Morgunblaðið - 21.06.1995, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1995 11
FRÉTTIR
Lýðveldissjóður úthlutar til rannsókna á íslenskri tungn og lífríki sjávar
Lykilatriðin
í lýðveldi
þjóðarinnar
Morgunblaðið/Kristinn
VIÐ athöfn í alþingjshúsinu tilkynnti stjórn Lýðveldissjóðs
ákvarðanir sjóðsins. Á myndinni eru Kristján Egilsson formað-
ur Fiska- og náttúrugripasafnsins í Vestmannaeyjum, Guðlaug-
ur Björgvinsson forstjóri Mjólkursamsölunnar, Rannveig Rist,
formaður stjórnar Lýðveldissjóðs, og forseti íslands,
frú Vigdís Finnbogadóttir.
Á ÞJÓÐHÁTÍÐARDAGINN 17.
júní tilkynnti stjórn Lýðveldissjóðs-
ins um úthlutanir úr sjóðnum, en
sjóðurinn var stofnaður á hátíðar-
fundi Alþingis á Þingvöllum 17.
júní í fyrra í tilefni af 50 ára af-
mæli lýðveldisins, og skal sjóðurinn
efla rannsóknir á lífríki sjávar og
íslenskri tungu.
Fyrir að hafa eflt þekkingu
landsmanna á lífríki hafsins hlaut
Fiska- og náttúrugripasafnið í
Vestmannaeyjum viðurkenningu
Lýðveldissjóðs og tók forstöðu-
maður þess, Kristján Egilsson, við
verðlaunagrip og heiðursskjali við
úthlutunina sem fram fór við hátíð-
lega athöfn í Alþingishúsinu.
Viðurkenningu Lýðveldissjóðs fyrir
að hafa sýnt íslenskri tungu sér-
staka ræktarsemi hlaut Mjólkurs-
amsalan og veitti Guðlaugur
Björgvinsson forstjóri viðurkenn-
ingunni viðtöku.
100 milljónir árlega til
ráðstöfunar
Meðal viðstaddra við athöfnina
voru forseti Islands, frú Vigdís
Finnbogadóttir, Davíð Oddsson,
forsætisráðherra og Ólafur G. Ein-
arsson, forseti Alþingis, auk for-
stöðumanna þeirra stofnanna sem
fá fé frá Lýðveldissjóði.
Formaður stjórnar Lýðveldis-
sjóðs er Rannveig Rist, en auk
hennar sitja í stjórninni dr. Unn-
steinn Stefánsson, haffræðingur,
og Jón G. Friðjónsson, málfræðing-
ur. Sjóðurinn starfar í 5 ár og
hefur til ráðstöfunar 100 milljónir
króna á ári og skal veija helmingi
þess fjár til rannsókna á lífríki
sjávar og helmingi til eflingar ís-
lenskri tungu. Stjórn sjóðsins hefur
unnið að því sl. mánuði að ráð-
stafa fénu sefn sjóðnum hefur ver-
ið úthlutað, skipa verkefnisstjórnir
og veita heiðursviðurkenningar á
þeim tveim meginsviðum sem sjóð-
urinn starfar á.
Grundvallarþættir
lýðveldisþjóðar
Rannveig Rist segir að Lýð-
veldissjóður hafí verið stofnaður
af sérstöku tilefni og að mikil sam-
staða hafi verið meðal þingmanna
um þessa merku afmælisgjöf til
þjóðarinnar.
„Hér er um tvö lykilatriði í lýð-
veldi þjóðarinnar að ræða, annars
vegar rannsóknir á hafinu í kring-
um okkur sem við að stórum hluta
byggjum afkomu okkar á, hins
vegar rannsóknir á íslenskri tungu
sem okkur ber að efla. Þetta eru
því menningarlegir og efnahags-
legir grundvallarþættir þeirrar lýð-
veldisþjóðar sem Island byggir.“
Áhersla á gerð handbóka
„Stjórn Lýðveldissjóðs ákvað að
þriðjungi þeirra fjármuna sem
ganga til eflingar tungunnar skyldi
varið í kennsluefni fyrir skóla,
þriðjungur er ætlaður málræktar-
sjóði til handa og þriðjungur fer í
önnur verkefni,“ segir Eiríkur
Rögnvaldsson en hann situr í verk-
efnisstjórn Lýðveldissjóðs fyrir
gerð kennsluefnis.
Stjórninni var falið að leggja
fram áætlun um hvernig þessum
peningum yrði best varið og niður-
staðan var sú að áherslu bæri að
leggja á gerð handbóka um ýmsa
þætti íslensks máls, s.s. um ís-
lenska beygingarfræði og orð-
myndun, íslenska setningafræði og
íslenska málsögu. Eiríkur segir að
kennslubækur úreldist fyrr en
handbækur og því væri skynsam-
legast að veija peningunum í
handbækur sem gætu nýst kennur-
um í kennslu og við gerð kennslu-
efnis. Samhliða handbókunum
mætti gera styttri kennsluhefti.
