Morgunblaðið - 14.06.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 14. J ÚNÍ 1995 B 3
VIÐTAL

Betri fiskur er
hvergi fáanlegur

mmmsmsi
' - *Jt J
'XiK'-'xr i
■ Wk

Morgunblaðið/Páll Stefánsson
MARGRÉT tekur á móti fiskinum að heiman á flugvellinum í Ostende.
*
Islendingar eru að hasla sér völl í síauknum mæli í sölu sjávaraf-
urða á erlendri grundu. Margrét A. Jónsdóttir stofnaði fyrirtækið
Superior Salmon Express í Ostende í Belgíu fyrir 6 árum. Margrét
segir í viðtali við Hjört Gíslason, að reksturinn gangi vel. Islenzki
fiskurinn sé eftirsóttur enda fáist hvergi betri fiskur.
SUPERIOR Salmon Express er
eitt þeirra fyrirtækja í eigu íslend-
inga, sem náð hafa góðum árangri
í innflutningi á ferskum og unnum
fiski þangað. Fiskurinn er keypur
á íslenzkum fiskmörkuðum og
flogið með hann út til Ostende, þar
sem Margrét A. Jónsdóttir ræður
ríkjum í 6 ára gömlu fyrirtæki sínu.
Salan hefur stöðugt verið að auk-
ast svo og verðmætin, en fersk
flök eru vaxandi þáttur í þessum
umsvifum. Áætlað er að á þessu
ári nemi sala fyrirtækisins um 240
milljónum króna, sem er tvöfalt
meira en árið áður. Verið heim-
sótti Margréti á dögunum til að
forvitnast um þetta framsækna
fyrirtæki:
„Superior Salmon Express er
fyrirtæki sem ég stofnaði 1989 hér
í Ostende," segir Margrét. „Ætlun-
in var fyrst að vera aðeins með
ferskan lax frá íslandi. Ég hef allt-
af verið mjög hrifin af íslenzka
laxinum og taldi að góðir mögu-
leikar væru á sölu hans hér í Belg-
íu. Ég vissi einnig að hann var í
hærri verðflokki en sá norski og
skozki. Það hlyti að vera þó nokk-
ur hópur fólks, sem væri tilbúinn
til að borga heldur meira fyrir
betri vöru. Það tókst. Laxinn seld-
ist mjög vel í byrjun, en erfitt er
að keppa við Norðmennina auk
þess sem nokkur vandkvæði voru
á því að fá réttar stærðir að heim-
an. Því færði ég mig smám saman
út í ferskan fisk annan en lax og
í dag er ferskur fiskur uppistaðan
í dreifingu og sölu.
Allur fiskur með flugi
Allur okkar fiskur kemur með
flugi, mest beint inn á Ostende.
Við höfum það að markmiði að
ekki séu meira en 48 til 72 tímar
frá því fiskurinn veiðist og þar til
hann er kominn hingað út. Um
leið og fiskurinn kemur með flug-
vélunum, tökum við hann inn í
kælibíla og dreifum. Komi vélin til
dæmis á sunnudagskvöldi með 10
eða 20 tonn, er kaupandinn búinn
að fá fiskinn fyrir hádegi á mánu-
degi. Þá strax byrjum við svo að
selja fisk fyrir flugið á miðviku-
dagsmorgni.
Við seljum allt fyrirfram, liggj-
um ekki með birgðir, þannig að
áhættan er í lágmarki. Þetta er
bæði heiil fiskur, hausaður og
slægður og flök, en flökin eru að
vinna mikið á. Mest er um þorsk,
en einnig steinbít og karfa, lúðu,
skötusel og sólkola, en flest allar
tegundir virðast mjög vel seljanleg-
ar hér. Eftirspurn eftir fiski er
mikil og víða erfitt að fá nægilega
góðan fisk.
Keypt á íslenzkum
fiskmörkuðum
Nánast allur fiskurinn okkar er
keyptur á fiskmörkuðunum heima,
mest á Fiskmarkaði Suðurnesja og
Fiskmarkaðnum í Hafnarfirði.
Hráefni er oft af skornum skammti
og því leitum við fanga sem víð-
ast. Nálægðin við Keflavíkurflug-
völl skiptir okkur mjög miklu máli,
einkum á veturna. Flugfiskur, sem
er okkar helzti samstarfsaðili á
íslandi, er í Sandgerði, aðeins 7
kílómetra frá flugvellinum og auk
þess er fiskur af Suðurnesjabátum
sérlega góður, þannig að staðsetn-
ingin er afar mikilvæg. Samstarfið
við Flugfisk hefur staðið í eitt ár,
en áður vorum við í samstarfi við
flögur til fimm fyrirtæki, meðal
annars Fisk í Sandgerði, við
Danica, Islenzkan fiskútflutning,
Sjófang og fleiri. Við keyptum hér
og þar, þar sem við vissum að
góðan fisk var að fá. Við verzlum
einnig við Silfurstjörnuna, við ís-
lenzkan lax og fleiri,“ segir Mar-
grét.
