Morgunblaðið - 22.06.1995, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1995 B 7
VIÐSKIPTI
Today sem vísað var til hér að
framan er há er m.a. að ekki er
reik'nað með því að fólk selji fast-
eign sína eftir starfslok. Fólk þarf
auðvitað íbúð til að búa í og reynsl-
an sýnir að íbúðir fólks á eftirlauna-
árunum eru ekki svo miklu ódýrari
en þær sem fólk býr í fyrir þann
tíma ef allur kostnaður við skipti
og flutninga er reiknaður með og
tekið er tillit til óvissu.
Dæmið hér að framan sýnir að
um 21 m.kr. þarf til að hafa 100
þús.kr. í tekjur frá starfslokum við
65 ára aldur til níræðs. Reiknað
var með að lífeyrissjóðir og al-
mannatryggingakerfið greiði ann-
að eins og réttindi þar eru því einn-
ig 21 m.kr. virði, samtals eru eftir-
launin því um 42 m.kr. virði við
starfslok. Þá er eftir að telja fast-
eign, bifreið og e.t.v. aðra lausa-
muni og hafa ber í huga að marg-
ir bandarískir fjármálaráðgjafar
reikna ekki með að almannatrygg-
ingakerfi þeirra og eftirlaunasjóðir
standi við skuldbindingar sínar um
greiðslur eftirlauna fólks þegar
kemur langt fram á næstu öld nema
að hluta. Þannig er ein milljón doll-
ara eða 60 til 65 m.kr. komnar í
augsýn. Eins og fyrr segir virðast
þessar tölur háar í samanburði við
íslenskar áætlanir um fjárhag fólks
á eftirlaunaárunum en það er engu
að síður athyglisvert að kynnast
því hvernig aðrar þjóðir hugsa.
íslensku lífeyrissjóðirnir eru í
hópi þeirra sterkustu
hlutfallslega
Það styrkir mjög áætlanir íslend-
inga um fjárhag á eftirlaunaárun-
um að eignir íslensku lífeyrissjóð-
anna eru hlutfallslega hærri en víð-
ast hvar í öðrum löndum. Heildar-
eignir íslensku lífeyrissjóðanna
námu um 230 milljörðum króna í
lok ársins 1994 eða um 861 þús.kr.
á hvern lifandi íslending. Tölurnar
á meðfylgjandi súluriti sýna að
aðeins Svisslendingar, Hollending-
ar og Japanir eru betur settir en
íslendingar hvað varðar eign í líf-
eyrissjóðum á mann en Bretar og
Bandaríkjamenn fylgja fast á eftir
(tölurnar í töflunni eru frá árslok-
um 1993). Þeir íslendingar sem
hafa greitt (lögum samkvæmt)
samviskusamlega í lífeyrissjóð alla
starfsævina eru því almennt allvel
settir fyrir eftirlaunaárin þótt
margir kunni að óska sér viðbótar-
sparifjár til að styrkja fjárhaginn.
Almennu lífeyrissjóðirnir eru nú
um 25 ára gamlir og þess vegna
ættu ekki að vera margir launþeg-
ar sem hófu störf fyrir 1970 sem
ekki eiga a.m.k. 25 ára réttindi,
þ.e. rétt til eftirlauna sem nemur
um 45% af þeim launum sem greitt
var af. Af þeim sem ekki hafa greitt
reglulega í lífeyrissjóði, ef til vill
um 20 þúsund manns, er hópur
manna sem á nægar eignir fyrir
til að þurfa ekki að hafa áhyggjur
af fjárhagsmálum eftir starfslok.
Þá eru eftir þeir sem raunverulega
eru illa settir,
sérstaklega ef
tekið er að líða
á starfsævina.
Af úttekt USA
Today er að sjá
að um 25%
Bandaríkja-
manna kunni að
vera illa undir eftirlaunaárin búnir
en í þeim hópi eru jafnframt þeir
sem höfðu lægst laun þátttakenda
í könnunni.
Könnun á íslandi bendir til að
þekkingu á eftirlaunamálum
megi bæta
Til samanburðar má geta þess
að fyrr á þessu ári gerði Gallup á
íslandi hliðstæða könnun á viðhorfi
fólks til fjármála á eftirlaunaárun-
um fyrir VÍB en niðurstöður henn-
ar birtust m.a. í Morgunblaðinu
þann 19. febrúar sl. Ekki er vitað
til þess að önnur slík könnun hafi
verið gerð hér á landi á síðustu
árum en líklega er æskilegt að
geta borið saman niðurstöður úr
fleiri en einni könnun til að unnt
sé að byggja á niðurstöðunum.
Spurt var hvað fólk teldi sig þurfa
miklar tekjur á mánuði eftir starfs-
lok og síðan hve mikil réttindi í líf-
eyrissjóðum eða eigið sparifé þyrfti
til að standa undir þeim tekjum.
