarflokkanna, en fram hefur komið opinberlega og
raunar einnig á milli sjávarútvegsráðherra og sjávarútvegs-
nefndar Alþingis.
Pólitískt séð er þetta mál ekki sízt erfitt fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn. Trillukarlarnir eru persónugervingar einkafram-
taksins, sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur barizt fyrir alla
tíð. Það er óskemmtilegt fyrir flokk einkaframtaksins að
fá þessa sérstöku fulltrúa þess upp á móti sér.
Rökin gegn banndagakerfinu eru augljós. Menn hafa efa-
semdir um, að hægt sé að halda uppi nægilega öruggu eftir-
liti með veiðum trillukarla, ef róðrardagar eru teknir upp.
Hins vegar ljáir ríkisstjórnin máls á því í frumvarpinu sjálfu
og í ræðu á sjómannadaginn mátti skilja Þorstein Pálsson,
sjávarútvegsráðherra á þann veg, að hann teldi róðrardaga-
kerfi koma til greina.
Það er hægt að ná sáttum í þessum erfiða deilumáli með
því að taka upp róðrardagakerfi. Útfærslan á eftirliti með
því að það kerfi verði haldið getur verið erfið en hún verð-
ur tæpast erfiðari en hálfgerð styijöld á milli trillukarla og
opinberra stjórnvalda, sem ella virðist blasa við.
UMGENGNIN UM AUÐLINDIR HAFSINS
JóhannA.
Jónsson
Halldóra B.
Jónsdóttir
Brynjólfur
Bjarnason
Kristján
Ragnarsson
Sigurður
Einarsson
Engín fyrir-
mæli um að
flcygja fiski
Útvegsmenn neita því að sjómenn á skipum
þeirra fái fyrírmæli um að fleygja físki. í sam-
tölum við Helga Bjamason kemur fram að
skipstjóramir geti lent í vandræðum ef þeir
fylgja ekki útgerðarstefnu fyrirtækjanna og
verði of gírugir í þorskveiðinni.
ENGIR hafa meiri hagsmuni
í þessu efni en útgerð og
sjómenn. Þess vegna finnst
mér leitt að sjómenn hendi
físki í þeim mæli sem þama er talað
um,“ sagði Kristján Ragnarsson, for-
maður Landssambands íslenskra út-
vegsmanna, þegar rætt var við hann
í gær um það vandamál að miklu af
fiski virðist vera fleigt af fískiskipum,
með vísan til viðtala við sjómenn um
það efni hér í blaðinu sl. sunnudag.
Kristján segir að sér þyki það mið-
ur að menn vilji ekki koma fram und-
ir nafni þegar fjallað er um svona
alvarlegt mál og tekur fram að hann
meti frásagnimar ekki jafngildar
nafnlausar. „Það eru svo margir sem
telja sig hafa hagsmuni af því að
kollvarpa þessu fískveiðistjómunar-
kerfí og era enn með þær væntingar
að geta stundað hér frjálsar fískveið-
ar. Að mínu mati verður það ekki
gert um ókomin ár þar sem sóknar-
geta og tækni gerir okkur mögulegt
að veiða upp nánast hvaða fískistofn
sem er.“
Tengist ekki fiskveiði-
stjórnunarkerfinu
Margir sjómannanna sem rætt var
við á sunnudag sögðu að kvótakerfíð
ýtti undir það að físki væri fleygt. í
því sambandi bendir formaður LIÚ á
að lengi hafí verið talað um að físki
væri hent. Rifjar hann það upp að
árið 1976 hafí hann fengið skeyti frá
öllum skipstjóram togaraflotans sem
mótmæltu því að hann væri að álasa
þeim fyrir að henda físki. Það hafí
verið fýrir daga kvótakerfísins. Hann
segir að þetta vandamál tengist öllum
fískveiðistjómunarkerfum og kannski
ekkert síður þar sem fískað er frítt,
eins og hann segir að sögumar af
Reykjaneshrygg og úr Barentshafi
bendi til.
Sigurður Einarsson, útgerðarmað-
ur í Vestmannaeyjum, segist hafa
velt ýmsum kostum fyrir sér í þessu
efni en komist að þeirri niðurstöðu
að hvati manna til að henda fiski
væri ekkert minni í sóknarmarks- en
aflamarkskerfí. Hann hefði heldur
ekki heyrt neinn halda slíku fram.
