Morgunblaðið - 21.06.1995, Blaðsíða 6

6 B MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MARKAÐIR
Fiskverð heima
Faxamarkaður
Fiskmarkaður
Hafnarfjarðar
Fiskmarkaður
Suðurnesja
ni—
Kr./kg
80
Juni
vj~22Á/| 23.v| 24.v
Alls fóru 56,7 tonn af þorski um Faxamarkað og Fiskmarkað
Suðurnesja í síðustu viku. Enginn þorskur var seldur í
Hafnarfirði. Um Faxamarkað fóru 15,9 tonn á 92,97 kr./kg og
um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 40,8 tonn á 101,28 kr./kg. Af
karfa voru seld 3,8 tonn. í Hafnarfirði á 46,00 kr. (55 kg), á
Faxagarði á 54,15 kr./kg (487 kg) en á 101,06 kr. (3,21) á
Fiskmarkaði Suðurnesja. Af ufsa voru seld 13,0 tonn, ekkert í
Hafnarfirði. Á Faxagarði á 60,12 kr. (1,31) og á 55,24 kr. hvert
kíló á Suðurnesjum (11,71). Af ýsu voru seld 30,6 tonn á
mörkuðunum þremur hér syðra og meðalverðið 147,84 kr./kg.
Ufsi
KTAg
70
60
50
Maí
19.v 120.v I 21 .vl 22.vl 23.v| 24.'v
[30
Fiskverð ytra
Þorskur mmmmm Karfi mmmmmm Ufsi
Ekkert íslenskt skip seldi afla í Þýskalandi í síðustu viku.
Eingöngu var seldur
fiskur úr gámum í
Bretlandi í síðustu
viku, samtals 133,1
tonn á 161,24 kr./kg.
Þar af voru 40,0
tonn af þorski seld
á 161,24 kr./kg.
Af ýsu voru seld
11,4 tonná 180,20
kr./kg, 37,6 tonn af
kola á 188,16 kr./kg,
6,1 tonn af grálúðu
á 216,62 kr./kg. og
1,9 tonn af karfa á
145,80 kr. hvert kíló.
Hægt er að auka fiskaflann í
hemunum tun 20 miUjónir tonna
„Worldwatch Institute“
telur brýnt að bæta umgengni
um auðlindir hafsins
leitt til þess að um 100.000 sjómenn hafa misst atvinnuna. Hundrað
sinnum fleiri, 10 milljónir alls, eiga á hættu að missa atvinnuna á
næstu árum, takist stjórnmálamönnum og fiskifræðingum ekki að jafna
misvægið milli afkastagetu fiskiskipaflotans og eðlilegs afraksturs
heimshafanna. Taki stjórnvöld fiskveiðiþjóðanna ekki af skarið, geta
þjóðfélög, sem byggja afkomu sína á fiskveiðum, hrunið til grunna.
Takist hins vegar að bæta umgengnina um auðlindir hafsins, mætti
auka fiskaflann um 20 milljónir tonna.
SAM-
DRÁTT-
UR í físk-
veiðum í
heiminum
síðustu
árin hefur
Þessi válegu tíðindi er að fínna
í kaflanum um fiskveiðar í skýrslu
Worldwatch Institute í Washing-
ton í Bandaríkjunum, „State of the
World 1995“. Á allri jörðinni er
talið að um 200 milljónir manna
eigi afkomu sína undir fiskveiðum
og vinnslu. Reynt hefur verið, eftir
ýmsum leiðum, að meta möguleg-
an afrakstur heimshafanna og
hafa fiskifræðingarnir komizt að
þeirri niðurstöðu, að hann sé um
100 milljónir tonna. Það er um 20
milljónum meira en fiskaflinn nam
á síðasta ári, en reyndar hefur
mismunurinn verið bættur upp með
fiskeldi.
Þessi samdráttur í fiskafla bend-
ir til að við séum að komin að
hættumörkum og fiskifræðingam-
ir hafa engin önnur ráð, en draga
úr veiðum til að byggja stofnana
upp á ný.
Afkastagetan tvöfalt meiri
en þörfin
Afkastageta fiskiskipaflotans er
tvöfalt meiri en þörfín, sé miðað
við veiðar innan skynsamlegra
marka, segir í skýrslunni. Hér á
landi hefur verið talið að umfram-
i getan sé í kringum 30%, í Noregi
: er talað um 60%. Floti Evrópusam-
bandsins er 40% stærri en þörf er
á og undir lok síðasta áratugar
var talið að fískiskipaflotinn í
Nova Scotia í Kanada væri fjórum
sinnum afkastameiri en þörf væri
á til að veiða leyfílegt magn af
þorski og öðrum botnfíski. Skýr-
ingin á aukinni afkastagetu er
meðal annars sögð aukin ásókn í
sjávarútveginn. Þá er veiðigeta
flotans stöðugt aukin þegar erfið-
ara reynist á ná fiskinum og þau
skip, sem endurnýjuð eru, eru mun
afkastameiri en þau, sem úrelt
voru í staðinn.
3.400 milljarðar í beina
