Morgunblaðið - 15.06.1995, Blaðsíða 24
24 FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
l
LISTIR
Lofsamlegir dómar
í NÝJASTA hefti tónlistartímarits-
ins BBC Music Magazine, júníheft-
inu, er fjallað um verk íslenskra
listamanna. Fyrst er þar dómur um
diskinn Songs from the
Exotic með verkum eftir
Hafliða Hallgrímsson og
fleiri tónskáld. Diskurinn
fær sérstaka viðurkenn-
ingu sem framúrskarandi
og verk Hafliða, Syrpa, er
sagt sérstaklega ánægju-
og skemmtilegt.
í sama blaði er fjallað
um útgáfu BIS á strengja-
kvartettum Jóns Leifs í
flutningi Yggdrasil-kvartettsins.
Gagnrýnandinn, Hilary Finch, segir
strengjakvartettana einkennandi
fyrir fijálshugann og frumherjann
Jón Leifs. „Þeir eru samdir án for-
dóma og krefjast þess sama af
áheyrandanum. Fyrsti kvartettinn
er fábrotinn og síbreytilegur í einum
þætti og byggður á fimmundasöng.
Annar kvartettinn er ástríðufullur
og leitandi, saminn í minningu
drukknáðrar dóttur og sennilega
mestur kvartettanna. Sænski Ygg-
drasil-kvarettinn flytur verkin af
skilningi og sannfæringu og sýnir
þeim fullan sóma.“
í Grammophone er einnig getið
um annað verk Jóns-Leifs, óratór-
íuna Baldr í flutningi Sinfóníuhljóm-
sveitar æskunnar undir
stjórn Pauls Zukovskys.
Getið er að fengur sé fyrir
útgáfuna, The Complete
Record Company, að hafa
á sínum snærum fíðluleik-
arann, stjórnandann og
stjóra Arnold Schoenberg
stofnunarinnar Paul Zuk-
ovsky, son bandaríska
skáldsins Louis Zukovskys.
„Fremst verkanna hlýtur
að teljast Baldr, tónlistar- og sögu-
legt drama án orða eftir íslenska
tónskáldið Jón Leifs, berangurslegt,
beinabert, myrkt vérk, eins konar
manískur sibelíusískur ballett/tóna-
ljóð. Zukovsky stjómar Sinfóníu-
hljómsveit æskunnar með framsögn
og kór, og þurr upptakan spanar
gríðarlegt tónsvið."
Síðar í greininni er getið um aðra
upptöku Sinfóníuhljómveitar æsk-
unnar undir stjórn Zukovskys, á
Pelleas og Melisande eftir Schoen-
berg, sem deilir diski með verki eft-
ir Rudhyar.
Hafliði
Hallgrímsson
Guðmundur
Karl sýnir í
Freiburg
EINKASÝNING á verkum Guð-
mundar Karls Ásbjömssonar
myndlistarmanns verður opnuð í
HUK-húsi í Freiburg í Þýskalandi
24. júní nk. Á sýningunni verða
eingöngu vatnslitamyndir unnar á
síðasta ári, aðallega landslags-
myndir frá íslandi, Spáni og
Þýskalandi. Þetta er sjöunda
einkasýning Guðmundar Karls á
þessum áratug í Þýskalandi. Lista-
maðurinn verður ekki viðstaddur
opnunina, þar sem hann var að
flýta sér heim til Islands til að
nýta sér sumarbirtuna við málara-
list. Sýningin stendur út sumarið.
Jóhann Smári til Kölnar
BASSASÖNGVARINN Jóhann
Smári Sævarsson hefur í mörgu
að snúast þessa dagana. Hann er
að ljúka prófi frá Royal College of
Music í London í júlí og
óperuhús í Evrópu eru
þegar byijuð að bjóða hon-
um starf og hefur hann
tekið tilboði frá óperuhús-
inu í Köln.