Kerfið væri ekki vandamálið, heldur
hvemig menn biygðust við þegar
þorskkvótinn væri búinn.
Kvótinn fyrir meðaflann
í viðtölunum um helgina sögðu sjó-
mennirnir almennt að skipstjórinn
ákvæði hveiju væri fleygt, stundum
útgerðarmaðurinn, og skipstjórinn
væri undir þrýstingi frá útgerðinni.
Honum væri sagt hvað hann mætti
koma með að landi. „Ég vil ekki trúa
þessu. Það hefur enginn útgerðar-
maður játað það fyrir mér að hafa
gefið fyrirmæli um að henda físki.
Þegar þorskkvótinn er svona lítill er
mönnum sagt að þeir megi ekki
stunda þorskveiðar og verði að nota
kvótann fyrir meðaflann. Það tekst
ekki alltaf að stýra því nákvæmlega
og þess vegna hafa menn þurft að
kaupa sér veiðiheimildir til viðbótar.
Það er alger óhæfa ef menn gera
þetta og mér fínnst málið svo alvar-
legt að menn verði að koma með
nöfn þessara skipa og útgerða upp á
yfírborðið,“ segir Kristján Ragnars-
son.
Skipstjórarnir of gírugir
„Ég þekki ekki neinn útgerðar-
mann sem gefur mönnum fyrirmæli
um að henda físki. Við höfum þvert
á móti lýst hinu gagnstæða yfir,“
segir Jóhann A. Jónsson útgerðar-
maður á Þórshöfn, aðspurður um
þetta. „Útgerðarmaður framtíðar-
innar á einna mest undir því komið
að auðlindin verði ræktuð og sem
best um hana gengið."
Jóhann segir að vandamálin komi
upp þegar skipstjórarnir verða of
gírugir í þorskveiðinni. Segir að skip-
stjóri skips sem eigi að einbeita sér
að veiði á öðrum tegundum en þorski,
og megi kannski veiða 30-50 tonn
af þorski í veiðiferðinni, byrji of oft
á því að veiða þorskinn. Þegar hann
sé búinn að því og ætli að snúa sér
að hinum tegundunum komist hann
að raun um að ekki sé hægt að kom-
ast hjá því að fá þorsk og fari hugs-
anlega að henda honum. Menn geti
komist hjá því með því að veiða teg-
undirnar í bland frá upphafi veiðiferð-
ar og hirða þann þorsk sem kemur
með. „Þeir eru alltof gírugir í að veiða
þorskinn, sem oftast er auðveldast
að veiða. En stundum er það þannig
að ekki er hægt að forðast hann.
Menn eiga ekki að taka þorskinn
nema sem meðafla, það hlýtur að
vera meginlínan," segir Jóhann og
bætir því við að það séu þau fyrir-
mæli sem skipstjórnarmenn á skipi
hans fyrirtækis fái.
„Við viljum að menn skilji stefnu
útgerðarmannsins og fylgi henni. Á
meðan við höfum takmarkaðan
þorskkvóta reynum við að veiða sem
mest af aukategundum og látum
þorskinn vera meðafla," segir hann.
Ekki þorskkvótalausir á sjó
Sigurður Einarsson segir að í flest-
um tilfellum liggi aflaheimildir skips-
ins ljósar fyrir. „Það er verkefni skip-
stjórans og útgerðarinnar að halda
sig innan þeirra. Skipstjóri ákveður
það í hveijum túr og stundum á
lengra tímabili hvernig hann fer að
því. Skipstjóranum er líka gert ljóst
að ef hann klárar einhveijar veiði-
heimildir erum við stopp. Við ætlum
ekki að vera þorskkvótalausir á sjó.“
Hann segir að fyrirmæli útgerð-
anna séu vafalífið misjöfn. Sjálfur
segist hann ekki hafa viljað taka
þátt í að henda fiski, enda sé fyrir-
tækið tiltölulega vel sett í kvóta mið-
að við margar aðrar útgerðir. Sigurð-
ur furðar sig á því að skip séu send
á sjó þorskkvótalaus. „Ég skil ekki
hvaða fjárhagslegur grandvöllur er
fyrir þeirri útgerð. Það getur ekki
gengið að menn fari á sjó til þess
að henda besta og verðmætasta físk-
inum.“ Segir hann að menn eigi skil-
yrðislaust að stoppa þegar þeir eiga
ekki lengur kvóta fyrir þeim físki sem
þeir fá.