Helstu niðurstöður voru að um
þriðjungur aðspurðra taldi sig vera
frekar vel eða mjög vel undirbúinn
til eftirlaunaáranna. Um tveir
þriðju hlutar töldu sig annaðhvort
vera illa á vegi stadda eða hvorki
vel né illa.
Þá er athyglisvert að 38% að-
spurðra sögðust ekki vita hve mikla
peninga þyrfti til að standa undir
tekjum eftir starfslok. Þegar betur
var að gáð var þó vitneskja þeirra
62% sem töldu sig vita betur frem-
ur ónákvæm svo að aðeins lítill
hluti aðspurðra reyndist í raun og
veru hafa glögga hugmynd um það
sem þarf til að tryggja fjárhagslegt
öryggi eftir starfslok. I ljósi þess-
ara niðurstaðna og raunar einnig
þeirra bandarísku sem hér hefur
verið vísað til virðist vera mikil-
vægt að gera gögn um fjármál á
eftirlaunaárunum aðgengileg til að
fleiri geti sett sig inn í það sem
þarf til að meta sína stöðu. Með-
fylgjandi vinnublað er hugsað til
þess að auðvelda lesandanum að
reikna út eigin fjárhag eftir starfs-
lok og gera viðhlítandi ráðstafanir.
Breyting á aldurssamsetningu
gæti valdið verðfalli á
eignamarkaði
Sparnaður sem hlutfall af tekj-
um hefur lækkað til muna í næst-
um öllum iðnríkjanna síðustu þrjá
áratugina. í Bandaríkjunum var
sparnaður sem hlutfall af lands-
framleiðslu um 9% á sjöunda ára-
tugnum, 8% á þeim áttunda en
aðeins 3% á þeim níunda og hefur
ekki aukist síðan. í Bretlandi er
svipaða sögu að segja og jafnvel
þótt sparnaður sé enn mikill í Jap-
an og í Þýskalandi hefur hann
lækkað, t.d. úr um 26% af lands-
framleiðslu í Japan í um 20% síð-
ustu þijá áratugina. Lítill vafi leik-
ur á því að þessi minnkun á sinn
þátt í hækkun raunvaxta síðustu
fimmtán árin þótt aðrir þættir
komi einnig við sögu, ekki síst
mikill fjárlagahalli iðnríkjanna á
sömu árum (neikvæður sparnaður
hins opinbera), aukið frjálsræði í
viðskiptum á fjármálamarkaði
o.s.frv.
Þessi minnkun á sparnaði er
áhyggjuefni í ljósi þess hve meðal-
aldur á Vesturlöndum fer hækk-
andi á næstu áratugum (sjá með-
fylgjandi línurit um hlutfall 65 ára
og eldri á íslandi og í Bandaríkjun-
um). Þótt áætlanir bendi til að
mannkyninu fjölgi hratt næstu tvo
áratugina er um 95% þeirrar fjölg-
unar utan núverandi iðnríkja. Því
bendir allt til þess að eftir árið
2010 eða svo, þ.e, þegar stóru
árgangarnir byija að fara á eftirla-
un. Þá hætta þeir að leggja fyrir
og vera helsta uppspretta sparnað-
ar en taka þess í stað að ganga á
sparifé sitt og selja hlutabréf sín
og skuldabréf til að
sjá sér farborða.
Bandarískir hag-
fræðingar hafa
bent á að slík um-
skipti geti auðveld-
lega leitt til verð-
lækkunar á eigna-
markaði. Fólk komi
einnig til með að selja hús sín í
einhverjum mæli og þannig gæti
verð á fasteignamarkaði lækkað.
Afar erfitt er að leiða líkum að
því hvernig ástatt verður á verð-
bréfamarkaði og öðrum eigna-
markaði eftir 15 til 20 ár. Þessum
vangaveltum er miklu fremur ætl-
að að hvetja til umhugsunar. Eftir-
launamál krefjast langtímaskipu-
lags sem mörgum er framandi.
Best er að koma sér upp lang-
tímaáætlun um fjármál á eftirla-
unaárunum sem gerð er eftir bestu
vitund nú. Síðan þarf að yfjrfara
áætlunina árlega og laga hana að
breyttum aðstæðum eftir því sem
nýjar upplýsingar berast og starfs-
lok nálgast.
Höfundur er framkvæmdastjóri
VÍB - Verðbréfamarkaðs íslands-
banka hf.
SÚ NÝBREYTNI hefur verið tek-
in upp lyá Sjóvá-Almennum að
börnum starfsmanna er boðið upp
á tölvunámskeið.
Góð aðstaða er til fræðslumála
hjá félaginu og til að nota aðstöð-
una betur í sumar var kannaður
áhugi starfsmanna á tölvufræðslu
fyrir börn þeirra, samkvæmt upp-
lýsingum félagsins. Ákveðið var
UMGJÖRÐ hf. hefur gefið út nýtt
safn eyðublaða með yfirskriftinni.
