Morgunblaðið - 16.06.1995, Qupperneq 5

Morgunblaðið - 16.06.1995, Qupperneq 5
4 B FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1995 DAGLEGT LIF MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1995 B 5 KRAFTAVERKA eiga í vök að verjast vegna fjölgunar ónæmra sýkla ARIÐ 1928 uppgötvaði Alexander Fleming (1881-1955), sýklafræð- ingur, að myglusveppur (Penicillium notatum), sem komst í sýklarækt hans, myndaði efni sem hindraði vöxt sýkla í ræktinni. Flem•• ing nefndi virka efnið penisilín og heimsbyggðin talaði um krafta- verkalyfið eftir að farið var að nota það til lækninga. I aldir hafði mannkynið háð harða hildi við skaðlega sýkla, beitt ýmsum ráðum en yfírleitt beðið lægri hlut. í einstaka skipti sem sjúklingar læknuðust var sú meðferð sem beitt var talin hafa borið árangur. Síðari tíma þekking bendir hins vegar til að engin meðferð fyrir tilkomu sýklalyfjanna hafi komið að gagni, því batinn hafi einfaldlega ráðist af varnarviðbrögðum líkamans en ekki meðferðinni. Fleming hlaut Nóbelsverðlaun í læknis- og lífeðlisfræði 1945. Þá var penislínið orðið útbreitt læknislyf, sem þótti éins og sending af himnum ofan og olli slíkum straumhvörfum í læknavísindum að talið var að end- anlega hefði tekist að ráða niðurlög- um skaðlegra sýkla; sjúkdómar af þeirra völdum væru úr sögunni og sýklafræðingar yrðu senn útdauð stétt. Vörn snúið í sókn Adam var ekki lengi í Paradís því sýklarnir sneru smám saman vörn í sókn og árið 1946 hafði sumum af Staphylococcus ættkvíslinni tekist að mynda ónæmi fyrir penisilíni. Snjallir lyfjafræðingar höfðu ráð undir rifi hverju og fundu nýja gerð lyfja, sem brutu mótstöðu sýklanna á bak aftur. Sælan varð þó skamm- vinn því vegna stökkbreytinga höfðu sýklarnir um síðir betur í viðureign- inni við nýjasta lyfið. Upp frá þessu upphófst æsilegt kapphlaup manna og sýkla og oft hefur verið mjótt á mununum. Sýklarnir brugðust við nýjum lyfjaflokkum eða afbrigðum með stökkbreytingu. Nú er svo kom- ið að sýklarnir virðast vera að ná yfirhöndinni og læknavísindin eiga í vök að verjast gegn ógnvænlegri þróun. Þegar sýklalyfi, t.d. penisilíni, er beitt gegn ákveðinni gerð sýkla, deyja allir, nema þeir sem gæddir eru þeim eiginleika að mynda stökk- brigði, sem bera ónæmið áfram til afkomendanna. Ein bakten'a getur getið af sér 16.777.220 afsprengi innan 24 tíma og stökkbrigðin deila ónæmu arfberunum af rausn með allsendis óskyldum örverum. í áranna rás virðast lyfin hafa haft svolítið forskot og plágur eins og berklar, lungnabólga, blóðeitrun, sýfilis, lekandi og aðrar bakteríusýk- ingar voru yfirbugaðar. Fyrr á tím- um dóu menn úr þessum sýkingum og deyja reyndar ennþá, en ekki jafn margir og áður og ekki þeir sem tóku sýklalyf áður en bakteríurnar veiktu líffærakerfið. Endalok sýklalyfjanna? Á sjöunda áratugnum var talið að læknavísindin hefðu sigrast á nær öllum sjúkdómum vegna bakteríu- sýkinga og hægt væri að beina sjón- um í auknum mæli á ný úrræði í lækningu krabbameins, hjartasjúk- dóma og annarra