Flótti undan þorskinum
Bæði Sigurður, Jóhann og fram-
kvæmdastjóri Granda hf. segjast gefa
sínum skipum fyrirmæli um að koma
með í land allan þann fisk sem veidd-
ur er, einnig undirmálsfisk. Halldóra
B. Jónsdóttir, útgerðarmaður á Höfn
og formaður Útvegsmannafélags
Hornaíjarðar, segist ekki verða vör
við að físki væri fleygt og það sé
ekki gert á því skipi sem hún gerir út.
„En það sér það hver maður hvað
það er mikill vandi að ná aukategund-
unum þegar þorskkvótinn er orðin
þetta lítill. Vandamálið er hve sam-
setning aflamarksins er orðin skökk.
Við höfum fundið það á okkar skipi,
tekjurnar minnka stöðugt vegna þess
að við eram á siöðugum flótta undan
þorskinum. Við þetta hefur aflaverð-
mætið minnkað um helming og við
erum komin niður fyrir hungur-
mörk,“ segir Halldóra.
Stefna fyrir hvert skip
Brynjólfur Bjarnason, forstjóri
Granda hf., segir að stjórnendur fyr-
irtækisins geri áætlanir um afla hvers
skips eftir tegundum í upphafi hvers
fiskveiðiárs. Einnig sé reynt að áætla
aflamagnið eftir mánuðum vegna
vinnu við rekstraráætlun.
„í samráði við skipstjórana reynum
við að ákveða útgerðarstefnu hvers
skips. Frystitogurunum er beint
meira í úthafið og ákveðnum skipum
beint í ufsa og ýsu. Við höfum verið
að leigja okkur kvóta og kaupa þann-
ig að mögulegt sé að stunda veiðar
þar sem meðafli er. Þorskkvóti fyrir-
tækisins, alls um 1.800 tonn, er ein-
göngu notaður fyrir meðaflann. Eftir
þessu vinna menn,“ segir Brynjólfur.
Uthafið og eigin kálgarður
„MENN verða að ganga um þessa auðlind eins
og sína eigin. Það er enginn munur á Smug-
unni og okkar eigin kálgarði í þessu efni,“
segir Jóhann A. Jónsson, formaður úthafs-
veiðinefndar LÍÚ, um slæma umgengni I
Smugunni á síðasta ári.
„Skipstjórarnir eiga ekki að taka stærri höl
en þeir ráða við að vinna. Það er hægt að leysa
með glugga á flottrollinu og nánast skammta
sér hæfilegt í vinnsluna. Sjómenn sem veiða
alltaf of mikið fyrir vinnsluna kunna ekki sitt
fag. Þeir geta ekki bent á aðra en sjálfa sig í
þessu og það hefur enginn útgerðarmaður, svo
ég viti til, stutt þau sjónarmið að ganga um
auðlindina eins og sögur fara af að hafí gerst.
Við eigum ekki að láta slíka umgengni spyrj-
ast um okkur,“ segir Jóhann.
Brynjólfur Bjarnason, forstjóri Granda hf.,
sem gerir út frysti- og ísfisktogara á úthafs-
karfa og vinnsluskip í Smuguna segir að vissu-
lega ríki eilítið annað viðhorf á fjarlægari
miðum en hér í landhelginni. Nefnir sem
dæmi að ef menn fái höl með mjög smáum
og sýktum karfa sé hann látinn fara fyrir
borð. Skipin þurfi að koma með sem verðmæt-
astan afla þegar svona langt er sótt og sýkti
karfinn nánast verðlaus. Brottfallið í vinnsl-
unni sé svo mikið að meginhlutinn fari í
bræðslu.
„Ég er sannfærður um að í kapphlaupinu
um veiðireynslu í Smugunni hafa komið gríð-
arstór höl. Við vorum með vinnsluskip þarna
og urðum þessa varir vegna þess að meiri-
hluti aflans fór í verðminni pakkningar en við
hefðum viljað. Það gerist þegar menn eru að
reyna að keyra meira í gegn og nota lélegt
hráefni vegna þess að of mikið hefur komið
inn á dekk. Þetta var ekki mikið magn og
skipsljórarnir hafa áttað sig fíjótlega á þessu,“
segir Brynjólfur.
