Morgunblaðið - 25.06.1995, Side 6

6 B SUNNUDAGUR 25. JÚNÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRÍR fræknir garpar gleðjast á Heysel-leikvanginum í Brussel 1950, þar sem allir komust á pall.
Frá vinstri: Torfí Bryngeirsson, Gunnar Huseby og Örn Clausen.
GUNNAR Huseby í keppni á Bislett-leikvanginum í Ósló 1946 þar
sem hann vann fyrsta Evrópumeistaratitil Islendinga í íþróttum.
Yfirnáttúrulefft afl
Gunnar Huseby varð fyrsti Evrópumeistari íslendinga í íþrótt-
um með sigri í kúluvarpinu á EM í Ósló 1946. Hann var dáð-
ur íþróttamaður og afrek hans gleymast aldrei. Ágúst Ásgeirs-
son rifj ar upp að samferðamenn Gunnars sögðu hann hafa
haft einstakan mann að geyma og með hjarta stærra en kúlan
sem hann varpaði alheimi til ánægju og gleði.
GUNNAR Huseby kúluvarpari úr KR
varð fyrsti Evrópumeistari íslend-
inga í íþróttum er hann sigraði í
kúluvarpi á EM í Ósló 1946. Hann
varði titilinn í Brussel fjórum árum seinna en
þá varð Torfí Bryngeirsson jafnframt meistari
í stangarstökki og Öm Clausen háði einvígi
um sigurinn í tugþraut til loka síðustu grein-
ar. íslendingar áttu þijá menn á verðlauna-
palli á mótinu og tvisvar hljómaði þjóðsöngur-
inn á troðfullum Heysel-leikvanginum. Ólíklegt
er að atburður af þessu tagi endurtaki sig á
alþjóðlegu stórmóti í íþróttum. Afrek Gunnars
og félaga hans lyftu þjóðarandanum og fagn-
aði mikill mannfjöldi þeim, með forseta Islands
og borgarstjórann í Reykjavík í fararbroddi,
við komuna til landsins frá Brussel.
Tákngervingur íslendingasagna
Gunnar Huseby var goðsögn þegar í lifanda
lífí og komst á stall með Jóni Kaldal langhiaup-
ara úr ÍR sem íþróttamaður á Evrópu- og
heimsmælikvarða. Bar hann ægishjálm yfir
keppinauta sína hér á iandi og viðmiðunin var
ailtaf það besta í heiminum. Hafði hann hæfí-
leika til þess að verða besti kúluvarpari í heimi
en lífemi hans. kom í veg fyrir að svo færi.
Var Gunnar sigursæll í keþþni á erlendri
gmndu og bar hróður landsins víða, enda ein-
stakur afreksmaður og glæsimenni á velli.
Sumir hafa sagt hann vera tákngerving íslend-
ingasagna.
Gunnars verður fyrst og fremst minnst í
sögunni fyrir kúluvarpsafrek sín, en hann var
þó fjölhæfur íþróttamaður. Til marks um það
setti hann drengjamet bæði í hástökki og 400
metra hlaupi. Kraft sinn og snerpu segja þeir,
sem til þekktu, hann hafa fengið með því að
sippa í tíma og ótíma. Í flokki fullorðinna varð
hann 10 sinnum íslandsmeistari í kúluvarpi,
sex sinnum meistari í kringlukasti og tvisvar
í sleggjukasti, eða samtals 18 sinnum.
Huseby var á 23. aldursári er hann varð
evrópumeistari í Ósló 1946. Af 13 þátttakend-
um í kúluvarpskeppninni á EM komust níu í
úrsiitakeppni -þeir sem höfðu kastað yfír 14
metra í forkeppninni. Þar var Gunnar einnig
númer eitt, kastaði 15,64 metra eða nokkru
Iengra en í aðalkeppninni og sá eini sem kast-
aði yfir 15 metra. I úrslitakeppninni náði Gunn-
ar eftirfarandi kastlengdum: 14,94-15,56-
14,82-14,49-14,98-15,22.
Vinsæll í Ósló
íslendingar sem horfðu á úrslitakeppnina
voru með lífíð í lúkunum meðan á þenni stóð.
Konráði Gíslasyni sagðist svo frá í íþróttablað-
inu: „Við hétum á Gunnar að duga nú vel landi
sínu og þjóð, því að hér var eini möguleikinn
fyrir okkur að eignast Evrópumeistara. Eftir
fyrstu umferðina höfðum við allir hjartslátt.
Gunnar hafði kastað 14,94 metra en Rússinn
15,28. En í næstu umferð lyftist á okkur brún-
in. Nú kastaði Gunnar 15,56 metra en Rússinn
ekki nema 14,95 og aðrir þaðan af styttra.