illiæknanlegra sjúkdóma. Trúlega hafa menn verið of fljótir að hrósa sigri yfir sýklun- um, því talið er að glíman við bakter- íusýkingar eigi enn eftir að harðna, endalok sýklalyfja kunni að vera í nánd og nýjar leiðir þurfi að koma til sögunnar eigi læknavísindin að fara með sigur af hólmi. í fyrra birtist grein í Newsweek þar sem fram komu ýmsar uggvæn- legar staðreyndir um hvernig sýkla- lyf eru smám saman að verða gagns- laus í lækningu bakteríusýkinga. Fullyrt er að hver einasta baktería, sem valdi sjúkdómum, hafi myndað ónæmi fyrir a.m.k. einu af rúmlega eitt hundrað sýklalyfjum og dæmi séu um að sumar hafi ónæmi fyrir öllum nema einu. Í skýrslu CDC (bandaríska sjúkdómsvarnarmið- stöðin) 1994 kom fram að ónæmir pneumókokkar, sem valda eyrna- bólgu, lungnabólgu og einstaka sinn- um heilahimnubólgu, hafi farið eins og eldur um sinu um dagvistarstofn- anir í Kentucky og Memphis. Tíðni ónæmis kostar heilbrigðis- þjónustuna aukið fé. Þrátt fyrir sýklalyfjagjöf létust 13.300 sjúkling- ar á bandarískum spítölum árið 1992 vegna bakteríusýkinga. Þótt sjúkl- ingarnir hefðu ekki ónæmi fyrir öll- um sýklalyfjum höfðu sýklarnir komist í blóð þeirra, lurigu eða önn- ur líffæri áður en læknunum tókst að finna lyf sem virkaði. Tiltrú almennings á sýklalyf er ekki í rénun. Oft krefst fólk þess að fá slík lyf við kvefi eða öðrum veirusýkingum, jafnvel þótt þau séu vita gagnlaus í baráttunni við veirur og inntaka þeirra flýti einungis fyrir útbreiðslu ónæmra sýkla. Bændur og búfé í Newsweek kemur fram að vandamálið sé afar flókið og teygi anga sína víða. Bandarískir bændur ali ekki búfénað sinn á sýklalyfjum eingöngu til að fyrirbyggja og lækna sýkingar heldur til þess að örva vöxt- inn. Onæmir stofnar breiðist út, rétt eins og hjá mönnum, og hverfi ekki þótt kjötið sé komið á matardiskana. Þótt hár hiti drepi sýklana breiðast þeir frá dýrum til manna með hráu VÆNLEGASTA leiftin til oð hefta útbreiðlu ónæmra pneumókokka er að vekja lækna og almenning til vitundar um að forðast sýkla- lyf, nema þegar slíkt er óhjó- kvæmilegt. eða illa soðnu eða steiktu kjöti. Fram á miðjan 9. áratuginn höfðu lyfjafyrirtækin alltaf ný og ný sýkla- lyf til reiðu. Síðan virtust bakteríu- sýkingar ekki eins mikið vandamál og áður og innlendi markaðurinn mettur. Sýklalyf voru mest notuð gegn sjúkdómum eins og kóleru og blóðkreppusótt í þróunarlöndunum. Mörg lyfjafyrirtæki hættu að leita að nýju penisilíni og ríkisstjórnin minnkaði styrki til sýklalyfjarann- sókna. í kjölfarið samþykkti Mat- væla- og lyfjaeftirlit Bandaríkjanna aðeins eitt nýtt sýklalyf 1991, fimm 1992 og þrjú 1993. Heilbrigð skynsemi Lyfjafyrirtæki leggja nú ríka áherslu á að skilja betur með hvaða hætti bakteríur mynda ónæmi. M.a. er vitað að þær geta gefið frá sér enzým, svonefndan „penisilínasa", sem brýtur lyfið niður, einnig geta Morgunblaðið/Júlíus þær umbreytt frumuveggjunum þannig að lyfið komist ekki að þeim eða þær færa sig úr stað. Tími kraftaverkalyfjanna virðist liðinn og lyfjafyrirtæki