„Ég hef heyrt þessar sögur og mér finnst
þær yfirgengilegar," segir Kristján Ragnars-
son, formaður LIÚ. Ég fullyrði að útgerðin
getur ekki haft neitt með það að gera hvern-
ig veitt er þegar fiskað er frjálst, skipstjórarn-
ir hljóta að taka þessar ákvarðanir. Sögurnar
eru svo viðurstyggilegar að ég trúi þeim ekki
fyrr en ég fæ þær tengdar við ákveðin skip.“
Græðgi í norðri
Sjómenn tala um rán-
yrkju o g græðgi þegar
þeir ræða um veiðarnar
í Smugunni. Margar sög-
ur rifjast upp þegar
Helgi Bjarnason ræðir
við menn um atganginn
þar í fyrrasumar og
haust. Veiðigleðin tók
völdin hjá skipstjórum
þannig að mannskapur-
inn var til skiptis í því
að veiða fisk og kasta.
DAUÐUR fiskur í Smugunni. Myndina tók Óli G. Jóhannsson togarasjómaður þegar skip hans sigldi
upp að breiðu af dauðum fiski og birtist myndin í Ölduróti, sjómannadagsblaði Akureyrar. Telur Óli
að þarna hafi verið 70 tonn af fiski frá ónafngreindum frystitogara.
GRÍÐARLEGA mikið af
þorski virðist hafa eyði-
lagst og verið kastað í
Smugunni í Barentshafi á
síðasta ári. Ekki síst í flottrollsveið-
inni síðari hluta sumars. Kemur
þetta fram í viðtölum við nokkra af
þeim sjómönnum sem blaðamaður
hefur rætt við að undanförnu um
útkast á fiski.
Melduðu risahöl
Blaðamaður Morgunblaðsins varð
þess áskynja þegar hann fór í Smug-
una í lok ágúst á síðasta ári, í lok
flottrollsveiðinnar miklu, að um-
gengni sumra skipstjóranna við auð-
lindina var ekki sem best. Varþessu
þá líkt við gullgrafaraæði. Eg sá
ekki slíka umgengni með eigin aug-
um. Sumir sjómannanna sem rætt
var við viðurkenndu fúslega að miklu
væri hent, sérstaklega á öðrum skip-
um en þeirra eigin. Ýmislegt var
gefið í skyn í talstöðinni, karlarnir
voru að bölva ruslinu sem þeir fengu
í trollið. Þar var um að ræða blóðg-
aðan þorsk sem greinilega hafði
ekki gefist tími til að vinna og dauð-
an smáþorsk, auk hausa, roðs og
beina.
Eitt kvöldið fór ég um borð í
frystiskip sem lá í aðgerð. Skipstjór-
inn sagðist hafa fengið 50 tonn eft-
ir 40 mínútna tog og viðurkenndi
að það væri allt of mikið en hann
hefði bara ekki ráðið við það. Þessi
skipstjóri lagði áherslu á að vinna
aflann áður en farið væri að veiða
aftur. Skipstjórarnir heyrðust melda
miklu stærri höl í talstöðina og var
í mörgum tilvikum ljóst að ekki var
aðstaða um borð í skipunum til að
vinna nema hluta aflans, stundum
lítinn hluta.
Bátsmaður á frystitog-
ara sagði að skipstjóri
hans hefði oft dregið lengi
uppi í sjó og einnig híft
úr mikilli veiði til að fá
upp hæfilega mikið af fiski í vinnsl-
una. Sagði að annað væri bara
græðgi.
Fram kom í viðtölum við sjómenn
að þorskurinn í Smugunni væri mag-
ur og nýtingin verri en heima. Þá
var mikið af smáfiski á suðurhluta
veiðisvæðsins. Viðurkennt er að
miklu var hent af smáfíski og sum
skipin settu undirmálsmörkin við
mun stærri físk en heima, til dæmis
var rætt um að skipin sem verkuðu
í salt hafi aðeins hiit stærsta þorsk-
inn.
Reynslusögur hrannast upp
Þegar svo farið er að ræða að
nýju við sjómenn um þessimál hrann-
ast reynslusögumar upp. í ljós kemur
að margir hafa hugsað mikið um
umgengnina í Smugunni og sumir
skammast sín fyrir að hafa tekið
þátt í henni, þótt sjálfir hafi þeir
ekki fengið neinu að ráða um það.