„Þeir höfðu samband
við mig frá óperuhúsinu í
Köln og buðu mér samn-
ing við óperustúdíóið, sem
gefur mér mikla mögu-
leika, auk þess sem þeir hafa hug
á að láta mig syngja nokkur hlut-
verk við óperuna næsta vetur og
verður gerður sérsamningur um
það, en ég skrifa undir nú á næstu
dögum.“
Jóhann hefur nýlokið við að
syngja ásamt mörgum þekktustu
atvinnusöngvurum Bretlands í sýn-
ingu í Royal Albert Hall, þar sem
voru teknir kaflar úr ýmsum perl-
um óperubókmenntanna. „Þetta
voru 10 söngvarar sem tóku þátt
í sýningunni og BBC Conc-
ert Orchestra sá um undir-
ieikinn. Sýningin var tví-
tekin og var troðfullt hús
í bæði skiptin."
Framundan hjá Jóhanni
er svo útskrift frá skólan-
um í júlí og þátttaka í
verkefnum á vegum skól-
ans, ásamt fleiru. Þá tekur
við Belvedere-söngkeppn-
in sem áður hefur verið minnst á
hér á síðum Morgunblaðsins, en
þar er Jóhann í undanúrslitum. „Ef
vel gengur þar og ég fæ einhver
freistandi tilboð í kjölfarið þá sögðu
þeir mér í Köln að.þeir myndu
ekki standa í veginum fyrir því að
hleypa mér í önnur verkefni á
samningstímanum.“
Jóhann Smári
t. Wrmfými ?"*■* '
é íMÉLrÆWii- ÉFmrtmi, , ilt-lfili- Help
ÓRATÓRÍUKÓR Gustavs Vasa og Konunglega sænska hirðhljómsveitin á tónleikum í kirkjunni.
Einar Sveinbjömsson víolínleikari starfar með hljómsveitinni sem er hljómsveit Stokkhólmsóperannar.
Kynna tónlist Ottos
Olssons í Reykjavík
130 tónlistarmenn frá Svíþjóð söfnuðu fyrir íslandsferð
SÍÐASTA atriði Kirkjulistahátíðar 1995 í Hallgrims-
kirkju er flutningur óratóríukórs Gustavs Vasa og
Konunglegu sænsku hirðhljómsveitarinnar á Sálu-
messu og Te Deum eftir Otto Olsson, sunnudaginn
18. júní kl. 18. Hingað koma af þessu tilefni 130
sænskir tónlistarmenn sem hafa lagt á sig mikla
vinnu og fjársöfnun til þess að komast í íslandsferð-
ina.
Stjórnandinn Anders Ohlson segir að heimsóknin
til íslands eigi sér nokkurn aðdraganda. „Við ætluð-
um til Ameríku í fyrra með viðkomu á íslandi en
okkur tókst ekki að afla farareyris. Þá varpaði Ein-
ar Sveinbjörnsson fram þeirri hugmynd að láta sitja
við íslandsferð og fá að vera með „Olsson trúboð“
okkar á Kirkjulistarhátíð. Þetta fékk svo góðar undir-
tektir að ákveðið var að keppa að íslandsferð."
f Kynning á Olsson
Einar Sveinbjömsson víóluleikari hefur um árabil
starfað í Konunglegu sænsku hirðhljómsveitinni sem
er hljómsveit Stokkhólmsóperunnar. Milli hennar og
Óratóríukórs Gustavs Vasa er náin samvinna. Félag-
ar í ópemhljómsveitinni hafa til dæmis gefið vinnu
sína í sambandi við flutning Óratóríukórsins á Sálu-
messu Verdis nýverið og þannig tekið þátt í að afla
farareyris vegna Islandsfararinnar.
Anders Ohlson segir að efnisskráin á tónleikunum
hér þann 18. júní sé liður í þeirri viðleitni að kynna
verk Otto Olssons fyrir sem flestum.
„Sálumessa hans er æskuverk og talið að hann
hafi lokið henni 23 ára að aldri. Verkið var greini-
lega samið undir áhrifum frá klassískum meisturum
svo sem Brahms og Verdi. Annars er Olsson sérstak-
lega þekktur fyrir fjölradda stíl og mikinn tilfinninga-
hita. Áhugi hans á gregoríönskum söng endurspegl-
ast víða.