keppast við að finna ný efni í þeirra stað, jafnt neðansjávar sem í frumskógum Borneó. Þótt nokkrar vonir séu bundnar við bóluefni veltir greinar- höfundur Newsweek upp þeirri spurningu, hvort ekki sé ráðlegt að hætta að leita á náðir tækninnar en láta gömlu, góðu, heilbrigðu skyn- semina ráða ferðinni. Til dæmis mætti minnka notkun sýklalyfja í landbúnaði, kreijast þess að læknar og hjúkrunarfólk noti sóttvarnarefni á hendumar áður en það snertir sjúklinga, rúmföt og áhöld og hætta með öllu að nota ákveðnar gerðir sýklalyfja. Uppgötvun sýklalyfja markaði tímamót í sögu læknavisindanna. Þótt nú sé komið að krossgötum telja fróðir menri að þekking og nútíma hreinlæti komi í veg fyrir að ástandið verði eins skelfílegt og á árum áður. Þá létust konur af barnsförum vegna blóðeitrunar, eyrnabólga barna varð að banvænni heilahimnubólgu og ígerð í sári olli dauða. ■ vþj Auðveldari meðferð eymabólgu? EYRNABÓLGA hefur löng- um hrjáð íslensk böm öðr- um fremur. Kvillinn virtist landlægur og sýklalyf oft eina ráðið, en ónæmi fyrir þeim jókst jafnt og þétt þar til fyrir tveimur ámm, þegar skorin var upp herör gegn óhóflegri notkun þeirra. Áróðurinn bar árangur því á síð- asta ári minnkaði notkunin og jafn- framt tíðni ónæmra Streptococcus pneumoniae, sem venjulega eru nefndir lungnabólgusýklar eða pneumókokkar og eru aðal orsök eymabólgu, skútabólgu (bólga í kinnholum og stundum ennisholum, stífluð slímhúð), lungnabólgu og ein- staka sinnum heilahimnubólgu. Erindi, sem Karl G. Kristinsson, sýklafræðingur á sýklafræðideild Landspítalans, flutti nýverið á ráð- stefnu í Stokkhólmi um ónæmi pneumókokka fyrir sýklalyfjum og þróunina hér á landi vakti mikla at- hygli ráðstefnugesta og fjölmiðla, enda slíkt ónæmi vaxandi vandamál í Suður-Svíþjóð. Um 20% pneumókokka ónæmir og 75% þeirra fjölónæmir „Svíunum þótti athyglisvert að okkur hefði tekist að hægja á þróun- inni. Frá því fyrsti íslenski sjúkling- Síðasta ár minnkaði notkun sýklqlyfja hérlendis og jaf nf ramt tiðni ónæmra pneumókokkq urinn með penisilín ónæman pne- umókokk fannst í lok árs 1988 varð fjölgun ekki veruleg fyrr en í ársbyrj- un 1991. Þá var mikið um veiruönd- unarfærasýkingar í ungum bömum, sem leiddi til aukinnar sýklalyfjanot- kunnar og hagstæðari skilyrða fyrir ónæmi. Um 20% pneumókokka sem valda sýkingum á íslandi em orðnir ónæmir fyrir penisilíni og 75% þeirra eru eru fjölónæmir, þ.e. ónæmir fyr- ir öllum nothæfum sýklalyfjum til inntöku.“ Öndunarfærasýkingar af völdum ónæmra pneumókokka eru mun al- gengari hér heldur en annars staðar á Norðurlöndum. Sýklalyfjanotkun hefur jafnframt verið meiri, en ekki er vitað hvernig samanburðurinn er miðað við Bandaríkin, því þar gilda aðrir staðlar, sem að mati WHO (Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin) eru ekki eins marktækir. Undanfarið hafa lærðir og leikir velt fyrir sér hvort ástæðan fyrir eymabólgu sé sú langa hefð fyrir að láta ungbörn fá sér lúr utandyra, sama hvemig veður og vindar blási. Karl segir að áhrif lofts- lags hafí lítið verið rannsökuð með tilliti til pneumókokka, en hins vegar sé ljóst að kuldi skapi hagstæð skilyrði fyrir kvefveirur. 