Margir skipstjórnarmenn virðast
líta á veiðar utan landhelginnar, sér-
staklega á íjarlægum miðum, öðrum
augum en veiðar við landið, þó fram
hafi komið að umgengnin hér sé
ekki nærri alltaf til fyrirmyndar. Auk
Smugunnar má nefna úthafskarfann
á Reykjaneshrygg og rækjuna á
Flæmska hattinum. Fram hefur kom-
ið að gríðarlega miklu af físki er
kastað við þessar veiðar. Almennir
sjómenn sem opna sig um þessi mál
við blaðamann fordæma þennan
hugsunarhátt, segja svona umgengni
ekkert frekar réttlætanlega á fjar-
lægum miðum en hér heima.
Vert er að taka það fram að ekki
má alhæfa um störf sjómanna þarna
norðurl höfum út frá þeim reynslu-
sögum sem hér eru rifjaðar upp,
margir skipstjórnarmenn héldu ró
sinni og stóðu skynsamlega að veið-
um og vinnslu. Þá er ekki vanda-
laust að draga línuna milli góðra
siða og slæmra og trauðla hægt að
fá yfirlit um það hve margir eru
hvoru megin hennar.
Tugum þúsunda tonna hent
Einn af togarasjómönnunum úr
Smugunni tekur veiðarnar þar sem
dæmi um rányrkju á fiskistofnum.
Sjómaðurinn, Oli G. Jóhannsson rit-
stjóri Ölduróts, sjómannadagsblaðs
Akureyrar, skrifar leiðara í blaðið
þar sem hann heldur því fram að
íslenskir frystitogaramenn hafi hent
tugum þúsunda tonna á hafsvæðinu
í norðri síðastliðið sumar og haust.
Vinnslugeta skipanna hafi
ekki ráðið við allan þann
þorsk sem veiddur var.
„Rányrkja af verstu gerð
var stunduð í Smugunni,
ég var þar sjálfur, varð
vitni að ósómanum. Dauður, úldinn
þorskur flaut um allan sjó.“
Samkvæmt opinberum skýrslum
veiddu íslensk skip tæp 37 þúsund
tonn í Barentshafi á síðasta ári,
mest þorsk, að verðmæti 2,7 millj-
arðar króna. Ansi hátt hlutfall hefur
farið aftur í sjóinn ef tilfinning Óla
um að hent hafi verið tugum þús-
unda.tonna er rétt og þá er jafn-
framt verið að tala um verðmæti í
milljörðum fremur en hundruðum
milljóna.
Sprengdi tíu sinnum
„Ég veit um frystitogara sem
sprengdi tíu sinnum á tíu dögum,“
segir sjómaður af frystitogara. Seg-
ir hann að skipstjórinn hafí þó haft
Þá fórum við
að henda og
hentum mikiu
alla möguleika á því að sjá hvað inn
kom. Hann segir frá einu atviki sem
hann segir lýsa augljósum skorti á
skynsemi.
„Það var enginn fiskur í móttök-
unni þegar skipið keyrði í gegn um
rosalega torfu. Skipstjórinn sá fisk-
inn rótast inn og aflanemarnir, sem
áreiðanlega voru hátt stilltir við
þessar aðstæður, kveiktu á sér.
Hefði hann látið skynsamina ráða
hefði átt að hífa strax til að koma
vinnslunni í gang og til þess að losna
við að fá of mikið inn í einu. Þess
í stað sneri hann við og fór 2-3 ferð-
ir í torfuna. Það endaði með því að
hann sprengdi trollið og lenti svo í
tómu hafaríi í framhaldi af því.“
100 tonn beint í bræðslu
menn halda alltaf að þeir séu að
veiða síðustu fiskana.