Sálumessan hafnaði í skrifborðsskúffu og lá þar
óhreyfð í hálfa öld. Hún var ekki frumflutt fyrr en
1976, sjö árum eftir dauða Olssons, en síðan hefur
hún verið leikin víða um heim af kórum og hljóm-
sveitum m.a. í Bandaríkjunum, Japan og Þýskalandi.
Te Deum Ottos Olssons var hinsvegar frumflutt
þegar árið 1910 og hefur lengi verið dáð verk.“
Svolítið undrabarn
Anders Ohlson er sjálfur kunnur söngvari í Sví-
þjóð. Hann er menntaður í Tónlistarháskólanum í
Stokkhólmi og aðalstarf hans er að vera kórstjóri í
Gustav Vasa kirkjunni. Hann stofnaði óratóríukórinn
fyrir átta árum til þess að takast á við stór klassísk
verkefni í samvinnu við hljómsveitir. í kórnum eru
70 félagar og eru þeir allir áhugamenn en skólaðir
vel í tónlist, t.d. eru í hópnum margir tónlistarkennar-
ar. Ohlson segir að einsöngvararnir með kórnum í
íslandsferðinni séu ekki af verri endanum: „Charl-
otta Nilsson er svolítið undrabarn. Hún var aðeins
tvítug er hún komst inn á Óperuskólann og nú tíu
árum síðan býr hún yfir stórkostlegri rödd, miklum
messósópran. Inger Blom alt er starfandi við Stokk-
hólmsóperuna sem og Lars Clevermann bariton.
TRÚBADÚRNUM og leikstjóran-
um Herði Torfasyni hafa verið
veitt norræn menningarverðlaun
sem kennd eru við hamar Þórs.
Þórshamasrverðlaunin eru veitt
ár hvert af samtökunum TUPIL-
AK sem eru menningarsamtök
samkynhneigðra á Norðurlönd-
um.
í kynningu segir „að Hörður
fái verðlaunin fyrir að hafa með
lífi sínu og list verið óþreytandi
í baráttu homma og lesbía fyrir
mannréttindum á Islandi.
TUPILAK veitir einnig urugv-
æsk/sænska rithöfundinum Ana
Hörður
Torfason
fær Þórs-
hamars-
verðlaunin
L. Valdés verðlaun, svo og tákn-
ræna viðurkenningu til allra sam-
kynhneigðra fórnarlamba í
fangabúðum nasista í síðari
heimsstyijöldinni.
Minningu þessara karla og
kvenna hefur allt of oft verið sýnd
vanvirðing með því að hjúpa örlög
þeirra þögn og afskiptaleysi."
Verðlaunin verða afhent á há-
tíðarsýningu á vegum TUPILAK
í Regina leikhúsinu í Stokkhólmi
þann 16. júní næstkomandi þar
sem Hörður Torfason kemur
fram meðal annarra listamanna
frá Norðurlöndum.
Grand finale
TONLIST
Ilallgrímskirkja
ORGELTÓNLEIKAR
Gillian Weir lék ensk, frönsk, sviss-
nesk og belgísk orgelverk. Sunnu-
daginn ll.júní 1995.
ORGELVEISLUNNI á kirkju-
listahátíð Hallgrímskirkju lauk með
tónleikum orgelsnillingsins Gillian
Weir. Tónleikarnir hófust á Prelúd-
íu í cís-moll eftir Herbert Norman
Howell (1892-1983), enskan orgel-
leikara og tónskáld og samkvæmt
tónstíl hans, er tónlist Howells
framhald þeirrar endurvakningar
sem herramennirnir Stanford og
Parry stóðu fyrir um og eftir alda-
mótin 1900, ágætlega samin en
ekki áhugaverð, jafnvel þó flutning-
ur prelúdíunnar væri í alla stað frá-
bær.