83 gerðir „Heimkynni pneumó- kokka eru einkum í nef- koki manna og þeir breiðast hratt út við hósta og snertingu. Smithættan er mest hjá sex mánaða til fímm ára bömum, enda hafa þau ekki myndað mótefni gegn sýklunum, sem til eru í 83 gerðum, auk þess sem börn- in eru oft mörg saman í hópi á leik- skólum eða dagvistarstofnunum. Niðurstöður rannsókna sýna að sýklarnir eru í um 50% heilbrigðra 2-5 ára barna. Þau geta borið bakter- íumar í langan tíma án þess að veikj- ast og hugsanlega fengið sýkingu af völdum einnar gerðar þegar þau verða fullorðin, þótt þau hafi myndað mótefni gegn þeirri sömu á bamsaldri. Vænlegasta leiðin til að hefta útbreiðlu ónæmra pneumókokka er að vekja lækna og almenning til vitundar um að forðast sýklalyf, nema þegar slíkt er óhjákvæmilegt. Til að draga úr útbreiðslu ónæmis þurfa foreldrar að vera á varðbergi og reyna að halda bömum sínum heima ef þau eru kvefuð eða á sýkla- lyljakúr. Vitaskuld eru aðstæður oft þannig að slík ráðstöfun getur reynst þrautinni þyngri, báðir foreldrar e.t.v. útivinnandi og eiga því erfítt um vik að fá frí eða koma barninu fyrir á fámennum stað. Nýjustu niðurstöður vekja vonir um að hægt sé að hægja á þróun sýklalyfjaónæmis. Eyrnabólga er sjúkdómur, sem oft læknast af sjálfu Karl G. Kristinsson sér, en slíkt verður læknir að meta hverju sinni. Til að stemma stigu við að bami með væga eyrnabólgu sé gefíð sýklalyf gæti læknir t.d. reynt verkjalyf fyrst, skoðað bamið aftur næsta dag og'þá metið hvort bólgan hafi versnað. Breiðvirk sýklalyf hættulegust Karl segir slíka meðferð geta dregið úr sýklalyfjanotkun, enda stuðli ástæðulaus sýklalyfjameðferð að því að fjölga ónæmum sýklum. Hann varar sérstaklega við breið- virkum sýklalyfjum vegna þess að þau auki hlutfall ónæmra sýída mun meira en önnur sýklalyf, drepi „góð- ar“ bakeríu^ í leiðinni og raski þann- ig eðlilegu jafnvægi. „Til að fá góð sýni þarf að gera ástungu á hljóðhimnu, en slíkt er vandasamt og yfirleitt ekki gert. Því eiga læknar stundum erfitt með að meta hvaða sýklar valdi eyrna- bólgunni. Þeir þurfa að meðhöndla sjúklinginn blint og treysta á að þekkja einkennin. Einnig eru þeir undir miklum þrýstingi því almenningur hefur ennþá ofurtrú á sýklalyfjum gegn hvers kyns kvillum." Þegar áróðurinn gegn notkun sýklalylja stóð sem hæst var reglum um þátttöku almannatrygginga í lyfjakostnaði breytt þannig að sjúk- lingar þurftu að greiða meira úr eig- inn vasa. Karl telur þá ráðstöfun hafa haft mikið að segja þótt erfitt sé að meta hver þróunin hefði orðið hefði ekkert verið að gert. Stungulyf „Stungulyf eru enn vel virk hér á landi og því notuð ef sjúklingur er með ónæmi fyrir öllum sýklalyfj- um til inntöku. Meðhöndlun með stungulyfjum er margfalt dýrari, enda þarf sjúklingurinn að leggjast inn á spitala. Áratugir eru liðnir frá því nýir sýklalyfjaflokkar komu fram þannig að þeirra er varla að vænta í bráð. Ný sýklalyf hafa að- eins verið afbrigði af eldri lyfjum, en sýklar eru mun fljótari að mynda ónæmi fyrir þeim. Ef nýir lyfjaflokk- ar finnast ekki verður að leggja áherslu á aðrar Ieiðir.