Rannsóknir á lægri þrepum
fæðukeðjunnar
Dr. Olafur S. Ástþórsson situr
í verkefnisstjórn fyrir rannsóknir
á lifríki sjávar. Hann segir að
megináherslan verði lögð á rann-
sóknir á lægri þrepum fæðukeðj-
unnar í sjónum. Hingað til hafi
mest áhersla verið lögð á að rann-
saka nytjafisk, stofnstærðir og
ráðgjöf um veiðar, en rannsóknir
á grunnþrepum vistkerfisins hafi
orðið útundan.
„Við teljum að mikilvægt sé að
rannsaka umhverfí, svif og sáld í
hafinu austan og norðaustan
landsins. Nú er síldin að ganga inn
á þessi mið eftir 25 ára fjarveru.
Hingað kemur hún til að éta en
snýr svo aftur til Noregs til hrygn-
ingar,“ segir Ólafur.
„Verkefnisstjórnin leitaði eftir
hugmyndum frá sérfræðingum
helstu stofnana sem stunda rann-
sóknir á sviði sjávarvistfræði og
þeir skiluðu inn tillögum að verk-
efnum sem þeir töldu bæði brýn
og áhugaverð.
Stuðlað að samvinnu stofnana
Styrkir verða veittir úr Lýð-
veldissjóði til rannsókna á þara og
botndýrum, vistfræði á rekslóð
fisklirfa og seiða, auk annarra
rannsókna og verkefna. Rannsókn-
ir á lífríki sjávar eru að stærstum
hluta í höndum Hafrannsókna-
stofnunar en aðrar stofnanir sinna
mikilvægu hlutverki, s.s. Líffræði-
stofnun HÍ, Háskólinn á Akureyri,
Náttúrufræðistofnun, Tilraunastöð
HÍ að Keldum og fleiri mætti
nefna. „Verkefnisáætlunin mun án
efa stuðla að samvinnu þessara
stofnana og hvetja til frekari rann-
sókna á þessu sviði vistkerfis sjáv-
ar“, segir Ólafur að lokum.
Evrópusamtökin
Ólafur Þ.
Stephensen
formaður
ÓLÁFUR Þ. Stephensen, stjórn-
málafræðingur og blaðamaður, var
kjörinn formaður Evrópusamtak-
anna á stjórnarfundi þeirra fyrir
skömmu. Samtökin voru stofnuð 25.
maí síðastliðinn og eru stofnfélagar
nú orðnir um 200 talsins.
Að sögn Ólafs
hefur komið í ljós
mikill áhugi á
starfsemi Evr-
ópusamtakanna
og hafa nýir fé-
lagar gengið í
samtökin á hveij-
um degi, en
frestur til að ger-
ast stofnfélagi er
til 1. júlí næstkomandi. Hann sagði
að þeir sem áhuga hefðu á að kynna
sér starfsemi Evrópusamtakanna
eða gerast stofnfélagar gætu leitað
til stjórnarmanna samtakanna, sem
allir eru jafnt talsmenn samtakanna.
Stjórnarmenn Evrópusamtakanna
eru sjö talsins. Auk Ólafs eru í
stjórninni Davíð Stefánsson og Drífa
Hrönn Kristjánsdóttir, sem eru vara-
formenn, Þórunn Sveinbjarnardóttir
ritari, Sign'ður B. Guðjónsdóttir
gjaldkeri, Ágúst Þór Árnason rit-
stjóri, og Jón Þór Sturluson umsjón-
armaður erlendra samsklpta. í vara-
stjóm eru Friðrik Jónsson, Magnús
M. Norðdahl og Margrét Björnsdótt-
ir.
-----»■ -----
Slasaðir eft-
ir bílveltu
BÍLL fór út af veginum norðan við
Staðarskála í Hrútafirði síðdegis í
gær. Tveir voru í bílnum og voru
báðir fluttir með þyrlu Landhelgis-
gæslunnar á Borgarspítalann. Að.
sögn lögreglunnar á Blönduósi voru
mennimir beinbrotnir, en að öðru
leyti ekki taldir alvarlega slasaðir.
BESTU KAUPIN
-núna!
DAEWOO PENTIUM TÖLVUR
Úrval aukahluta, frí uppsetning í nýjar tölvur
RAÐGREIÐSLUR
mor& r/LBU/Ð
Uppsetningaþjónusta EJS
60Mhz, 8MB, 420MB, 14"
75Mhz, 8MB, 420MB, 14"
90Mhz, 8MB, 420MB, 14"
lOOMhz, 8MB, 420MB, 14"
kr. 139.900 stgr m/vsk
kr. 159.000 stgr. m/vsk
kr. 169.900 stgr. m/vsk
kr. 189.000 stgr. m/vsk
8MB vinnsluminni • 420MB diskur E-IDE • 14" SVGA litaskjár
PCI • Mús, motta, Dos og Windows.
UART 16550 alvöru raölemji lyrir Inlernetiö
DAEWOO 486/66 frá kr. 104.900 stgr. m/vsk
/
Urval margmiðlunarpakka frá kr. 18.600 stgr. m/vsk
Hágæöa bleksprautuprentar frá kr. 19.900 stgr. m/vsk
Mótöld frá kr. 14.900 stgr. m/vsk
EINAR J. SKULASON HF
Grensásvegi 10, Sími 563 3000