Flestir skipstjórarnir eru aldir upp
við þann hugsunarhátt að veiða sem
mest og þegar þeir eru síðan allt í
einu komnir með flott vinnsluskip
og lenda í svona fiskiríi kunna þeir
sér ekki hóf, það grípur þá æði.“
Maðurinn segir að mönnunum um
borð hafi blöskrað þessar aðfarir og
rætt það í borðsalnum. Menn þyrðu
ekki að taka afstöðu gegn skipstjór-
anum enda væri hvort sem er ekki
hlustað á þá. Síðan væri skipstjórinn
sjálfsagt undir þrýstingi frá útgerð-
inni. „Maður varð var við að þetta
var viðkvæmt mál hjá yfirmönnum
og dæmi um að myndatökur væru
bannaðar um borð.“
Sjómaður sem ekki var í Smug-
unni hefur þessa sögu eftir vini sín-
um sem var um borð í skipinu sem
um er rætt: Frystitogari byijaði
veiðar í Smugunni áður en vinnslan
var komin í gang, það voru einhveij-
ir erfiðleikar með vélarnar. Þeir voru
komnir með 100 tonn eftir sólar-
hringinn og það fór allt í bræðslu.
Og skipstjórinn hélt áfram að veiða.
Sjómaðurinn talar um þetta sem
svívirðilega umgengni um auðlindir
hafsins og segir að hún sé jafn slæm
þó að þetta atvik hafi ekki átt sér
stað innan okkar eigin landhelgi.
Byrjað að henda
þegar trollið var tekið
Veiddu og hentu til skiptis
„Hann opnaði sig< við mig um
daginn, leið illa út af þessu,“ segir
sjómaður og er þá að lýsa samtali
við skyldmenni sem var á frystitog-
ara í Smugunni í fyrrasumar.
„Þeir voru að fá alltof stór hol
og köstuðu svo aftur með allt fullt
á dekki og í móttöku. Þeir stóðu
frívaktirnar til að blóðga niður í
kör. En skipstjórinn kastaði aftur
og fékk svipað. Þeir stóðu svo í því
að henda blóðguðum fiski aftur í
sjóinn. Voru komnir í þá stöðu að
veiða og henda til skiptis. Það er
grátlegt að heyra af svona fram-
ferði.“
„Þegar menn lenda í uppgripum
eins og í Smugunni í fyrra kemur
gamla veiðimannseðlið upp í mönn-
um, menn veiða og veiða og henda
og henda,“ segir sjómaður á frysti-
togara sem fór norður í Barentshaf.
„Trollinu var haldið uppi ________
á meðan verið var að
hreinsa af dekkinu og þá
kastað aftur og svo byrjað
að henda þegar trollið var
tekið aftur.“ ______
Hann segir misjafnt hvað menn
nái út úr þessum afla. „Menn voru
að giska á 50-60 tonna hol en út
úr því komu kannski 20-30 tonn.
Frystigetan á þessum skipum er
yfirleitt um 20 tonn af flökum á
sólarhring sem samsvarar 40-50
tonnum af fiski upp úr sjó. Það er
hægt að vinna fiskinn í 15-20 tíma
eftir að trollið er tekið en gæðin
fara að minnka eftir 6-11 tíma, þá
hægist á vinnslunni vegna þess að
los er komið í fiskinn. Eftir sólar-
hringinn hirðir maður fjórða til
fimmta' hvert flak.
Það var því ekki nokkur ástæða
til að veiða svona stíft. Það hefst
ekkert upp úr þessu. Það virðist
skapast einhvers konar múgæsing,
100 tonn af
þorski beint í
bræðslu
Ruslinu sópað úr mótttökunni
„Það var ofboðslega mikið af
smáfíski í túrnum. Við hirtum eitt-
hvað af undirmálinu þar til allar
stíur á millidekkinu voru orðnar full-
ar. Þá fórum við að henda og hent-
________ um miklu.“ Þetta er lýsing
sjómanns sem fór í Smug-
una á ísfisktogara. Hann
hefur aðra sögu að segja
af því þegar þeir „stálust“
á Svalbarðasvæðið, þar
var eingöngu rígaþorskur, allt
tveggja handa fiskur, eins og hann
orðar þar.
„í 15-20 tonna hölum í Smugunni
fóru 5-6 tonn aftur í sjóinn. Menn
urðu svo þreyttir á þessu rusli og
því var hreinlega sópuð út úr mót-
tökunni. Við vorum að fara þarna
út til að koma heim með fullt skip
og gátum gert það þó að við hentum
miklu.
Auðvitað ræddu menn þetta um
borð. Mönnum fínnst blóðugt að
horfa upp á þessa eyðileggingu. Við
vorum að fá upp dauðan físk og
beingarðana frá frystiskipunum,
jafnvel fisk sem búið var að blóðga
áður en hann fór aftur í sjóinn,“
segir hann.