“ Leysa bóluefni sýkla- lyfin af hólmi? Núna er verið að þróa nýjar að- ferðir í baráttunni við sýklana og því eru okkur vonandi ekki allar bjargir bannaðar. Bóluefni er einn kosturinn og ýmislegt bendir til að sú leið sé vænleg til árangurs. Til dæmis hefur tekist að útrýma vissri gerð heila- himnubólgu eftir að farið var að bólusetja ungbörn fyrir hemófilus- sýklum, sem var aðalorsök heila- himnubólgu. Núna eru meningo- kokkar helsta orsök sjúkdómsins, en pneumókokkar í öðru sæti. Bóluefni úr fjölsykrungahjúp hef- ur talsvert verið notað til að forðast pneumókkasýkingar hjá fólki eldra en sextugu og þeim sem eru í áhættuhópi, |).e. með langvarandi hjarta- og æðasjúkdóma, alnæmi o.fl. Bóluefnið veitir 60-70% vörn gegn 23 algengustu gerðum pneumók- kokka, en er gagnlaust fyrir börn vegna þess að ónæmiskerfi þeirra myndar ekki mótefni gegn hreinum fjösykrungi. Tilraunir með nýtt bóluefni fyrir börn lofa góðu. Ef vel tekst til að tengja fjölsykrung og prótein gæti slíkt efni orðið góður mótefnavaki. Vandinn er sá að pneumókokkarnir eru svo margir, þótt þeir algengustu séu 23, og þá þarf að próteintengja þá alla. Rannsóknir beinast nú eink- um að 4-8 gerðum þeirra. Þótt þegar hafi komið fram ónæmissvörun hjá heilbrigðum börnum er ekki vitað hvort hún sé nægjanleg til að hindra sjúkdóma." Karl er sannfærður um að minni sýklalyfjanotkun sé eina úrræðið eins og málum sé nú háttað. Hann segir að allar bakteríur geti myndað ónæmi fyrir sýklalyfjum og ekkert sýklalyf haldi virkni sinni endalaust. Takist ekki að þróa nýjar aðferðir sé sá fræðilegi möguleiki yrir hendi að mannkynið standi i sömu sporum og fyrir hálfri öld, þegar flestar sý- klasýkingar voru ólæknanlegar. vþj DAGLEGT LÍF Sjö veskjarán í miðbæ Reykjavíkur á tveimur og hálfri viku TÖSKU-, eða veskjarán hafa ver- ið óvenju tíð í Reykjavík að undanförnu. Árið 1994 var til- kynnt um sex hliðstæð mál til lögreglunnar en það sem af er þessu ári eru þau þegar komin í þá tölu og einu betur. Að sögn Ómars Smára Ár- mannssonar aðstoðaryfirlög- regluþjóns í Reykjavík hafa öll ránin verið framin á stuttu tíma- bili eða á tveimur og hálfri viku. Þijú þeirra áttu sér stað að nætur- lagi um helgar og í öllum tilvikum var seðlaveskjum rænt af full- orðnum karlmönnum. Tvö þeirra urðu í eða nálægt miðborginni. í báðum tilfellum var ránsfólkið handtekið. Þá urðu að sögn Óm- ars Smára fjögur ránanna eftir hádegi _ á tiltölulega afmörkuðu svæði. í þremur tilvikum hrifsuðu ungir karlmenn handtöskur af konum en í einu tilvikanna var seðlaveski rænt af útlendingi. Sá ránsmaður var handtekinn svo og ránsmaður í einu hinna tilvikanna þriggja. „Töskuránum" fjölgar f Danmörku Ránin í miðborg Reykjavíkur Mánud. 22. maí, kl. 1.00 Fimmtugur maður rændur Laugard. 3. júní, kl. 14.00 Sænskur ferðamaður rændur Laugard. 