Tvö \oluntary í G-dúr og d-
moll, úr safni fjögurra Voluntary
verka, eftir Purcell voru næst á
efnisskránni. Til eru 6 orgelverk
eftir Purcell og hafa sagnfræðingar
dregið í efa að þau sé í raun eftir
hann, enda þá meðal veigaminnstu
verka snillingsins, sem er einkenni-
legt, þar sem Purcell var orgelleik-
ari við Westminster Abbey. Þrátt
fyrir ágætan leik Gillian Weir er
þetta ákaflega slitrótt tónlist en þó
gat þar oft að heyra skemmtilegan
leik með svonefnda hljómleysinga,
sem Purcell kunni betur að nota en
margir enskir samtímamenn hans
og því vilja margir fræðimenn
meina að verkin séu ekta Pucell.
Tvö smálög eftir John Bull voru
næst á efnisskránni. Það fyrra nefn-
ist „A Gigge. Doctor Bulls my selfe
og það síðara Dr. Bullá Juell. Bull
var gott tónskáld og frægur fyrir
tækni sína á virginal, enda eru
bæði þessi verk (ásamt fjölda ann-
arra verka eftir Bull) prentuð í The
Fitzwilliam Virginal Book (á bls.
267 og 128 í II hefti ). Þrátt fyrir
að vera samin fyrir Virginal hljóm-
uðu þau mjög fallega á orgelið.
Þá kom Toccata alla Marcia eftir
Robert Orr, (1909), skoskan orgel-
leikara og tónskáld er lærði hjá
Dent, Casella og Nadiu Boulanger.
Hann hefur lengst af starfað í Cam-
bridges. Tokkatan er ágætlega
samin en eins og verkið eftir How-
ell, ekki áhugaverð tónsmíð en var
hins vegar frábærlega vel leikin.
Veni Creator Spiritus er byggt á
gömlum sálmi og samið af Kenneth
Leighton (1929-1988) háskóla-
manni frá Oxford, sem eftir að
hafa unnið Mendelssohn verðlaunin
1951 stundaði nám í tónsmíðum
hjá Petrassi. Verkið er hugleiðing
um gamalt trúarstef, fallega unnið
og var fallega leikið.
Viðamesta verk tónleikanna var
Inngangur, passacaglia og fúga,
eftir Healey Willan (1880-1968)
enskan orgelliakra og tónskáld er
fluttist búferlum 1914 til Kanada
og starfaði þar til æviloka. Þetta
er rismikið verk sem Gillian Weir
lék af glæsibrag.
Býsantískir frumdrættir, heitir
verk eftir Henry Mulet ( 1878-
1967) og úr þessu verki lék Gillian
Weir einn þátt, er nenfist Rósa-
skraut (á byggingum), fallegt og
ljúft verk. En á eftir því kom sér-
lega kátlegt verk er nefnist Sala-
manca eftir Guy Bovet ( 1942)
svissneskan orgelsnilling og tón-
skáld og mun þetta líklega vera á
einhvern hátt tengt sögunni um
Don Quixote, eftir Cervantes, enda
hið kátlegasta verk og ákjósanlegt
sýningarverk á margbreytileika
raddanna í Klais orgelinu í Hall-
grímskirkju.
Síðasta verk tónleikanna var
Tokkata í Des-dúr, efir Joseph
Jongen (1873-1953), belgískt tón-
skáld og er tokkatan glæsiverk fyr-
ir orgel, er minnir nokkuð á orgel-
verk eftir Boéllmann og Vierne.
Gillian Weir er snillingur á orgel
og henni tókst að nota til hins ýtr-
asta margþætta raddskipan orgels-
ins, án þess að ofklæða tónverkin
og þrátt fyrir að nota styrk orgels-
ins var raddferli tónverkanna aldrei
ofgert. Allt var skýrt og mótað af
mikilli tilfinningu fyrir innviðum
verkanna og voru þessir tónleikar
hápunkturinn, Grand finale, á þess-
ari stórlkostlegu orgelveislu, sem
boðið var til á Kirkjulistahátíð Hall-
grímskirkju.
Jón Ásgeirsson
!
!
I
l
I
I
!
í
i
I
i
!
i
I
i
i
I
i
i
i
i
I
i
!