„skipulag og stjórnun“. Um er að
ræða 24 eyðublöð í Excel forritinu.
Með safninu fylgja disklingar fyrir
PC og Mac. tölvur og handbók þar
sem Ijallað er stuttlega um hvert
eyðublað og birt mynd af því, að
því er fram kemur í frétt.
Við hönnun og framleiðslu var
lögð áhersla á að eyðublöðin væru
einföld í notkun. Þeir sem kunna
að opna Excel forritið geta án frek-
ari fyrirhafnar notað eyðublöðin.
Tíf einstök eyðublöð falla ekki ná-
kvæmlega að þörfum notandans
NÝLEGA lauk 222 stunda nám-
skeiði í málmsuðu á vegum Fræðs-
luráðs málmiðnaðarins. Samið var
við virta þýska rannsóknar- og
kennslustofnun, Schwisstechnisc-
he Lehr- und Versuchsanstalt
(SLV) í Duisburg og hefur öll
framkvæmd námskeiðsins verið
miðuð við reglur Samtaka evróp-
skra málmsuðufélaga og tækni-
stofnana, European Welding
Fedaration, sem m.a. skilgreina
hæfnisstig í málmsuðu, að því er
segir í frétt.
I þessi hæfnisstig er meðal ann-
ars vísað í íslenskum/evrópskum
stöðlum um framkvæmd málms-
uðuverkefna svo sem brúarsmíði,
Það er leikur
að læra
að bjóða 10-15 ára börnum upp á
námskeið. Þáttt akendur eru 28
og er þeim skipt í þrjá hópa eftir
þekkingarstigi þeirra á tölvum.
getur hann með afar einföldum
hætti breytt því að vild. Eyðublöðin
eru fyrst og fremst hagnýt hjálpar-
tæki sem er skipt í eftirtalda flokka:
1. Skipulag og tímastjómun. Hér
er bæði að finna hefðbundin eyðu-
blöð til tímaskipulagningar og ný-
stárleg eyðublöð um t.d. persónu-
lega markmiðasetningu, forgangs-
röðun verkefna, greiningu tíma-
notkunar o.fl.
2. Fundir og heimsóknir. í þess-
um flokki er að finna eyðublöð sem
nýtast við að undirbúa og eftirvinna
fundi, gera söluheimsóknir árang-
ursíkar o.þ.h.
Málmsuðu-
námskeiði
að ljúka
gerð stálgrindarhúsa og skipavið-
gerðir. Flokkunarfélög gera
kröfu um að fyrirtæki hafi starfs-
fólk með þessa skilgreindu þekk-
ingu og hæfni.
Ýmsir aðilar liafa sýnt þessu
framtaki skilning, t.d. Samment
(COMETT), iðnaðarráðuneytið og
Hver hópur fær 15 tíma kennslu.
Farið er í gegnum helstu grunn-
atriði tölvunnar, almenna tölvu-
fræði, stýrikerfi tölvunnar, rit-
vinnslu auk þess sem ýmis forrit
eru skoðuð. Hóparnir vinna ýmis
verkefni á námskeiðunumm og er
fyrirhuguð sýning á verkefnum
þátttakenda í lok hvers nám-
skeiðs.
3. Verkefnastjórnun. Þetta er
stærsti flokkurinn í safninu. Hér
er að finna margvísleg eyðublöð
sem auðvelda undirbúning, fram-
kvæmd og eftirlit með stórum og
smáum verkefnum.
Eyðublöðin henta bæði einstakl-
ingum og fyrirtækjum sem hafa
aðgang að excel forritinu í útgáf-
unni 4.0 eða nýrri. Þau nýtast við
setningu markmiða, stefnumótun,
áætlanagerð skipulagningu og
tímastjórnun.
Eyðublöðin fást hjá Umgjörð hf.
og fljótlega einnig í nokkrum rit-
fangna- og tölvuverslunum.
Starfsmenntasjóður. í fréttinni
segir að hér sé um að ræða grund-
vallaratriði, ef við íslendingar
ætlum yfirleitt að fá að taka þátt
í verkefnum hér á landi og erlend-
is, sem gera kröfur um hæfni í
samræmi við staðla á þessu sviði.
Þátttakendur á námskeiðinu
voru þrettán og komu frá flestum
landshlutum, einnig tóku fimm
kennarar við ýmsa verkmennta-
skóla þátt í þvi. Áætlað er að halda
fleiri námskeið samkvæmt þessum
evrópsku reglum en þá mun
stærsti hluti þeirra verða kenndur
af íslenskum kennurum sem upp-
fylla evrópskar kröfur sem (EWE)
European Welding Engineer.
Kynslóð forrétt-
indanna með
ónógt sparifé
Nýtt eyðublaðasafn
frá Umgjörð
Morgunblaðið/Þorkell
Nýlega luku 13 manns námskeiði í málmsuðu sem miðast við reglur Samtaka evrópskra
málmsuðufélaga og tæknistofnana.