3. júní, kl. 4.00 Rúml. fertugur maður sleginn niður og rændur Sunnud. 21. maí, kl. 2.00 Hálffimmtugur maður rændur Fimmtud. 8. júní, kl. 16.00 Ung kona slegin og rænd í bíla- geymslu ráðhússins Rmmtud. 1. júní, kl. 15.00 Áttræð kona rænd veski Föstud. 2. júní, kl. 14.00. Ung stúlka rænd Heildarfjöldi tilkynntra rána á starfssvæði lögreglunnar í Reykjavík frá árinu 1987 hefur verið frá 14-23. Flest urðu ránin árið 1989 en samanlögð aukning á tímabilinu hefur verið um 10%. í Bandaríkjunum eru um það bil 300 rán á hverja 100.000 íbúa samkvæmt opinberum tölum. í almennum samanburði við Norðurlönd má sjá að ránum þar hefur fjölgað ógnvænlega, sér- staklega þar sem vopnum er beitt. í Danmörku voru t.d. skráð 2.304 svonefnd töskurán árið 1993 en voru 1.564 árið 1986. í Kaup- mannahöfn einni var til- kynnt um 828 töskurán árið 1993 eða um 160 á hveija 100.000 íbúa. Samkvæmt upplýs- ingum frá Interpol voru 331 rán á hveija 100.000 íbúa í Kaup- mannahöfn árið 1993. Fíkniefnaneysla og auðnuleysi í úttekt sem gerð var á ránum í Reykjavík á árunum 1987-1994 kemur fram að á tímabilinu voru alls 20 rán þar sem taska eða veski var hrifsað af rosknu fólki, aðallega konum. Þau tilvik hafa verið þijú undanfarin ár en fjögur árin 1989 og 1994. Ómar Smári segir hlutfall upplýstra mála nokkuð hátt. Hann upplýsir að það hafi aðal- lega verið unglingar sem hrifsuðu töskur af eldri konum síðari hluta síðasta áratugar og létu sig hverfa, en nú eru gerendurnir orðnir eldri. Rannsóknarlögreglan tengir gerðir þeirra oft fíkniefna- neyslu, auðnuleysi, erfiðara að- gengi að peningum, s.s. með ávís- anafalsi og erfiðara sé fyrir af- brotamenn að bijótast inn til að nálgast verðmæti o.s.frv. Þetta kemur m.a. fram í tíðari innbrot- um í bíla eða á staði sem eru verr varðir en aðrir. Ómar Smári bendir á að af- brotamaðurinn sé stundum einn að verki eins og t.d. í Ráðhúskjall- aranum en oftar en ekki eru þeir tveir (Ingólfsstræti) eða fleiri saman (Skeljagrandi). Rannsóknarlögreglan með forræði yfir töskuránum Forvarnastarf á sumum sviðum afbrota getur verið flókið því lög- reglan í Reykjavík hefur ekki for- ræði yfir öllum afbrotum á starfs- svæði sínu s.s. ránum, innbrotum, þjófnuðum, nauðgunum og íkveikjum. Flest málin eru til- kynnt til lögreglunnar en sum málanna eru kærð beint til Rann- sóknarlögreglu ríkisins í Kópa- vogi. Ómar Smári telur eðlilegt að skoða hvort ekki eigi að breyta þessu þannig að lögreglan á við- komandi svæði hafi fullt forræði yfir öllum málum sem að henni lúta. Hann segir að þegar nokkur svipuð afbrot komi hvert á fætur öðru á stuttum tíma og afbrota- maðurinn næst ekki geti um- ræðan orðið óraunhæf. „Fólk hefur til- hneigingu til að íeita sökudólga. Ef það finnur ekki þann raunveru- lega er annar fundinn í hans stað. Lögreglan getur þá hæglega orðið óverðskuldað fyrir skömmum og er jafnvel ásökuð um að afbrot skuli eiga sér stað.