Velgengni á
sjávarafurðasýningu
Superior Salmon Express var
með myndarlegan bás á Evrópsku
sjávarafurðasýningunni í Brussel í
maí. Hvernig gekk það?
„Þetta var í fyrsta sinn sem við
tökum þátt í Evrópsku sjávaraf-
urðasýningunni. Þar kynntum við
aðallega ferskan fisk að heiman,
reyktan lax frá Borgarlaxi og grá-
sleppuhrogn frá Bakkavör. Við
vorum með bás í samvinnu við
Borgarlax og Flugfisk á íslandi,
en Superior Salmon Express dreif-
ir og selur afurðir þessara fyrir-
tækja. Bakkavör bættist svo við á
síðustu stundu. Undirtektir voru
gifurlega góðar. Laxinn frá Borg-
arlaxi vekur stöðugt meiri athygli,
grásleppukavíarinn frá Bakkavör
þótti afar góður og ferski fiskurinn
stendur alltaf fyrir sínu. Mér
fannst hins vegar að fólk kvartaði
svolítið yfir því að lítið væri kynnt
af ferskum fiski almennt á sýning-
unni. Það væri nóg af frystum fiski
og niðursoðnum, þannig að mikið
var leitað til okkar.
Fast verð að heiman
Við vinnum þetta þannig að við
höfum beðið fyrirtækin heima að
senda okkur fast verð á miðviku-
dögum fyrir sunnudagsflugið. Við
sendum það verð síðan út hér ytra
á miðvikudagskvöldi og seljum
fiskinn á fimmtudagsmorgni. Síð-
an sendum við pantanir heim um
hádegi á fimmtudegi og á sunnu-
degi kemur fiskurinn. Verðið hér
ytra ræðst af markaðsverðinu
heima, en framboð frá öðrum lönd-
um hefur líka áhrif á það, hve
hátt eða lágt verðið verður hér
ytra. Við höfum svo enn skemmri
tíma til að samhæfa þetta allt sam-
an fyrir flugið, sem kemur á mið-
vikudögum.
Vel meö fiskinn farlð
Islenzki fiskurinn nýtur vin-
sælda hér í Belgíu og er alltaf að
vinna á. Þegar ég bytjaði fyrir 6
árum var erfítt að koma þorskinum
í verð. Hann var ekki talinn nægi-
lega góður. Það voru gerðar at-
hugasemdir vegna hringorms og
að hann væri ekki nógu vel með
farinn. Það hefur nánast orðið
bylting á þessu nú. Bátarnir fara
mjög vel með fiskinn og verðið fer
hækkandi. Þegar ég byijaði í þessu
héldu menn því fram að danski
þorskurinn væri alltaf beztur, en
við erum nú komin í þá aðstöðu í
dag, að við getum verðlagt okkar
þorsk jafnhátt eða hærra. Það er
þróunin heima, sem byijaði um
borð í bátunum, sem hefur ráðið
úrslitum.
Eftlrspurn mlkil
Auðvitað er alltaf samkeppni,
sem er að mínu mati af hinu góða.
Hún eykur kröfurnar um gæði og
stöðugleika. Við erum að selja vöru
frá landi, sem er land hreinleika í
hugum fólks. Fólki er ekki sama
hvað það borðar og þá nýtur fiskur
frá landi sem ér ómengað nokkurs
forskots. Það er mikið talað um
hormóna í kjöti og fólk veltir því
fyrir sér í vaxandi mæli, hvað það
sé að borða og hvaðan matvælin
koma. Samkeppnin hefur ekki
komið út á þann veg að menn séu
að bjóða verðið niður hver fyrir
öðrum. Við höldum verðinu uppi
eftir föngum, enda engin ástæða
til að missa það niður í einhverri
misskildri samkeppni. Eftirspurn
eftir fiski er mikil og séu gæðin í
lagi fæst gott verð fyrir það magn,
sem er hæfilegt hveiju sinni.
í byijun gekk erfíðlega að halda
stöðugleika í útflutningum, sem
er ein forsenda þess að hægt sé
að byggja upp áreiðanleg við-
skiptasamnbönd. í dag er staðan
önnur og við stöndum við það sem
við segjum. Evrópubúar eru
ákveðnir og góðir í viðskiptum og
krefjast stöðugleika í gæðum og
magni. Það þýðir ekkert að segja
eina vikuna að því miður eigi ég
engan fisk. Þá hætta þeir að verzla
við mann og fara eitthvert annað.