styrki árlega
Væri allt með eðlilegum hætti,
hefði þessi þróun einfaldlega þýtt
Frakkland
að tekjur í fiskveiðum hefðu dreg-
izt saman og sjómenn hefðu fyrir
vikið neyðzt til að leita sér vinnu
annars staðar. Svo er hins vegar
ekki raunin, því gífurlegir opinber-
ir styrkir hafa haldið öllu gang-
andi og hafa í raun aukizt eftir
því, sem aflinn dregst saman.
Landbúnaðar- og matvælastofnun
Sameinuðu þjóðanna telur að
helztu fiskveiðiþjóðir heims vetji
árlega um 54 milljörðum dollara,
3.400 milljörðum króna, í beina
styrki til sjávarútvegs. Að auki er
um að ræða óbeina styrki eins og
niðurgreiðslu á rekstrarkostnaði,
stuðning frá sveitarfélögum og
tekjutryggingu og uppbætur á
fískverð og ýmislegt fleira.
Aukin umsvlf en mlnni afli
Styrkirnir hafa leitt til aukinna
umsvifa í sjávarútveginum, þrátt
fyrir minnkandi fískafla. Styrkirn-
ir koma oftast þeim stærstu til
góða og veita ríkari þjóðum for-
skot umfram fátækari þjóðir í
kapphlaupinu um fískinn. Þrátt
fyrir þessa dökku mynd telja vís-
indamenn, að fiskveiðar geti aukið
heildarframboð af fískmeti, svo
fremi sem veiðamar verði betur
sniðnar að afrakstursgetu heims-
hafanna.
Takizt að byggja fiskistofnana
upp á ný og ganga af skynsemi
um auðlindina er hægt að auka
fískaflann um 20 milljónir tonna
og eldi alls konar sjávardýra mun
ennfremur mæta aukinni eftir-
spurn eftir fiski.
Hátt hlutfall flskaflans
fer í dýrafóður
Fiskur er ekki lengur fátækra
matur. Hann er eftirsóttur matur
og verðlagður hátt, einkum vegna
þess að eftirspurn er meiri en
framboðið. Þróunarlöndin flytja
fískafla sinn utan lítið sem ekkert
unninn til að afla tekna til að
greiða niður skuldir sínar, en fyrir
vikið hafa neytendur innan þess-
ara landa tæpast ráð á því að
kaupa sér fisk í soðið. Þessi út-
flutningur hefur aukizt hratt og
talið er að svo verði áfram. I ein-
staka heimshornum, þar sem fisk-
neyzla er hefðbundin, hefur þessi
þróun leitt til deilna, þar sem fisk-
inum er beint til útflutnings en
ekki neyzlu heima fyrir. Dæmi eru
einnig um það, að fiskur, sem sem
hefur verið borðaður af heima-
mönnum, fer frekar í fískimjöls-
framleiðslu til að hægt sé að afla
meiri gjaldeyris.
Væru þær fiskitegundir, sem
notaðar eru til framleiðslu á dýra-
fóðri, einkum fískimjöli, unnar til
manneldis, myndi framboð á fisk-
meti til manneldis aukast um 40%
og fullnægja þörfinni fram til árs-
ins 2017.
Á sama tíma og auðugu þjóðirn-
ar kaupa og selja sín á milli afla-
heimildir á verði, sem nemur allt
að 25% af verðmæti físksins, kem-
ur aðeins 1% aflaverðmætis í hlut
ónafngreindra landa í Vestur-Afr-
íku, segir meðal annars í skýrsl-
unni.
Fá lítið af skel
ILLA hefur gengið á hörpudisknum við Norður-Frakkland. Er stofn-
inn orðinn lítill og lengra að sækja en áður auk þess sem gæftir
hafa verið stirðar og vérðið lágt. Vertíðin hófst í október og þá
utan 12 mílnanna og færðist síðan nær landi en jafnvel um jólaleyt-
ið þegar markaðurinn er hvað bestur fengust ekki nema 320 kr.
fyrir kílóið af besta skelfiski og yfirleitt var verðið um 217 kr. kg.
Um áramótin var búið að „veiða upp“ skelfiskstofninn innan 12
mílnanna og urðu þá bátarnir að sækja lengra eftir skel. Slæmt
veður kom þó oft í veg fyrir að aðrir bátar en þeir stærstu færu á sjó.
Þróun helstu viðskiptagjaldmiðla QTP
31.121993=100 a®*
Þýskt MARK------110- Hollenskt GYLLINI -3-» 110-
Verdþróun a saltfiskafurðum
1986-1994 1986=100 (FOB verðmæti í kr.)
DJFMAMJJASONDJFMA DJFMAMJJÁSONDJFMA DJFMAMJJÁSONDJFMA
Evrópumynt ECU 110 Bandarískur DOLLAR — 110- Kanadískur DOLLAR-