“ Ómar telur að staðreyndin sé hinsvegar að samfélagið fær þau afbrot sem það á skilið. „Það erum við, fólk- ið í þessu landi sem ráðum hvern- ig samfélagi við og börnin okkar komum til með að búa í. Þegar við erum kærulaus og áhugalítil verður samfélagið afskipt og þá hallar undan.“ Ber að fjölga lögreglumönnum? Oft vaknar sú spurning eftir atvik sem þessi hvort löggæslan sé nægilega vel í stakk búin til að fást við hlutverk sitt og hvort ekki beri að fjölga lögreglumönn- um. „Það er annarra en lögregl- unnar að taka ákvörðun um fjölda þeirra á hveijum tíma en hver og einn lögreglumaður reynir að sinna sínu starfi af kostgæfni og af bestu getu. Fjöldi lögreglu- manna þarf alltaf að vera í sam- ræmi við þau verkefni sem lög- gæslunni er ætlað að sinna en þau gerast æ fleiri og fjölbreyttari. Það er ekki síður mikilvægt að allir aðrir sem vinna að því að draga úr líkum á afbrotum leggi sitt af mörkum. Eftir að afbrot hefur verið framið skiptir virkni refsivörslukerfisins miklu máli og að úrræði séu ávallt fyrir hendi. Refsing við að fremja rán getur verið nokkurra ára fangelsi. ■ grg Ekki ganga með peninga í tösku eða rassvasa ÞÓ enn sé lítil hætta hér í borg- inni á að verða fyrir barðinu á „töskuþjófum" er vissara að hafa vaðið fyrir neðan sig. „Engin ástæða er til að gefa þessum teg- undum afbrota kost á að þróast til hins verra hér á landi“, segir Ómar Smári Ármannsson aðstoð- aryfirlögregluþjónn í Reykjavík. „Til að stemma stigu við „töskuránum" og draga úr líkum á að verða af fjármunum sínum er gott ráð aða geyma peninga aldrei í utanáliggjandi veski eða handtösku. Sama á við um lykla og skilríki. Þessa hluti má varð- veita í innri vasa á fiíkum. Enn betra er að vasinn sé með renni- lás eða hnepptur. Þá má benda á að til eru sérstök veski til að geyma í fjármuni innanundir flík- um. Best er að fara ekki með meiri fjármuni en nauðsynlega þarf á að halda og til að draga enn frek- ar úr hættu er ráð að nota greiðslukort." Þá segir Ómar Smári að minna megi á að sjaldgæft sé að einhver sé rændur þegar hann er á ferð með öðrum. Gagnvart þeim sem vill draga úr líkum á að verða rændur að næturlagi gilda sömu lögmál, auk þess sem áhættan minnkar veru- lega ef hann er ekki undir áhrif- um áfengis eða annarra vímu- efna. Haldið ró ykkar Ef svoilla vill til að rán er fram- ið segir Ómar Smári nauðsynlegt fyrir viðkomandi að halda ró sinni. „Veski má alltaf bæta - það er verra með heilsuna. Forðist snöggar hreyfingar. Horfið á hinn ókunnuga ef þess er kostur og leggið útlit, fatnað, rödd eða sérkenni á minnið. Lýs- ing á hæð, líkamsbyggingu, aldri, andliti, höndum, málróm, skóm og svo framvegis skiptir miklu máli. Hafið strax samband við lögregluna, neyðarsími í Reykja- vík er 0112. Eftir að lögreglu hefur verið tilkynnt um atvikið er hver sekúnda dýrmæt. Ef að greinargóðar upplýsingar liggja fyrir eru miklar líkur á að ráns- máðurinn náist fljótlega eða síðar á rannsóknarstigi málsins." ■ Áriö 1994 var tilkynnt um sex töskurón en þau eru þegur orðin sjö ó þessu ári

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.