Mér sýnist að áherzlurnar séu
að breytast eftir að tollarnir á
ferskum flökum lækkuðu. Vinnsl-
an færist þá meira heim, sem er
mjög gott mál, og ennfremur sýn-
ist mér að meira verði farið út í
tilbúna vöru heima til útflutnings
og sölu á markaðssvæðum eins og
hér.
Stefnt aö tvöföldun sölunnar
Sala okkar 1994 var rúm 509
tonn auk íjögurra tonna af reykt-
um laxi. Salan 1995 hefur aukizt.
Við höfum nú frá fyrsta janúar
selt á þriðja hundrað tonn og sala
á reyktum laxi hefur aukizt og er
komin upp í tvö tonn. Fyrstu þijá
mánuðina 1994 vorum við með 93
tonn, en 140 tonn nú. Verðmæta-
aukningin er enn meiri. Salan í
fýrra var um 60 milljónir franka
(120 milljónir króna) en áætluð
sala á þessu ári er um 120 milljón-
ir (240 milljónir króna). Verðmæt-
ið hefur því aukizt meira en magn-
ið, sem sýnir að við erum að fá
mjög gott verð fyrir fiskinn.
Vllja aöeins íslenzkan fisk
Mörg fyrirtæki hér í Belgíu
leggja mikið upp úr því að fá ís-
lenzkan físk til sölu. Þar á meðal
er frystivörukeðjan Covee. Þá má
benda á að hér er lítið fyrirtæki
sem selur físk til veitingahúsa og
flugfélaga. Það heitir Ikarus og
vill helzt ekkert annað en íslenzkan
fisk. Við seljum líka fleiri stærri
fyrirtækjum, sem eru sama sinnis.
Mörg fyrirtæki, sem ég er með í
dag, keyptu eingöngu danskan
þorsk áður en kauga nú eingöngu
þorsk frá íslandi. Ég tel að þetta
sé vegna gæðanna heima, hve vel
er farið með fiskinn úti á sjó og í
vinnslunni í landi, það er ekki
hægt að fá betri vöru. Þegar ég
byijaði fyrir 6 árim hélt ég að það
væri bara lítill hópur fólks, sem
væri tilbúinn til að borga hærra
verð fyrir betri fisk, en þessi hópur
vex ár frá ári.
Gott starfsfólk
Við erum sjö sem vinnum við
fyrirtækið hér í Belgíu. Það eru
aðallega heimamenn, en ég svo
heppin að einn þeirra, Pétur Ed-
varðsson, talar reiprennandi ís-
lenzku, auk nokkurra annarra
tungumála, enda bjó hann heima
í 10 ár. Við erum mjög heppin
með starfsfólk, sem talar mörg
tungumál og við erum því vel sett.
Velgengni fyrirtækisins byggist á
þessu mjög svo hæfa starfsfólki.
Upphafiö eiginlega tilviljun
Það var eiginlega tilviljun að ég
stofnaði fyrirtækið. Maðurinn
minn, Brynjólfur Jónsson, var með
fragtflugfélag hér fyrir Nígeríu-
mann. Upp úr því slitnaði svo, en
við sáum að hér var mikið um fisk,
svo ætlunin var að fara út í inn-
flutning á físki. Brynjólfur hafði
unnið í mörg ár hjá Flugleiðum,
sem fengu hann til að koma hér á
stofn fragtflutningaskrifstofu fyrir
Flugleiðir. Ég hef alltaf unnið alla
mína ævi og leiddist aðgerðar-
leysi, þannig að ég fór í fisksöluna
og hann í fragtina.
Þetta átti fyrst að verða hluta-
starf, en þáð óx strax, mun hrað-
ar en ætlunin var, og er orðið að
fullri vinnu fyrir 7 starfsmenn.
Þetta er afar skemmtilegt starf
og myndazt hefur náið samstarf
við helztu viðskiptavini mína.
Belgar vilja hafa hlutina í föstum
skorðum og gæðin í lagi. Fyrir
það eru þeir tilbúnir og borga
bæði fljótt og vel. Því er óhætt
að segja að góð framtíð sé i því
að selja ferskan fisk hér. Ég tel
að einu vandkvæðin kunni að
verða þau að eftirspurn verði
meiri en við getum annað. Því
verðum við að velja úr þá við-
skiptavini hér ytra sem eru traust-
astir og borga bezta verðið. Við
eigum stöðugt að reyna að halda
verðinu uppi, innan skynsamlegra
marka þó, það er engin ástæða
til annars,“ segir Margrét Á. Jóns-
dóttir.