Ennþá voru eftir fjögur köst svo að margt gat
skeð. En við treystum á Gunnar. Þó var það
svo, að í hvert sinn sem Goijaínov gekk í hring-
inn þá fengum við sting og urðum órólegir og
utan við okkur. Og mikið létti okkur þegar
þessari keppni var lokið og Gunnar orðinn
Evrópumeistari. íslenski fáninn var dreginn
að hún og íslenski sigurvegarinn stóð á miðjum
verðlaunapallinum og tók við gullmerkinu. Þá
óskaði ég eftir að við værum orðnir 50 saman
svo að við gætum látið alla viðstadda heyra
fagnaðaróp okkar. En við vorum aðeins 2 ís-
lenskir fréttaritarar sem sátum saman (Ingólf-
ur Steinsson frá dagblaðinu Vísi sat við hlið
mér) og það eina sem við gátum gert var að
standa upp, taka ofan hattana og veifa þeim
framan í Gunnar. Óp úr aðeins tveimur manns-
börkum voru alveg þýðingarlaus; þau hefðu
dáið út á leiðinni . . . Gunnar varð mjög vin-
sæll í Ósló eftir þetta afrek og blöðin birtu
greinar um hann ásamt myndum og gátu þess
um leið, að það væri einsdæmi að þjóð með
aðeins 130.000 íbúum hefði svo góðum íþrótta-
mönnum á að skipa eins og íslendingar."
Setti Norðurlandamet
Með frækinni frammistöðu íslensku kepp-
endanna í Ósló, sem stigu vart fæti á leikvang-
inn öðru visi en að setja met, varð ísland í
11. sæti í stigakeppni mótsins af 21 þjóð sem
tók þátt. Brusselfaramir gerðu reyndar gott
betur fjórum árum síðar er þeir komu íslandi
í 8. sæti í karlagreinum af 22 þjóðum. Ellefu
þjóðir hlutu meistara og var ísland þar í 5.-6.
sæti með tvo, jafnmarga og Rússar.
Gunnar Huseby setti þrefalt met; íslands-,
Norðurlanda- og Evrópumeistaramótsmet er
hann varpaði kúlunni 16,74 metra og sigraði
á EM í Brussel 1950. Sömuleiðis var það 14
sentimetrum lengra en hið staðfesta Evrópu-
met, en Rússi sem gert hafði betur skömmu
fyrir mótið mætti ekki til leiks, Gunnari til
sárra vonbrigða, að því er lesið verður úr sam-
timaheimildum. Gunnar var í sérflokki og sigr-
aði með miklum yfírburðum, þar sem árangur
hans var rúmlega einum og hálfum metra
betri en næsti maður var með. Fyrsta kast
hans var 16,18 metrar, en í öðru kasti varpaði
hann kúlunni 16,74. Öll köst Huseby voru
góð. Fimm þeirra voru yfír 16 metra. Næstur
honum var Italinn Profetti með 15,16 en Breti
sem varpaði 15,54 í undankeppni um morgun-
inn varð sjöundi í úrslitakeppninni.
Meðal þriggja mestu afreksmanna EM
Til marks um ágæti íþróttaárangurs Gunn-
ars Huseby reyndist árangur hans í Brussel
flórða besta afrek Evrópumeistaramótsins,
samkvæmt fínnskri stigatöflu sem þá var not-
uð alþjóðlega til þess að meta afrek. Jafngilti
það 1122 stigum en 10 km hlaup Tékkans
Emils Zatopek gaf 1173 stig og kringlukast
ítalans Consolini 1172 stig. Zatopek átti þriðja
besta afrekið með tímanum í 5 km.
Gunnar átti sinn þátt í því að íþróttaunnend-
ur heimsins tóku eftir afrekum íslendinga í
fijálsíþróttum. Vöktu þau verðskuldaða aðdáun
erlendra blaða. Sænska Idrottsbladet skrifaði
svo um frammistöðu Gunnars í Brussel:
„Huseby gerð aðeins eina tilraun í forkeppn-
inni -16,29- og var af því auðséð, að hinn
sterkbyggði íslendingur var vel fyrir kallaður.
í úrslitakeppninni tókst honum afbragðsvel
upp, og serían varð 16,18-16,74-16,00-16,09-
14,91-16,12. Hann byijar atrennuna djúpt og
hægt, en útkastið er geysisnöggt, þegar allur
líkamsþunginn fylgir kúlunni eftir. Hreyfan-
Ieiki axlanna var óvenju mikill. En annars er
það enginn leyndardómur, að afrek sín má
Huseby fyrst og fremst þakka hraða sinum
og yfírnáttúrulegu afli handleggja og úlnliða."
Vann landi sínu virðingu
Danska blaðið Idrætsbladet sagði: Gunnar
Huseby var fyrsti Norðurlandabúinn, sem
komst alla leið upp á verðlaunapallinn, þrepi
hærra en 2. og 3. maður, og þjóðsöngur ís-
lands „Ó, guðs vors lands“ hljómaði til heiðurs
Huseby og hinum glæsta sigri hans.“ . . . „í
hlutfalli við fólksfjölda standaíslendingar lang-
fremstir þátttökuþjóðanna. Óskandi væri, að
við [þ.e. Danir] ættum dálítið af dugnaði og
metnaði piltanna frá Sögueyj-