1 ~
zyr:

1994f —i—i—t '~r • r • 1—i—i— 1995

1994 -4-é-Í-f-r- 1995|

1995
Markaðir
Útflutningur CTp 1994
esfer
Önnur lönd
4.6521.
■ Portúgal
3.0951.
Italía -
3.6951.
Spánn
5.2101.
Kanada
5.4151.
Frakkland
7.1601.
Mikið saltað
fyrir Frakka
FRAKKLAND var í fyrra stærsti
kaupandi saltfiskafurða frá SÍF,
en þangað fóru tæplega 7.200
tonn. Áður fyrr fór megnið af
saltfiskinum til Spánar og Port-
úgal, en þar sem SÍF á nú salt-
fiskverksmiðju í Frakklandi, er
miklu af útflutningum beint í
gegn um hana. Þá fer einnig
mikið af fiski frá SÍF til Kanada,
alls 5.400 tonn, en þangað fóru
aðeins 200 tonn 1992 og 1.200
árið 1993. Þetta er allt ufsi, sem
Kanadamenn þurrka og selja síð-
an niður til Bandaríkjanna og í
Karabíska hafið. Ufsakvóti við
Kanada hefur verið skorinn nið-
ur úr 280.000 tonnum í 14.000
og því hefur eftirspurnin eftir
ufsa þar aukizt eins og raun ber
vitni.
Afurðir
Utfluttar afurðir
1994
Þorskflök
2.082 t.
Önnur
saltflök
2.5291.
Annar
flattur
fiskur
6.9651.
Skreiðarhausar
1.2891.
I .. ■. Annað
7451.
FLATTUR þorskur er enn uppi-
staðan í saltfiskverkun hér á
landi, eða rúmur helmingur út-
flutnings SÍF á síðasta ári. Alls
nam útflutningur flatts þorsks
um 15.600 tonnum eða 53% af
heildinni. Næst stærsti afurða-
flokkurinn var annar flattur fisk-
ur, mest ufsi, tæplega 7.000 tonn
eða 23,8%. Þá flutti SÍF út tæp-
lega 2.100 tonn af söltuðum
þorskflökum og rúmlega 2.500
tonn af öðrum fiskflökum og
voru þorskflökin 7,1% heildar-
innar en önnur flök 8,7%. Loks
flutti SÍF úttæplega 1.300 tonn
áf hertum hausum og var það
4,4% heildarinnar.